Nội Dung Quản Lý Chi Thường Xuyên Ngân Sách Nhà Nước

được sử dụng thông qua giáo dục đường lối, chủ trưởng của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước để mọi người hiểu, ủng hộ và quyết tâm xây dựng đất nước. Giáo dục góp phần nâng cao ý thức, lao động sáng tạo, năng suất có hiệu quả, xây dựng tác phong làm việc khoa học, kỷ luật, có trách nhiệm.

1.2.2. Nội dung quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước

1.2.2.1. Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

* Mục tiêu của việc lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước được hiểu là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Mục tiêu của việc lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước nhằm dự trù được tổng nguồn kinh phí cần thiết cho các hoạt động chi thường xuyên của các cơ quan quản lý nhà nước. Dự trù được nhu cầu tài chính cho các hoạt động này cũng như căn cứ vào đó để xác định được khả năng đáp ứng của các nguồn tài chính.

Việc lập dự toán chi thường xuyên NSNN giúp cho Nhà nước xây dựng được định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN cho từng hoạt động, dịch vụ công nhằm tối đa hóa mục tiêu cũng như chống lãng phí, thất thoát tiền của Nhà nước. Đặc biệt, việc lập dự toán chi thường xuyên NSNN còn có mục tiêu quan trọng đó là thước đo, là căn cứ để Nhà nước quản lý quá trình thực thi hoạt động chi thường xuyên của các cơ quan, đơn vị quản lý của Nhà nước. Từ đó có biện pháp xử lý những đơn vị, tổ chức sai phạm nhằm đảm bảo nguồn NSNN.

* Căn cứ lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Khi lập dự toán chi thường xuyên NSNN phải dựa trên các căn cứ sau:

- Chính sách của Nhà nước về hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước, các hoạt động sự nghiệp, an ninh quốc phòng và các hoạt động khác trong từng giai đoạn nhất định.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

- Căn cứ nhiệm vụ chính trị, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội liên quan đến chi thường xuyên; Thông tư hướng dẫn lập dự toán ngân sách của Bộ Tài chính và

văn bản hướng dẫn của cơ quan chủ quản các cấp, các chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan có thẩm quyền quy định.

Căn cứ vào cơ cấu thu ngân sách nhà nước và mức tăng trưởng của các nguồn thu năm kế hoạch; tình hình quản lý và sử dụng kinh phí chi thường xuyên năm trước; số kiểm tra về dự toán ngân sách được cơ quan có thẩm quyền thông báo, tình hình thực hiện dự toán năm báo cáo và các năm liền kề.

* Trình tự lập dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Lập dự toán NSNN tại các đơn vị dự toán ngân sách và các tổ chức được ngân sách hỗ trợ được tiến hành theo trình tự sau:

- Các đơn vị sử dụng NSNN lập dự toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi nhiệm vụ được giao, gửi cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp.

- Đối với đơn vị sử dụng ngân sách được cấp có thẩm quyền cho thực hiện quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ thì phải lập riêng phần kinh phí này cho việc thực hiện nhiệm vụ, dịch vụ và sản phẩm cụ thể. Việc lập dự toán cho từng nhiệm vụ, dịch vụ và sản phẩm phải căn cứ yêu cầu về kết quả, tiêu chuẩn kỹ thuật, thời gian hoàn thành cụ thể cho từng nhiệm vụ, dịch vụ, sản phẩm, định mức kỹ thuật kinh tế, chế độ, định mức chi tiêu theo quy định hiện hành hoặc giá trị của nhiệm vụ, dịch vụ, sản phẩm tương đương cùng loại.

- Cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp (trường hợp không phải là đơn vị dự toán cấp I) xem xét, tổng hợp dự toán của các đơn vị cấp dưới trực thuộc gửi đơn vị dự toán cấp I.

- Các tổ chức được ngân sách hỗ trợ lập dự toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi nhiệm vụ được giao gửi cơ quan tài chính, cơ quan kế hoạch và đầu tư cùng cấp.

- Các đơn vị dự toán cấp I xem xét dự toán do các đơn vị cấp dưới trực thuộc lập, tổng hợp và lập dự toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý gửi cơ quan tài chính, cơ quan kế hoạch và đầu tư cùng cấp.

Dự toán thu, chi ngân sách được lập phải đáp ứng đúng yêu cầu lập dự toán ngân sách nhà nước.

1.2.2.2. Chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước là quá trình sử dụng tổng hợp các biện pháp về kinh tế, tài chính nhằm biến các chỉ tiêu thường xuyên đã được ghi trong kế hoạch (dự toán ngân sách nhà nước) trở thành hiện thực. Trên cơ sở dự toán ngân sách được giao, các đơn vị tổ chức triển khai thực hiện, đưa ra các biện pháp cần thiết đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời phải có kế hoạch sử dụng kinh phí ngân sách theo đúng mục đích, chế độ, tiết kiệm và có hiệu quả, góp phần thực hiện tốt các chỉ tiêu kinh tế - xã hội. Như vậy, có thể nói chấp hành NSNN là khâu quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định đến một chu trình quản lý NSNN.

* Mục tiêu của quản lý chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN

Mục tiêu chính của việc tổ chức chấp hành dự toán chi thường xuyên là đảm bảo phân phối, cấp phát và sử dụng kinh phí được phân bổ một cách hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả. Trong quá trình tổ chức chấp hành dự toán chi thường xuyên cần chú trọng:

- Phân phối nguồn vốn một cách hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm trên cơ sở dự toán chi đã xác định, đảm bảo cấp phát vốn kịp thời, đúng nguyên tắc, tuân thủ đúng nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả trong sử dụng vốn NSNN.

- Tăng cường công tác kiểm tra giám sát của cơ quan tài chính các cấp, công tác kiểm soát chi của Kho bạc nhà nước và hơn hết là nâng cao ý thức chấp hành dự toán, sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm nguồn kinh phí được cấp của các đơn vị sử dụng ngân sách.

- Hướng dẫn các đơn vị thực hiện tốt chế độ hạch toán kế toán, hạch toán đầy đủ rõ ràng các khoản chi cho từng loại hoạt động, đảm bảo đúng dự toán, phù hợp với định mức chế độ chi NSNN hiện hành.

* Căn cứ tổ chức chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN

Chấp hành dự toán chi thường xuyên NSNN phải dựa vào các căn cứ sẵn có như dự toán chi thường xuyên NSNN đã được phê duyệt, dựa vào khả năng đáp ứng của nguồn NSNN, định mức, chế độ chi tiêu sử dụng kinh phí NSNN hiện hành,...

- Căn cứ vào dự toán đã được phê duyệt, đây là căn cứ có tính chất bao trùm đến việc cấp phát và sử dụng các khoản kinh phí bởi vì mức chi của từng chỉ tiêu là cụ thể hóa mức chi tổng hợp đã được cơ quan quyền lực Nhà nước phê duyệt.

- Căn cứ vào khả năng nguồn kinh phí NSNN có thể đáp ứng chi. Trong quản lý và điều hành NSNN phải quán triệt quan điểm “lường thu mà chi”. Mức chi trong dự toán là con số chi dự kiến, khi thực hiện phải căn cứ vào điều kiện thực tế của năm kế hoạch để chuyển hóa chỉ tiêu dự kiến thành hiện thực.

- Căn cứ vào định mức, chế độ chi tiêu sử dụng kinh phí NSNN hiện hành. Đây là những căn cứ có tính pháp lý bắt buộc quá trình cấp phát và sử dụng kinh phí NSNN, là căn cứ để đánh giá tính hợp lệ, hợp pháp của các khoản chi.

1.2.2.3. Kiểm soát và quyết toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước

* Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN được thực hiện thường xuyên theo một hệ thống nhằm đảm bảo công tác chi thường xuyên NSNN của các cơ quan, tổ chức được thực hiện đúng, đủ.

- Các đơn vị sử dụng ngân sách và các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ thường xuyên phải mở tài khoản tại kho bạc nhà nước, chịu sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan tài chính và kho bạc nhà nước trong quá trình thanh toán, sử dụng kinh phí. Nội dung kiểm soát chi thường xuyên NSNN gồm:

+ Kiểm soát, đối chiếu các khoản chi so với dự toán NSNN;

+ Kiểm tra, đối chiếu tính hợp pháp, hợp lệ của các hồ sơ, chứng từ theo quy định đối với từng khoản chi;

+ Kiểm tra, kiểm soát các khoản chi, đảm bảo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên NSNN;

+ Thực hiện kiểm tra, đối chiếu số liệu giữa cơ quan tài chính và kho bạc nhà nước để đảm bảo chi đúng, chi đủ cho các đơn vị.

- Kiểm soát, quản lý sử dụng ngân sách của các đơn vị sử dụng ngân sách:

+ Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các cơ quan khác ở trung ương và địa phương hướng dẫn, kiểm tra, theo dõi việc thực hiện ngân sác h

thuộc ngành, lĩnh vực do cơ quan quản lý và của các đơn vị trực thuộc; định kỳ báo cáo tình hình thực hiện thu, chi ngân sách và các báo cáo tài chính khác theo quy định của pháp luật. Thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách chịu trách nhiệm về việc quản lý, sử dụng ngân sách theo dự toán được giao đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm, đúng chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách; định kỳ báo cáo đánh giá kết quả thực hiện dự toán ngân sách được giao cho cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp.

+ Thủ trưởng đơn vị và người phụ trách công tác tài chính, kế toán tại đơn vị sử dụng ngân sách thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn được giao trong lĩnh vực tài chính – ngân sách và chịu trách nhiệm về những sai phạm thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luât.

* Quyết toán chi thường xuyên NSNN

Đây là khâu kết thúc của chu trình quản lý các khoản chi thường xuyên NSNN. Quyết toán chi thường xuyên được lập từ cơ sở và tổng hợp từ dưới lên theo hệ thống các cấp dự toán và các cấp ngân sách. Qua công tác quyết toán chi thường xuyên ngân sách sẽ giúp các cơ quan quản lý phân tích đánh giá quá trình chấp hành ngân sách, chấp hành các định mức nhà nước đã quy định của các đơn vị thụ hưởng ngân sách cũng như điều chỉnh các định mức phân bổ ngân sách, xây dựng dự toán ngân sách cho năm sau. Trình tự lập, xét duyệt, thẩm định quyết toán NSNN của các đơn vị dự toán ngân sách:

- Đơn vị sử dụng ngân sách lập báo cáo quyết toán ngân sách theo chế độ quy định và gửi đơn vị dự toán cấp trên trực tiếp;

- Đơn vị dự toán cấp trên trực tiếp xem xét duyệt quyết toán ngân sách của đơn vị trực thuộc và thông báo kết quả xét duyệt gửi đơn vị được xét duyệt; tổng hợp, lập báo cáo quyết toán ngân sách thuộc phạm vi được giao quản lý, gửi đơn vị dự toán cấp trên trực tiếp;

- Đơn vị dự toán cấp I xét duyệt quyết toán ngân sách của đơn vị trực thuộc và thông báo kết quả xét duyệt gửi đơn vị được xét duyệt; tổng hợp, lập báo cáo quyết toán ngân sách thuộc phạm vi được giao quản lý, gửi cơ quan tài chính cùng cấp;

- Cơ quan tài chính thẩm định quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán cấp I thuộc cấp mình, thông báo thẩm định quyết toán ngân sách gửi đơn vị được thẩm định. Trường hợp đơn vị dự toán cấp I đồng thời là đơn vị sử dụng ngân sách, cơ quan tài chính xét duyệt quyết toán và thông báo kết quả xét duyệt quyết toán cho đơn vị được xét duyệt.

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà

nước

1.3.1. Các nhân tố khách quan

- Trình độ phát triển kinh tế, xã hội và sự ổn định chính trị của đất nước

Trình độ phát triển kinh tế, xã hội có ảnh hưởng lớn đến nguồn thu ngân sách

nhà nước. Qui mô nguồn thu sẽ quyết định đến nguồn để chi NSNN. Mà có nguồn chi thì sẽ tính tới công tác Kiểm soát chi thường xuyên NSNN. Chúng ta đều biết rằng nguồn thu chủ yếu của NSNN hiện nay là từ thuế và khai thác nguồn tài nguyên quốc gia, đó là từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh và dịch vụ...trình độ phát triển kinh tế, xã hội càng cao thì các nguồn thu cho NSNN càng lớn, đồng thời cũng khai thác tốt hơn các nguồn tài nguyên thiên nhiên, đất đai thuận lợi cho việc khai thác nguồn thu. Mặt khác, khi cơ sở hạ tầng kinh tế, kỹ thuật đồng bộ và tốt hơn nên sẽ thu hút được các nhà đầu tư vào đầu tư sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, tăng thu cho ngân sách. Vì thế, tùy vào từng đặc điểm cụ thể về trình độ phát triển kinh tế - xã hội từng thời kỳ là một trong những yếu tố quyết định để có cơ sở từng bước hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN.

- Sự ổn định chính trị của đất nước

Chúng ta biết, yếu tố quan trọng và cơ bản cho sự phát triển của đất nước là phải có sự ổn định về chính trị, an ninh quốc gia. Có ổn định về chính trị thì kế hoạch phát triển kinh tế xã hội mới đạt được và các nhà đầu tư từ mọi nơi trong và ngoài nước đưa vốn và kỹ thuật, công nghệ vào nước ta để kinh doanh và làm ăn lâu dài. Như thế chúng ta mới phát triển được kinh tế, từ đó mới có nguồn thu cho NSNN yếu tố quyết định đến chi thường xuyên NSNN.

- Hệ thống luật pháp và chế độ, chính sách về chi thường xuyên ngân sách nhà nước

Khi Luật ngân sách nhà nước được ban hành, thì cơ chế quản lý chi thường xuyên NSNN mới được hình thành và đi vào cuộc sống. Sau khi Luật Ngân sách nhà nước ra đời thì một loạt chế độ chính sách về quản lý chi thường xuyên NSNN được ban hành, đó là Nghị định của Chính phủ, các thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính và các Bộ, ngành chức năng, các văn bản của KBNN. Đây là hệ thống chế độ, chính sách làm cơ sở cho KBNN thực hiện cơ chế Kiểm soát chi thường xuyên NSNN. KBNN không thể thực hiện cơ chế Kiểm soát chi thường xuyên NSNN được nếu như không có hệ thống hệ thống luật pháp và chế độ, chính sách về chi thường xuyên NSNN.

Hiện nay, hệ thống luật pháp và chế độ, chính sách chi theo cơ chế Kiểm soát chi cho các đơn vị sự nghiệp công lập của chúng ta hiện nay ban hành đã khá đầy đủ, đồng bộ và tương đối sát với thực tiễn cuộc sống. Nhưng do chi thường xuyên NSNN đa dạng, phức tạp và rộng khắp, đồng thời chịu tác động của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan khác nhau, nên nhiều khi ban hành còn thiếu cơ sở thực tế để thực hiện, có tình trạng chưa đồng bộ.

Định mức chi tiêu ngân sách là mức chuẩn làm căn cứ, tính toán, xây dựng, phân bổ dự toán để Kiểm soát chi. Nếu hệ thống định mức chi tiêu NSNN xa rời thực tế, thì việc tính toán, phân bổ dự toán chi không khoa học và chính xác dẫn đến tình trạng thiếu căn cứ để Kiểm soát chi. Bên cạnh đó, đơn vị sử dụng NSNN thường phải tìm mọi cách để hợp lý hóa các khoản chi cho phù hợp với những định mức đã lạc hậu nên dễ vi phạm kỷ luật tài chính. Định mức chi tiêu càng cụ thể, càng chi tiết sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN nói chung và hiệu quả công tác Kiểm soát chi KBNN nói riêng.

Tuy nhiên do tính chất đa dạng của đơn vị sử dụng NSNN, do tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô như lạm phát, tăng trưởng nên việc ban hành đồng bộ và ổn định hệ thống định mức là hết sức khó khăn và phức tạp.

- Quyết tâm của Chính phủ, nhận thức của các cấp, các Bộ, ngành và của cán bộ viên chức công chức nhà nước về kiểm soát chi NSNN.

Theo Luật Ngân sách nhà nước hiện nay, Quốc hội quyết nghị dự toán ngân sách trung ương và trợ cấp cho ngân sách địa phương. Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố quyết nghị dự toán ngân sách cấp mình và trợ cấp cho ngân sách cấp dưới. Tương tự như vậy đối với ngân sách Quận, Huyện, thị xã ...Bộ Tài chính căn cứ vào quyết nghị của Quốc hội ra quyết định giao dự toán chi NSNN cho các Bộ, ban, ngành ở trung ương và trợ cấp ngân sách cho các địa phương. Tại tỉnh, thành phố, UBND tỉnh, thành phố căn cứ vào quyết nghị chủ HĐND tỉnh ra quyết định giao dự toán chi thường xuyên ngân sách cho các sở, ban, ngành và trợ cấp cho ngân sách Quận, huyện, thành phố, tương tự như vậy với ngân sách Quận, huyện, thành phố...Nhận được quyết định giao dự toán các đơn vị dự toán cấp I phân bổ dự toán cho các đơn vị sử dụng NSNN. Như vậy các đơn vị sử dụng NSNN có quyết định giao dự toán của cơ quan chủ quản thì mới đến KBNN làm thủ tục kiểm soát chi và rút kinh phí. Do đó, năng lực quản lý điều hành của các cấp chính quyền và các cấp quản lý NSNN sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến cơ chế quản lý chi thường xuyên NSNN nói chung và cơ chế quản lý chi đối với đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc các cơ quan đề ra cơ chế, chính sách quản lý và phát triển kinh tế xã hội: chính sách chế độ tiền lương của cán bộ công chức, chính sách nâng cao chất lượng giáo dục, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ...

Về ý thức chấp hành của các đơn vị thụ hưởng kinh phí NSNN cần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành Luật của các đơn vị sử dụng kinh phí do NSNN cấp, làm cho họ thấy rõ việc kiểm soát chi là trách nhiệm của các ngành, các cấp, các đơn vị cá nhân có liên quan đến quản lý quỹ NSNN chứ không phải là công việc riêng của ngành Tài chính, KBNN. Các ngành, các cấp cần thấy rõ vai trò của mình trong quá trình quản lý chi NSNN từ khâu lập dự toán, phân bổ dự toán, cấp phát thanh toán kinh phí, kế toán và quyết toán các khoản chi NSNN.

1.3.2. Các nhân tố chủ quan

- Nhân tố về tổ chức bộ máy và cán bộ quản lý: Nhân tố về tổ chức bộ máy và cán bộ quản lý có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động quản lý chi thường xuyên NSNN. Tổ chức bộ máy phải khoa học, phân cấp, phân quyền. Trong khi đó, năng