Quản Lí Hoạt Động Bồi Dưỡng Đội Ngũ Giáo Viên Chủ Nhiệm Lớp Khái Niệm

Trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, “Bồi dưỡng GV là việc nâng cao, hoàn thiện trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho các GV đang dạy học”; bên cạnh đó, “bồi dưỡng GV là sự tiếp tục phát huy năng lực tự học, tự đào tạo đã được tạo ra ở quá trình đào tạo ban đầu theo hình thức bồi duỡng từ xa, theo định hướng “tự đào tạo để dạy HS tự học” (Trần Bá Hoành, 2002).

Tác giả Nguyễn Minh Đường quan niệm: “Bồi dưỡng có thể coi là quá trình cập nhật những kỹ năng còn thiếu hoặc đã lạc hậu trong một cấp học, bậc học và thường xác nhận bằng một chứng chỉ” (Trích lại từ Hồ Văn Liên, 2009).

Trong bài quản lí nhân sự trong giáo dục - đào tạo, tác giả Mạc Văn Trang có nêu: “Bồi dưỡng GV là nâng cao trình độ về kiến thức và kỹ năng của GV lên một bước mới” (Trích lại từ Hồ Văn Liên, 2009).

Bồi dưỡng GV là làm tăng thêm trình độ hiện có của đội ngũ GV (cả về phẩm chất, năng lực, sức khỏe) với nhiều hình thức, mức độ khác nhau. Bồi dưỡng không đòi hỏi chặt chẽ, chính quy như đào tạo và được thực hiện trong thời gian ngắn. Như vậy, chủ thể bồi dưỡng là GV đã được đào tạo và đã có một trình độ chuyên môn nhất định. Bồi dưỡng GV là quá trình bổ sung kiến thức, kỹ năng (những nội dung liên quan đến nghề nghiệp) để nâng cao trình độ trong một lĩnh vực hoạt động chuyên môn nhất định, giúp GV có cơ hội củng cố, mở mang hoặc nâng cao hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn nghiệp vụ có sẵn nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả công việc đang làm. Như vậy, bồi dưỡng GV là bổ sung những kiến thức còn thiếu hoặc đã lạc hậu, cập nhật thêm những tri thức mới về các lĩnh vực của khoa học giáo dục nhằm nâng cao trình độ mọi mặt cho đội ngũ GV nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của sự nghiệp trồng người.

Khái niệm hoạt động bồi dưỡng GVCN lớp

Hoạt động bồi dưỡng GVCN lớp là HĐBD cho GV để nâng cao trình độ về kiến thức và kĩ năng làm công tác chủ nhiệm lớp, trên cơ sở đó phát triển năng lực sư phạm của GV trong công tác chủ nhiệm, giúp họ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.

Bồi dưỡng ở đây là giúp GV hình thành các kĩ năng sư phạm giải quyết công việc, giúp GV nâng cao nhận thức về công tác chủ nhiệm, thấy rõ được vai trò, vị trí,

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 137 trang tài liệu này.

chức năng và nhiệm vụ của người GVCN; nắm được rõ các công việc phải làm, nên làm và cần làm của người GVCN. Chủ thể quản lí là lãnh đạo nhà trường - Ban giám hiệu, có nhiệm vụ đề xuất các nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng nhằm bồi dưỡng nâng cao năng lực của GVCN lớp và chất lượng của công tác chủ nhiệm lớp nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục của nhà trường trong giai đoạn hiên nay

1.2.2. Quản lí hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp Khái niệm Quản lí‌

Quản lí là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt động của con người. Nhờ có quản lí mà các hoạt động trong tổ chức được thực hiện một cách hiệu quả. Thuật ngữ “Quản lí” có rất nhiều định nghĩa khác nhau: Tác giả Mary Parker Follett cho rằng quản lí là “nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác” ( Trích lại từ Nguyễn Lộc, 2010).

Tác giả Nguyễn Lộc cũng định nghĩa quản lí là “quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ chức và sử dụng mọi nguồn lực sẵn có của tổ chức để đạt được những mục tiêu của tổ chức” (Nguyễn Lộc, 2010).

Tác giả Vũ Hào Quang định nghĩa “Quản lí chính là sự tác động liên tục, có định hướng, có tổ chức, có ý thức hướng mục đích của chủ thể và đối tượng nhằm đạt được hiệu quả tối ưu so với yêu cầu đặt ra” (Vũ Hào Quang, 2001).

Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lí nhà những tác động của chủ thể quản lí trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” (Trần Kiểm, 2014).

 Một cách khái quát:

Quản lí là sự tác động liên tục có tổ chức, có hướng đích của chủ thể (người quản lí, tổ chức quản lí) lên khách thể (đối tượng quản lí) về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế…bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể để tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng, nhằm đạt được mục đích đã đề ra.

Khái niệm Quản lí nhà trường

Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lí nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” (Phạm Minh Hạc, 1986).

Theo Phạm Viết Vượng: “Quản lí nhà trường là hoạt động của các cơ quan quản lí nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” (Phạm Viết Vượng , 2008).

Nguyễn Ngọc Quang cho rằng quản lí nhà trường là: Tập hợp những tác động tối ưu (cộng tác, tham gia, hỗ trợ, phối hợp, huy động, can thiệp…) của chủ thể quản lí đến tập thể giáo viên, học sinh và các cán bộ khác. Nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do Nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp, do lao động xây dựng và vốn lao động tự có hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới. (Nguyễn Ngọc Quang, 1989).

Quản lí nhà trường bao gồm hai loại tác động sau: Tác động của những chủ thể quản lí bên trên và bên ngoài nhà trường (đó là những tác động quản lý của các cơ quan QLGD cấp trên nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy, học tập, giáo dục của nhà trường, hoặc những chỉ dẫn, những quyết định của các thực thể bên ngoài nhà trường nhưng có liên quan trực tiếp đến nhà trường như cộng đồng được đại diện dưới hình thức Hội đồng giáo dục nhằm định hướng sự phát triển của nhà trường và hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thực hiện phương hướng phát triển đó); Tác động của những chủ thể quản lí bên trong nhà trường (bao gồm các hoạt động: Quản lí giáo viên, quản lí học sinh, quản lí quá trình dạy học - giáo dục, quản lí cơ sở vật chất trang thiết bị trường học, quản lí tài chính trường học, quản lí mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng.

Như vậy, quản lí nhà trường chính là QLGD trong một phạm vi xác định, đó là nhà trường (đơn vị giáo dục). Quản lí nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những quy luật chung của quản lí, đồng thời có

những nét riêng mang tính đặc thù của giáo dục. Do đó quản lí nhà trường cần vận dụng tất cả các nguyên lý chung của QLGD để đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường theo mục tiêu đào tạo. Mục đích của quản lí nhà trường là đưa nhà trường từ trạng thái đang có tiến lên một trạng thái phát triển mới bằng phương thức xây dựng và phát triển mạnh mẽ các nguồn lực phục vụ cho việc tăng cường chất lượng giáo dục. Mục đích cuối cùng của QLGD là tổ chức quá trình giáo dục có hiệu quả để đào tạo lớp trẻ thông minh, sáng tạo, năng động, tự chủ, biết sống và phấn đấu vì hạnh phúc của bản thân và của xã hội.

Tóm lại: Nhà trường là một thành tố cơ bản của hệ thống giáo dục nên quản lí nhà trường cũng được hiểu như là một bộ phận của QLGD. Thực chất của quản lí nhà trường, suy cho cùng là tạo điều kiện cho các hoạt động trong nhà trường vận hành theo đúng mục tiêu, tính chất của nhà trường XHCN ở Việt Nam.

Khái niệm quản lí đội ngũ

Quản lí đội ngũ là những tác động có ý thức, có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lí đến “đội ngũ” về vận hành, phát huy tối ưu nguồn lực của đội ngũ nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Về bản chất quản lí đội ngũ chính là việc quản lí nhân sự của một tổ chức.

Khái niệm quản lí hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp

Quản lí HĐBD đội ngũ GVCN lớp ở trường phổ thông là tác động có định hướng của chủ thể quản lí nhà trường đến HĐBD đội ngũ GVCN lớp nhằm tạo điều kiện cho GVCN lớp có cơ hội học tập hoàn thiện, nâng cao trình độ nghề nghiệp của mình đáp ứng yêu cầu công tác chủ nhiệm lớp, đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay nhằm đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. Cụ thể quản lí HĐBD đội ngũ GVCN lớp là việc thực hiện các chức năng quản lí trong quá trình tổ chức bồi dưỡng đội ngũ GVCN lớp từ chức năng hoạch định – tổ chức – chỉ đạo – kiểm tra, đánh giá để HĐBD đội ngũ GVCN lớp đạt hiệu quả.

1.3. Hoạt động bồi dưỡng giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông.‌

1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm‌

Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông

GVCN lớp ở trường phổ thông nói chung và trường THPT nói riêng có vị trí đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hệ thống giáo dục của nhà trường. Họ là người thay mặt HT quản lí, giáo dục toàn diện HS một lớp học, là cố vấn cho các hoạt động tự quản của tập thể HS, người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.

+ GVCN là người quản lí - giáo dục toàn diện HS một lớp học

Quá trình dạy học và giáo dục ở trường THPT được tiến hành với những nội dung toàn diện, phong phú và sâu sắc hơn hẳn các cấp học dưới. Với vị trí là cấp học cuối của bậc học phổ thông có nhiệm vụ hoàn tất việc trang bị tri thức phổ thông cơ bản, phát triển và hoàn thiện các kỹ năng học tập nhận thức cùng với các kỹ năng xã hội cho HS đồng thời đặt nền tảng vững chắc cho việc xây dựng, phát triển nhân cách tốt đẹp cho họ, cấp học này đặt ra những yêu cầu cao cho việc quản lí và giáo dục HS. Người đứng ra đảm đương công việc quản lí và giáo dục toàn diện HS chính là các GVCN.

Quản lí, giáo dục HS không chỉ bao gồm việc nắm được những chỉ số quản lí hành chính như: tên, tuổi, số lượng, gia cảnh, xếp loại học tập, đạo đức, địa chỉ…mà còn phải dự báo được xu hướng phát triển nhân cách của HS trong lớp để có phương hướng tổ chức hoạt động giáo dục, dạy học phù hợp. QLGD HS còn cần phải đặc biệt quan tâm đến việc đồng thời quản lí học tâp và quản lí sự hình thành, phát triển nhân cách mọi mặt của HS. Quản lí, giáo dục toàn diện HS bao gồm quản lí, giáo dục cá nhân và tập thể HS. Quản lí và giáo dục HS có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: để giáo dục tốt phải quản lí tốt và quản lí tốt giúp cho giáo dục được tốt. Không thể phủ nhận, giáo dục HS phải dựa vào kết quả của việc quản lí HS. Quản lí chặt chẽ, cụ thể, chi tiết, toàn diện sẽ giúp GVCN đề ra phương hướng, biện pháp tác động trong công tác giáo dục cụ thể, chính xác, và đạt hiệu quả cao. Để thực hiện chức năng này, người GVCN phải có:

+ Tri thức cơ bản về tâm lý học, giáo dục học.

+ Kỹ năng lập kế hoạch, điều chỉnh kế hoạch giáo dục, tổ chức chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch một cách khoa học

+ Kỹ năng kiểm tra đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của HS

+ Kỹ năng giao tiếp sư phạm: biết cách tiếp cận, phán đoán HS, có khả năng xác lập nhanh chóng, khéo léo, đúng đắn mối quan hệ với HS trong hoạt động dạy học và giáo dục.

+ GVCN là cố vấn cho các hoạt động tự quản của tập thể HS

Đây là chức năng rất đặc trưng của GVCN mà các GV bộ môn không có. “Cố vấn” có nghĩa là GVCN không trực tiếp tham gia tổ chức, điều hành công việc của lớp, không làm thay các em trong các hoạt động mà là người định hướng xây dựng kế hoạch hoạt động của tập thể HS, hướng dẫn HS xây dựng nội dung, lựa chọn giải pháp, cách thức tổ chức hoạt động để thực hiện thành công kế hoạch đề ra, đáp ứng các mục tiêu phát triển của lớp và mục tiêu giáo dục của nhà trường.

Chức năng này chỉ có thể được thực hiện tốt khi GVCN biết quan tâm tổ chức, xây dựng đội ngũ tự quản của lớp, thường xuyên bồi dưỡng năng lực của đội ngũ này để tăng cường sức mạnh tự quản của tập thể HS.

Để phát huy vai trò cố vấn, GVCN cần có năng lực đánh giá và dự báo chính xác khả năng của HS, có khả năng kích thích tiềm năng sáng tạo của các em, lôi cuốn tất cả HS tham gia vào các hoạt động của lớp, hướng dẫn HS xây dựng kế hoạch giáo dục toàn diện, đồng thời theo dõi, giúp đỡ HS thực hiện kế hoạch đó. Lưu ý, cố vấn không có nghĩa là khoán trắng hay đứng ngoài hoạt động của HS mà phải cùng hoạt động, kịp thời giúp HS tháo gỡ những khó khăn, tranh thủ các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho HS và tập thể HS tiến hành thành công các hoạt động, tạo động lực cho HS trong những hoạt động tiếp theo.

+ GVCN lớp là cầu nối giữa tập thể HS với các lực lượng giáo dục trong nhà trường

Thực hiện chức năng này, GVCN là người đại diện cho hai phía:

* GVCN là người đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường

Ở góc độ này, GVCN là nhà quản lí, nhà sư phạm đại diện cho HT truyền đạt những chủ trương, yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường đến với HS và tập thể

HS. Bằng phương pháp thuyết phục, sự gương mẫu, kinh nghiệm sư phạm và uy tín của mình, GVCN giúp cho mỗi HS và tập thể lớp có trách nhiệm tuân thủ và tự giác thực hiện nghiêm túc những yêu cầu này. GVCN cần gợi ý với lớp về giải pháp, phương hướng thực hiện sao cho vừa đảm bảo yêu cầu chung vừa phù hợp với điều kiện và khả năng của lớp, tránh gây áp lực cho HS và chạy theo thành tích.

* GVCN là người đại diện cho HS và tập thể HS

Không chỉ là một thành viên của Hội đồng sư phạm, đại diện cho các lực lượng giáo dục của trường, GVCN còn là người đại diện cho quyền lợi của tập thể HS. Với vị trí là người thường xuyên tiếp xúc, gần gũi HS, hơn bất cứ ai, GVCN có trách nhiệm lắng nghe, tập hợp các ý kiến, nguyện vọng của HS để phản ánh với Ban giám hiệu và các lực lượng giáo dục trong trường, phối hợp với các lực lượng giáo dục trong trường đáp ứng các nguyện vọng này, tạo môi trường và điều kiện cho HS học tập và rèn luyện tốt đồng thời luôn quan tâm bảo vệ quyền lợi chính đáng của HS.

Trong việc thực hiện chức năng này, nhiệm vụ tổ chức phối hợp các lực lượng, thống nhất tác động giáo dục theo một chương trình hành động chung là một nhiệm vụ rất quan trọng của GVCN. Đây là một việc không đơn giản, đòi hỏi GVCN chẳng những phải có trách nhiệm cao, say sưa với nghề, yêu thương HS mà còn phải có năng lực thuyết phục, có khả năng thiết lập quan hệ tốt đẹp với các lực lượng giáo dục, biết xây dựng và giữ gìn uy tín, có ý chí vượt khó, không ngại thử thách, đặc biệt trong những trường hợp cần đấu tranh bảo vệ quyền lợi chính đáng của HS, kiên định thực hiện lý tưởng giáo dục thế hệ trẻ.

+ GVCN là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường

Phối hợp các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường (gia đình, các đoàn thể xã hội, cộng đồng dân cư…) trong giáo dục HS là một nguyên tắc giáo dục đồng thời là một trong những nội dung thực hiện xã hội hóa giáo dục. Hiệu quả giáo dục HS phụ thuộc không nhỏ vào khả năng phối hợp và phát huy tiềm năng của các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường về mọi mặt nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đối với lớp chủ nhiệm.

Dựa vào đặc điểm, điều kiện của nhà trường, lớp, cộng đồng, gia đình HS mà GVCN tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trên.

Trước hết, GVCN cần nhận thức đúng đắn, đầy đủ về tầm quan trọng của việc phối hợp các lực lựơng giáo dục ngoài nhà trường trong công tác giáo dục thế hệ trẻ. GVCN một mặt nắm chắc tình hình lớp chủ nhiệm, mặt khác khai thác triệt để, hợp lý, phát huy mọi tiềm năng của các lực lượng cùnng tham gia giáo dục, phát triển nhân cách cho HS. Trong đó, GVCN phải xác định giáo dục nhà trường có vai trò định hướng, tạo ra sự thống nhất tác động đến HS. Tuy nhiên cần đánh giá đúng vai trò giáo dục gia đình, xem đây là môi trường hạt nhân cơ bản của quá trình hình thành, phát triển nhân cách thế hệ trẻ. GVCN không chỉ biết cách phối hợp tốt với gia đình HS mà còn là người tổ chức bồi dưỡng nhận thức lý luận giáo dục cho các bậc cha mẹ khi cần thiết.

Mặt khác trong xã hội phát triển với sự bùng nổ thông tin và đặc điểm tâm lý lứa tuổi HS: thích tiếp cận cái mới nhưng thiếu chín chắn và bản lĩnh nên việc giúp cho HS lựa chọn thông tin; định hướng hành động là hết sức quan trọng do vậy ngoài các chức năng nêu trên, GVCN cần thực hiện chức năng tư vấn cho HS và tập thể HS.

Nhiệm vụ của GVCN ở trường THPT

Tại khoản 2 điều 31 Điều lệ Trường Trung học qui định: GVCN, ngoài nhiệm vụ qui định đối với GV, GVCN còn có nhiệm vụ sau đây:

- Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm HS, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng HS.

- GVCN thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng.

- Phối hợp chặt chẽ với gia đình HS, với các GV bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong vệc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hưỡng nghiệp của HS lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển trường.

- Nhận xét, đánh giá và xếp loại HS cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen thưởng, kỷ luật HS; đề nghị danh sách HS lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải