Quản lí hoạt động hướng nghiệp ở các trường trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới - 2

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ
SL	Số lượng
TB	Trung bình

Có thể bạn quan tâm!

• Quản lí hoạt động hướng nghiệp ở các trường trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới - 1
• Chương Trình Giáo Dục Phổ Thông Mới (Chương Trình Giáo Dục Phổ Thông Năm 2018)
• Một Số Vấn Đề Cơ Bản Về Hoạt Động Hướng Nghiệp Theo Chương Trình Giáo Dục Phổ Thông Mới Ở Trường Trung Học Cơ Sở
• Sự Phối Hợp Của Các Lực Lượng Giáo Dục Khác Trong Việc Thực Hiện Hoạt Động Hướng Nghiệp

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu của hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới 38

Bảng 2.2. Thực trạng nội dung hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục

phổ thông mới 40

Bảng 2.3. Thực trạng phương thức hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang 43

Bảng 2.4. Thực trạng đánh giá hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục

phổ thông mới 45

Bảng 2.5. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới 47

Bảng 2.6. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới 49

Bảng 2.7. Thực trạng chỉ đạo hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang 51

Bảng 2.8. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang 54

Bảng 2.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở

huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang 56

Bảng 3.1. Đánh giá mức độ cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất 74

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp đã được khẳng định trong nhiều văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta. Nghị quyết số 29-NQ/TW đã chỉ rõ“Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh (…) bảo đảm cho học sinh có trình độ trung học cơ sở có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp…” hay là “Đối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật công nghệ của thị trường lao động trong nước và quốc tế”[3].

Đồng nhất với quan điểm chỉ đạo của Đảng, công tác giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông đã được Bộ Giáo dục - Đào tạo quan tâm được thể hiện rõ trong mục tiêu giáo dục phổ thông là không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện trên các mặt đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản mà còn chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Năm 2018, Bộ Giáo dục công bố Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, đối với cấp Trung học cơ sở thì hoạt động hướng nghiệp được thể hiện rõ trong chương trình môn học Công nghệ và hướng nghiệp, hoạt động trải nghiệm làm cho công tác hướng nghiệp ở phổ thông có những định hướng mới giúp phân luồng học sinh tốt hơn đồng thời cũng trang bị cho học sinh những kỹ năng cụ thể trong các lĩnh vực nghề nghiệp để giúp học sinh có năng lực cơ bản trong lao động sản xuất.

Huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang thuộc khu vực miền núi và trung du còn nhiều khó khăn, học sinh có tới 20% là con em đồng bào dân tộc. Điều kiện kinh tế xã hội, trình độ nhận thức của người dân vẫn còn nhiều hạn chế nên công tác giáo dục nói chung và giáo dục hướng nghiệp nói riêng còn gặp nhiều khó khăn. Các trường Trung học cơ sở trong huyện mặc dù đã nhận được sự quan tâm của các cấp các ngành về cơ sở vật chất, sự chỉ đạo sát sao của ngành dọc và sự cố gắng nỗ lực của các thầy cô giáo trong việc thực hiện các hoạt động giáo dục nhưng tỉ lệ học sinh sau khi tốt nghiệp Trung học cơ sở không tiếp tục học lên Trung học phổ thông mà nghỉ học để đi vào cuộc sống, lao động là rất lớn trong khi hành trang nghề nghiệp lại rất thiếu. Điều này cho thấy sự cần thiết của vấn đề giáo dục hướng nghiệp ở các trường

Trung học cơ sở để học sinh có đủ năng lực và kỹ năng lao động ở những lĩnh vực nghề nghiệp cơ bản, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng lao động và đảm bảo cho các em có khả năng phát triển nghề nghiệp lâu dài, ổn định cuộc sống.

Hoạt động hướng nghiệp là bước đi đầu tiên để học sinh hình dung cơ hội các việc làm sau này, các đặc trưng của những nghề phù hợp và chỉ ra cho các em những gì phải chuẩn bị để sau này có thể gắn bó với nghề đó.

Trên thực tế, hoạt động hướng nghiệp ở các đơn vị này đã được thực hiện nhưng chưa hiệu quả. Thực trạng này do nhiều nguyên nhân dẫn đến trong đó có vai trò không nhỏ của ban giám hiệu nhà trường trong việc quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở cơ sở. Với mong muốn nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho lãnh đạo quản lý các trường Trung học cơ sở theo chương trình phổ thông mới, đồng thời làm tốt được công tác hướng nghiệp cho học sinh nói chung và học sinh người dân tộc trên địa bàn có được định hướng nghề rõ ràng sau khi ra trường, góp phần đảm bảo chất lượng cuộc sống cho các em, chúng tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới” làm đề tài nghiên cứu của mình.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lí hoạt động hướng nghiệp cho học sinh các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang - tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới, đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động này ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Lạng Giang.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Quản lí hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới

3.2. Khách thể nghiên cứu

Hoạt động hướng nghiệp ở trường phổ thông.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới của hiệu trưởng các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.

5. Giả thuyết khoa học

Công tác quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới còn nhiều hạn chế. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới một cách khoa học và hợp lý thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác hướng nghiệp nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung cho các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.

6. Giới hạn nghiên cứu của đề tài

6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động hướng nghiệp với tư cách là hoạt động giáo dục bắt buộc của Hiệu trưởng các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.

6.2. Giới hạn khách thể điều tra

Đề tài thực hiện điều tra các đối tượng là cán bộ quản lí (Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn), giáo viên chuyên trách hoạt động hướng nghiệp, giáo viên các trường Trung học cơ sở Hương Sơn, Trung học cơ sở Hương Lạc, Trung học cơ sở Việt Hương, Trung học cơ sở Tân Thịnh, Trung học cơ sở Quang Thịnh, Trung học cơ sở Nghĩa Hòa, Trung học cơ sở An Hà, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.

Số lượng khách thể nghiên cứu:

- Cán bộ quản lí: 20.

- Giáo viên: 80.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Chúng tôi thu thập, phân tích,tổng hợp các tài liệu lý luận liên quan đến hoạt động hướng nghiệp, quản lí hoạt động hướng nghiệp ở các trường phổ thông để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài nghiên cứu.

7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Chúng tôi xây dựng mẫu phiếu khảo sát dành cho cán bộ quản lý, giáo viên để tìm hiểu thực trạng hoạt động hướng nghiệp và

quản lý động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở. Các thông tin thu thập được phân tích, đánh giá làm minh chứng thực tiễn cho đề tài.

- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Chúng tôi phân tích các sản phẩm hoạt động là các quyết định, kế hoạch, chương trình giáo dục, hồ sơ quản lý động hướng nghiệp của cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường để làm rõ thực trạng quản động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở.

- Phương pháp chuyên gia: Chúng tôi lấy ý kiến đóng góp, nhận xét của các chuyên gia giáo dục, thu thập thông tin từ các chuyên gia về vấn đề quản lý động hướng nghiệp để thực hiện quá trình nghiên cứu và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất.

- Phương pháp phỏng vấn: Chúng tôi thực hiện phỏng vấn giáo viên, cán bộ quản lý các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang để thu thập thêm các thông tin có giá trị cho đề tài.

7.3. Phương pháp xử lý số liệu

Sử dụng các công thức thống kê toán học để xử lí các số liệu làm cơ sở cho việc phân tích thực trạng, đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất trong đề tài.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn được cấu trúc thành 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về Quản lý hoạt động hướng nghiệp ở trường Trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động hướng nghiệp ở các trường Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chương 1

CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG HƯỚNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI‌‌

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài

Giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ thành lực lượng lao động kỹ thuật nòng cốt trong tương lai của đất nước, là quá trình liên tục với nhiều thành tố của kiến thức, kỹ năng và thái độ từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, nhằm hướng tới hình thành và phát triển nhân cách toàn diện và hài hòa của người lao động. Xét theo chiều dài lịch sử, khoảng thời gian vài trăm năm trở lại đây, các nhà khoa học xã hội kinh điển đã đặt nền móng cho nền giáo dục với sự kết hợp chặt chẽ của các dòng khoa học nhân văn, dòng khoa học tự nhiên và dòng giáo dục hướng nghiệp hay thực chất là dòng giáo dục công nghệ.

Năm 1986, các tác giả H.Frankiewiez; Brend Rothe; U.Viets; B.Germer; D.Marscheneider đã đưa ra các phương thức "Phối hợp, cộng tác chặt chẽ giữa trung tâm giáo dục kỹ thuật tổng hợp và các trường phổ thông trong việc lập kế hoạch thực tập cho học sinh Trung học phổ thông" [22, tr. 10].

Năm 1909, Frank Parsons là người đầu tiên trình bày khái niệm hướng nghiệp trong cuốn sách "Lựa chọn một nghề nghiệp" (Choosing a vocation, 1909). Những khái niệm này đã trở thành lý luận cơ sở cho những lý thuyết có liên quan đến đặc điểm tính cách của con người (trait) và yếu tố nghề (factor) - (trait and factor theory: lý thuyết đặc điểm người - nghề). Nhìn chung, cuốn sách là công trình nền tảng trình bày cơ sở tâm lý học của hướng nghiệp và chọn nghề, cũng như các tiêu chí về sự phù hợp nghề của mỗi cá nhân để từ đó lựa chọn nghề cho phù hợp [40, tr. 6].

Trong khoảng thời gian từ 1918 đến năm 1939, tác giả N.C. Krupskaia đã có nhiều nghiên cứu khẳng định hiệu quả của lao động phần lớn phụ thuộc vào sự phù hợp của con người đối với nghề nghiệp[37, tr.7].

Các tác giả R.Oberliesen, H.Keim, M.Schumann, G.Duismann đã có những công trình nghiên cứu về phương thức tổ chức cho học sinh phổ thông thực tập ở các nhà máy, xí nghiệp, các cơ sở kinh doanh, dịch vụ... họ đã khẳng định rằng: “Hoạt động dạy học, lao động - kĩ thuật - kinh tế không chỉ mang tính quan trọng đối với các môn khoa học khác, mà còn là bộ phận cấu thành cơ bản của giáo dục Trung học

phổ thông… bởi vì nó đã tạo điều kiện cho học sinh phát triển thành những con người trưởng thành trong cuộc sống lao động - xã hội”[22, tr. 10].

Năm 1977, Morgan và Hart đã nhấn mạnh vai trò của giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường đã khẳng định giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường cần khuyến khích học sinh suy nghĩ về bản thân mình và thế giới nghề nghiệp; yêu cầu học sinh cần có kiến thức và kỹ năng trong quá trình chọn nghề trước khi đưa ra quyết định nghề nghiệp thông minh [22, tr. 11].

Theo Schemidt, J.J (1996) và Roger D.Herring (1998): Giáo viên cần phải phối hợp định hướng nghề cho học sinh thông qua những bài giảng hàng ngày trên lớp; tổ chức hoạt động tập thể hoặc các sự kiện đặc biệt như đi dã ngoại, lựa chọn sách, phim, clip và các phương tiện đại chúng khác. Với học sinh trung học có nhiều chương trình và sự kiện đặc biệt về nghề sẽ giúp học sinh hiểu được mối tương quan giữa những trải nghiệm của bản thân với những mong muốn về tương lai. Các tác giả này đã khái quát mục tiêu hướng nghiệp cho từng cấp học và những cách thức để tiến hành những mục tiêu đó [22].

Như vậy hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới và được các nhà khoa học nghiên cứu đánh giá trên nhiều mặt khác nhau, nhưng đều có chung khẳng định về vai trò của giáo dục hướng nghiệp đối với sự lựa chọn và thành công nghề nghiệp của thanh niên, học sinh; chỉ ra được mối quan hệ giữa các đặc điểm tâm lí cá nhân với sự lựa chọn nghề nghiệp và định hướng các hình thức tổ chức giáo dục hướng nghiệp cho học sinh được thực hiện bằng con đường trải nghiệm thực tế thông qua các hoạt động lao động sản xuất, tham quan, học tập ở các nhà máy, xí nghiệp sẽ giúp học sinh nâng cao hiểu biết và có kỹ năng nghề nghiệp.

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước

Tại Việt Nam, vấn đề giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông cũng đã được nhiều nhà quản lý và nhà khoa học quan tâm từ rất lâu:

Người có công đóng góp rất lớn trong sự nghiệp giáo dục hướng nghiệp của Việt Nam đó là Phạm Tất Dong. Ông đã nghiên cứu rất tỉ mỉ về: Hứng thú nghề nghiệp, những vấn đề cơ bản về nội dung và phương pháp hướng nghiệp cho học sinh… Điều này được thể hiện trong hàng loạt các bài báo, bài viết của ông như: Tác phẩm: Hướng nghiệp theo tinh thần nghị quyết Đại hội IX - Kỉ yếu hội thảo khoa học, trường Đại học sư phạm Hà Nội[13];

Bên cạnh đó, từ năm 1985 - 1987 xuất hiện nhiều nghiên cứu về việc tiến hành công tác hướng nghiệp ở trường phổ thông bằng các hình thức khác nhau như dạy nghề, tổ chức lao động sản xuất và tư vấn nghề cho học sinh. Tiêu biểu là các tác giả