A Thống Kê Mô Tả Giá Trị Trung Bình Các Biến Theo Từng Năm

Mỹ, mà cụ thể là bao gồm Hoa Kỳ, Canada và Mexico. NAICS 2007 tương đồng với VSIC 2007 của Việt Nam do cùng xây dựng dựa trên nền tảng tài liệu của Hệ thống của Liên hợp quốc về Phân ngành chuẩn quốc tế (ISIC). Việc phân ngành chính được Vietstock xem xét trên cơ sở nguyên tắc ưu tiên hoạt động chiếm hơn 50% trong cơ cấu doanh thu của doanh nghiệp.

- Loại trừ các doanh nghiệp thuộc nhóm ngành tài chính (như ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm và quỹ đầu tư …) do đặc thù kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực này (Rajan và Zingales, 1995).

- Một số doanh nghiệp sẽ có chuỗi số liệu sở hữu nhà nước ngắn hơn 8 năm do mẫu bao gồm tất cả doanh nghiệp mà nhà nước sở hữu cổ phần trong giai đoạn nghiên cứu, nên có thể có doanh nghiệp cổ phần niêm yết mới trong giai đoạn nghiên cứu, hoặc ngược lại có doanh nghiệp Nhà nước thoái hết vốn trong giai đoạn nghiên cứu, hoặc có doanh nghiệp có vốn Nhà nước đầu tư song dưới 5%, hoặc thậm chí không ngoại trừ trường hợp doanh nghiệp phá sản, giải thể.

Theo tiêu chí trên, sau khi sàng lọc, mẫu nghiên cứu bao gồm là 429 doanh nghiệp, được phân thành 14 nhóm ngành; cụ thể phân bố được trình bày tại Bảng 4.1.

Bảng 4.1 cho thấy vốn Nhà nước trong giai đoạn nghiên cứu tập trung đầu tư vào các nhóm ngành sản xuất, xây dựng và bất động sản (là những ngành sử dụng lao động, vốn lớn) hoặc những ngành công nghiệp từng có tính chất độc quyền của Nhà nước như vận tải (cảng biển), tiện ích (truyền tải điện), khai khoáng. Bên cạnh đó, những ngành thương mại (Bán buôn, bán lẻ), công nghệ thông tin cũng là những ngành có vốn nhà nước đầu tư hơn so với các ngành nhóm dịch vụ.

Trong số 20 nhóm ngành cấp 1 theo phân loại của Vietstock, có 6 nhóm ngành không có trong dữ liệu nghiên cứu gồm: tài chính – bảo hiểm, thuê và cho thuê, dịch vụ quản trị doanh nghiệp, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục và đào tạo, hành chính công. Lý giải cho số liệu thống kê này là ngoài nhóm ngành tài chính – bảo hiểm, thuê và cho thuê tài chính được loại trừ, dịch vụ quản trị doanh nghiệp là nhóm ngành mới, thì dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục và đào tạo, hành chính công là lĩnh vực hành chính sự nghiệp do cơ quan nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện.

Với mẫu nghiên cứu 429 doanh nghiệp trong 8 năm, số lượng quan sát tương ứng là 3.432 quan sát, trong đó 2.495 quan sát là doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư (cổ đông lớn).

Bảng 4.1 Phân loại doanh nghiệp theo ngành

Ngành	Số lượng DN	Tỷ trọng
1	Bán buôn	31	7,2%
2	Bán lẻ	16	3,7%
3	Công nghệ và thông tin	24	5,6%
4	Dịch vụ chuyên môn, khoa học và kỹ thuật	9	2,1%
5	Dịch vụ hỗ trợ	3	0,7%
6	Dịch vụ khác	1	0,2%
7	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	4	0,9%
8	Khai khoáng	21	4,9%
9	Nghệ thuật, vui chơi và giải trí	2	0,5%
10	Sản xuất	133	31,0%
11	Sản xuất nông nghiệp	4	0,9%
12	Tiện ích	31	7,2%
13	Vận tải và kho bãi	37	8,6%
14	Xây dựng và bất động sản	113	26,3%
	Tổng cộng	429	100%

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 154 trang tài liệu này.

4.3.1. Thống kê mô tả mẫu

Phân tích kết quả thống kê mô tả mẫu, mô tả giá trị trung bình của các biến theo từng năm và theo từng ngành tại các Bảng 4.2, Bảng 4.2a, Bảng 4.2b cho thấy:

- Về một số chỉ số hiệu quả hoạt động: Hệ số TobinsQ giai đoạn nghiên cứu có giá trị bình quân 1,054 (Bảng 4.2), cho thấy với giá trị thị trường của tất cả các khoản nợ và vốn cổ phần cao hơn so với giá trị tài sản doanh nghiệp, các doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư có được sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.

Xét theo thời gian (Bảng 4.2a), mặc dù tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) và trên tổng tài sản (ROA) không tăng, thậm chí có xu hướng giảm trong giai đoạn 2010-2013, phục hồi năm 2014 và lại có xu hướng giảm trong giai đoạn 2015- 2017 xong hệ số TobinsQ có xu hướng tăng dần trong cả giai đoạn 2010-2017 cho thấy kỳ vọng ngày càng cao của các nhà đầu tư đối với các doanh nghiệp có vốn nhà nước.

Xét theo lĩnh vực ngành nghề (Bảng 4.2b), các nhà đầu tư dường như có sự quan tâm đầu tư hơn đối với nhóm ngành sản xuất (TobinsQ = 1,17), vận tải kho bãi

(TobinsQ = 1,16), tiện ích (TobinsQ = 1,13) và khai khoáng (TobinsQ = 1,12) là những ngành từng có tính chất độc quyền của Nhà nước, có tỷ suất lợi nhuận ROE, ROA cao hơn so với các ngành nghề khác. Trong khi đó, nhóm ngành xây dựng và bất động sản có hiệu quả hoạt động thấp nhất với các chỉ số tỷ suất lợi nhuận ROE = 7% (bình quân chung các ngành là 11,8%), ROA = 2,6% (bình quân chung các ngành là 6,4%), cũng như không có sự đánh giá cao bởi các nhà đầu tư khi TobinsQ = 0,9 (chỉ cao hơn nhóm ngành công nghệ thông tin).

- Về chỉ số cấu trúc sở hữu: Các thành phần sở hữu được thống kê quan sát là các cổ đông lớn (tỷ lệ sở hữu >=5%). Theo kết quả thống kê tại Bảng 4.2, sở hữu nhà nước là cổ đông lớn (>=5%) bình quân 31,05%, trong khi sở hữu trong nước là 6,83% (sở hữu cá nhân 5,82%, sở hữu tổ chức 1,01%), sở hữu nước ngoài chiếm 2,81%.

Xét theo thời gian (Bảng 4.2a), sở hữu nhà nước cơ bản ổn định trong giai đoạn 2010-2014, song giảm mạnh từ năm 2015 (từ 36,3% năm 2014 xuống 25,57% năm 2015 và có xu hướng tiếp tục giảm các năm sau); nguyên nhân chủ trương thoái vốn đầu tư được đẩy mạnh, song một nguyên nhân khác tác động mạnh mẽ là từ năm 2014 Chính phủ đã quy định cổ tức, lợi nhuận được chia từ phần vốn góp nhà nước tại các doanh nghiệp phải nộp vào ngân sách, điều này dẫn tới việc tái đầu tư mở rộng của Nhà nước tại các doanh nghiệp bị thu hẹp mạnh mẽ. Trong khi đó, mức độ đầu tư của các cá nhân và tổ chức trong nước, nước ngoài tăng dần qua các năm thể hiện ở tỷ trọng sở hữu là cổ đông lớn ngày càng tăng.

Xét theo lĩnh vực ngành nghề (Bảng 4.2b), nhà nước nắm giữ tỷ lệ cổ phần lớn tại các nhóm ngành khai khoáng (43,12%), tiện ích (39,03%), dịch vụ chuyên môn, khoa học và công nghệ (43,6%); trong khi nhóm ngành có số lượng doanh nghiệp lớn như xây dựng và bất động sản gần như thấp nhất (bình quân 27,75%).

- Về chỉ số cấu trúc vốn (xem xét theo khía cạnh đòn bẩy tài chính gắn với sở hữu nhà nước): Hệ số nợ/tổng tài sản (Lev) bình quân 51,4% (Bảng 4.2). Xét theo thời gian (Bảng 4.2a), hệ số nợ cơ bản ổn định trong giai đoạn thống kê, mặc dù có xu hướng giảm song không đáng kể (đầu giai đoạn, năm 2010 hệ số 52,4%, đến năm 2017 là 50,7%). Nếu so sánh với xu hướng thay đổi của sở hữu nhà nước trong giai đoạn có tương quan cùng chiều với nhau. Xét theo ngành nghề (Bảng 4.2b), xây dựng và bất động sản là nhóm ngành có hệ số nợ lớn nhất, song đây lại là nhóm ngành có hiệu quả hoạt động thấp nhất như đã nêu.

Bảng 4.2 Thống kê mô tả mẫu

Biến

Quan sát	Mean	Std. Dev.	Min	Max	Ghi chú
ROE	3.378	0,1184	0,2277	-7,8364	0,8626	Lợi nhuận sau thuế thu nhập DN / vốn chủ sở hữu
ROA	3.378	0,0639	0,0780	-0,6455	0,7168	Lợi nhuận sau thuế thu nhập DN / tổng tài sản
TobinsQ	3.052	1,0544	0,5377	0,2697	9,0440	(Vốn hóa thị trường + nợ phải trả) / tổng tài sản
State	3.432	31,0497	25,1023	0	98,1100	Tỷ lệ % sở hữu nhà nước
InLocal	3.432	5,8187	12,4825	0	99	Tỷ lệ % sở hữu cá nhân trong nước
OrLocal	3.432	10,1309	18,3118	0	88,44	Tỷ lệ % sở hữu tổ chức trong nước
Foreign	3.432	2,8138	7,7639	0	51,69	Tỷ lệ % sở hữu nước ngoài
LTD	3.378	0,1053	0,1458	0	0,7873	Nợ dài hạn / tổng tài sản
STD	3.378	0,4089	0,2189	0,0088	0,9618	Nợ ngắn hạn / tổng tài sản
SIZE	3.378	26,9980	1,4635	23,3303	31,7563	Quy mô doanh nghiệp (logarit tổng tài sản)
FixAss	3.378	0,2658	0,2244	0	0,9697	Tài sản cố định (tài sản cố định / tổng tài sản)
Lev	3.378	0,5142	0,2245	0,0146	0,9706	Hệ số nợ (nợ phải trả / tổng tài sản)
CostD	3.378	0,0457	0,0721	-0,3499	2,2917	Chi phí nợ (chi phí tài chính / nợ phải trả)
Liq	3.378	2,1693	2,7325	0,0577	67,1364	Khả năng thanh toán (tài sản ngắn hạn/nợ ngắn hạn)
Age	3.114	5,4461	3,2606	0	17	Tuổi doanh nghiệp (Thời gian niêm yết trên TTCK)
industry	3.432	9,8252	4,1829	1	14	Biến giả ngành (tập hợp 14 lĩnh vực ngành nghề)
Board	3.432	0,3601	0,4801	0	1	Biến giả (Nhà nước cổ phần chi phối >=50%, giá trị 1)

Bảng 4.2a Thống kê mô tả giá trị trung bình các biến theo từng năm

Biến

Năm 2010	Năm 2011	Năm 2012	Năm 2013	Năm 2014	Năm 2015	Năm 2016	Năm 2017
ROE	0,1786	0,1495	0,1115	0,0961	0,1038	0,1153	0,1058	0,0905
ROA	0,0837	0,0725	0,0608	0,0561	0,0615	0,0635	0,0584	0,0558
TobinsQ	1,1194	0,8640	0,8995	0,9923	1,0687	1,0937	1,1585	1,2064
State	34,4980	34,2189	34,9959	35,7786	36,3283	25,5749	24,1279	22,8755
InLocal	2,3421	3,2279	3,8448	4,8289	6,5922	8,2535	8,0459	9,4144
OrLocal	4,2206	5,2261	5,7021	5,7040	6,7824	17,2409	17,4543	18,7171
Foreign	1,4755	1,7736	2,2287	2,6623	3,2668	3,6959	3,4272	3,9802
LTD	0,1180	0,1146	0,1079	0,1023	0,1008	0,1015	0,1013	0,0969
STD	0,4060	0,4148	0,4142	0,4170	0,4058	0,4036	0,3993	0,4109
SIZE	26,7611	26,8772	26,9143	26,9568	27,0084	27,0889	27,1530	27,2089
FixAss	0,2910	0,2907	0,2909	0,2850	0,2747	0,2345	0,2317	0,2306
Lev	0,5240	0,5294	0,5221	0,5192	0,5066	0,5050	0,5006	0,5078
CostD	0,0517	0,0728	0,0517	0,0452	0,0366	0,0384	0,0396	0,0311
Liq	1,9675	1,9128	1,9666	2,0065	2,2281	2,3791	2,4729	2,4017

Ghi chú: Thuyết minh tên biến Bảng 4.2 Thống kê mô tả mẫu

Bảng 4.2b Thống kê mô tả giá trị trung bình các biến theo ngành

Biến

Toàn bộ các ngành	Bán buôn	Bán lẻ	CNTT	KH&CN	Dịch vụ hỗ trợ	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	Khai khoáng	Sản xuất	Tiện ích	Vận tải và kho bãi	XD& BĐS
ROE	0,1184	0,1169	0,0934	0,1034	0,1289	0,1161	0,0904	0,1894	0,1404	0,1373	0,1455	0,0702
ROA	0,0639	0,0411	0,0511	0,0673	0,0594	0,0573	0,0733	0,0921	0,0819	0,0752	0,1020	0,0262
TobinsQ	1,0545	0,9301	1,0357	0,8811	0,9549	1,1042	1,4953	1,1264	1,1718	1,1387	1,1642	0,8992
State	31,0497	28,0994	31,6534	30,4448	43,6074	22,4908	34,2794	43,1197	31,1151	39,0358	30,0576	27,7519
InLocal	5,8187	8,2452	6,5200	6,6497	3,3769	5,5400	12,5644	1,3255	6,1920	2,4552	4,3834	6,7575
OrLocal	1,0131	1,0988	7,4135	5,6240	5,0458	8,8750	2,3400	4,3761	11,2943	9,4485	10,4685	9,7378
Foreign	2,8138	0,6637	1,5035	2,9562	6,0401	1,7163	6,0759	2,2808	3,3980	4,2200	2,8932	2,0620
LTD	0,1053	0,0653	0,1254	0,0296	0,0224	0,1172	0,0619	0,1902	0,0674	0,2042	0,1313	0,1347
STD	0,4089	0,5232	0,4071	0,3199	0,4627	0,3400	0,2019	0,3610	0,4059	0,2774	0,2074	0,5231
SIZE	26,9981	27,0537	27,1410	24,9108	25,6581	25,9129	25,7836	27,5281	27,0417	27,7536	26,7782	27,3020
FixAss	0,2658	0,1726	0,2278	0,2076	0,1005	0,1918	0,5890	0,4003	0,2953	0,4680	0,4433	0,1421
Lev	0,5142	0,5884	0,5325	0,3496	0,4851	0,4572	0,2636	0,5512	0,4733	0,4756	0,3387	0,6578
CostD	0,0457	0,0611	0,0363	0,0420	0,0410	0,0108	0,0366	0,0444	0,0505	0,0423	0,0559	0,0373
Liq	2,1693	1,6504	2,1099	2,8605	2,5021	3,6155	3,2084	1,8647	2,0152	2,2496	3,8640	1,6113

Ghi chú: Thuyết minh tên biến Bảng 4.2 Thống kê mô tả mẫu

4.3.2. Mối quan hệ tương quan giữa các biến

Kiểm định hệ số tương quan Pearson ở mức ý nghĩa tương quan 5% để kiểm tra mối liên hệ tuyến tính giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc, Bảng 4.3 cho thấy:

- Trong mối tương quan với biến phụ thuộc ROA: Các biến độc lập có mối tương quan thuận chiều là State, Foreign, Board, Liq; ngược chiều là InLocal, LTD, STD, Lev, CostD, size, age, industry.

- Trong mối tương quan với biến phụ thuộc ROE: Các biến độc lập có mối tương quan thuận chiều là State, Board, Liq; ngược chiều là InLocal, LTD, STD, Lev, CostD, age, industry.

- Trong mối tương quan với biến phụ thuộc TobinsQ: Các biến độc lập có mối tương quan thuận chiều là OrLocal, Foreign, size, FixAss, Liq, age; ngược chiều là LTD, STD, Lev, CostD, Board.

Kết quả trên cho thấy thông tin cơ bản ban đầu về mối quan hệ giữa các biến:

(i) Sở hữu nhà nước (State) có mối quan hệ thuận chiều với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp theo các chỉ tiêu ROA, ROE (phù hợp với giả thuyết nghiên cứu H1), trong khi chưa cho thấy có mối quan hệ tương quan với TobinsQ;

(ii) Các chỉ số nợ có mối quan hệ ngược chiều với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp;

(iii) Việc nhà nước nắm giữ quyền chi phối có mối quan hệ thuận chiều với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp theo các chỉ tiêu ROA, ROE (phù hợp với giả thuyết nghiên cứu H2), song dường như lại ảnh hưởng không tích cực tới TobinsQ;

(iv) Tuổi niêm yết của doanh nghiệp (age), lĩnh vực ngành nghề của doanh nghiệp (industry) cũng có tương quan với ROE, ROA.

Tóm lại, việc tồn tại mối tương quan giữa sở hữu nhà nước với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp cho phép thực hiện các mô hình hồi quy để phân tích tác động của sở hữu nhà nước tới hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Ngoài ra, thông qua kiểm định hệ số tương quan Pearson ở mức ý nghĩa tương quan 5% cũng cho thấy tồn tại mối quan hệ tương quan giữa các biến độc lập, tiềm ẩn vấn đề đa cộng tuyến cần lưu ý khi phân tích hồi quy, nhất là tương quan giữa nhóm biến về cấu trúc sở hữu (State, InLocal, OrLocal, Foreign) với cấu trúc nợ (LTD, STD, Lev).

Bảng 4.3 Kết quả kiểm định hệ số tương quan Pearson

ROA

ROE

TobinsQ

State

InLocal

OrLocal

Foreign

LTD

STD

SIZE

FixAss

Lev

CostD

Liq

Age

Industry

Board

ROA

1,000

ROE

0,6109*

1,000

TobinsQ

0,5718*

0,2455*

1,000

State

0,0915*

0,0617*

-0,0063

1,000

InLocal

-0,0976*

-0,0552*

-0,0244

-0,3323*

1,000

OrLocal

0,0261

-0,0038

0,1348*

-0,3969*

-0,0498*

1,000

Foreign

0,0743*

0,0172

0,1468*

-0,1041*

-0,0561*

-0,0217

1,000

LTD

-0,2119*

-0,0594*

-0,0921*

0,0921*

-0,0460*

-0,0698*

-0,0185

1,000

STD

-0,3577*

-0,1013*

-0,1581*

-0,0561*

0,0812*

-0,0084

-0,1304*

-0,2941*

1,000

SIZE

-0,0738*

0,0244

0,1302*

0,0974*

-0,1279*

-0,0092

0,1236*

0,3801*

0,0969*

1,000

FixAss

0,0107

-0,0132

0,0361*

0,1658*

-0,0660*

-0,0571*

-0,0620*

0,4337*

-0,3964*

0,0984*

1,000

Lev

-0,4864*

-0,1373*

-0,2121*

0,0051

0,0494*

-0,0536*

-0,1392*

0,3626*

0,7841*

0,3413*

-0,1049*

1,000

CostD

-0,1040*

-0,0643*

-0,0731*

-0,0145

-0,0108

-0,0143

-0,0179

0,0108

-0,0700*

-0,0113

0,1189*

-0,0613*

1,000

Liq

0,2377*

0,0496*

0,1489*

-0,0670*

-0,0196

0,0742*

0,1187*

-0,0932*

-0,4487*

-0,1906*

-0,1278*

-0,4980*

0,0398*

1,000

Age

-0,0888*

-0,0787*

0,0442*

-0,2502*

0,1157*

0,1545*

0,1967*

-0,0665*

-0,0433*

0,1244*

-0,0706*

-0,0851*

-0,0359*

0,0744*

1,000

Industry

-0,0410*

-0,0365*

0,0059

-0,0331

-0,0262

0,0347*

0,0196

0,1729*

0,0157

0,2115*

0,0418*

0,1276*

-0,0336

-0,0156

-0,0111

1,000

Board

0,0436*

0,0466*

-0,0640*

0,8099*

-0,2853*

-0,2816*

-0,1323*

0,1092*

0,0033

0,1606*

0,1627*

0,0741*

-0,0405*

-0,0911*

-0,1913*

0,0623*

1,000

Ghi chú: Thuyết minh tên biến Bảng 4.2 Thống kê mô tả mẫu