Công Ty Đại Chúng, Công Ty Chứng Khoán, Công Ty Quản Lý Quỹ Chưa Thực Hiện

2. Các nhà phân phối sản phẩm sữa Mộc Châu mua với giá bán bằng 2 lần mệnh giá;

3. Các cổ đông chiến lược là cán bộ chủ chốt của Công ty mua với giá bán bằng 1,5 lần mệnh giá.

Chưa nói đến việc giá bán cổ phần bị thay đổi không đúng với nghị quyết Đại hội cổ đông (tất cả đều mua với giá bằng hai lần mệnh giá) thì với danh sách đối tượng được mua cổ phần như trên, đương nhiên là cán bộ công nhân viên thường và cổ đông hiện hữu ngoài công ty sẽ không được mua cổ phiếu của đợt phát hành tăng vốn này. Được biết, mặc dù đã có khá nhiều phiếu lấy ý kiến cổ đông tích vào ô không đồng ý, nhưng việc phát hành cổ phiếu tăng vốn vẫn đang được tiến hành và dự kiến, tháng 6 năm nay sẽ thu tiền của những đối tượng được quyền mua với giá bán được quyết như tại phiếu lấy ý kiến cổ đông. Phương án phát hành tăng vốn nói trên đang được trình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Theo Ông Nguyễn Đình Cung, Trưởng ban Kinh tế vĩ mô, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, nếu phương án tăng vốn điều lệ nói trên được thực thi thì đây là một sự chiếm đoạt tài sản rất rõ rệt. Bởi luật pháp quy định các cổ đông có quyền lợi và trách nhiệm ngang nhau. "Dù Đại hội cổ đông đã thông qua nhưng cổ đông nhỏ có quyền kiện ra tòa những việc làm trái luật như trên", ông Cung khẳng định.

Tại Đại hội cổ đông ở nhiều công ty đại chúng cho thấy cổ đông lớn đặc biệt là cổ đông nhà nước còn ảnh hưởng quá mức cần thiết đến các quyết định và cung cách làm việc của các công ty. Điều này làm cho các cổ đông khác đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân thấy rằng khó có thể đóng góp cho sự phát triển của công ty. Tại Đại hội đồng cổ đông của Tổng công ty cổ phần Bảo Minh, diễn ra vào ngày 11/4/2008, đại diện của hai quỹ lớn là Vinacapital và Prudential đã giơ phiếu không đồng ý thông qua kế hoạch sản xuất - kinh doanh năm 2008. Cùng với hai đại diện này còn có nhiều nhà đầu tư cá nhân khác đã giơ phiếu không thông qua kế hoạch nói trên. Mặc dù 91,44% số

phiếu tham dự Đại hội bỏ phiếu thông qua kế hoạch năm 2008 của Bảo Minh nhưng việc một số nhà đầu tư chuyên nghiệp không đồng ý là thể hiện sự không đồng tình về việc Hội đồng quản trị công ty đã không trả lời đầy đủ và lảng tránh không trả lời các chất vấn của các nhà đầu tư.

Một trong những quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân là được biết đầy đủ các thông tin về tình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Nhà đầu tư có thể tìm hiểu thông tin liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp qua các báo cáo thông tin theo quy định và qua chất vấn tại các cuộc họp Đại hội cổ đông thường niên. Thông qua chất vấn tại Đại hội cổ đông, nhà đầu tư cá nhân không chỉ biết được tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà còn hiểu rõ hơn khả năng quản trị doanh nghiệp của Hội đồng quản trị công ty. Qua đó nhà đầu tư cá nhân quyết định kế hoạch đầu tư tiếp theo của mình.

Một nhà đầu tư cá nhân là cổ đông của nhiều công ty đại chúng, nhận xét rằng Đại hội đồng cổ đông thường niên của phần lớn doanh nghiệp hiện nay chỉ mang tính chất hình thức để hợp thức hóa nghị quyết của Đại hội đồng cổ đông mà thực sự đó là ý chí của nhóm cổ đông chi phối. Thực tế cho thấy tiếng nói của các nhà đầu tư cá nhân không phải bao giờ cũng được các cổ đông lớn nghiên cứu, tiếp thu mặc dù các ý kiến đó có thể rất chính đáng và thiết thực.

Theo nhiều tổ chức đầu tư nước ngoài, vấn đề quản trị ở các công ty cổ phần, đặc biệt là công ty nhà nước cổ phần hóa còn nhiều điểm yếu kém. Nhiều công ty chưa hiểu được vai trò của Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát và vấn đề bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư cá nhân.

Thực tế cho thấy không phải bao giờ nhà đầu tư cá nhân với Hội đồng quản trị công cổ phần và các cổ đông lớn cũng tìm được tiếng nói chung. Trong công ty cổ phần, nhóm cổ đông nào nắm giữ cổ phần chi phối sẽ có ảnh hưởng lớn hơn đến hoạt động của công ty. Điều này hoàn toàn đúng với bản chất của công ty cổ phần. Vấn đề ở chỗ Hội đồng quản trị của công ty cổ phần

và các cổ đông lớn phải tôn trọng quyền lợi của các nhà đầu tư cá nhân vì nhà đầu tư cá nhân cũng là những người chủ sở hữu của công ty cổ phần. Cho nên nhà đầu tư cá nhân có quyền chất vấn Hội đồng quản trị về những vẫn đề nhà đầu tư cá nhân quan tâm. Về phía Hội đồng quản trị, phải có nghĩa vụ trả lời nhà đầu tư cá nhân về các vấn đề nhà đầu tư cá nhân chất vấn. Lảng tránh không trả lời hoặc trả lời không đầy đủ là biểu hiện của sự xâm hại đến quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư cá nhân.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

2.3.4. Công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ chưa thực hiện công bố thông tin theo quy định của pháp luật

Theo quy định tại Thông tư số 38/2007/TT-BTC ngày 18/4/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn về việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, Công đại chúng phải công bố thông tin định kỳ về báo cáo tài chính năm theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 16 Luật Chứng khoán; công bố thông tin bất thường theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 101 Luật chứng khoán và công bố thông tin theo yêu cầu theo quy định tại khoản 4 Điều 101 Luật Chứng khoán.

Tuy nhiên, theo ý kiến của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đăng trên Báo Thanh niên số 154 ngày 2/6/2008 thì "các công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ chưa thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin theo đúng quy định của pháp luật. Hầu hết các công ty chậm công bố thông tin báo cáo tài chính năm, báo cáo thường niên và công bố thông tin bất thường. Phần lớn các công ty chưa thành lập trang thông tin điện tử để thực hiện công bố thông tin. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ kiểm tra giám sát hoạt động công bố thông tin của các công ty trên và xử lý nghiêm các trường hợp vị phạm". Hiện nay, khối công ty niêm yết, thực hiện công bố thông tin tương đối đầy đủ do chịu sự quản lý của hai sàn giao dịch HOSE và HASTC. Khối các công ty đại chúng chưa niêm yết, việc công bố thông tin chưa được thực hiện đầy đủ do không có cơ quan chuyên trách quản lý.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp vẫn giữ quan điểm cho rằng, công bố thông tin có thể làm lộ bí mật kinh doanh. Tuy nhiên, đối với nhà đầu tư cá nhân thì việc doanh nghiệp không công bố thông tin là sự xâm hại đến quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, bởi vì nhà đầu tư cá nhân không có đủ căn cứ để ra quyết định đầu tư.

Theo quy định của pháp luật, công bố thông tin của công ty đại chúng là nghĩa vụ bắt buộc nhưng để doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ này một cách tự nguyện là điều không dễ dàng. Mặt khác, về điều kiện nền tảng, hiện chưa có một đơn vị chuyên trách quản lý công ty đại chúng, trong khi các phương tiện công bố thông tin của chính Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng rất nghèo nàn. Với những thông tin bất thường, việc công bố trên website của công ty là yêu cầu bắt buộc, nhưng hiện nay rất nhiều công ty đại chúng chưa có website chính thức, hoặc nếu có cũng không hề cập nhật thông tin hay công bố những thông tin bất thường.

Ngay cả khi điều kiện nền tảng phục vụ cho việc công bố thông tin của khối công ty đại chúng là có đủ thì việc giám sát nghĩa vụ công bố thông tin của khối này cũng rất khó khăn vì lực lượng giám sát và thanh tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước còn quá mỏng nên không thể kiểm soát được việc thực hiện công bố thông tin của các công ty đại chúng.

2.3.5. Việc quản lý thị trường chứng khoán còn nhiều bất cập

Cơ quan quản lý thị trường có trách nhiệm phân định quyền lợi, nghĩa vụ các bên tham gia và đảm bảo các giao dịch trên thị trường chứng khoán theo đúng quy định của pháp luật, công bằng, phù hợp với các nguyên lý vận động khách quan của cung - cầu - giá. Sự nghiêm minh và quyết định kịp thời từ cơ quan điều hành thị trường là nhân tố đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ nhà đầu tư cá nhân và "xây" lại niềm tin cho nhà đầu tư cá nhân đối với thị trường chứng khoán. Năm 2007, Ủy ban Chứng khoán đã tập trung tăng cường công tác giám sát, thanh tra, xử lý một số thành viên thị trường và cá

nhân vi phạm các quy định về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Trong năm 2007, số lượng thanh tra xử lý vi phạm bằng số vụ việc của năm 2005 và năm 2006 cộng lại, cụ thể đã xử phạt 63 tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, trong số đó chủ yếu là vi phạm liên quan đến phát hành chứng khoán, chào bán chứng khoán ra công chúng. Hành vi liên quan đến gian lận, thao túng thị trường mới chỉ được công bố vài vụ. Ông Vũ Bằng, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thừa nhận, việc phát hiện và xử phạt các hành vi thao túng giá trên thị trường chứng khoán còn nhiều hạn chế và khó khăn. Nguyên nhân có nhiều, có thể do năng lực chưa đủ, công nghệ chưa cao, lực lượng thanh tra quá mỏng (Việt Nam chỉ có trên 20 cán bộ thanh tra chứng khoán, trong khi đó nước Anh có trên 3.000 cán bộ thanh tra chứng khoán).

Tuy nhiên, thời gian vừa qua Vn-index liên tục xuống thấp và đã phá đáy 500 điểm cho thấy việc quản lý thị trường chứng khoán còn lúng túng và "thị trường chứng khoán hoạt động không ổn định". Đây cũng chính là một trong những nhận định của Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi bàn về tình hình kinh tế - xã hội quý I/2008. Phân tích về thực trạng xấu của thị trường, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc cho rằng, nguyên nhân là do chính sách tiền tệ nới lỏng trong nhiều năm, nhất là năm 2007 làm tổng phương tiện thanh toán và tổng dư nợ tín dụng tăng mạnh (tăng tương ứng 43,7% và 53,9%). Trong khi đó, năng lực kiểm tra, giám sát của cơ quan điều hành chính sách tiền tệ không theo kịp tình hình, khi các tổ chức tín dụng chuyển mạnh sang cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế; không kiểm soát có hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại, nhất là ngân hàng thương mại cổ phần trong việc cho vay kinh doanh chứng khoán. Thị trường tiền tệ diễn biến bất thường nhưng chưa được phát hiện và cảnh báo kịp thời. Khi có vấn đề xảy ra, lại thực hiện đồng thời nhiều giải pháp mạnh vào cùng thời điểm như tăng dự trữ bắt buộc, điều chỉnh tỷ lệ dư nợ cho vay đầu tư kinh doanh chứng khoán… nhưng thiếu đồng bộ với các giải pháp khác - tuy có

góp phần ngăn chặn những biểu hiện tiêu cực trên thị trường tiền tệ, nhưng lại tạo ra cuộc đua lãi suất huy động vốn, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh và ảnh hưởng đến tâm lý xã hội. Đấy là một trong những nguyên nhân góp phần dẫn tới sự mất ổn định của thị trường chứng khoán đã được Bộ trưởng Võ Hồng Phúc đề cập.

Đồng tình với quan điểm trên, Chủ tịch Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Ông Hà Văn Hiền còn chỉ ra nhiều hạn chế khác của thị trường chứng khoán Việt Nam và công tác điều hành thị trường, cụ thể là:

- Hệ thống văn bản pháp lý, mặc dù đã có hướng dẫn xử lý nhưng vẫn còn có quy định chưa điều chỉnh như cầm cố chứng khoán, tài khoản ủy thác đầu tư.

- Tính công khai minh bạch của thị trường thông qua việc công bố thông tin vẫn chưa được cải thiện, thể hiện ở chất lượng, nội dung và thời hạn công bố chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước và cung cấp thông tin cho nhà đầu tư.

- Hoạt động của thị trường chứng khoán tự do còn thiếu công khai, minh bạch, không được tổ chức quản lý, giám sát nên khả năng xảy ra rủi ro rất cao, có thể gây mất ổn định cho thị trường tập trung và cả hệ thống tài chính.

- Hệ thống hạ tầng, đặc biệt là công nghệ của các sở giao dịch, các thành viên thị trường chứng khoán vẫn còn nhiều bất cập.

Báo đầu tư Chứng khoán số 50 (522) ngày 25 tháng 4 năm 2008, trong bài "Bắt bệnh thị trường" của Mạnh Bôn đã đăng ý kiến của Ông Hiền về nguyên nhân bất ổn của thị trường chứng khoán trong thời gian vừa qua như sau: "Thị trường chứng khoán năm 2007 và những tháng đầu năm 2008 bộc lộ hạn chế trên nhiều mặt, từ hệ thống văn bản pháp lý, nguồn nhân lực, tổ chức quản lý đến công tác thông tin phổ biến kiến thức, tính công khai, minh bạch trên cả thị trường".

Tóm lại, pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán Việt Nam đã ghi nhận vấn đề bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư cá nhân. Tuy nhiên, như đã trình bày ở trên các quy định pháp lý về bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân vẫn còn nhiều hạn chế. Đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư cá nhân bị xâm phạm.

Thực tế đã cho thấy, nhà đầu tư các nhân luôn ở vị thế yếu hơn các chủ thể khác trên thị trường chứng khoán. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân.

Phần tiếp theo, luận văn sẽ trình bày những căn cứ, định hướng và một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán nước ta.

Chương 3

ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA NHÀ ĐẦU TƯ

CÁ NHÂN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

3.1. NHỮNG CĂN CỨ ĐỀ RA ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

3.1.1. Căn cứ vào đặc điểm phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam

Tính đến nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đã ra đời được gần 8 năm, so với các nước trong khu vực, thị trường chứng khoán nước ta được coi như thị trường mới nổi, phát triển nhanh, tuy nhiên có quy mô giao dịch nhỏ. Số lượng tài khoản cá nhân còn nhỏ so với quy mô dân số của cả nước (trên 400.000 tài khoản cá nhân /80 triệu dân), trong khi đó ở các nước có thị trường chứng khoán phát triển, số tài khoản cá nhân có thể chiếm 2-3% dân số cả nước. Ngoài ra, thị trường chứng khoán Việt Nam hoạt động không ổn định (cuối quý I/2008, có thời điểm, VN-Index giảm gần 60% so cùng kỳ năm 2007). Việc quản lý thị trường chứng khoán của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền còn nhiều lúng túng. Chưa kiểm soát tốt việc phát hành thêm cổ phần của các công ty đại chúng, đặc biệt là việc cho phép thành lập các công ty chứng khoán. Theo Báo Đầu tư Chứng khoán số 50 ngày 25/4/08 thì hiện nay Trung Quốc chỉ có 107 công ty chứng khoán, Malayxia có 37 công ty, Thái Lan có 31 công ty, Sinhgapo có 27 công ty… trong khi đó, Việt Nam đã có khoảng 80 công ty chứng khoán được cấp phép và hoạt động, mặc dù thị trường chứng khoán Việt Nam nhỏ hơn rất nhiều so với thị trường chứng khoán các nước trên.