Hướng Dẫn, Chỉ Đạo Tcm Dạy Học Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh

ý kiến theo nhóm) để biết sáng tạo, phê phán. Học sinh biết và có kiến thức, kỹ năng, thói quen tự học, tự đánh giá để học suốt đời.

- Tạo môi trường để học sinh được thực hành, liên hệ với thực tế cuộc sống, coi trọng cả kiến thức và kỹ năng.

- Sử dụng SGK hợp lý trong giờ giảng, khai thác có hiệu quả.

1.5.5. Hướng dẫn, chỉ đạo TCM dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh

Theo tác giả Manabu Sato & Masaaki Sato: “Sự phát triển của giáo viên diễn ra ở hai mặt: sự khéo của một nghệ nhân và sự thông thạo của một nhà giáo dục chuyên nghiệp” [29].

- QL thực hiện chương trình; quản lý việc soạn bài của giáo viên, quản lý việc dạy học trên lớp hay kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, nghiêm cấm việc dạy thêm học thêm của các thầy cô tự mở ra và bắt ép học sinh đi học và phối hợp quản lý chặt chẽ các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,…

- Việc xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ - giáo viên: thường xuyên bồi dưỡng, dự giờ; hay định kỳ kiểm tra đánh giá xếp loại giáo viên hàng năm, có chế độ chính sách tốt cho đội ngũ cấp dưới.

- Tổ chức thực hiện các hoạt động dạy học; phối hợp với các TCM khác, với giáo viên chủ nhiệm, với văn hóa đoàn thể, với hội cha mẹ học sinh và xã hội... trong giáo dục học và huy động nguồn lực phát triển cơ sở giáo dục

- Tổ chức sinh hoạt chuyên môn: Là một trong những nhiệm vụ cơ bản của tổ chuyên môn nhằm nâng cao năng lực dạy học của giáo viên và nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường. Các hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn cơ bản gồm có thảo luận bài khó, chuyên đề …. Chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học,tức tổng kết, phân tích, xem xét giờ dạy hướng vào người học để nâng cao chất lượng học tập, phát triển năng lực người học một cách đa dạng.

- Các hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ phải được làm tốt việc tổ chức. Làm tốt công tác qui hoạch cán bộ, có kế hoạch cử CBGV đi học nâng chuẩn chuyên môn nhằm xây dựng đội ngũ đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, đáp ứng tốt các yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 149 trang tài liệu này.

- Thường xuyên tổ chức hoạt động nghiên cứu học tập, hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau về phương pháp qua học tập chuyên đề.

- Tổ chức khảo sát, phân loại học sinh giỏi, yếu, kém từ đầu năm học thông qua điều tra nắm bắt thông tin học sinh của GVCN, GVBM và hình thức kiểm tra khảo sát, từ đó xây dựng các biện pháp giúp đỡ học sinh vươn lên trong học tập.

- Để cải tiến việc soạn bài theo hướng đổi mới phát huy được tính chủ động, tích cực, sáng tạo, gây hứng thú cho học sinh cần có công tác đánh giá tổ chức nhận xét rút kinh nghiệm trong tổ, nhóm chuyên môn thường xuyên.

1.5.6. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh

Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc để quản lí hoạt động đánh giá chất lượng giáo dục người lãnh đạo giáo dục cần thực hiện các nhiệm vụ sau đây:

1) Thành lập nhóm đánh giá.

2) Chỉ đạo việc triển khai thực hiện các văn bản công tác đánh giá chất lượng giáo dục.

3) Chỉ đạo các hoạt động đánh giá.

a) Chỉ đạo việc xây dựng và triển khai kế hoạch đánh giá

b) Chỉ đạo và tham gia các hoạt động đánh giá

4) Xét duyệt báo cáo đánh giá: do bộ phận khảo thí hay bộ phận phụ trách đánh giá đưa lên.

5) Phân bổ thời gian và nguồn lực cho hoạt động đánh giá [28]

Theo quan điểm trước đây thì đề kiểm tra phải bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng, phải thể hiện ba mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng. Giáo viên cần ra đề thi mang tính phân loại học sinh, phù hợp với lực học, bám sát chương trình, nội dung, chương trình học do bộ giáo dục quy định. Còn hiện nay, để đánh giá được năng lực của học sinh, cần vận dụng cách đánh giá của PISA vào quá trình dạy học. Việc đánh giá này phải bám sát vào khung đánh giá năng lực theo từng lĩnh vực.

Để thực hiện điều này, người CBQL, giáo viên cần phải:

- Tập huấn giáo viên về xây dựng đề kiểm tra theo ma trận kiến thức, tổ chức xây dựng đề kiểm tra theo hướng dẫn ở các bộ môn; chuẩn bị các điều kiện để tham gia đánh giá học sinh lứa tuổi 15 theo chuẩn PISA từ năm 2012.

- Để có thể nhận xét, đánh giá toàn diện tổng thể quá trình học tập và rèn

luyện của học sinh thì cần cải tiến phương thức đánh giá kết quả giáo dục. Bên cạnh đó cũng cần hướng dẫn chỉ đạo đội ngũ giáo viên kết hợp chặt chẽ giữa định lượng và định tính trong hình thức và phương pháp đánh giá; đảm bảo đánh giá một cách chính xác, khách quan, công bằng; để từ đó đánh giá thực sự trở thành động lực thúc đẩy học sinh trong học tập và rèn luyện.

- Đánh giá thành tích học tập của học sinh: Cần chú ý cả quá trình học tập trong đánh giá thành tích của học sinh chứ không chỉ đánh giá kết quả cuối cùng như cách trước đây. Khi xác định tiêu chí đánh giá kết quả học tập của học sinh nên tạo điều kiện cho học sinh cùng tham gia đánh giá để có được một kết quả thực chất nhất. Cần chú trọng vào khả năng vận dụng tri thức trong việc giải quyết các nhiệm vụ chứ không tập trung vào khả năng tái hiện tri thức theo cách học thuộc lòng.

- Sử dụng các hình thức và phương pháp đánh giá: Trong giờ, ngoài giờ; chính thức, không chính thức; qua sản phẩm, báo cáo; kết hợp định tính và định lượng. Kết hợp các hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá khác nhau như sử dụng trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận; kết hợp kiểm tra theo nhóm với kiểm tra cá nhân; kiểm tra theo chủ đề; có thể là thể hiện cách hiểu, các kiến thức về bài học của mình qua trải nghiệm thực tế, xem video, hay cách áp dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn chứ kiểm tra không chỉ là viết ra giấy,...

- Yêu cầu giáo viên khi đánh giá kết quả giáo dục các môn học ở mỗi lớp và mỗi cấp học cần phải:

+ Đặt ra những yêu cầu cơ bản nhất mà học sinh cần đạt về các khía cạnh kỹ năng, kiến thức, thái độ sau mỗi lớp, mỗi giai đoạn, cấp học. Việc đánh giá cần dựa trên chuẩn kiến thức và kỹ năng của từng môn học ở từng lớp học riêng biệt;

+ Kết hợp đánh giá thường xuyên với đánh giá định kỳ, giữa tự đánh giá của người học và đánh giá của giáo viên, giữa đánh giá của trường học và đánh giá của người thân, xã hội.

+ Cần xây dựng công cụ đánh giá thích hợp nhằm đánh giá được khách quan, toàn diện, trung thực, công bằng, có khả năng phân loại tích cực, giúp học sinh kịp thời sửa chữa thiếu sót của bản thân.

1.5.7. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên về đổi mới PPDH chú trọng phát triển năng lực học sinh

Theo Mai Quang Huy và các tác giả: “Giáo viên có trách nhiệm rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục” [25].

Phải đổi mới cách dạy để đổi mới cách học. Thực tế hiện nay, trình độ nghiệp vụ chuyên môn, kinh nghiệm của một số giáo viên còn hạn chế, còn ngại khó trong việc đổi mới PPDH, chưa tích cực chủ động trong việc nghiên cứu soạn bài, lập ngân hàng đề kiểm tra theo hướng phát triển năng lực người học.Vậy nên, giáo viên phải kiên trì dùng cách dạy hoạt động để dần dần xây dựng cho học sinh phương pháp học tập chủ động một cách vừa sức, từ thấp lên cao. Để đạt hiệu quả trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, cần có sự hợp tác của cả giáo viên và học trò, sự phối hợp nhịp nhàng hoạt động học với hoạt động dạy.

Công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên cần tập trung vào các PPDH tích cực theo hướng phát triển năng lực của học sinh đã nêu ở trên bằng việc:

Cử giáo viên tham gia đầy đủ các lớp tập huấn chuyên môn do Ngành tổ chức về đổi mới PPDH; Khuyến khích quá trình tự học sáng tạo, động viên tinh thần cầu thị trong tự bồi dưỡng, giáo dục ý thức khiêm tốn tự học hỏi kinh nghiệm và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp; Duy trì tổ chức thao giảng dự giờ, qua đó xếp loại tay nghề GV gắn với việc thao giảng định kỳ để tiếp tục tổ chức hội thi GV dạy giỏi cấp trường; Tổ chức các kì thi giáo viên giỏi các cấp là một biện pháp thúc đẩy công tác bồi dưỡng tạo điều kiện để giáo viên phấn đấu vươn lên tự khẳng định mình trong giảng dạy; Tăng cường đánh giá xếp loại giáo viên, kiểm tra bằng nhiều hình thức: (toàn diện, chuyên đề, đột xuất, báo trước..) có kiểm tra mới phát hiện ra điểm mạnh, điểm hạn chế của từng giáo viên để giúp họ phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm.

Song song với việc thay đổi PPDH của giáo viên đồng thời phương pháp học của học sinh cũng cần được thường xuyên bồi dưỡng, dưới sự tư vấn, hướng dẫn của giáo viên, học sinh phải dần dần có được những phẩm chất và năng lực thích ứng với phương pháp dạy học tích cực như: hiểu được mục đích học tập, tự giác

trong học tập, có ý thức trách nhiệm về kết quả học tập của mình và kết quả chung của lớp, biết cách tự học ngoài giờ lên lớp và tranh thủ học ở mọi nơi, mọi lúc, bằng nhiều cách, phát triển các loại hình tư duy khác nhau.

1.5.8. Quản lý hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị, CNTT trong dạy học phát triển năng lực học sinh

a) Sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết ị dạy học vào HĐDH

- Xây dựng phòng học bộ môn. Nếu không có đủ các điều kiện tách từng phòng học bộ môn thì có thể ghép. Trong quy chế về trường chuẩn quốc gia cũng đã có tiêu chí về phòng học bộ môn nhưng chưa đầy đủ. Bộ đã có một văn bản riêng về phòng học bộ môn, gồm những phòng học nào và tiêu chí cần phải cân nhắc để làm sao vừa đáp ứng tương lai vừa có thể tận dụng được những phòng ốc hiện tại của nhà trường.

- Cung cấp đủ tài liệu hướng dẫn sử dụng thiết bị cho cán bộ và đội ngũ giáo viên..

- Chỉ đạo chặt chẽ và thường xuyên kiểm tra việc khai thác, sử dụng có hiệu quả TBDH.

- Khuyến khích việc tự làm đồ dùng dạy học.

- Theo dõi, khuyến khích, giáo viên sử dụng một cách tốt nhất và nhiều nhất phòng học bộ môn và những thiết bị bị dạy học được trang bị, định kì đánh giá kết quả hoạt động của công tác này. Có biện pháp động viên, khuyến khích giáo viên khai thác thiết bị dạy học phục vụ đổi mới PPDH, lập hồ sơ giảng dạy và tự làm đồ dùng dạy học.

b) Áp dụng CNTT vào quá trình dạy học của giáo vi n

- Tiến hành tập huấn cho cán bộ, giáo viên sử dụng các phần mềm như: Powerpoint, Word, Excel, đặc biệt là khai thác tài nguyên thông tin trên không gian mạng.

- Yêu cầu giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng Internet trong học tập như thay đổi phương thức cho bài tập về nhà từ đọc chép sang giao bài tập online trên các nền tảng học trực tuyến như Vioedu.

- Tạo điều kiện để giáo viên được ứng dụng CNTT để dạy và học sinh ứng dụng CNTT để học. Các HĐDH truyền thống sẽ được CNTT hỗ trợ, ngoài ra nhờ

CNTT sẽ làm xuất hiện các phương pháp hay hình thức học mới như học trực tuyến.

1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh

1.6.1. Những yếu tố chủ quan

a. Năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán ộ quản lý, giáo viên

Công tác quản lý chịu sự ảnh hưởng rất lớn từ phẩm chất năng lực của người cán bộ quản lý. Nếu cán bộ quản lý nhà trường có phẩm chất chính trị lập trường vững vàng, nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các chỉ đạo, quy định của ngành giáo dục thì sẽ có biện pháp chỉ đạo đúng mục tiêu, nâng cao chất lượng giáo dục của cấp học.

Việc tiếp nhận đổi mới trong hoạt động giáo dục và dạy học của nhà trường đòi hỏi mỗi CBQL đứng trước những thuận lợi và khó khăn mà nhà trường sẽ gặp phải, lúc này người CBQL cần có sự bình tĩnh, chủ động, sáng tạo trong việc lựa chọn bước đi hiệu quả, điều đó chỉ có thể được thực hiện bằng cách bồi dưỡng, trau dồi, học tập kinh nghiệm, nâng cao năng lực và nghiệp vụ Quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu của nhà trường và xã hội đặt ra.

. Chất lượng đội ngũ giáo vi n

Trong nhà trường đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ yếu để thực hiện các nhiệm vụ nhà trường đề ra. Nếu người thực hiện kế hoạch là giáo viên không có đủ trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thiếu phẩm chất đạo đức thì hiệu quả giáo dục sẽ không cao cho dù người đứng đầu nhà trường có giỏi, có kế hoạch tốt đến đâu. Hiện nay, giáo viên ở hầu hết các trường THPT đều tích cực đổi mới PPDH theo hướng phát triển năng lực học sinh, tuy nhiên từ thực tế giảng dạy của bản thân cũng như việc đi dự giờ đồng nghiệp tại trường tác giả thấy rằng sự sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực của học sinh… chưa nhiều. Vẫn nặng về truyền thụ kiến thức trong dạy học mà thiếu sự trải nghiệm thực tế, hay cung cấp rèn luyện các kỹ năng. Việc KT-ĐG chưa thực sự khách quan, chính xác (chủ yếu tái hiện kiến thức), nhà trường còn chưa chú trọng đánh giá quá trình mà vẫn tập trung vào đánh giá cuối kì qua điểm số. Từ đó dẫn đến khi giải quyết các

tình huống trong đời sống hay học tập học sinh thụ động, lúng túng không biết giải quyết - xử lý như thế nào. Công tác bồi dưỡng giáo viên hiện nay còn nặng về hình thức, số lượng chưa tập trung quan tâm đến chất lượng cũng như năng lực, phẩm chất của từng giáo viên, bồi dưỡng còn đại trà chưa có sự phân loại để phát huy hết năng lực chuyên môn, nghiệp vụ ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả khi triển khai dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.

c. Chất lượng học sinh

Chất lượng học sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố: đầu vào, quá trình dạy học và kết quả đầu ra. Tuy nhiên, quá trình dạy học quyết định đến sự hình thành và phát triển của học sinh về mặt tri thức, phẩm chất, các năng lực của người học sẽ được định hình rõ nét thông qua hoạt động dạy học và giáo dục của nhà trường. Do vậy, hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh phụ thuộc rất nhiều vào người học, cần xem xét những ưu điểm, thuận lợi, tồn tại và những khó khăn về tâm lý, sức khỏe, năng lực học tập của học sinh trong quá trình học tập, rèn luyện để có biện pháp hữu ích cho quá trình quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.

d. Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết ị phục vụ dạy học

Điều kiện không thể thiếu được trong việc nâng cao chất lượng dạy học là cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ day học. Bên cạnh tiến hành công việc quản lý, chỉ đạo khai thác thiết bị, đồ dùng dạy học, nhà trường còn cần phải sử dụng một cách có hiệu quả trong quản lý HĐDH. Đó là một nhân tố quan trọng trong phát triển năng lực ứng dụng thực tiễn, phát triển khoa học cho học sinh. Nếu thiếu cơ sở vật chất, phương tiện thiết bị dạy học sẽ là một thiệt thòi lớn, kìm hãm sự phát triển khả năng ứng dụng của HS. Học không đi đôi với hành, sẽ làm trường kiến thức của các em thiếu thực tế, ảnh hưởng đến phát triển sau này.

1.6.2. Những yếu tố khách quan

- Chủ trương của Đảng và Nhà nước, chính sách của ngành: Nghị quyết của Đảng đã định hướng cho việc đổi mới của ngành giáo dục; các văn bản chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, của Sở GD&ĐT cũng đã cụ thể hóa các nhiệm vụ trong quản lý hoạt động dạy học đó chính là căn cứ điều hành công tác quản lý dạy học nói chung và

quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh nói riêng. Bên cạnh các văn bản chỉ đạo, công tác quản lý của Hiệu trưởng sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi nhận được sự chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, sự quan tâm đúng đắn của ngành thông qua các cơ chế chính sách, các chế độ ưu đãi ...

- Sự quan tâm chăm lo của cấp chính quyền địa phương: Các cấp lãnh đạo địa phương không trực tiếp chỉ đạo về quản lý hoạt động dạy học song có vai trò rất lớn với công tác quản lý dạy học của mỗi nhà trường. Sự chăm lo tới phong trào giáo dục của địa phương, sự quan tâm tới giáo dục của mỗi làng xã, mỗi gia đình, sự huy động mọi nguồn lực từ cộng đồng tới giáo dục sẽ thúc đẩy mạnh mẽ chất lượng dạy học và chất lượng quản lý hoạt động dạy học của nhà trường.

- Sự phát triển của KT-XH đã làm thay đổi nhận thức của người dân về giáo dục, họ quan tâm đến việc con em mình sẽ học được những gì từ nhà trường và thầy cô, những gì mà xã hội nghề nghiệp đang cần. Ngày càng có nhu cầu cấp thiết phải trang bị cho người học những năng lực cơ bản, cần có để bước vào thế giới nghề nghiệp, cuộc sống. Vì vậy, nhà trường đóng vai trò như một nhà “cung ứng dịch vụ” đáp ứng nhu cầu của xã hội.