Bồi Dưỡng Năng Lực Tổ Chức Hoạt Động Trải Nghiệm

1.2.2.2. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm

Từ việc phân tich các quan điểm về năng lực ở trên tác giả cho rằng: năng lực là khả năng vận dụng tổng hợp kiến thức, kĩ năng, thái độ để giải quyết hiệu quả một tình huống hoặc một hoạt động thực tiễn xác định. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm là yếu tố quan trọng của để tổ chức hoạt động trải nghiệm thành công theo mục đích, kế hoạch đã vạch ra.

Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm là tổ hợp những thuộc tính độc đáo của mỗi cá nhân phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của hoạt động trải nghiệm, xác định và đảm bảo hoạt động ấy đạt kết quả. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm là khả năng vận dụng tổ hợp kiến thức, kỹ năng, thái độ, kinh nghiệm,… để tổ chức thành công hoạt động trải nghiệm.

Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của mỗi người được hình thành và phát triển trong quá trình con người học tập, giao lưu, tham gia hoạt động trải nghiệm các mối quan hệ, các giá trị trong cuộc sống thực tiễn.

Đánh giá năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của một người căn cứ vào kết quả thực tế của hoạt động trải nghiệm đối với đối tượng tham gia trải nghiệm trong điều kiện, hoàn cảnh xác định. Những đánh giá đó được đưa ra trên cơ sở xem xét hài hòa những kiến thức, kỹ năng, thái độ tương ứng về hoạt động trải nghiệm của chủ thể tổ chức hoạt động trải nghiệm.

Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên là năng lực thành phần của năng lực sư phạm. Đó sự phối hợp của năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội

Năng lực tổ chức HĐTN được xây dựng bởi các năng lực thành phần: Lập kế hoạch và thiết kế hoạt động trải nghiệm, năng lực đánh giá sự tiến bộ của người học trong hoạt động trải nghiệm; năng lực thiết lập và huy động, phối hợpcác lực lượng xã hội trong tổ chức hoạt động,…

1.2.3. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm

1.2.3.1. Bồi dưỡng

Trong Từ điển Giáo dục học của tác giả Bùi HIền (chủ biên), bồi dưỡng được diễn đạt là: 1. Theo nghĩa rộng: Quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân cách theo định hướng, mục đích đã chọn. 2.Theo nghĩa hẹp: Trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể. [9, tr. 29]

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 122 trang tài liệu này.

Bồi dưỡng là một hoạt động có chủ đích nhằm cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng, thái độ để nâng cao năng lực trình độ, phẩm chất của người lao động về một lĩnh vực hoạt động mà người lao động đã có một trình độ nhất định qua một hình thức đào tạo nào đó. Bồi dưỡng có những yếu tố cơ bản là:

- Mục đích bồi dưỡng là nhằm nâng cao phẩm chất, chuyên môn để người lao động có cơ hội củng cố, mở mang hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo để đạt được hiệu quả công việc đang làm.

- Bồi dưỡng được thực hiện thông qua các hoạt động có mục đích, có kế hoạch nhằm bổ sung kiến thức, kỹ năng, phương pháp để từ đó nâng cao trình độ trong lĩnh vực chuyên môn qua hình thức học tập đào tạo nào đó.

- Đối tượng được bồi dưỡng phải có nhu cầu được bồi dưỡng,có một trình độ chuyên môn nhất định, cần được bồi dưỡng thêm về chuyên môn, nghiệp vụ,… để đáp ứng những yêu cầu mới của công việc.

1.2.3.2. Bồi dưỡng giáo viên

Bồi dưỡng giáo viên là quá trình đào tạo bổ sung nhằm mục đích nâng cao và hoàn thiện năng lực sư phạm của giáo viên. Đây được coi là hoạt động giúp giáo viên cập nhật kiến thức, phương pháp mới, tiếp thu các kinh nghiệm giáo dục để từ đó nâng cao thâm trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, đáp ứng nhu cầu nghề nghiệp của nhà giáo, đồng thời đáp ứng những đòi hỏi nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của cơ sở giáo dục. [ 7 ].

Trong quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, bồi dưỡng cán bộ, giáo viên là một nội dung, một bộ phận nhằm phát triển nhân sự trong nhà trường. Đó là hoạt động để duy trì và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường.

1.2.3.3. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên

Bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên là một nội dung của hoạt động bồi dưỡng giáo viên. Đó là quá trình được tổ chức có mục đích, có kế hoạch nhằm phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên thông qua việc tổ chức cho giáo viên cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng về hoạt động trải nghiệm và tổ chức hoạt động trải nghiệm trong nhà trường đạt chất lượng và hiệu quả.

Bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên thực chất là một nội dung của quá trình bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay.

1.2.3.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm

Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: Hoạt động quản lý là hoạt động bao gồm hai quá trình "quản" và "lý" tích hợp vào nhau; trong đó, "quản" có nghĩa là duy trì và ổn định hệ, "lý" có nghĩa là đổi mới hệ. [1]. Tác giả khẳng định : Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Chính sự phân công, hợp tác lao động nhằm đến hiệu quả nhiều hơn, năng suất cao hơn trong việc đòi hỏi phải có sự chỉ huy phối hợp, điều hành, kiểm tra, chỉnh lý… phải có người đứng đầu. Đây là hoạt động để người thủ trưởng phối hợp nỗ lực với các thành viên trong nhóm, trong cộng đồng, trong tổ chức đạt được mục tiêu đề ra. [2]

Theo tác giả Nguyễn Thị Tính, “ Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt được mục tiêu đã đề ra. Hay nói cách khác, quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng việc thực hiện các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra”. [28, tr.10]

Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho GV là quá trình tác động của chủ thể quản lý nhằm làm cho hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên đạt mục tiêu đề ra.

Theo tiếp cận chức năng của quản lý, quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên là quá trình đạt đến mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng bằng việc thực hiện các chức năng như: Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên; Tổ chức bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên; Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên; Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên.

1.3. Một số vấn đề lý luận về bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên ở trường PTDTBT THCS

1.3.1. Vai trò, ý nghĩa của hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên THCS

Thực hiện nghị quyết 29- QĐ/TW của Đảng Cộng sản Việt Nam về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể mới. HIện nay chương trình đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo thông qua. Theo đó, hoạt động giáo dục và dạy học trong nhà trường phổ thông sẽ thực hiện triển khai chương trình này trong những năm tới. Việc áp dụng chương trình giáo dục phổ thông tổng thể muốn đạt được kết quả và chất lượng cần được chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, tâm lý xã hội. Trong đó, chuẩn bị cho đội ngũ giáo viên có đủ năng lực thực hiện các hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường theo chương trình mới có vai trò cực kỳ quan trọng, đó là các hoạt động tác động đến yếu tố nguồn lực người trong quản lý giáo dục.

So với chương trình phổ thông hiện hành, chương trình phổ thông mới bên cạnh hệ thống các môn học còn có hoạt động trải nghiệm - hoạt động bắt buộc trong giáo dục nhà trường phổ thông. Đây là điểm mới khá rõ nét của chương trình giáo dục phổ thông mới. Hoạt động trải nghiệm một phần hoạt động giáo dục

trước đây trong nhà trường, nhưng trong bối cảnh mới, yêu cầu mới, hoạt động trải nghiệm có những sắc thái và yêu cầu cao hơn. Đây là thách thức đặt ra cho các nhà quản lý giáo dục. Để chuẩn bị cho những thay đổi trong giáo dục các nhà trường phổ thông sắp tới, cơ quan quản lý giáo dục,các nhà các n trường cần có sự chuẩn bị chu đáo để đón nhận sự thay đổi, làm chủ sự thay đổi sẽ diễn ra khi thực hiện chương trình mới. Do đó, bồi dưỡng giáo viên về năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trong các nhà trường, trong đó có các trường THCS, có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên và năng lực của đội ngũ giáo viên các nhà trường đáp ứng những yêu cầu mới.

Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS là trường chuyên biệt dành cho con em dân tộc ít người độ tuổi trung học cơ sở. Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, các trường PTDT Bán trú THCS tất yếu nằm trong sự vận động, chuẩn bị các điều kiện cần thiết đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông của ngành giáo dục các tỉnh khu vực miền núi. Do những đặc thù khó khăn về điều kiện địa lý, địa bàn văn hóa, điều kiện đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên các trường, công tác bồi dưỡng giáo viên về các mặt trong đó có năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm là thể hiện tinh thần chủ động, sẵn sàng cho thực hiện chương trình giáo dục mới. Đồng thời, giúp giáo viên cập nhật, nâng cao trình độ, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, thực hiện có chất lượng và kết quả hoạt động trải nghiệm trong giáo dục nhà trường. Để thực hiện bồi dưỡng giáo viên có chất lượng, cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục các cấp, các cơ sở giáo dục, đặc biệt là các trường phải quan tâm đến hoạt động bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục mới.

1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng

Mục tiêu bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên là nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS, giúp các giáo viên có hiểu biết, phương pháp và thái độ tích cực tổ chức hoạt động trải nghiệm trong giáo dục học sinh đạt kết quả, biến quá trình bồi dưỡng thành quá trình tự bồi dưỡng của giáo viên.

1.3.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên

- Kiến thức về hoạt động trải nghiệm và tổ chức hoạt động trải nghiệm:

+ Khái niệm, mục tiêu, vị trí, vai trò của hoạt động giáo dục trải nghiệm trong chương trình giáo dục ở trường THCS.

+ Nội dung, các loại hình hoạt động trải nghiệm trong trường THCS.

+ Phương pháp, hình thức tổ chức các loại hình hoạt động trải nghiệm trong giáo dục nhà trường PTDT Bán trú THCS.

+ Quy trình và kỹ thuật tổ chức hoạt động trải nghiệm trong nhà trường.

+ Các yếu tố ảnh hưởng và những lưu ý trong tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.

- Yêu cầu đối với giáo viên THPT để tổ chức thành công, có chất lượng hoạt động giáo dục trải nghiệm:

+ Có thái độ tích cực, tích cực tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm phù hợp với vị trí công tác và năng lực chuyên môn.

Bên cạnh những kỹ năng sư phạm nói chung, để tổ chức hoạt động trải nghiệm thành công, đòi hỏi hoạt động bồi dưỡng phải trang bị cho giáo viên kỹ năng chuyên biệt để tổ chức hoạt động thành công. Đó là:

+ Kỹ năng xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung hoạt động trải nghiệm phù hợp.

+ Kỹ năng lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm.

+ Kỹ năng hướng dẫn, phổ biến kế hoạch hoạt động trải nghiệm cho học sinh, tập huấn kỹ năng cần thiết cho học sinh để tham gia trải nghiệm thành công.

+ Kỹ năng triển khai nội dung trải nghiệm: Phân chia công việc, giao nhiệm vụ theo nội dung, tiến trình đã thiết kế trong kế hoạch, phân phối thời gian hợp lý, phối hợp các bên liên quan tham gia hoạt động trải nghiệm

+ Kỹ năng thu thập và xử lý thông tin

+ Kỹ năng giải quyết vấn đề , tình huống nảy sinh

+ Kỹ năng huy động và phối hợp các nguồn lực trong và ngoài nhà trường ủng hộ và tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm.

+ Kỹ năng kiểm tra, đánh giá trong tổ chức hoạt động trải nghiệm

+ Kỹ năng bổ trợ: kỹ năng thu hút học sinh, động viên, tạo động lực cho học sinh, kỹ năng tổ chức trò chơi trong các hoạt động tập thể,...

Trên cơ sở bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng về năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên, hoạt động bồi dưỡng tập trung vào hai mảng là Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học và tổ chức hoạt động trải nghiệm ngoài giờ lên lớp. Đối với hoạt động trải nghiệm trong dạy học gắn với đặc thù môn học, mỗi môn học có thế mạnh riêng. Đối với hoạt động trải nghiệm ngoài giờ lên lớp, căn cứ vào mục đích giáo dục để tổ chức cho phù hợp với đặc điểm học sinh, điều kiện của nhà trường. Dù là hoạt động trải nghiệm trong dạy học các môn học hay ngoài giờ lên lớp, nội dung bồi dưỡng cũng cần phát triển ở giáo viên các năng lực thành phần sau:

+ Năng lực lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm

+ Năng lực thiết kế hoạt động trải nghiệm

+ Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm gắn với từng đối tượng học sinh

+ Năng lực đánh giá sự tiến bộ của học sinh trước và sau trải nghiệm

+ Năng lực thu hút và duy trì sự sẵn sàng, tích cực tham gia hoạt động trải nghiệm của học sinh

+ Năng lực phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường, các lực lượng xã hội tham gia hỗ trợ và tổ chức hoạt động trải nghiệm.

1.3.4. Các phương pháp, hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực TCHĐ cho đội ngũ giáo viên THCS

- Phương pháp bồi dưỡng:

Đối với các lớp bồi dưỡng tập trung, phương pháp lên lớp chủ yếu là trao đổi kinh nghiệm, thực hành tổ chức các loại hình hoạt động trải nghiệm, Nêu vấn đề, thảo luận theo nhóm; Nêu tình huống, TC giải quyết theo nhóm; giới thiệu. thực tế và tham gia tổ chức các mô hình trải nghiệm;

Đối với bồi dưỡng thường xuyên, phương pháp chủ yếu thông qua sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề, tạo điều kiện để giáo viên thực hành, trải nghiệm tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên; khuyến khích, hướng dẫn giáo viên tự bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN.

Phương pháp bồi dưỡng cần phù hợp với nội dung, đảm bảo yêu cầu nghiêm túc, hấp dẫn, thiết thực hiệu quả. Ngoài việc TC nghe giảng, cần phát triển các hình thức: thảo luận, đối thoại, thực hành thao giảng, tham quan thực tế, thực hành soạn bài, sử dụng các thiết bị dạy học, thiết kế kiểm tra đánh giá theo hướng đổi mới. Quản lý, chỉ đạo học tập bồi dưỡng theo hướng thiết thực, hiệu quả. Chú trọng hơn tới hình thức học tập theo tổ, nhóm chuyên môn.

TC quản lý tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ giáo viên theo đơn vị nhà trường.

- Hình thức bồi dưỡng: Tạo điều kiện để sử dụng các loại hình bồi dưỡng, tuy nhiên tập trung chủ yếu các hình thức bồi dưỡng sau:

+ Bồi dưỡng thông qua các lớp tập huấn theo kế hoạch của Sở, phòng Giáo dục và Đào tạo.

+ Bồi dưỡng tập trung ở cụm trường theo kế hoạch của phòng Giáo dục và Đào tạo.

+ Bồi dưỡng thông qua sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn tại trường.

+ Bồi dưỡng thông qua việc tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên.

1.4. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trường phổ thông dân tộc bán trú THCS

1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt độngt rải nghiệm cho giáo viên

Để đạt được mục tiêu và xác định được các bước đi, trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo, hiệu trưởng phải lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực TC HĐTN cho đội ngũ giáo viên, gồm: Vạch ra mục tiêu cần đạt được; xác định các bước đi để đạt mục tiêu; xác định các nguồn lực và các biện pháp để đạt mục tiêu. Để