Mối Quan Hệ Giữa Khả Năng Trả Nợ Vay Và Rủi Ro Tín Dụng Trong Hoạt Động Cho

đồng thời khi nhận thấy biểu hiện thứ nhất của khách hàng thì thông thường biểu hiện thứ 2 đã xuất hiện kèm theo.

2.2.4. Mối quan hệ giữa khả năng trả nợ vay và rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp

Về định tính, một trong những nguyên nhân của rủi ro tín dụng là do khách hàng “không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Do đó, KNTN của khách hàng là một phần nguồn gốc, nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng.

Về định lượng, theo tiêu chuẩn của Basel, hướng dẫn phương pháp quản lý rủi ro tín dụng, trong một danh mục tín dụng, tổn thất tín dụng có thể chia làm 2 loại: tổn thất dự tính được và tổn thất không tính được. Tổn thất tính được xác định thông qua số liệu thống kê quá khứ theo công thức:

EL = PD * LGD * EAD

Trong đó:

EL là Expected Loss, tổn thất tín dụng dự tính được, là mức tổn thất trung bình có thể tính được từ các số liệu trong quá khứ.

PD là Probability of Default, xác xuất mà khách hàng không trả được nợ.

LGD (Loss Given Default): Tỷ lệ mất vốn dự kiến. LGD là tỷ trọng phần vốn bị tổn thất trên tổng dư nợ tại thời điểm khách hàng không trả được nợ. LGD ngoài bao gồm các tổn thất về khoản vay còn bao gồm các tổn thất khác phát sinh khi khách hàng không trả được nợ, đó là lãi suất đến hạn nhưng không được thanh toán và các chi phí khác như: các chi phí cho dịch vụ pháp lý, chi phí xử lý tài sản thế chấp và một số chi phí liên quan,…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 110 trang tài liệu này.

EAD (Exposure of Default): Dư nợ của khách hàng tại thời điểm không trả được nợ.

Tổng các khoản tổn thất này của từng khách hàng trong danh mục tín dụng sẽ là tổn thất của danh mục tín dụng.

Như vậy, xét cả hai khía cạnh định tính và định lượng thì xác suất khách hàng không trả được nợ (KNTN vay của khách hàng) có mối quan hệ chặt chẽ đối với rủi ro tín dụng và xác định mức độ tổn thất tín dụng.

2.2.5. Ý nghĩa và vai trò của đánh giá, phân tích các nhân tố ảnh hưởng khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp

Dựa vào công thức tính tổn thất dự tính được theo tiêu chuẩn của Basel như đã đề cập ở trên, các ngân hàng có thể xây dựng một danh mục tín dụng hợp lý để hạn chế rủi ro, đồng thời đánh giá được từng khoản vay, từng khách hàng để có từng chính sách tín dụng thích hợp. Do đó, đánh giá được khả năng trả nợ của khách hàng mang ý nghĩa quan trọng trong việc xác định tổn thất tín dụng dự tính được.

Đánh giá được khả năng phân tích được các nhân tố ảnh hưởng khả năng trả nợ của khách hàng sẽ hỗ trợ được cán bộ tín dụng cũng như các ngân hàng trong quá trình phê duyệt cấp tín dụng cho một khách hàng, tiết kiệm được chi phí, thời gian, và hạn chế được tính chủ quan của cá nhân cán bộ tín dụng trong quá trình thẩm định khách hàng vay.

Phương tiện hỗ trợ, căn cứ, để ngân hàng giám sát khoản vay sau khi cho vay, đề phòng các rủi ro tín dụng, giúp ngân hàng sớm nhận biết các rủi ro, để có các biện pháp hạn chế rủi ro về mức thấp nhất.

Nâng cao chất lượng, hệ thống quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng, kịp thời phát hiện các sai sót, góp phần hoàn thiện chương trình xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng đối với doanh nghiệp.

2.3. Các nhân tố ảnh hưởng khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp

2.3.1. Yếu tố thuộc về khách hàng doanh nghiệp

Số năm hoạt động của doanh nghiệp: một doanh nghiệp đã hoạt động lâu năm trong ngành, trải qua nhiều thời kỳ kinh tế, có nền khách hàng lớn, đối tác lâu năm truyền thống, tích lũy được nhiều kinh nghiệm, sẽ ít gặp rủi ro hơn, so với các doanh nghiệp mới thành lập, mới bước vào thị trường kinh doanh (Petrunia, 2007). Khi đã có bề dày kinh nghiệm, thì doanh nghiệp sẽ có các phương án thích ứng với

những biến động của thị trường, môi trường kinh doanh, sự cạnh tranh sẽ tốt hơn so với các doanh nghiệp ít kinh nghiệm. Nghiên cứu Coravos (2010) sử dụng mô hình Logit nghiên cứu trên mẫu 530 khoản vay đã chỉ ra biến kinh nghiệm của DN và KNTN của DN có mối quan hệ cùng chiều với nhau. Vì vậy, nghiên cứu tiến hành kiểm tra giả thuyết:

H1: Số năm hoạt động của doanh nghiệp càng lớn thì khả năng trả nợ của doanh nghiệp càng cao (+).

Năng lực tài chính của doanh nghiệp: được thể hiện chủ yếu qua các tỷ số tài chính. Theo Pederzoli và Costanza (2010), các chỉ số tài chính thường có mối quan hệ sâu sắc với khả năng vỡ nợ của DN. Các chỉ số này sẽ thể hiện tình trạng sức khỏe của một doanh nghiệp. Một số chỉ tiêu về năng lực tài chính của doanh nghiệp là: chỉ tiêu về khả năng thanh toán, chỉ tiêu hoạt động, chỉ tiêu lợi nhuận, chỉ tiêu nợ…Các chỉ tiêu tài chính của DN còn được các ngân hàng sử dụng trong quá trình đánh giá năng lực tài chính của DN trước khi cho vay, và đóng vai trò quan trọng quyết định trong kết quả xếp hạng tín dụng nội bộ của doanh nghiệp trong hệ thống ngân hàng.

Một số chỉ tiêu của KHDN:

Đòn bẩy tài chính của doanh nghiệp (thể hiện qua hệ số nợ của doanh nghiệp: nợ/ vốn chủ sở hữu) cho thấy trong tổng vốn chủ sở hữu của DN có bao nhiêu phần trăm là nợ phải trả, tỷ số này càng cao, DN có rủi ro tài chính càng lớn và ngược lại. Theo nghiên cứu của Lally (2003) nếu vay nợ càng nhiều doanh nghiệp càng có nguy cơ kiệt quệ tài chính hay không thể thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Tỷ số càng cao, thì khả năng trả nợ của doanh nghiệp càng thấp. Bigelli và Vidal, (2012) và Gooddacre và Thomson (2006), đã chỉ ra rằng đòn bẩy tài chính và khả năng trả nợ của KHDN có mối quan hệ nghịch biến với nhau. Điều này có nghĩa, đòn bẩy tài chính của DN càng lớn thì khả năng trả nợ của DN càng thấp. Ngoài ra, tỷ số nợ/ vốn chủ sở hữu thể hiện cơ cấu nguồn vốn của một doanh nghiệp, đây là một trong chỉ tiêu quan trọng mà BIDV dùng để đánh giá khách hàng khi cho vay.

Đối với một số ngành nghề cụ thể, BIDV quy định chỉ chấp nhận cho vay khi hệ số nợ nằm trong một giới hạn cụ thể.