Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HÙNG TIẾN

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 269 trang tài liệu này.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HÙNG TIẾN

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng

Mã số : 62 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ĐẮC HƯNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên: Nguyễn Hùng Tiến. Ngày sinh: 12 tháng 5 năm 1972. Quê quán: Thanh Hóa.

Hiện đang công tác tại: Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam..

Là nghiên cứu sinh khoá XV (2010-2014) của Trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh.

Mã số nghiên cứu sinh: 010115100009

Tên đề tài: "Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam"

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 62 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Đắc Hưng

Luận án này được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh.

Tôi xin cam đoan luận án này chưa từng được trình nộp để lấy học vị tiến sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận án này là công trình nghiên cứu riêng của tôi, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận án.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những lời cam đoan của tôi.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 01 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Hùng Tiến

LỜI CẢM ƠN

Để có ngày hôm nay, hoàn thành được luận án tiến sĩ của mình, Nghiên cứu sinh xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới PGS. TS. Nguyễn Đắc Hưng - một người thầy đã vô cùng nhiệt tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi, luôn động viên và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Đồng thời, tôi cũng xin chân thành gửi tới PGS. TS. Lý Hoàng Ánh - Hiệu trưởng cùng toàn thể các thầy, cô giáo của Trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh, Người phản biện độc lập và các thầy, cô giáo đã tham gia dạy, góp ý chỉnh sửa để luận án của tôi được hoàn thiện như ngày hôm nay.

Tôi xin cám ơn các đồng chí lãnh đạo, cán bộ công tác tại Agribank và khách hàng của Agribank đã hỗ trợ tôi về tài liệu, số liệu để nghiên cứu,… và đã dành thời gian nghiên cứu, cho ý kiến đối với “Phiếu tham khảo ý kiến cán bộ quản lý tín dụng và cán bộ tín dụng” và “Phiếu tham khảo ý kiến khách hàng đang giao dịch với Agribank” của tôi.

Tôi cũng xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã luôn luôn động viên, cổ vũ, hỗ trợ tôi những lúc khó khăn để tôi có thể vượt qua và hoàn thành luận án tiến sĩ kinh tế này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Nguyễn Hùng Tiến

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

MỤC LỤC iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC CÁC BẢNG vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ix

TÓM TẮT LUẬN ÁN 1

MỞ ĐẦU 2

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN

DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 15

1.1. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 15

1.1.1. Hoạt động tín dụng ngân hàng 15

1.1.2. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 20

1.2. Quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 30

1.2.1. Quan niệm về quản lý rủi ro tín dụng 30

1.2.2. Mục tiêu quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 33

1.2.3. Nội dung quản lý rủi ro tín dụng 35

1.2.4. Nguyên tắc quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II 46

1.2.5. Mô hình quản lý rủi ro tín dụng 49

1.2.6. Chỉ tiêu đánh giá chất lượng quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng

thương mại 52

1.2.7. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tín dụng 62

1.2.8. Phương pháp đánh giá chất lượng quản lý rủi ro tín dụng của ngân

hàng thương mại 64

1.3. Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng của một số nước trên thế giới và bài

học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam 67

1.3.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về quản lý rủi ro tín dụng 67

1.3.2. Bài học đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam và Ngân

hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 73

Kết luận chương 1 76

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN

HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM 77

2.1. Tổng quan về hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn ViệtNam 77

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 77

2.1.2. Mô hình tổ chức bộ máy 78

2.1.3. Các sản phẩm dịch vụ cơ bản 80

2.1.4. Tổng quan hoạt động kinh doanh 82

2.2. Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn Việt Nam 86

2.2.1. Mô hình quản lý rủi ro tín dụng 86

2.2.2. Hệ thống chính sách và quy trình quản lý rủi ro tín dụng của Ngân

hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 88

2.2.3. Nhận biết và phân tích đo lường rủi ro tín dụng 98

2.2.4. Chấp nhận giảm nhẹ và từ chối rủi ro tín dụng 100

2.2.5. Quản lý và kiểm soát hoạt động tín dụng 106

2.2.6. Quản lý tín dụng và kiểm soát rủi ro tín dụng từ kết quả khảo sát

các trường hợp điển hình tại một số chi nhánh Agribank 110

2.2.7. Quản lý tín dụng và kiểm soát rủi ro tín dụng thông qua hoạt động

giao dịch vay vốn với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 113

2.3. Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và

Phát triển Nông thôn Việt Nam 114

2.3.1. Ưu điểm 114

2.3.2. Những hạn chế 124

2.3.3. Nguyên nhân 128

2.3.4. Phân tích kết quả khảo sát về hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại

ngân hàng 139

Kết luận chương 2 151

Chương 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM 152

3.1. Định hướng tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 152

3.1.1. Định hướng và mục tiêu hoạt động kinh doanh đến năm 2020 152

3.1.2. Định hướng quản lý rủi ro tín dụng đến năm 2020 156

3.1.3. Quan điểm phát triển hoạt động tín dụng gắn liền với tiếp tục giảm

thiểu rủi ro 157

3.2. Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp

và Phát triển Nông thôn Việt Nam 158

3.2.1. Xây dựng và áp dụng mô hình quản lý rủi ro tín dụng tập trung ở

mức độ phù hợp với đặc thù của hệ thống Ngân hàng Nông

nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam 158

3.2.2. Nâng cao chất lượng quản lý hoạt động tín dụng 162

3.2.3. Xây dựng môi trường quản lý tín dụng theo các nguyên tắc Basel II 168

3.2.4. Xây dựng hệ thống báo cáo quản lý rủi ro tín dụng có chất lượng 176

3.2.5. Đổi mới mô hình và nâng cao chất lượng kiểm tra, kiểm soát nội bộ 177

3.2.6. Hoàn thiện chính sách và quy trình quản lý tài sản bảo đảm tiền vay 178

3.2.7. Hoàn thiện chính sách và quy trình phân loại nợ, trích lập dự

phòng rủi ro tín dụng và xử lý nợ xấu 181

3.2.8. Hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách

hàng (RMS) 183

3.2.9. Đổi mới chiến lược khách hàng và nâng cao hiệu quả Marketing

tiếp cận sát nhu cầu vay vốn hợp lý của mọi đối tượng 185

3.2.10. Tăng cường sự phối kết hợp hiệu quả với các bộ, ngành, tổ chức

chính trị - xã hội 187

3.2.11. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn liền với phòng ngừa rủi

ro đạo đức của cán bộ nhân viên trong hoạt động tín dụng 188

3.2.12. Giải pháp khác 190

3.3. Kiến nghị 194

3.3.1. Đối với Nhà nước 194

3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước 199

3.3.3. Đối với một số Bộ - Ngành khác có liên quan 203

Kết luận chương 3 204

KẾT LUẬN CHUNG 205

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ

CÔNG BỐ 207

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 208

PHỤ LỤC 214

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Agribank : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam DPRR : Dự phòng rủi ro

HĐQT : Hội đồng quản trị

HĐTV : Hội đồng thành viên

HMTD : Hạn mức tín dụng

HTXHTDNB : Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ NHNN : Ngân hàng nhà nước

NHTM : Ngân hàng thương mại

NHTM CP : Ngân hàng thương mại cổ phần NNNT : Nông nghiệp - nông thôn RRTD : Rủi ro tín dụng

TCTD : Tổ chức tín dụng

TSBĐ : Tài sản bảo đảm

USD : Đô la Mỹ

VAMC : Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng việt Nam

VND : Đồng Việt Nam

XLRR : Xử lý rủi ro