Các Biện Pháp Quản Lý Việc Đổi Mới Các Khâu Thiết Kế Kế Hoạch Bài Học

Thực tế cho thấy, hoạt động QL chỉ được coi là hoạt động của các nhà QL như hiệu trưởng, hiệu phó còn từ nhóm trưởng đến GV chỉ đóng vai trò thực thi. Trong các hoạt động của GV không có hoạt động lập kế hoạch và kiểm tra đánh giá. Phỏng vấn 04 GV, 100% cho biết họ không có vai trò QL mà chỉ là người thực thi kế hoạch QL của hiệu trưởng, hiệu phó. Đây là quan niệm chưa đúng và cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho việc GV đổi mới phương pháp rơi vào thế thụ động. Không chỉ có hiệu trưởng, hiệu phó mà mỗi GV, HS đều phải có kỹ năng QL (kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy và học) chứ không phải chỉ có kỹ năng thực thi. Khi GV tự chịu trách nhiệm trong quy trình hoạt động của mình thì chắc chắn hiệu quả của họ tốt hơn và làm cho hệ thống tốt hơn.

+ Cải thiện điều kiện làm việc cho GV

Để GV tích cực, chủ động trong đổi mới phương pháp thì điều kiện làm việc của GV cần được cải thiện. GV cần được khuyến khích để đạt trình độ năng lực cao hơn và có quyền tự chủ trong hoạt động giảng dạy của chính họ; được tạo điều kiện tốt hơn về CSVC và tinh thần cho công tác giảng dạy hoặc điều kiện cho nhà giáo nghiên cứu khoa học.

3.2.2.3. Các biện pháp quản lý việc đổi mới các khâu thiết kế kế hoạch bài học và tổ chức các hoạt động dạy học

* Mục tiêu của biện pháp

Việc QL đổi mới khâu thiết kế kế hoạch bài học và tổ chức các hoạt động dạy học môn Ngữ văn chính là nhằm giúp GV hiểu rõ cách thức thiết kế kế hoạch bài học và tổ chức HĐDH, từ đó thiết kế được kế hoạch bài giảng và tổ chức được các hoạt động học tập môn Ngữ văn theo hướng tích cực, phát huy tính chủ động, sáng tạo trong học tập của HS; có hứng thú trong việc thiết kế kế hoạch bài giảng và có phương pháp tổ chức đổi mới các HĐDH môn Ngữ văn, qua đó thực hiện nghiêm túc khung phân phối chương trình Ngữ văn THCS, thực hiện hiệu quả và đồng bộ quy chế chuyên môn trong nhà trường.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

- Nhà QL cần giúp GV hiểu rõ thiết kế kế hoạch bài dạy học môn Ngữ văn:

+ GV cần xác định được các bước thiết kế một bài học.

+ Sau đó, GV nắm cấu trúc bài soạn bao gồm: mục tiêu bài học, chuẩn bị về phương pháp và phương tiện DH, tổ chức các HĐDH, thực hiện giờ DH, luyện tập củng cố, hướng dẫn HS làm bài về nhà và chuẩn bị bài mới.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 161 trang tài liệu này.

- Nhà QL chỉ đạo thực hiện việc đổi mới thiết kế bài học và HĐ trên lớp:

+ Ngay từ đầu năm học, hiệu trưởng cần tổ chức tập huấn về thiết kế kế hoạch bài học theo hướng đổi mới, trong đó phân biệt rõ sự khác biệt giữa soạn giáo án (trước đây) với thiết kế bài học (hiện nay) thực chất là chuyển hình thức DH một chiều của GV sang DH tương tác giữa GV và HS.

+ Trong tập huấn, không chỉ giới thiệu lý thuyết của vấn đề thiết kế kế hoạch bài học mà mỗi GV phải được thực hành thiết kế bài học đó.

+ Trên cơ sở sản phẩm tập dượt, chuyên gia góp ý và cùng sửa chữa nhằm giúp GV nắm vững từng bước của việc thiết kế kế hoạch bài học.

+ Căn cứ vào việc GV nắm vững cách thiết kế bài học, hiệu trưởng chỉ đạo thực hành bài học do GV thiết kế để các đồng nghiệp cùng dự và góp ý, qua đó hình thành năng lực thực hiện các HĐDH cho từng GV. Từ đó hình thành kỹ năng, kỹ xảo thiết kế và tổ chức các HĐDH môn Ngữ văn theo PPDH mới.

+ Sau khi các GV đã nắm vững cách thiết kế bài học và tổ chức các HĐDH, hiệu trưởng chỉ đạo tổ chức giảng thử, rút kinh nghiệm về thiết kế bài học và tổ chức các HĐDH; góp ý về lựa chọn phương pháp, xây dựng kế hoạch bài giảng, lựa chọn sử dụng phương tiện dạy học hiện đại. Chỉ đạo thiết kế và tổ chức HĐDH môn Ngữ văn theo hướng đổi mới đại trà (triển khai trên diện rộng), kết hợp với việc tổ chức các hội giảng.

3.2.2.4. Các biện pháp quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh

* Mục tiêu của biện pháp

Kiểm tra đánh giá không chỉ là công cụ đo kết quả học tập của HS mà còn là cơ sở đánh giá chất lượng giảng dạy của GV. Kiểm tra đánh giá có tác dụng phân loại tích cực khi phản ánh đúng trình độ của người được kiểm tra đánh giá. Công việc kiểm tra đánh giá phải được QL, phải được cải tiến thì mới thực sự trở thành công cụ thúc đẩy quá trình DH.

* Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

Căn cứ vào thực trạng công tác kiểm tra đánh giá ở trường, chúng tôi đề xuất một số biện pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS, nhằm nâng cao hiệu quả QL HĐDH của nhà trường. Việc kiểm tra đánh giá có hiệu quả phải thực hiện gồm những nội dung sau:

- Cụ thể hóa chủ trương của Sở GD&ĐT Hà Nội, của Phòng GD&ĐT huyện Đông Anh về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS vào nội dung các kế hoạch dài hạn và năm học của nhà trường với các yêu cầu đã nêu.

- Cải tiến đồng bộ các khâu chính của kiểm tra đánh giá bao gồm: xây dựng chuẩn đánh giá, xây dựng ngân hàng đề; tổ chức thi, kiểm tra, chấm thi, kiểm tra, phân loại, nghiên cứu kết quả.

+ Nhà trường chủ động chỉ đạo GV dựa theo phân phối chương trình, tiến độ kiểm tra bộ môn, hình thức kiểm tra của bộ môn là bộ đề kiểm tra các bài kiểm tra từ 45 phút trở lên. Từ các đề của GV, tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn thẩm định và nộp đề cho Ban giám hiệu.

+ Vận dụng nhiều hình thức kiểm tra đánh giá: Trắc nghiệm khách quan, tự luận, vấn đáp, kiểm tra kỹ năng thực hành. Đặc biệt với kiểm tra miệng của HS, chú trọng áp dụng hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan, đây là hình thức kiểm tra hiệu quả nhất, loại kiểm tra này mất ít thời gian trên lớp nhất mà đạt được dung lượng kiến thức nhiều nhất và vừa sức với HS. Tuy nhiên đặc trưng của môn Ngữ văn là hoạt động của HS từ đọc, viết đến sáng tác, sân khấu hóa... đều mang đậm dấu ấn cá nhân, bộc lộ rõ ràng năng lực cá nhân không nên tiến đến xây dựng đề kiểm tra trong môn Ngữ văn có 100% là câu hỏi trắc nghiệm. Tỉ lệ trắc nghiệm / tự luận hiện nay là 20/80. Qua đối chiếu năng lực học Ngữ văn đối với điểm số kiểm tra, tỉ lệ này nên đặt ở mức độ 30/70 để HS không có năng khiếu văn có thể đạt ở mức trung bình. Đồng thời, đề kiểm tra cần chú trọng sự phân hóa HS ở các mức độ giỏi, khá, đạt và chưa đạt. Nội dung phần tự luận GV cũng nên chú trọng đến dạng đề mở, nhất là đối với HS lớp 8,9. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa các bài tập đánh giá như: các dạng bài tập nghiên cứu; đánh giá trên sản phẩm hoạt động học tập của HS (tập các bài làm tốt nhất của HS; tập tranh ảnh HS sưu tầm, các bài văn, bài thơ, bài báo sưu tầm theo chủ đề; vở soạn bài, vở bài tập...); đánh giá thông qua thuyết trình; đánh giá thông qua hợp tác theo nhóm; đánh giá thông qua kết quả hoạt động chung của nhóm...

+ Quản lý chặt chẽ khâu coi thi, kiểm tra. Nâng cao trách nhiệm thực hiện quy chế thi, kiểm tra của GV và HS; khen thưởng cá nhân thực hiện tốt quy chế và xử lý các cá nhân vi phạm quy chế.

+ Để việc cho điểm công bằng, khách quan, không chạy theo thành tích, không phụ thuộc vào cảm tính, nhà trường cần xây dựng kế hoạch kiểm tra chung các bài kiểm tra từ 45 phút trở lên. Các bài kiểm tra này sẽ lấy đề từ ngân hàng đề của nhà trường và đã được thẩm định về mặt khoa học, các bài kiểm tra trước khi lấy điểm và trả HS phải được sự kiểm duyệt của tổ trưởng chuyên môn và nhóm trưởng nhóm Ngữ văn. Đối với bài thi học kỳ có hệ số cao, tổ chức kiểm tra chung, tất cả GV bộ môn đều tham gia chấm. Tổ chức chấm thi đảm bảo tính chính xác, tính khách quan để có kết quả trung thực, có khả năng phân loại tích cực.

+ Nghiên cứu, phân tích khoa học kết quả thi, kiểm tra để xác định trình độ của người học, đánh giá mức độ thích ứng của nội dung chương trình và PPDH, trên cơ sở đó có những điều chỉnh về nội dung, phương pháp phù hợp với đối tượng và mục tiêu đề ra.

3.2.2.5. Các biện pháp quản lý thực hiện quy định về hồ sơ chuyện môn

* Mục tiêu của biện pháp

Hồ sơ chuyên môn là một trong những phương tiện dạy-học nhằm giúp GV thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được tốt, khoa học.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Nhà trường cần đề ra những quy định cụ thể về hồ sơ chuyên môn như:

- Quy định bắt buộc các GV tham gia giảng dạy phải thực hiện đầy đủ hồ sơ chuyên môn.

- Mỗi đợt thi đua, BGH và tổ trưởng chuyên môn, nhóm trưởng chuyên môn kiểm tra định kỳ hồ sơ chuyên môn của tất cả các GV.

- Trong một năm học, xây dựng kế hoạch kiểm tra đột xuất hồ sơ chuyên môn, mỗi GV ít nhất một lần.

- Trong đánh giá thi đua tiêu chí hồ sơ chuyên môn là một tiêu chí có vị trí quan trọng.

- Khen thưởng kịp thời những GV thực hiện tốt và có sáng kiến cải tiến về hồ sơ chuyên và kỷ luật nghiêm khắc các cá nhân vi phạm.

3.2.3. Nhóm các biện pháp quản lý hoạt động học của học sinh

HS là một yếu tố của quá trình đào tạo, một yếu tố có vị trí đặc biệt, vừa là đối tượng vừa là lý do tồn tại của quá trình. Sự học tập, rèn luyện của HS làm nên chất lượng của quá trình đào tạo. QL hoạt động học tập của HS nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của các em. Quá trình QL hoạt động học tập của HS trường THCS Vân Hà, trong đó có hoạt động học tập môn Ngữ văn vẫn còn nhiều hạn chế. Các biện pháp QL hoạt động học của HS không chỉ có tác dụng riêng với việc QL hoạt động học môn Ngữ văn mà các tác dụng chung cho tất cả các môn học trong đó có môn Ngữ văn.

3.2.3.1. Giáo dục tinh thần, thái độ, động cơ học tập đúng đắn của học sinh

*Mục tiêu của biện pháp

Để HS học tập tốt, trước hết phải là tự thân các em có nhu cầu học tập, chú trọng vào nhiệm vụ học tập. Muốn đạt được điều đó, nhà trường phải chú trọng GD tinh thần, thái độ, động cơ học tập đúng đắn cho HS.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

- Giao nhiệm vụ cho GVCN các lớp quan tâm theo dõi các biểu hiện liên quan đến mục tiêu, thái độ và ý thức học tập của HS để kịp thời có biện pháp thích hợp điều chỉnh những biểu hiện “chệch hướng”.

- Giao cho tổ chức Đoàn, Đội nhiệm vụ thường xuyên tổ chức các diễn đàn về vấn đề học tập, thái độ học tập.

- Thông qua các phiếu hỏi, thăm dò tìm hiểu tâm lý, nguyện vọng về mục tiêu, động cơ HS để từ đó giúp đỡ, GD HS.

- Nhà trường cũng nên tổ chức các buổi giao lưu, hội thảo hướng nghiệp, giao lưu với HS cũ thành đạt của nhà trường, giao lưu với các thầy cô giáo…. Đặc biệt hàng năm, khi tuyển sinh HS lớp 6 mới cần thiết phải tổ chức ngay hoạt động trao đổi về mục tiêu, ý thức, thái độ học tập, giao lưu HS giỏi các khối 8, 9.

3.2.3.2. Bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh

* Mục tiêu của biện pháp

Cách học truyền thống là thầy giảng trò ghi chép thụ động đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc học. Do vậy, HS cần phải được hướng dẫn kết hợp nhiều phương pháp học tập cho phù hợp. Việc bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho HS tạo cho các em niềm say mê, hứng thú, tìm tòi khám phá những tri thức mới, ngay từ đầu hình thành cho các em thói quen, nề nếp chủ động trong HT.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Để xây dựng phương pháp học tập tích cực cho HS, các GV và các CBQL, cần thực hiện như sau:

- Ngay từ bắt đầu năm học mới, trong tiết dạy đầu tiên nhà trường quán triệt tất cả các GV dạy Ngữ văn phải đưa ra các yêu cầu và hướng dẫn HS phương pháp học tập bộ môn, giúp HS chuẩn bị tốt về động cơ, thái độ học tập, tinh thần trách nhiệm trong học tập.

- Giáo viên hướng dẫn cho HS xây dựng kế hoạch học tập, xây dựng đề cương, biết thuyết trình và tranh luận.

- Xây dựng cho HS ý thức biết lựa chọn phương pháp học tập, HS phải được hướng dẫn để biết điều chỉnh cách học tuỳ thuộc và điều kiện học tập, mục đích học tập và phương pháp dạy của GV.

- Giáo viên bộ môn và GV chủ nghiệm phải thường xuyên hướng dẫn các em phương pháp tự học, tự nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu tham khảo… Thao tác này của GV phải nằm trong giáo án giảng dạy của GV, là một phần không thể thiếu trong tiết dạy của GV.

- Giáo viên hướng dẫn và yêu cầu học sinh học đi đôi với hành, ứng dụng các kiến thức thu được giải quyết các bài tập, giải quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống. Lý luận đi đôi với thực tiễn sẽ củng cố bài học một cách chắc chắn nhất và bồi dưỡng cho các em năng lực tư duy, sáng tạo, khả năng làm việc độc lập.

- Không chỉ yêu cầu tự học, GV phải giao nhiệm vụ tự học một cách rõ ràng, chỉ rõ mục đích yêu cầu, thông báo các tiêu chí đánh giá và thời gian kiểm tra kết quả tự học. Cung cấp cho HS cách đọc, tra cứu tài liệu; cung cấp tài liệu và giới thiệu địa chỉ tìm tài liệu.

- Đánh giá kết quả tự học của HS. Đặc biệt trong các kỳ thi, kiểm tra, nội dung tự học cũng là một nội dung bắt buộc có trong đề kiểm tra.

3.2.3.3. Xây dựng những quy định cụ thể về nề nếp học tập trên lớp và tự học ở nhà của học sinh

* Mục tiêu của biện pháp

Học tập là quyền lợi và nhiệm vụ của HS. Vẫn còn hiện tượng một số HS chưa chuyên cần, vi phạm nền nếp nội quy. Biện pháp này nhằm xây dựng một thang đo đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của HS đồng thời ngăn chặn hiện tượng HS còn bỏ học, lười học.

*Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Theo quy định của Điều lệ trường Trung học, để được xét lên lớp, HS không được nghỉ quá quy định 45 buổi. Hiện tượng HS trốn học, bỏ tiết gây ảnh hưởng xấu đến nề nếp học tập của HS. Khi học trên lớp, vẫn còn một số HS chưa thực hiện nội quy của nhà trường. Vì vậy, cần phải có những biện pháp QL hữu hiệu nhằm hạn chế hiện trạng trên như sau:

- Phổ biến và phát cho từng HS tài liệu trích từ điều lệ và nội quy nhà trường. Ngay từ đầu năm học, HS ký cam kết thực hiện đúng nội quy của nhà trường, có chữ ký của phụ huynh HS và GV chủ nhiệm.

- Các GV bộ môn Ngữ văn phối hợp với tổ chức chi Đoàn, chi Đội thường xuyên điểm danh sĩ số HS, theo dõi ý thức học tập trên lớp của HS, ghi sổ đầu bài tên các HS vi phạm nề nếp học tập.

- Phối hợp các lực lượng GD như GV chủ nhiệm, cha mẹ HS, cán bộ lớp, các HS ngoan… tìm hiểu nguyên nhân và kịp thời uốn nắn HS khi HS bắt đầu có vi phạm nề nếp học tập trên lớp.

- Kiên quyết thực hiện đúng quy chế, nội quy của nhà trường: HS không đảm bảo đủ số buổi học không được xét lên lớp và thi tốt nghiệp: HS thường xuyên vị phạm nề nếp học tập phải bị hạ bậc hạnh kiểm, bị khiển trách, báo cho gia đình và ghi học bạ.

Nề nếp tự học là một trong những yếu tố quyết định đến chất lượng học tập của HS. Để việc tự học ở nhà của HS đúng hướng và đạt kết quả tốt, cần phải có biện pháp QL chặt chẽ và có sự phối hợp của nhiều lực lượng GD như sau:

- Nhà trường cần tuyên truyền rộng rãi tầm quan trọng của tự học trong HS và cha mẹ HS để họ có cái nhìn đúng đắn về vị trí của tự học, qua đó họ có thái độ đúng trong việc quan tâm nhắc nhở con tự học.

- Bồi dưỡng cho HS về phương pháp học tập và tự học. Hằng năm tổ chức hội thảo diễn đàn từ quy mô lớp HS, khối lớp và toàn trường về phương pháp học tập và tự học. Qua đó, hội thảo diễn đàn, động viên khuyến khích các HS có ý thức tự học tốt và đạt thành tích cao trong học tập, trao đổi và phổ biến kinh nghiệm. Từ đó, HS tìm ra phương pháp tự học phù hợp với bản thân.

- Kết hợp với thư viện nhà trường cung cấp đủ tài liệu, sách tham khảo, tài liệu ôn thi của các bộ môn để hỗ trợ HS tự học và tự nghiên cứu.

- Động viên, khen thưởng kịp thời những HS thực hiện tốt và hiệu quả nề nếp tự học, phê bình và kiểm điểm đối với những HS không chấp hành.

3.2.3.4. Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, cán bộ lớp, cha mẹ của học sinh theo dõi nề nếp học tập của học sinh

* Mục tiêu của biện pháp