Mục Tiêu Đánh Giá Kết Quả Học Tập Của Học Sinh Thpt Theo Chương Trình Gdpt

-Đời sống tình cảm của học sinh trung học phổ thông

Tình cảm của học sinh THPTphong phú, đa dạng, phức tạp, sâu sắc, mạnh mẽ và bền vững hơn ở thiếu niên rất nhiều.

Học sinh THPTrất giàu cảm xúc, giàu tâm trạng và tâm trạng đã mang tính ổn định. Phạm vi các đối tượng gây nên sự đáp ứng xúc cảm được mở rộng rõ rệt, xúc cảm được phân hoá. Những hình thức thể hiện xúc cảm rất đa dạng, tạo ra khả năng tự kiểm soát và tự điều chỉnh xúc cảm, hành vi củaHS. Các em bắt đầu có những rung động sâu sắc đối với những quan hệ qua lại trong gia đình, ở nhà trường, trong sinh hoạt xã hội; nhạy cảm với những rung động của người khác và có những đáp ứng xúc cảm mạnh mẽ đối với những nhân vật trong văn học, với cái đẹp trong nghệ thuật, trong cảnh tự nhiên.

- Sự lựa chọn nghề

Khi chọn nghề, HSTHPTbị chi phối bởi nhiều yếu tố: Những yếu tố bên trong, còn gọi là động cơ bên trong như: hứng thú, nguyện vọng và khả năng học tập của họ; Những yếu tố bên ngoài, còn gọi là động cơ bên ngoài như: dư luận xã hội, lời khuyên của những người thân hoặc bởi năng lực và uy tín của các thầy cô giáo. Ngoài ra, khi chọn nghề thanh niên bị chi phối bởi những đặc điểm giới tính và sức khoẻ cùng với sự tác động của những điều kiện xã hội ở địa phương. Khi đã có xu hướng nghề nghiệp thì thanh niên học sinh thường dành toàn bộ sự tập trung, hứng thú cho các môn học có liên quan đến ngành, nghề tương lai mà họ đã chọn. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng học lệch ở học sinh trung học phổ thông.

- Đặc điểm ý chí

Ở lứa tuổi HSTHPT, các phẩm chất ý chí được bộc lộ rõ ràng. Cường độ ý chí phát triển ở mức độ cao, thể hiện ở cả việc đấu tranh động cơ để kiềm chế, thay đổi bản thân và sự nỗ lực vượt khó. HSbiết đặt mục đích của hoạt động để phấn đấu và quyết tâm, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thử thách để đạt được mục đích đó. Tính đạo đức của các hành động ý chí cũng thể hiện rõ ràng. Bên cạnh đó, vẫn còn những HSkhông xác định mục tiêu của cuộc sống để hướng tới tương lai, thụ động chờ đợi, ỷ lại vào người khác hoặc dễ dàng bị các nhóm bạn xấu dụ dỗ, lôi kéo, thực

hiện các hành vi tiêu cực bất chấp các chuẩn mực đạo đức, xã hội nhưng các em lại cho rằng đó là bản lĩnh, là chí khí. Điều này đòi hỏi các lực lượng giáo dục cần quan tâm đặc biệt trong quá trình tổ chức các hoạt động trải nghiệm để giáo dục đ ạo đức cho các em.

- Định hướng giá trị

Định hướng giá trị là thái độ, sự lựa chọn của cá nhân đối với các giá trị vật chất hay tinh thần có ý nghĩa đối với cá nhân, được cá nhân nhận thức và hướng tới. Để hình thành định hướng giá trị, con người cần có hệ thống những hiểu biết về thế giới xung quanh và những trải nghiệm nhất định trong các quan hệ xã hội. Ở lứa tuổi học sinhTHPT, định hướng giá trị được hình thành nhanh chóng, bộc lộ rõ nét và có ảnh hưởng lớn đến đời sống của học sinh. Trong quá trình tương tác với các vai xã hội, nhận biết các quan hệ và các giá trị trong đời sống xã hội, các giá trị ở học sinh trung học phổ thông được hình thành và củng cố. Các giá trị ở học sinh THPTcó thể tích cực hoặc tiêu cực do hạn chế về vốn sống, về nhận thức…Định hướng giá trị ở học sinh THPT được thể hiện thông qua hoạt động và các mối quan hệ cơ bản của các em. Trong quá trình giáo dục đạo đức, cho học sinh THPTkhông thể không chú ý tới định hướng giá trị ở lứa tuổi này.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

- Tính tích cực xã hội

Do sự thay đổi của vị thế xã hội, các quan hệ xã hội được mở rộng, tính tích cực xã hội của học sinh THPT phát triển mạnh mẽ, được thể hiện trong các nhóm xã hội mà học sinh tham gia. Tính tích cực xã hội của học sinh hiểu theo nghĩa rộng có thể theo chiều hướng tích cực hoặc tiêu cực. Nó có thể được thể hiện trong các hoạt động thúc đẩy sự phát triển của xã hội, ủng hộ xã hội như hiến máu nhân đạo, bảo vệ môi trường, từ thiện hoặc nguy cơ đối với xã hội như các tệ nạn xã hội, những hành vi càn quấy, vi phạm trật tự, an toàn xã hội…

1.3.2. Khái niệm về đánh giá, đánh giá học sinh

1.3.2.1. Khái niệm về đánh giá

Đánh giá trong giáo dục là quá trình hình thành những nhận định phán đoán về kết quả của công việc dựa vào sự phân tích những thông tin thu được đối chiếu với mục tiêu, tiêu chuẩn đã đặt ra nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả công việc.

Đánh giá là biểu thị một thái độ, đòi hỏi một sự phù hợp, theo một chuẩn mực nhất định. Nhờ đó mà người đánh giá (thầy giáo, cô giáo, nhà sư phạm) cho một thông tin tổng hợp, đôi khi là một con số, đối với người được đánh giá (học sinh).

Nhiều tác giả đã nghiên cứu và đưa ra các khái niệm về đánh giá như.

Tác giả Trần Bá Hoành cho rằng: “Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả của công việc, dựa vào sự phân tích những thông tin thu thập được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề ra, nhằm đề xuất những quyết định phù hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh và nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc” [13].

Tác giả Đặng Bá Lãm quan niệm: “Đánh giá là quá trình làm rõ mức độ thích hợp của đối tượng được đánh giá so với mục tiêu đề ra” [16].

Theo tác giả Nguyễn Thị Tính: “Đánh giá là một quá trình ghi nhận thực trạng, phân tích thực trạng, làm rõ những điểm đạt được, chưa đạt được và nguyên nhân của nó, từ đó đề xuất các biện pháp cải tạo thực trạng” [29].

Thông qua các hoạt động kiểm tra tìm kiếm các thông tin trong quá trình thực hiện nhiệm vụ từ đó phân tích thông tin nhằm nắm bắt thực trạng và tiến hành so sánh đối chiếu với các mục tiêu, tiêu chẩn đề ra và đề xuất các biện pháp cải tạo thực trạng nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác giáo dục, các nhà quản lý giáo dục cần thu thập các thông tin chính xác về thực trạng giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh, sự ảnh hưởng của môi trường, gia đình, xã hội đến chất lượng học tập và giáo dục của nhà trường, trên cơ sở đó chỉ rõ các kết quả đạt được, chưa đạt được và phân tích những nguyên nhân, đề xuất các biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

1.3.2.2. Khái niệm đánh giá kết quả học tập

Theo tác giả Dương Thiệu Tống: “ĐGKQHT là quá trình thu thập, phân tích và giải thích thông tin một cách có hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến các mục tiêu giảng huấn về phía học sinh. ĐG có thể thực hiện bằng phương pháp định lượng (đo lường) hay định tính (phỏng vấn, quan sát)” [69].

Quan niệm theo Từ điển giáo dục học: “ĐGKQHT là xác định mức độ nắm được kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo của người học so với yêu cầu của chương trình đề ra”.

Qua các khái niệm trên có thể khái quát quá trình đánh giá kết quả học tập ở trường phổ thông như sau:

Đánh giá kết quả học tập ở trường phổ thông là: quá trình đo lường mức độ đạt được của học sinh về các mục tiêu và nhiệm vụ của quá trình dạy học, là mô tả một cách định tính và định lượng: tính đầy đủ, tính đúng đắn, tính chính xác, tính vững chắc của kiến thức, mối liên hệ của kiến thức với đời sống, các khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, mức độ thông hiểu, khả năng diễn đạt bằng lời nói, bằng văn viết, bằng chính ngôn ngữ chuyên môn của học sinh… và cả thái độ của học sinh trên cơ sở phân tích các thông tin phản hồi từ việc quan sát, KTĐG mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao, đối chiếu với những chỉ tiêu, yêu cầu dự kiến, mong muốn đạt được của môn học.

Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một quá trình phức tạp và công phu. Vì vậy để việc đánh giá đạt kết quả tốt, giáo viên phải thực hiện quy trình đánh giá gồm những công đoạn sau:

Phân tích mục tiêu học tập qua các kiến thức, kĩ năng trang bị cho người học.

Đặt ra các yêu cầu về mức độ đạt được các kiến thức, kĩ năng trên dựa trên những dấu hiệu có thể đo lường hoặc quan sát được.

Thiết kế các công cụ đo để đo thành quả học tập.

Tiến hành đo lường các dấu hiệu đó để đánh giá mức độ đạt được về các yêu cầu đặt ra, biểu thị bằng điểm số hoặc nhận xét.

Phân tích, so sánh các thông tin nhận được với các yêu cầu đặt ra rồi đánh giá, xem xét kết quả học tập của học sinh, xem xét mức độ thành công của phương pháp giảng dạy của thầy… để từ đó cải tiến, khắc phục những nhược điểm.

Điều quan trọng trong đánh giá là quán triệt nguyên tắc vừa sức, bám sát yêu cầu của chương trình.

Đánh giá kết quả học tập dựa trên tiêu chí dạy học sẽ nhận những thông tin phản hồi chính xác nhằm bổ sung, hoàn thiện quá trình dạy học.

Như vậy, kết quả học tập là mức độ thực hiện các tiêu chí hay các chuẩn mực, theo mục đích học tập đã được xác định trong chương trình giáo dục.

1.3.3. Mục tiêu đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT theo chương trình GDPT năm 2018

Làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về mục tiêu dạy học, tình trạng kiến thức, kĩ năng kĩ xảo, thái độ của học sinh so với yêu cầu của chương trình: phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn đến sai sót, giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.

Công khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi em học sinh và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kĩ năng tự đánh giá, giúp các em nhận ra sự tiến bộ của mình khuyến khích động viên và nhận thức đẩy việc học tập ngày càng tốt hơn.

Giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh điểm yếu của mình để tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.

1.3.4. Ý nghĩa của việc đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

Việc đánh giá kết quả học tập có hệ thống và thường xuyên sẽ cung cấp kịp thời những thông tin “liên hệ ngược trong” giúp người học tự điều chỉnh hoạt động học. Nó giúp học sinh kịp thời nhận thức mức độ đạt được những kiến thức của mình, lỗ hổng kiến thức cần được bổ sung trước khi bước vào phần mới của chương trình học tập, có cơ hội để nắm chắc những yêu cầu cụ thể đối với từng phần của chương trình. Ngoài ra, thông qua đánh giá học sinh có điều kiện tiến hành các hoạt động trí tuệ: ghi nhớ, tái hiện, chính xác hoá, khái quát hoá, hệ thống kiến thức. Nếu việc đánh giá chú trọng phát huy trí thông minh, linh hoạt vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những tình huống thực tế thì việc đánh giá được tổ chức nghiêm túc, công bằng sẽ giúp học sinh nâng cao tinh thần trách nhiệm trong học tập, có ý chí vươn lên đạt kết quả cao hơn, củng cố lòng tin vào khả năng của mình, nâng cao ý thức tự giác, khắc phục tính chủ quan tự mãn, từ đó học sinh xác định mục đích và động cơ học tập đúng đắn hơn.

Thông qua KTĐG học sinh cung cấp cho giáo viên những thông tin “liên hệ ngược ngoài” giúp người dạy điều chỉnh kịp thời hoạt động dạy. KTĐG kết hợp với

việc theo dõi thường xuyên tạo điều kiện cho giáo viên nắm được một cách cụ thể và khá chính xác năng lực và trình độ mỗi học sinh trong lớp mình dạy để có thể có biện pháp phụ đạo bồi dưỡng riêng thích hợp, qua đó cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mà mình theo đuổi.

Việc đánh giá học sinh cung cấp cho nhà quản lý những thông tin cơ bản về thực trạng dạy học trong một cơ sở, đơn vị giáo dục để có thể chỉ đạo kịp thời, uốn nắn những lệch lạc, khuyến khích, hỗ trợ những sáng kiến, bảo đảm tốt mục tiêu giáo dục.

1.3.5. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

Đánh giá kết quả học tập của học sinh thường dựa trên một số nguyên tắc sau:

Đánh giá phải đảm bảo tính khách quan: đánh giá khách quan, chính xác là yêu cầu đòi hỏi của xã hội đối với chất lượng của giáo dục, đánh giá khách quan, chính xác tạo ra yếu tố tâm lý tích cực cho người được đánh giá, động viên người được đánh giá vươn lên. Tính khách quan của đánh giá kết quả học tập là sự phản ánh trung thực kết quả đạt được về trình độ nhận thức của học sinh so với yêu cầu của chương trình học. Tính khách quan của đánh giá đòi hỏi việc xây dựng thang đánh giá phải cụ thể, rõ ràng, đảm bảo phản ánh được chính xác kết quả học tập của học sinh. Kết quả đánh giá đó không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của người đánh giá.

Để đảm bảo tính khách quan, cần giáo dục cho học sinh ý thức đúng đắn đối với việc kiểm tra, hình thành cho học sinh kĩ năng tự kiểm tra, tự đánh giá một cách đúng đắn để học sinh có thể điều chỉnh cách học của mình, ngăn ngừa thái độ đối phó với việc kiểm tra. Mặt khác kiểm tra, đánh giá đảm bảo khách quan đòi hỏi từ khâu lựa chọn phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá, xây dựng câu hỏi, quá trình tổ chức KTĐG đến việc chấm bài... phải đáp ứng được yêu cầu của lý luận dạy học.

Đánh giá đảm bảo tính toàn diện: Đòi hỏi phải đánh giá đầy đủ các mặt, các khía cạnh cần đánh giá theo yêu cầu, mục đích đặt ra. Đánh giá toàn diện cho phép xem xét đối tượng được đánh giá một cách đầy đủ, khách quan, chính xác, tránh sự đánh giá phiến diện. Đánh giá toàn diện kết quả học tập cần được xem xét đầy đủ về số lượng và chất lượng. Cần tính đến các mặt như: khối lượng tri thức, kĩ năng, kĩ xảo mà người học nắm vững; năng lực vận dụng và khả năng sáng tạo; tinh thần thái độ, sự nỗ lực của học sinh.

Để đánh giá đảm bảo tính toàn diện cần phải căn cứ vào mục tiêu dạy học, trên cơ sở đó xác định các nội dung đánh giá sao cho có thể đánh giá đầy đủ các mục tiêu.

Đánh giá đảm bảo tính thường xuyên, có hệ thống: đánh giá kết quả học tập của học sinh cần phải được tiến hành thường xuyên, có hệ thống, có kế hoạch, đánh giá trước, trong và sau khi học một phần của chương trình, số lần kiểm tra phải đảm bảo đủ để có thể đánh giá chính xác. Đánh giá thường xuyên, hệ thống sẽ cung cấp kịp thời những thông tin ngược cho giáo viên và học sinh, giúp cho giáo viên điều chỉnh liên tục hoạt động dạy, học sinh điều chỉnh hoạt động học nhằm duy trì tính tích cực trong học tập.

Để đảm bảo tính toàn diện của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập đòi hỏi phải tiến hành kiểm tra, đánh giá ở từng tiết học, từng chương, từng học kỳ, năm học, tạo cho học sinh có ý thức trách nhiệm trong học tập.

Đánh giá thường xuyên, có hệ thống sẽ định kỳ cung cấp cho cán bộ quản lý giáo dục, cho giáo viên đầy đủ những thông tin để điều chỉnh kịp thời các hoạt động giáo dục, là cơ sở để đánh giá một cách toàn diện.

Đánh giá kết quả học tập phải đảm bảo tính phát triển: thông qua kiểm tra, đánh giá phải tạo ra được động lực để thúc đẩy đối tượng được đánh giá vươn lên, có tác dụng thúc đẩy những mặt tốt, hạn chế những mặt tiêu cực.

Các yêu cầu trên có mối liên hệ với nhau, chúng cần phải được thực hiện đồng thời trong quá trình kiểm tra, đánh giá.

1.3.6. Chức năng của hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh trường trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

Có thể thấyđánh giá có hai chức năng cơ bản sau đây:

+ Chức năng xác định:

Xác định được mức độ cần đạt trong việc thực hiện mục tiêu dạy học, mức độ thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục mà học sinh đạt được khi kết thúc một gia đoạn học tập (kết thúc một bài, chương, chủ đề, mô dum, lớp học, cấp học…)

Xác định được tính chính xác, khách quan công bằng và khoa học trong kiểm tra đánh giá.

+ Chức năng điều khiển:

Phát hiện những mặt tốt, mặt chưa tốt, khó khăn, vướng mắc và xác định nguyên nhân. Kết quả đánh giá là căn cứ quyết định giải pháp cải thiện thực trạng, nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học và giáo dục thông qua việc đổi mới, tối ưu hóa các phương pháp dạy học của giáo viên và hướng dẫn học sinh biết tự giác đánh giá để tối ưu hóa các phương pháp học tập. Thông qua chức năng này, kiểm tra đánh giá sẽ là điều kiện cần thiết để:

- Giúp giáo viên nắm được tính hình học tập, mức độ phân hóa về trình độ học lực của học sinh trong lớp, từ đó có biện pháp giúp đỡ học sinh yếu kém và bồi dưỡng học sinh giỏi; giúp giáo viên điều chỉnh, hoàn thiện phương pháp dạy học.

- Giúp học sinh biết được khả năng học tập của mình so với yêu cầu của chương trình; xác định nguyên nhân thành công cũng như chưa thành công, từ đó điều chỉnh phương pháp học tập, phát triển kĩ năng tự đánh giá.

- Giúp cán bộ quản lí giáo dục đề ra các giải pháp quản lí phù hợp để nâng cao chất lượng giáo dục.

- Giúp cha mẹ học sinh và cộng đồng biết được kết quả giáo dục của từng học sinh, từng lớp, của cả cơ sở giáo dục.

1.3.7. Quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

Quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh là quá trình tự sử dụng các hình thức đánh giá khác nhau trong suốt quá trình dạy học môn học, nhằm rèn luyện việc đạt các mục tiêu đã xác định trong đề cương môn học.

Mọi hình thức đánh giá kết quả học tập của học sinh đều được thực hiện theo quy trình sau:

1. Xác định mục đích đánh giá

2. Xác định mục tiêu (tiêu chí) đánh giá

3. Thiết kế công cụ (đề tài, câu hỏi, bài tập…) đánh giá

4. Tổ chức thực hiện

5. Đối chiếu thông tin thu được (kết quả kiểm tra) với mục tiêu (tiêu chí)

6. Hình thành những quy định cuối cùng (cho điểm, phân loại, xếp hạng…)

7. Báo cáo kết quả để rút ra những kết luận cần thiết.