Nguyên Tắc Bảo Đảm Tính Toàn Diện Và Hệ Thống

Tiểu kết chương 2

Chương 2 đã tập trung nêu rõ một số nét về giáo dục THCS của Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Nêu và phân tích số liệu về hoạt động dạy học trong những năm gần đây, trong đó đi sâu vào hiệu quả công tác dạy - học và quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở trường THCS.

Nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học các môn KHXH và thực trạng quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH của CBQL các trường THCS Thị xã Từ Sơn hiện nay, trong điều kiện đổi mới chương trình dạy học phổ thông; tập trung phân tích những nguyên nhân thành công và tồn tại, hạn chế, chúng tôi nhận thấy cần thiết phải đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao hiệu quả việc quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các nhà trường THCS trên địa bàn Thị xã Từ Sơn. Đồng thời để tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH của GV các trường THCS, ngoài sự nỗ lực phấn đấu, rèn luyện của bản thân, CBQL cần có sự tác động tích cực, đúng hướng, có trọng tâm và toàn diện bằng các biện pháp quản lý hữu hiệu nhằm giúp CBQL các trường THCS Thị xã Từ Sơn quản lý tốt hoạt động dạy học các môn KHXH, góp phần cùng các môn học khác thực hiện có hiệu quả chương trình đổi mới giáo dục phổ thông qua từng năm học.

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH‌

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp

Việc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh dựa trên những nguyên tắc sau đây:

3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính mục tiêu

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

Mục tiêu được hiểu là cái mà hoạt động dạy học cần hướng tới, là cái đích của hoạt động dạy học. Mục tiêu ở đây chính là tìm ra các biện pháp quản lý hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn. Để thực hiện được mục tiêu trên, các biện pháp được đề xuất phải giải quyết được triệt để các vấn đề tồn tại được nêu trong phần thực trạng quản lý hoạt động dạy học; đồng thời, chúng phải hướng đến việc nâng cao chất lượng hoạt động dạy học môn KHXH ở các trường THCS trên địa bàn Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh.

3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính khoa học

Tính khoa học được thể hiện sự đúng đắn, có cơ sở khoa học. Để đảm bảo tính khoa học, các biện pháp đề xuất đòi hỏi phải xuất phát trên cơ sở nghiên cứu lý luận về vấn đề quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở trường THCS, từ nghiên cứu thực trạng vấn đề quản lý hoạt động dạy học các bộ môn trên, từ đó tìm ra hạn chế của thực trạng, nguyên nhân của hạn chế để từ đó xác định các biện pháp quản lý phù hợp.

3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính toàn diện và hệ thống

Tính toàn diện, hệ thống có nghĩa là các biện pháp quản lý phải được thực hiện ở tất cả các địa phương, theo trình tự ở các bậc học, cấp học. Các

biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn KHXH phải được thực hiện một cách toàn diện và đồng bộ. Bởi vì, các biện pháp này có quan hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ nhau để đạt được mục tiêu đề ra.

3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi

Tính khả thi đòi hỏi các biện pháp quản lý hoạt động dạy học được đề xuất phải dễ dàng thực hiện. Các biện pháp đề xuất phải phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể của các nhà trường, của địa phương, phải nằm trong khả năng huy động tài chính của nhà trường, phù hợp với năng lực quản lý của cán bộ quản lý, trình độ của giáo viên ở các trường THCS. Đồng thời, các biện pháp đề xuất phải được tăng cường và đổi mới so với thực trạng quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn nhưng phải đảm bảo tận dụng được cơ hội và vượt qua thách thức, đảm bảo tính mục tiêu, tính thực tiễn, tính toàn diện, hệ thống và tính khả thi để công tác quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn mới đạt được kết quả cao.

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh

Trên cơ sở lý luận về dạy học các môn KHXH và quản lý dạy học các môn KHXH, thực trạng quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH của các trường THCS Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh nêu ở chương 2 và một số định hướng cơ bản trên. Chúng tôi đưa ra một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở các trường THCS Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh như sau:

3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GV, HS về tầm quan trọng của các môn KHXH

3.2.1.1.Mục tiêu của biện pháp

- Làm cho Cán bộ quản lý, GV, HS nhận thức đúng đắn hơn về tầm quan trọng của các môn KHXH đối với sự phát triển nhân cách của mỗi người, đối với chất lượng giáo dục phổ thông. Nhận thức đúng đắn về mục tiêu dạy học, kế hoạch,

nội dung, chương trình dạy học và Sách giáo khoa mới theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học.

- Có định hướng đúng đắn hơn trong quản lý điều hành; trong dạy và học các môn KHXH.

3.2.1.2. Nội dung của biện pháp

- Nâng cao nhận thức của CBQL về ý nghĩa, tầm quan trọng của các môn KHXH đối với sự hình thành, phát triển nhân cách của HS. Đồng thời nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kiến thức quản lý hoạt động dạy học môn KHXH.

- Nâng cao nhận thức cho GV về tầm quan trọng, ý nghĩa của việc dạy và học các môn KHXH; nhận thức đúng về mục tiêu chương trình, nội dung, phương pháp dạy học các môn này.

- Nâng cao nhận thức cho HS về vai trò của các môn KHXH đối với sự phát triển, hình thành nhân cách của bản thân; đồng thời giúp HS hiểu đúng đắn về mục tiêu, yêu cầu của môn học trong giai đoạn đổi mới của giáo dục hiện nay.

3.2.1.3 Tổ chức thực hiện biện pháp

+ Bồi dưỡng nhận thức cho CBQL:

- Tổ chức nghiên cứu các tài liệu về quản lý nhà trường, quản lý hoạt động dạy học, tìm hiểu đặc thù quản lý các môn KHXH.

- Tổ chức cho CBQL trao đổi học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong quản lý điều hành.

- Tham quan, học tập mô hình quản lý hoạt động dạy học các môn KHXH ở những trường có chất lượng cao.

+ Bồi dưỡng nhận thức cho GV:

- Khảo sát nhận thức của GV thông qua phiếu, qua giờ dạy trên lớp.

- Tổ chức bồi dưỡng tại đơn vị xuất phát từ yêu cầu dạy học các môn KHXH của GV trong giai đoạn hiện nay và phải phù hợp với nhu cầu thực tiễn.

- Tổ chức Hội thảo, hoạt động ngoại khoá về đổi mới phương pháp dạy học các môn KHXH.

+ Bồi dưỡng nhận thức cho HS:

- Khảo sát nhận thức của HS.

- Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu, hoạt động ngoại khoá, các buổi sinh hoạt tập thể về đổi mới việc học, sự nhận thức, cảm thụ các sự kiện diễn ra trong lịch sử và đời sống hàng ngày thông qua các môn KHXH.

3.2.1.4. Điều kiện cần thiết để thực hiện biện pháp

- Cán bộ quản lý, GV, HS nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, tầm quan trọng của các môn KHXH; nắm vững mục tiêu, kế hoạch, chương trình dạy học, nội dung môn học.

- Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng tại đơn vị để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tiếp cận với công nghệ thông tin, phương tiện dạy học hiện đại.

- Có điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học để tổ chức tốt các hội thảo, hội thi, các đợt tham quan, học hỏi mô hình dạy học các môn KHXH.

3.2.2. Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học các môn KHXH theo hướng phát huy tính tích cực của HS

3.2.2.1. Mục đích của biện pháp

- Hình thành và bồi dưỡng ở mỗi học sinh năng lực tự học, năng lực cảm nhận, tư duy, phương thức học tập suốt đời trong một xã hội học tập.

- Tạo được sự cân bằng trong việc dạy chữ, dạy người và dạy nghề; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.

- Nâng cao chất lượng hoạt động dạy học các môn KHXH; đưa hoạt động dạy học các môn KHXH không chỉ đơn thuần là một quá trình truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kỹ năng mà còn biến những kiến thức, kỹ năng đó thành hành động tích cực của học sinh.

- Đưa việc đổi mới phương pháp dạy học trở thành nền nếp trong hoạt động dạy học các môn KHXH của nhà trường.

- Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học cho phù hợp với chương trình, sách giáo khoa mới nhằm mang lại hiệu quả cao cho hoạt động đổi mới phương pháp dạy học.

3.2.1.2.Nội dung của biện pháp

- Nâng cao nhận thức cho GV về nhu cầu cấp thiết của việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học.

- Đổi mới phương pháp truyền thụ kiến thức. Đổi mới phương pháp dạy học các môn KHXH phải biết phát huy có chọn lọc tinh hoa phương pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học hiện đại phải được thực hiện đồng bộ với các hình thức tổ chức dạy học để đạt hiệu quả cao. Hiệu trưởng nên khuyến khích giáo viên mở rộng các hình thức dạy học như dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm, dạy học qua kênh băng hình, dạy học ở trong lớp, ở ngoài lớp, tổ chức các hoạt động ngoại khoá.

- Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học.

Với mục đích phát triển tối đa năng lực của học sinh qua bài dạy, người giáo viên phải được chủ động lựa chọn nội dung kiến thức phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể của lớp học, không phụ thuộc hoàn toàn vào sách giáo khoa. Như vậy, cách kiểm tra, đánh giá giáo viên thực hiện nội dung bài dạy cũng phải được đổi mới theo định hướng trên.

- Để đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường cần phải có sự chuẩn bị chu đáo phương tiện dạy học.

3.2.2.3. Tổ chức thực hiện biện pháp

- Hiệu trưởng xây dựng chiến lược đổi mới phương pháp dạy học các môn KHXH riêng cho từng giai đoạn cụ thể đồng thời xác định được các mục tiêu cần đạt được nhằm tác động tích cực cho GV và HS, phụ huynh thấy rõ tầm quan trọng, tính tất yếu phải đổi mới phương pháp dạy học để phù hợp với đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

- Tổ chức cho GV tiếp cận với phương pháp dạy học mới qua tài liệu, băng hình, tham quan, học tập kinh nghiệm, dự giờ dạy mẫu của những GV cốt cán rút kinh nghiệm về đổi mới phương pháp dạy học.

- Hướng hoạt động dạy học đến trọng tâm hình thành và bồi dưỡng phương pháp học, tự học ở học sinh, từng bước hướng học sinh đến trạng thái làm chủ được hoạt động học tập. Điều này bắt đầu từ đổi mới việc xây dựng mục tiêu mỗi bài dạy. Chuyển mục tiêu phải đạt của người thầy sau mỗi tiết dạy sang mục tiêu mà trong đó học sinh là chủ thể, xác định rõ những cái học sinh biết được, hiểu được, vận dụng được sau khi học.

Đổi mới việc xác định mục tiêu bài dạy tất yếu dẫn đến việc thiết kế bài dạy và các hoạt động dạy học trong giờ lên lớp phải chú trọng đến chủ thể của hoạt động học là học sinh. Cán bộ quản lý cần có sự chỉ đạo thay đổi cách soạn giáo án, chuyển trọng tâm từ thiết kế các hoạt động của thầy sang thiết kế các hoạt động của trò. Tăng cường tổ chức các hoạt động dạy học các môn KHXH nhằm gắn liền việc học với tư duy sáng tạo, đặt ra các câu hỏi tập trung vào vấn đề cốt lõi để học sinh thực hiện tốt các thao tác tư duy, rèn học sinh phát triển tự học ngay trong từng tiết học, chứ không phải chỉ tự học khi không có sự hiện diện của giáo viên.

- Nhận diện được đầy đủ các phương thức học tập đa dạng của học sinh để tổ chức những hình thức dạy học phù hợp với cách học mới của học sinh, giúp học sinh học tập tích cực, độc lập, sáng tạo. Cũng từ sự phong phú của các phương thức học tập của học sinh nên việc đổi mới PPDH cần được tổ chức thực hiện trong tiết dạy cũng như các hoạt động ngoài giờ lên lớp, ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi môi trường hoạt động của học sinh.

- Kích thích nhu cầu tự học và niềm tin vào khả năng tự học của học sinh. Học sinh không thể tự học tốt nếu các em thiếu niềm vui, thiếu hứng thú học tập, thiếu sự mong muốn tự mình tìm tòi tri thức, thiếu niềm tin vào chính mình. Khi có được động lực tự học, với sự cố vấn, dẫn dắt của GV, học sinh

dần hình thành khả năng tự kiểm tra, đánh giá, tự điều chỉnh, kỹ năng thảo luận nhóm, tiến đến hình thành và phát triển năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề. Xây dựng được năng lực tự học cho học sinh là tạo được nền tảng quan trọng để các em phát triển năng lực tự học.

- Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học. Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác trong nhóm học sinh. Tăng cường tổ chức học tập qua các buổi tham quan thực tế để học sinh tiếp cận thực tế bằng nhiều cách: nghe, nhìn, cảm nhận, thảo luận,...

- Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá học sinh mà trước hết là đổi mới hình thức ra đề thi, coi thi trên lớp và chấm thi định kỳ, học kỳ.

- Đổi mới cách đánh giá hoạt động dạy của giáo viên. Người GV dạy giỏi không chỉ là người nâng được số lượng học sinh giỏi, giảm số học sinh yếu mà quan trọng hơn là phải tổ chức được cho mỗi học sinh trong lớp đều thực sự làm việc, tham gia xây dựng bài, có kỹ năng khai thác hiệu quả phương tiện dạy học được nhà trường trang bị và nhất là tạo được cho học sinh niềm tin, niềm vui và phương pháp học tập. CBQL phải làm cho GV nhận thức đầy đủ được vấn đề này và phải luôn hoàn thiện mình trong quá trình học tập, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ.

- Đổi mới phương tiện dạy học. Khuyến khích GV sử dụng các phiếu học tập, tăng cường vận dụng CNTT, dạy học đa phương tiện vào phục vụ hoạt động dạy học các môn KHXH đạt hiệu quả cao.

- Phát huy tối đa vai trò của tổ chuyên môn. Xây dựng được đội ngũ GV cốt cán làm nòng cốt trong đổi mới phương pháp dạy học để lôi cuốn diện đại trà cùng tham gia.

- Tổ chức kiểm tra, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm việc đổi mới phương pháp dạy học các môn KHXH trong nhà trường một cách thường xuyên, định kỳ. Đưa việc thực hiện đổi mới PPDH vào tiêu chuẩn thi đua từng năm học và nó phải trở thành hoạt động thường xuyên.