Quản Lý Hoạt Động Kiểm Định Chất Lượng Giáo Dục Trường Trung Học Phổ

trường học bao gồm cả hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài khi có yêu cầu. Tuy nhiên, trong thực tế của KĐCLGD THPT chưa có đào tạo kiểm định viên chuyên nghiệp. Có nghĩa là chưa có kiểm định viên biên chế, hưởng mức lương, hay vị trí công việc như một vị trí lao động khác trong hệ thống giáo dục. Thực tế, tất cả thành viên đánh giá ngoài là những người đang công tác tại các trường THPT, Sở GD&ĐT đều được thông qua một khóa tập huấn do Bộ GD&ĐT tổ chức. Theo yêu cầu hiện nay, thành viên đánh giá ngoài trường THPT phải tốt nghiệp đại học, 5 năm công tác trong lĩnh vực giáo dục và hoàn thành khóa tập huấn đánh giá ngoài do Bộ GD và ĐT tổ chức.

1.4. Quản lý hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông

1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông

* Phân cấp quản lý giáo dục

Theo Tự điển Tiếng Việt, phân cấp quản lý là giao bớt một phần quản lý cho cấp dưới, qui định và quyền hạn cho cấp dưới. Theo SEAMEO, phân cấp (decentralization) là dịch chuyển một số đơn vị hoặc bộ phận của một tổ chức lớn ra khỏi trung ương, hoặc trao thêm quyền lực cho các đơn vị địa phương. Phân cấp là việc chuyển giao quyền quyết định xuống các cấp thấp hơn cho phù hợp với trách nhiệm và quyền hạn; hoặc phân cấp tương đương với cấu trúc tổ chức mà trong đó nhiều cá nhân hay các đơn vị thành phần có thể ra quyết định.

Phân cấp quản lý giáo dục là quá trình thiết kế lại hệ thống qui trình trách nhiệm, quyền hạn, và tính chịu trách nhiệm (theo các chức năng hoặc thành phần của chức năng quản lý giáo dục) theo hướng dịch chuyển từ cấp trên xuống cấp dưới, nhà trường và cộng đồng, cũng như qui trình quan hệ công việc giữa các bên liên quan (trong và ngoài hệ thống quản lý giáo dục), nhằm sử dụng tối đa các nguồn lực để đạt mục tiêu đề ra.

+ Cấp trung ương

Cục Quản lý chất lượng thuộc Bộ GD&ĐT chịu trách nhiệm xây dựng quy trình, chu kỳ, hướng dẫn tự đánh giá và đánh giá ngoài; ban hành tiêu chuẩn và các chính sách chung về KĐCLGD.

+ Cấp Sở GD&ĐT

Xây dựng kế hoạch KĐCLGD trường THPT (bao gồm tự đánh giá và đánh giá ngoài), hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát trường THPT thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục theo quy định của Bộ GD&ĐT.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 133 trang tài liệu này.

Tổ chức tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho các đơn vị, cá nhân thực hiện công tác kiểm định chất lượng giáo dục.

Tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ đăng ký đánh giá ngoài từ các trường trung học trên địa bàn thuộc phạm vi quản lý và thông tin cho trường trung học biết hồ sơ được chấp nhận để đánh giá ngoài hoặc yêu cầu tiếp tục hoàn thiện. Thực hiện việc thành lập đoàn đánh giá ngoài, triển khai các bước trong quy trình đánh giá ngoài và trình UBND tỉnh ra quyết định cấp Bằng công nhận trường đạt chuẩn quốc gia.

Giám sát, chỉ đạo các trường THPT thuộc quyền quản lý thực hiện kế hoạch cải tiến chất lượng giáo dục để không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục.

Cuối mỗi năm học, báo cáo UBND tỉnh, Bộ GD&ĐT số lượng cơ sở giáo dục hoàn thành báo cáo tự đánh giá, số lượng cơ sở giáo dục được chấp nhận đánh giá ngoài, kế hoạch đánh giá ngoài, kết quả đánh giá ngoài và các hoạt động liên quan đến kiểm định chất lượng giáo dục để được hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra và giám sát.

Huy động các nguồn lực tham gia đánh giá ngoài và kiểm định chất lượng giáo dục THPT bao gồm nguồn nhân lực, tài chính, vật lực và nguồn lực thông tin phục vụ cho hoạt động kiểm định chất lượng trường THPT.

+ Cấp trường: Phân cấp đứng đầu trong quản lý hoạt động KĐCLGD trường THPT là chủ thể quản lý Hiệu trưởng (HT) trường THPT: Hiệu trưởng không chỉ đề ra mục tiêu chiến lược và kế hoạch phát triển của Trường; tổ chức nhân sự; tổ chức hoạt động dạy - học; các chương trình và dự án; và chịu trách nhiệm trước pháp luật về công tác tổ chức, quản lý hoạt động của nhà trường. Đặc biệt, tổ chức thực hiện, phối hợp các hoạt động KĐCLGD với lực lượng giáo dục ngoài nhà trường.

Đặc biệt, Hiệu trưởng có vai trò ra quyết định thành lập hội đồng tự đánh giá. Thành phần của hội đồng tự đánh giá là chủ tịch hội đồng là hiệu trưởng và Phó chủ tịch hội đồng là phó hiệu trưởng cũng như thư ký hội đồng là tổ trưởng tổ chuyên môn hoặc tổ trưởng tổ văn phòng hoặc trưởng các bộ phận khác (nếu có) hoặc giáo viên có năng lực của nhà trường.

Ngoài phân cấp vai trò của Hiệu trưởng, thì các tổ chuyên môn, đoàn thể và giáo viên… có vai trò hợp tác, thực hiện đánh giá các tiêu chí KĐCLGD.

+ Cấp đoàn Đánh giá ngoài (đoàn đánh giá ngoài được thành lập theo từng thời điểm có trường THPT đăng ký đánh giá ngoài)

Xây dựng kế hoạch làm việc của đoàn. Điều hành các hoạt động của đoàn đánh giá ngoài, chịu trách nhiệm trước Giám đốc Sở GD&ĐT về hoạt động của đoàn và kết quả đánh giá ngoài;

Phân công nhiệm vụ cho các thành viên của đoàn.

Chỉ đạo việc xây dựng báo cáo kết quả nghiên cứu hồ sơ đánh giá, báo cáo kết quả khảo sát tại cơ sở giáo dục và báo cáo đánh giá ngoài.

Thay mặt đoàn thông báo và thảo luận với cơ sở giáo dục về kết quả khảo sát, những nhận định và khuyến nghị của đoàn đối với cơ sở giáo dục.

Chuẩn bị hồ sơ, tài liệu phục vụ việc giải trình các yêu cầu, khiếu nại hoặc chất vấn của cơ quan quản lý giáo dục, của cơ sở giáo dục được đánh giá ngoài và của xã hội. Tập hợp toàn bộ hồ sơ, tài liệu liên quan đến hoạt động của đoàn và chuyển về Sở GD và ĐT để lưu trữ sau khi kết thúc đánh giá ngoài.

* Chức năng quản lý kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT

Có nhiều quan điểm về xác định chức năng quản lý. Theo Nguyễn Lộc (2010) quá trình quản lý diễn ra các hoạt động cụ thể của chủ thể quản lý với sự tham gia tích cực của các thành viên trong tổ chức như dự báo, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, giám sát, kiểm tra đánh giá, trong đó các hoạt động trên đan xen nhau, tác động, bổ sung lẫn nhau để hoàn thiện cả quá trình quản lý. Tuy nhiên việc xác định các chức năng trong quá trình quản lý không thể rạch ròi, riêng biệt từng chức năng mà là quá trình đan xen, kết hợp để thực hiện mục tiêu cuối cùng của một quá trình quản lý.

1.4.2. Lập kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông

Kế hoạch KĐCLGD trường THPT là mắt xích trọng yếu của chu trình QL. Chính vì vậy các cấp QL cần xây dựng kế hoạch để tổ chức thực hiện công tác KĐCLGD khả thi và hiệu quả.

Đối với Sở GD&ĐT, trên cơ sở kế hoạch năm học chung phải xây dựng kế hoạch tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT. Kế hoạch KĐCLGD trường THPT phải xác định được mục đích tự đánh giá, đánh giá ngoài trường THPT, thiết lập các chỉ tiêu tự đánh giá, đánh giá ngoài trường THPT, huy động các nguồn lực thực hiện, xây dựng lộ trình và quy định thời gian thực hiện. Kế hoạch KĐCLGD trường THPT được xây dựng một cách chi tiết cụ thể, rõ ràng về các hoạt động đảm

bảo chất lượng, tự đánh giá, đánh giá ngoài, công nhận mức chất lượng theo quy định và cả kế hoạch tổ chức tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên trường THPT. Kế hoạch KĐCLGD trường THPT được xây dựng và ban hành thành văn bản, chỉ đạo chung trong toàn ngành giáo dục.

Đối với trường THPT, trên cơ sở kế hoạch và các văn bản chỉ đạo của Sở GD&ĐT phải lập kế hoạch tổ chức thực hiện tự đánh giá viết báo cáo tự đánh giá, đăng ký đánh giá ngoài. Bao gồm cả kế hoạch cải tiến chất lượng của nhà trường sau tự đánh giá. Nhà trường sau khi hoàn thành tự đánh giá theo bộ tiêu chuẩn phải thực hiện kế hoạch cải tiến chất lượng đề ra để cải thiện chất lượng nhà trường. Ngoài ra, trường THPT phải lập kế hoạch đăng ký đánh giá ngoài và chuẩn bị mọi yêu cầu để đón đoàn đánh giá ngoài.

Đối với đoàn đánh giá ngoài căn cứ vào quyết định thành lập đoàn phải xây dựng kế hoạch làm việc của đoàn. Điều hành các hoạt động của đoàn đánh giá ngoài, chịu trách nhiệm trước Giám đốc Sở GD&ĐT về hoạt động của đoàn và kết quả đánh giá ngoài.

Trong quá trình xây dựng kế hoạch KĐCLGD cần lưu ý những nội dung sau:

- Lập kế hoạch công tác KĐCLGD có liên quan tới rất nhiều vấn đề như mục tiêu KĐCLGD, nội dung KĐCLGD, hình thức, phương pháp, các điều kiện (nhân lực, vật lực, tài lực) đảm bảo cho việc tổ chức các hoạt động của công tác KĐCLGD. Chính vì vậy khi lập kế hoạch cần thực hiện theo các bước sau: xác định các căn cứ hay cơ sở để lập kế hoạch; phân tích khái quát thực trạng chất lượng trường THPT đang ở mức độ nào; xác định mục tiêu bồi dưỡng; xác định các nội dung công việc (nội dung kế hoạch) và phân công thực hiện; xác định các nguồn lực thực hiện (nhân lực, vật lực, tài lực); xác định các biện pháp, chỉ số theo dõi KĐCLGD của đơn vị.

- Xây dựng kế hoạch KĐCLGD chính là thiết kế KĐCLGD việc thực hiện kế hoạch hoạt động của năm học đó. Đây là một yêu cầu đảm bảo tính nguyên tắc của KĐCLGD. Kế hoạch năm học chính là tiền đề cho KĐCLGD, KĐCLGD là nhằm theo dõi, đánh giá tiến độ thực hiện nhiệm vụ năm học. Kế hoạch năm học rõ ràng, cụ thể, phân bố hợp lý về nội dung công việc, nguồn lực, thời gian sẽ tạo điều kiện dễ dàng cho KĐCLGD (liên hệ ngược). Sở GD&ĐT cần chuẩn bị tốt cho các thành viên trong Hội đồng tự đánh giá, đoàn đánh giá ngoài nắm rõ về định hướng phát triển trường THPT, mục tiêu, mục đích, phương pháp, nội dung, thời gian, nguồn lực hỗ

trợ để giúp mỗi trường THPT đạt được mục tiêu giáo dục; tạo sự đồng thuận, chia sẻ, sẵn sàng hỗ trợ, hợp tác trong tiến trình KĐCLGD để nhằm hoàn thành tốt kế hoạch năm học đã đề ra.

- Kế hoạch KĐCLGD là kế hoạch KĐCLGD các hoạt động của các bộ phận, cá nhân trong việc thực hiện kế hoạch KĐCLGD. Người QL cần sắp xếp một cách hệ thống, khoa học toàn bộ nội dung KĐCLGD từng hoạt động của các thành viên, từng bộ phận thành một kế hoạch tổng thể, đây chính là cơ sở của việc xây dựng kế hoạch KĐCLGD trường THPT.

- Có kế hoạch về quy trình KĐCLGD, thực hiện ghi biên bản, hồ sơ KĐCLGD một cách nghiêm túc, tiến hành đánh giá hiệu quả của từng đợt KĐCLGD.

- Xây dựng quy trình thực hiện, dự kiến hình thức, phương pháp thực hiện, dự kiến các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực và thời gian). Đây là công việc chuẩn bị về tổ chức nhằm định hướng được đội ngũ thực hiện, nội dung gì trọng tâm, chi phí cho mọi hoạt động KĐCLGD sẽ ở nguồn nào, tài liệu và phương tiện vật chất khác, thời lượng để thực hiện công thời gian nào trong năm học.

1.4.3. Tổ chức và chỉ đạo thực hiện kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông

+ Tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục trường THPT

Tổ chức là quá trình tạo lập các thành phần, cấu trúc, các quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện thành công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của tổ chức. Thành công của một tổ chức phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của người quản lý và sử dụng các nguồn lực của tổ chức.

Đối với Sở GD&ĐT, theo kế hoạch KĐCLGD đã được phê duyệt, tổ chức thực hiện tự đánh giá và đánh giá ngoài cho các trường THPT. Phân công con người để tiến hành thực hiện, gồm các hoạt động như ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện kế hoạch; phổ biến, quán triệt chủ trương, chính sách kiểm định chất lượng giáo dục. Tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về tự đánh giá và đánh giá ngoài theo tiêu chuẩn, xây dựng và triển khai hoạt động mạng lưới chuyên môn KĐCLGD trường THPT. Lựa chọn cán bộ đánh giá ngoài (bao gồm trưởng đoàn cùng thư ký và các thành viên) trên các tiêu chí và yêu cầu về nhân sự được xây dựng sẵn. Ra quyết định thành lập các đoàn đánh giá ngoài, công nhận mức chất lượng theo tiêu chuẩn.

Đối với trường THPT, tổ chức thực hiện hoạt động tự đánh giá cũng như thành lập hội đồng tự đánh giá, phân công công việc, thu thập minh chứng, viết phiếu đánh giá tiêu chí, dự thảo báo cáo tự đánh giá, hoàn thiện báo cáo tự đánh giá và đăng ký đánh giá ngoài với Sở GD&ĐT.

Đối với đoàn đánh giá ngoài tổ chức thực hiện các hoạt động đánh giá ngoài theo kế hoạch, phân công trách nhiệm của từng thành viên trong đoàn.

+ Chỉ đạo thực hiện kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục trường trường trung học phổ thông

Chỉ đạo việc thực hiện công tác KĐCLGD theo kế hoạch đã có nhằm thực hiện hiệu quả các nội dung và tiêu chí đánh giá. Trong quá trình thực hiện kế hoạch KĐCLGD cần thường xuyên quan tâm, khích lệ mọi người cùng cố gắng làm việc để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Nếu việc lập kế hoạch KĐCLGD cần xác định được mục tiêu, việc tổ chức huy động được các nguồn lực để chuyển kế hoạch thành hành động thì sự chỉ đạo giúp đảm bảo công tác KĐCLGD đi đúng hướng, đạt được kết quả mong đợi, phát huy được tài năng, năng lực, nhiệt tình của đội ngũ nhằm hoàn thành kế hoạch công tác KĐCLGD. Như vậy, công tác chỉ đạo có vai trò vô cùng quan trọng trong QL nói chung và QL công tác KĐCLGD nói riêng.

Đối với Sở GD&ĐT, để chỉ đạo thực hiện hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài trường THPT phải được lồng ghép và đan xen trong các chức năng khác trong suốt quá trình thực hiện KĐCLGD. Chỉ đạo thực hiện KĐCLGD trường THPT bao hàm việc xây dựng các chế độ khuyến khích để các trường tham gia tự đánh giá, xây dựng các chính sách cho các thành viên tham gia đánh giá ngoài, tổ chức sơ kết, tổng kết hay hội thảo về công tác KĐCLGD…

Đối với trường THPT, chỉ đạo thực hiện các hoạt động tự đánh giá đến toàn thể nhà trường theo phân công. Xây dựng các chế độ để trả thù lao, khuyến khích cho các cá nhân tham gia theo qui định.

Đối với đoàn đánh giá ngoài, chỉ đạo việc tổ chức thực hiện đánh giá ngoài, nghiên cứu hồ sơ đánh giá, khảo sát sơ bộ, khảo sát chính thức, xây dựng báo cáo kết quả nghiên cứu hồ sơ đánh giá, báo cáo kết quả khảo sát tại cơ sở giáo dục và báo cáo đánh giá ngoài.

1.4.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch kiểm định chất lượng giáo dục trường trung học phổ thông

Theo lý thuyết hệ thống, kiểm tra chính là thiết lập mối quan hệ ngược trong quản lý. Kiểm tra trong quản lý là một nỗ lực có hệ thống nhằm thực hiện ba chức năng: phát hiện, điều chỉnh và khuyến khích. Nhờ có kiểm tra mà nhà quản lý có được thông tin để đánh giá thành tựu công việc, uốn nắn, điều chỉnh hoạt động một cách đúng hướng nhằm đạt mục tiêu.

Việc đánh giá kết quả công tác kiểm tra trường THPT cũng nhằm phát hiện những lỗ hổng, sự bất hợp lý, thiếu thực tế của quá trình thanh tra, để từ đó nâng cao chất lượng công tác KĐCLGD.

Sử dụng kết quả kiểm tra là khâu kết thúc của chu trình công tác KĐCLGD. Sau kiểm tra, nhà quản lý cần chú ý tổ chức tổng kết, điều chỉnh, rút kinh nghiệm trong quá trình kiểm tra.

Đối với Sở GD&ĐT: Tổ chức xây dựng các yêu cầu, tiêu chí đánh giá hoạt động tự đánh giá và báo cáo tự đánh giá. Xây dựng các yêu cầu, tiêu chí đánh giá hoạt động đánh giá ngoài và báo cáo đánh giá ngoài. Xem xét và điều chỉnh kế hoạch hoạt động tự đánh giá và đánh giá ngoài.

Đối với trường THPT: Tổ chức giám sát, kiểm tra việc tự đánh giá, coi đây biện pháp hữu hiệu để cải tiến và nâng cao chất lượng nhà trường.

Đối với đánh giá ngoài: Chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát tất cả hoạt động và sản phẩm của thành viên trong đoàn. Tiến hành thu thập, lập hồ sơ kiểm tra báo cáo đánh giá ngoài trước khi nộp về Sở GD&ĐT.

Việc tổ chức hội nghị, họp tổng kết điều chỉnh, đánh giá và rút kinh nghiệm được thực hiện dưới sự chủ trì của Sở GD&Đ để nghiêm túc tổng kết lại toàn bộ các hoạt động, so sánh với mục tiêu đề ra để đánh giá hiệu quả của công tác kiểm tra, trên cơ sở đó đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra trong thời gian tiếp theo. Căn cứ những ý kiến, đề xuất, Sở GD&ĐT sẽ có chỉ đạo cụ thể nhằm khen thưởng, động viên kịp thời cũng như có sự nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời công tác kiểm tra. Chỉ đạo các kế hoạch, giải pháp trọng tâm trong nội dung KĐCLGD những thời gian tiếp theo. Đồng thời tham mưu với các cấp những vấn đề

cần thiết để nâng cao hiệu quả của công tác KĐCLGD trường THPT tại địa phương quản lý. Việc tổng kết, điều chỉnh, đánh giá và rút kinh nghiệm có thể được tiến hành linh hoạt hoặc định kỳ tùy thuộc vào bối cảnh chung của công tác KĐCLGD trường THPT nhằm đảm bảo sự kiểm soát một cách chặt chẽ quá trình QL KĐCLGD trường THPT.

Kết quả của kiểm tra được thể hiện bằng báo cáo. Bản báo cáo kiểm tra có vai trò rất quan trọng trong quy trình kiểm định chất lượng giáo dục. Kiểm tra, giám sát nội dung báo cáo để đảm bảo các yêu cầu sau: Báo cáo phải thể hiện kết quả nghiên cứu đạt được của trường THPT so với yêu cầu của bộ tiêu chuẩn kiểm định CLGD; mô tả rõ ràng, chính xác và đầy đủ các hoạt động của trường THPT; chỉ ra được các điểm mạnh cũng như những hạn chế và đề xuất biện pháp cải tiến chất lượng giáo dục; có kế hoạch đầu tư nguồn lực để thực hiện.

Ngoài ra, để đảm bảo tính chân thực và khách quan, bản báo cáo kiểm tra phải được công bố công khai rộng rãi cho các đoàn thể, ban ngành cùng biết để tiếp thu những ý kiến phản hồi nhằm điều chỉnh, sửa chữa, hoàn thiện báo cáo và để những người cung cấp thông tin, minh chứng và các nhóm công tác có thể so sánh kết quả với công việc được giao.

1.4.6. Quản lý hoạt động cải tiến nâng cao chất lượng giáo dục sau hoạt động đánh giá ngoài

Xây dựng kế hoạch khắc phục tồn tại, cải tiến chất lượng theo kết luận của đoàn đánh giá ngoài, đồng thời triển khai các biện pháp nhằm duy trì, phát huy các điểm mạnh và khắc phục những tồn tại mà Sở GD&ĐT đã chỉ ra. Trên cơ sở kết quả đã đạt được sau KĐCLGD, xây dựng kế hoạch và đưa ra các giải pháp nhằm phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu từng bước nâng cao chất lượng giáo dục. Để nâng cao chất lượng giáo dục sau hoạt động đánh giá ngoài cần chỉ rõ những mặt được, chưa được, đặc biệt là những mặt còn tồn tại chưa đạt để cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường thể hiện rõ ý thức trách nhiệm trong từng biện pháp cải tiến chất lượng, tăng cường công tác chỉ đạo, tổ chức, điều hành thực hiện công tác cải tiến chất lượng một cách có hiệu quả.