BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
CHU THỊ MAI HƯƠNG
PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ HÓA KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM (1919 – 1975)
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Thực nghiệm sư phạm tại vùng Tây Bắc)
Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lịch sử Mã số: 91.40.111
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hưởng
2. PGS.TS. Đỗ Hồng Thái
HÀ NỘI - 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được hoàn thành với sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, PGS.TS Đỗ Hồng Thái. Các kết quả nghiên cứu trình bày trong luận án là trung thực, chính xác. Tài liệu tham khảo, trích dẫn có xuất xứ rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
Chu Thị Mai Hương
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, PGS.TS Đỗ Hồng Thái đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi thực hiện thành công đề tài luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô, các nhà khoa học trong Bộ môn Lí luận và Phương pháp dạy học, Ban Chủ nhiệm cùng các thầy cô trong Khoa Lịch sử, Phòng Sau đại học - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu, Phòng sau Đại học, Bạn Chủ nhiệm Khoa, các thầy cô và đồng nghiệp trong Khoa Sử - Địa, Trường Đại học Tây Bắc đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, người thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình học tập và hoàn thành đề tài luận án.
Hà Nội, tháng … năm 2019
Tác giả luận án
Chu Thị Mai Hương
NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
Tên đầy đủ | |
BHNCKTM | Bài học nghiên cứu kiến thức mới |
CM | Cách mạng |
CMVN | Cách mạng Việt Nam |
CNTD | Chủ nghĩa thực dân |
DHLS | Dạy học lịch sử |
DCTS | Dân chủ tư sản |
ĐC | Đối chứng |
ĐQ | Đế quốc |
ĐDTQ | Đồ dùng trực quan |
GV | Giáo viên |
HS | Học sinh |
KT-ĐG | Kiểm tra-đánh giá |
LS | Lịch sử |
LSVN | |
PPSĐHKT | Phương pháp sơ đồ hóa kiến thức |
PK | Phong kiến |
SGK | Sách giáo khoa |
SKLS | Sự kiện lịch sử |
THPT | Trung học phổ thông. |
TN | Thực nghiệm |
TNSP | Thực nghiệm sư phạm |
TDP | Thực dân Pháp |
TS | Tư sản |
Có thể bạn quan tâm!
-
Phương pháp sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử Việt Nam 1919 – 1975 ở trường THPT Thực nghiệm sư phạm tại vùng Tây Bắc - 2 -
Cơ Sở Phương Pháp Luận Và Phương Pháp Nhiên Cứu -
Những Nghiên Cứu Và Ứng Dụng Sơ Đồ Hóa Kiến Thức Trong Dạy Học Lịch Sử
Xem toàn bộ 188 trang tài liệu này.
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN iii
DANH MỤC CÁC HÌNH viii
DANH MỤC CÁC BẢNG xiii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2
2.1. Đối tượng nghiên cứu 2
2.2. Phạm vi nghiên cứu 2
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3
3.1. Mục đích của đề tài 3
3.2. Nhiệm vụ của đề tài 3
4. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nhiên cứu 3
4.1. Cơ sở phương pháp luận 3
4.2. Phương pháp nghiên cứu 4
5. Giả thuyết khoa học 5
6. Đóng góp của luận án 5
7. Ý nghĩa của đề tài 5
7.1. Ý nghĩa khoa học 5
7.2. Ý nghĩa thực tiễn 5
8. Cấu trúc luận án 5
Chương 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 7
1.1. Những nghiên cứu về lí thuyết sơ đồ và ứng dụng lý thuyết sơ đồ trong dạy học 7
1.1.1. Nghiên cứu của tác giả nước ngoài 7
1.1.2. Nghiên cứu của tác giả trong nước 13
1.2. Những nghiên cứu và ứng dụng sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử ..17
1.2.1. Nghiên cứu của tác giả nước ngoài 17
1.2.2. Nghiên cứu của tác giả trong nước 18
1.3. Đánh giá khái quát kết quả nghiên cứu của các tài liệu đã công bố và những vấn đề đặt ra cho luận án tiếp tục giải quyết 23
1.3.1. Một số nhận xét chung về các công trình nghiên cứu 23
1.3.2. Những vấn đề luận án kế thừa 23
1.3.3. Những vấn đề đặt ra cho luận án tiếp tục giải quyết 24
Chương 2 PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ HÓA KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG: LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 26
2.1. Cơ sở lí luận 26
2.1.1. Quan niệm về phương pháp sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử..26
2.1.2. Các loại sơ đồ kiến thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông 29
2.1.3. Đặc điểm của phương pháp sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông 38
2.1.4. Ưu điểm của phương pháp sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông 40
2.1.5. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông 42
2.1.6. Vai trò, ý nghĩa của phương pháp sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông 44
2.2. Cơ sở thực tiễn 50
2.2.1. Mục đích, địa bàn và đối tượng điều tra khảo sát 50
2.2.2. Nội dung, thời gian tiến hành và phương pháp điều tra khảo sát 51
2.2.3. Đánh giá kết quả điều tra khảo sát 51
Chương 3 SƠ ĐỒ HÓA KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM ( 1919 – 1975) Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 61
3.1. Vị trí, mục tiêu và nội dung cơ bản của chương trình Lịch sử Việt Nam (1919 – 1975) ở trường THPT 61
3.1.1. Vị trí, mục tiêu của chương trình lịch sử Việt Nam (1919 - 1975) ở trường THPT 61
3.1.2. Nội dung kiến thức cơ bản của lịch sử Việt Nam (1919-1975) ở trường THPT cần khai thác để thiết kế sơ đồ kiến thức 62
3.2. Những yêu cầu cơ bản khi thiết kế và sử dụng sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông 65
3.2.1. Những yêu cầu cơ bản khi thiết kế sơ đồ kiến thức 65
3.2.2. Một số yêu cầu và định hướng khi sử dụng sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919-1975) ở trường THPT 66
3.3. Hướng dẫn thiết kế sơ đồ kiến thức trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919 - 1975) ở trường THPT 68
3.3.1. Công cụ thiết kế sơ đồ kiến thức trong dạy học lịch sử 68
3.3.2. Quy trình thiết kế sơ đồ kiến thức 69
3.4. Sơ đồ hóa kiến thức trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919-1975) ở trường THPT 72
3.4.1. Thời kì 1919-1930 72
3.4.2. Thời kì 1930-1945 76
3.4.3. Thời kì 1945-1954 83
3.4.4. Thời kì 1954 -1975 88
Chương 4 VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ HÓA KIẾN THỨC TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM (1919 -1975) Ở TRƯỜNG THPT. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 98
4.1. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để tổ chức hoạt động khởi động trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919 - 1975) ở trường THPT 98
4.1.1. Quy trình sử dụng sơ đồ hóa kiến thức khi tổ chức hoạt động khởi động 99
4.1.2. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để tổ chức hoạt động khởi động 99
4.2. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để tổ chức hoạt động hình thành kiến thức cho học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919 -1975) ở trường THPT 107
4.2.1. Quy trình sử dụng sơ đồ hóa kiến thức khi tổ chức hoạt động hình thành kiến thức 107
4.2.2. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để tổ chức hoạt động hình thành kiến thức 108
4.3. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để tổ chức hoạt động củng cố, luyện tập trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919 - 1975) ở trường THPT 117
4.3.1. Quy trình sử dụng sơ đồ hóa để hệ thống hóa kiến thức cho HS củng cố, luyện tập 118
4.3.2. Biện pháp sử dụng sơ đồ hóa kiến thức tổ chức hoạt động củng cố, luyện tập 119
4.4. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam (1919 -1975) ở trường THPT 123
4.4.1. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức trong kiểm tra viết 124
4.4.2. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức trong kiểm quan sát 125
4.4.3. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức trong kiểm tra vấn đáp 129
4.5. Sử dụng sơ đồ hóa kiến thức để phát triển kĩ năng tự học lịch sử ở nhà cho học sinh 132
4.5.1. Sử dụng sơ đồ hóa để lập kế hoạch học tập 133
4.5.2. Sử dụng sơ đồ hóa để tóm tắt nội dung kiến thức cơ bản của bài học trong sách giáo khoa 135
4.5.3. Sử dụng sơ đồ hóa để tóm tắt nội dung kiến thức qua tài liệu tham khảo đã nghiên cứu 136
4.6. Thực nghiệm sư phạm 139
4.6.1. Mục đích thực nghiệm 139
4.6.2. Đối tượng, địa bàn thực nghiệm sư phạm 139
4.6.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm sư phạm 140
4.6.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm 142
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 151
TÀI LIỆU THAM KHẢO 153
PHỤ LỤC