Bảo vệ quyền con người trong bốn Công ước Geneva về việc bảo hộ nạn nhân chiến tranh

Công ước Geneva như: sự nỗ lực của các quốc gia trong việc nội luật hóa, thiết lập các Ủy ban quốc gia cũng như đưa bộ môn vào chương trình đại học, sau đại học, hoạt động có hiệu quả của Ủy ban chữ thập đỏ quốc tế, Phòng thông tin quốc gia, Cơ quan thông tin Trung ương. Nhưng thực tế còn quá nhiều vi phạm nhân quyền trong chiến tranh, tù binh vẫn bị tra tấn một cách vô nhân tính, thường dân bị chết do các bên tham chiến không tuân thủ nguyên tắc phân biệt binh lính với thường dân, bắt trẻ em vào xung đột vũ trang một cách có tổ chức, tình trạng phụ nữ bị hãm hiếp, làm nô lệ tình dục vẫn diễn ra phổ biến.

4. Thái độ của các nước lớn, tiêu biểu là Hoa Kỳ, khi bị lên án hoặc tung video lên phương tiện thông tin đại chúng về các hành vi vi phạm nhân quyền nghiêm trọng thì giữ thái độ “im lặng” hoặc “phủ nhận”. Thực tế chỉ ra rằng, trong lịch sử chỉ thấy các vụ xử tại Tòa án hình sự quốc tế là các quốc gia không có thế lực trên chính trường quốc tế như Libya, Uganda, Cộng hòa dân chủ nhân dân Congo… mà không hề có vụ việc nào xử những người đứng đầu của các nước siêu cường quốc. Có thể nói, Tòa án hình sự quốc tế chưa hoạt động thực sự độc lập mà vẫn bị chi phối bởi Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu. Bên cạnh đó, tính “chính trị hóa” làm cản trở việc bảo vệ nhân quyền trong chiến tranh còn được biểu hiện rất rõ ở chỗ, các siêu cường quốc, mà tiêu biểu là Hoa Kỳ luôn vận động các quốc gia kí hiệp định song phương về miễn trừ tố tụng trước ICC, khi quân nhân vi phạm pháp luật chỉ phải xử theo luật Hoa Kỳ, từ đó, tạo ra cơ chế lách luật để bảo vệ những người vi phạm trong quốc gia của họ. Như vậy, “tính chính trị hóa” làm biến dạng, cản trở những nỗ lực bảo vệ nhân quyền trong chiến tranh.

5. Thực trạng trên xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân, trong đó có một nguyên nhân cơ bản nhất đó là quan điểm về chiến tranh từ ngàn đời nay đó là các bên phải tước đi sinh mạng của nhau, ai chứng tỏ là kẻ mạnh hơn thì kẻ

đó sẽ là người chiến thắng. Suy nghĩ, thói quen tồn tại và ăn sâu vào trong máu thịt của loài người kể từ khi bắt đầu có sự sống trên trái đất. Vì thế, để thay đổi thói quen, suy nghĩ mà đã tồn tại như một quy tắc này thì thực sự phải nỗ lực, kiên trì, bền bỉ thúc đẩy các hoạt động nhân quyền trong thời bình và thời chiến.

6. Cuối cùng, giải pháp quan trọng nhất để thúc đẩy hoạt động nhân quyền trong chiến tranh đó là nỗ lực, kiên trì, bền bỉ công tác tuyên truyền, giáo dục các quy tắc về Luật Nhân quyền quốc tế và Luật Nhân đạo quốc tế nói chung và các quy tắc của bốn Công ước Geneva nói riêng để loại dần dần suy nghĩ, thói quen đã ăn sâu, bám rễ trong hành động của con người, đồng thời, hình thành nên suy nghĩ, cách cư xử luôn trân trọng con người, cư xử nhân văn, nhân đạo giữa con người với con người. Bên cạnh đó, các quốc gia phải tăng cường hợp tác quốc tế trên lĩnh vực này, vì chỉ có đối thoại thì mới tìm kiếm sự đồng thuận, chia sẻ kinh nghiệm cũng như là cơ hội các quốc gia ngồi trực diện với nhau bày tỏ quan điểm, cùng giải quyết, cùng nỗ lực duy trì và thúc đẩy nhân quyền. Từ đó, mới tạo ra sức mạnh đồng thuận của cộng đồng quốc tế và đưa ra những giải pháp ngay tức thì với nhiều sự kiện mới nảy sinh trong thực tế.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt:

1. Hoàng Anh, Dương Phạm (2012), Nhà tù Phú Quốc tội ác man rợ đến ác quỷ cũng kinh hãi, đăng trên VTC: http://vtc.vn/nha-tu-phu-quoc-toi-ac- man-ro-den-ac-quy-cung-kinh-hai.226-0.html, (truy cập ngày 02/02/2014).

2. Lê Đình Bì, Nguyễn Văn Phước (biên dịch) (2006), Không thể chuộc lỗi, NXB Trẻ, Hà Nội.

3. An Bình (2010), Rò rỉ video quân đội Mỹ sát hại dân thường Iraq, đăng trên Báo Dân trí: http://dantri.com.vn/the-gioi/ro-ri-video-quan-doi-my- sat-hai-dan-thuong-iraq-388846.htm, (truy cập ngày 08/06/2013).