Vai Trò Của Nguồn Nhân Lực Trong Đào Tạo, Dạy Nghề Du Lịch

Trong Luật giáo dục 2005 và Luật dạy nghề 2006 cũng đã quy định rõ đối với giáo viên, giảng viên và cán bộ quản lý:

* Theo Điều 70 của Luật giáo dục năm 2005 thì: Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn: Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; lý lịch bản thân rõ ràng. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên [4,tr.56].

* Theo Điều 58 Luật dạy nghề 2006 thì: Giáo viên dạy nghề là người dạy lý thuyết, dạy thực hành hoặc vừa dạy lý thuyết vừa dạy thực hành trong các cơ sở dạy nghề. Giáo viên dạy nghề có những tiêu chuẩn quy định tại khoảng 2 Điều 70 của Luật giáo dục. Trình độ chuẩn của giáo viên dạy nghề:

+ Giáo viên dạy lý thuyết trình độ sơ cấp nghề phải có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề trở lên; giáo viên dạy thực hành phải là người có bằng tốt nghiệp trung cấp nghề trở lên hoặc là nghệ nhân, người có tay nghề cao.

+ Giáo viên dạy lý thuyết trình độ trung cấp nghề phải có bằng tốt nghiệp đại học sư phạm kỹ thuật hoặc đại học chuyên ngành; giáo viên dạy thực hành phải là người có bằng tốt nghiệp cao đẳng nghề trở lên hoặc là nghệ nhân, người có tay nghề cao.

+ Giáo viên phải có chứng chỉ sư phạm dạy nghề (trừ trường hợp giáo viên đã tốt nghiệp cao đẳng sư phạm kỹ thuật hoặc đại học sư phạm kỹ thuật).

Luật giáo dục và Luật dạy nghề đã tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển vững chắc theo định hướng xã hội chủ nghĩa của sự nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề nước ta, khuyến khích đầu tư phát triển giáo dục đào tạo dưới nhiều hình thức, chú trọng dạy nghề.

Số lượng và chất lượng nguồn nhân lực hiện tại, tương lai có đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành du lịch hay không có sự tác động lớn của những người làm công tác đào tạo. Do vậy bộ phận này càng phải được đào tạo bài bản, lâu dài, hướng tới đạt trình độ khu vực và thế giới.

1.1.6. Vai trò của nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch

Trong Luật giáo dục do Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành năm 2005 khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” (Điều 15); “Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục” (Điều 16). Đây là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để đánh giá đúng vai trò của nhà giáo, cán bộ quản lý trong quá trình đào tạo.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Học trò tốt hay xấu là do thầy giáo, cô giáo tốt hay xấu” [21, tr.280]. Hơn nữa sự tác động của người thầy đến người học không chỉ thông qua năng lực sư phạm mà bằng cả tấm gương về phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách sống của mình. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nhấn mạnh: “Không có giáo viên tốt thì không có nhà trường tốt, không có giáo dục tốt thì không thể có chất lượng cao” [22, tr.23].

Các cơ sở đào tạo, dạy nghề du lịch có môi trường đào tạo với nhiều đặc điểm riêng bởi tính chất, mục tiêu của ngành nghề đào tạo. Sinh viên, học viên sau khi được đào tạo ra trường phải là những người không chỉ hiểu biết về ngành Du lịch, có các kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ du lịch mà còn cần có kiến thức tổng hợp, khả năng ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp tốt và thái độ làm việc chuyên nghiệp, cầu thị vì đối tượng phục vụ là khách du lịch với trình độ hiểu biết và nhu cầu phục vụ rất đa dạng. Để đạt được mục tiêu này, cần có nhiều yếu tố tác động trong quá trình giáo dục, đào tạo góp phần hình thành ở sinh viên, học viên những phẩm chất chính trị, kỹ năng chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp theo yêu cầu của thực tiễn

công việc, trong những yếu tố đó phải đặc biệt nhắc đến “Người thầy”. Do đó, người thầy chính là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo và thể hiện rõ nét, sâu sắc nhất trong mối quan hệ tác động qua lại với người học.

Bên cạnh đó, cán bộ quản lý cơ sở đào tạo có vai trò hết sức quan trọng trong đào tạo nhân lực nói chung, đào tạo nhân lực du lịch nói riêng. Nếu cán bộ quản lý giỏi có kỹ năng bao quát, điều hành công việc tốt, biết sử dụng nhân lực, vật lực đúng chỗ, đúng việc hiệu quả sẽ tác động tích cực tới công tác đào tạo, ngược lại người quản lý yếu kém, không có năng lực sẽ có tác động không tốt tới công tác đào tạo thậm chí kìm hãm sự phát triển của các cơ sở đào tạo.

1.2. Phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch và các yếu tố chủ yếu tác động đến hoạt động đào tạo, dạy nghề du lịch của một tỉnh

1.2.1. Phát triển nguồn nhân lực du lịch

Lý thuyết phát triển nguồn nhân lực của tác giả Leonar Nadle (Hoa Kỳ) năm 1980 được thể hiện qua ba khâu: Giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực; sử dụng nguồn nhân lực; tạo môi trường thuận lợi cho nguồn nhân lực phát triển.

Giáo dục và Đào tạo nguồn nhân lực

Sử dụng nguồn nhân lực

Tạo môi trường thuận lợi cho nguồn nhân lực phát triển

Phát triển nguồn nhân lực

- Môi trường làm việc

- Môi trường pháp lý

- Các chính sách đãi ngộ

- Giáo dục, đào tạo

- Bồi dưỡng

- Tự bồi dưỡng

- Tuyển dụng

- Bố trí, sử dụng

- Đánh giá

- Đề bạt, thuyên chuyển

Sơ đồ 1.2. Mô hình phát triển nguồn nhân lực theo Leonar Nadle

(Nguồn: Quản lý nguồn nhân lực của Leonar Nadle, Mỹ 1980)

Phát triển nguồn nhân lực gắn liền với sự hoàn thiện, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, được thể hiện ở việc nâng cao trình độ giáo dục quốc dân, trình độ kỹ thuật, chuyên môn, sức khoẻ và thể lực cũng như ý thức, đạo đức của nguồn nhân lực.

Ngày nay, phát triển nguồn nhân lực được hiểu một cách tổng quát, phát triển nguồn nhân lực về cơ bản là làm gia tăng giá trị cho con người trên các mặt như đạo đức, trí tuệ, kỹ năng, tâm hồn và thể lực…

Như vậy, Phát triển nguồn nhân lực du lịch là những hoạt động nhằm tăng cường số lượng, nâng cao chất lượng, hiệu quả làm việc và điều chỉnh cơ cấu của lực lượng lao động đang và sẽ làm việc trực tiếp trong ngành du lịch, bao gồm: lao động thuộc các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và các đơn vị sự nghiệp trong ngành từ trung ương đến địa phương, lao động trong các doanh nghiệp du lịch gồm đội ngũ cán bộ quản trị kinh doanh, đội ngũ lao động nghiệp vụ trong các khách sạn - nhà hàng, công ty lữ hành, vận chuyển du lịch..., lao động làm công tác đào tạo du lịch trong các trường dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học.

1.2.2. Phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch

Nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch là nguồn nhân lực có chất lượng cao, là đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý - yếu tố cực kỳ quan trọng trong phát triển du lịch của quốc gia nói chung và của một tỉnh nói riêng.

Phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý - Đó chính là sự vận động phát triển cả về chất lượng và số lượng trên cơ sở đảm bảo ổn định. Nó bao gồm cả sự phát triển cơ cấu tổ chức, cơ cấu độ tuổi, cơ cấu giới… theo những quy luật của nó, mang tính khách quan, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho hệ thống GD-ĐT và cho xã hội. Đó cũng là sự phát triển toàn diện giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý với tư cách là con người, là thành viên cộng đồng nhà trường, là nhà chuyên môn trong hoạt động đào tạo nguồn

nhân lực. Kết quả công tác phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý phải bao gồm không chỉ trình độ chuyên môn, trình độ nghề nghiệp ngày càng được nâng cao mà còn là sự thõa mãn cá nhân, sự trung thành tận tụy của người giáo viên đối với nhà trường, với sự nghiệp và có sự thăng tiến cá nhân trong sự phát triển của nhà trường.

Như vậy, Phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch là: những hoạt động nhằm tăng cường số lượng, nâng cao chất lượng, hiệu quả làm việc và điều chỉnh cơ cấu của đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý về du lịch trong các trường dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học cho phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và phát triển du lịch trong từng giai đoạn phát triển.

1.2.3. Nội dung phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực đào tạo, dạy nghề du lịch

Nội dung phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch bao gồm việc tăng quy mô (hay số lượng), nâng cao chất lượng và hợp lý hoá cơ cấu nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch.

Để tăng số lượng, nâng cao chất lượng và hợp lý hoá cơ cấu nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch, cần căn cứ chính sách phát triển nguồn nhân lực của địa phương, vùng, quốc gia; chính sách phát triển qui mô, mật độ và cơ cấu dân số; chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội; chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển du lịch, kế hoạch, các chương trình, dự án phát triển du lịch. Trong chiến lược phát triển du lịch và quy hoạch tổng thể phát triển du lịch cần đánh giá tiềm năng và hiện trạng phát triển du lịch, trong đó có đánh giá về hiện trạng và tiềm năng của nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch; định hướng phát triển nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch, cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu; và các giải pháp tổ chức thực hiện phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch.

Ba nội dung nêu trên (tăng quy mô (hay số lượng), nâng cao chất lượng và hợp lý hoá cơ cấu nguồn nhân lực) của phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch là một thể thống nhất. Mỗi nội dung đều có vị trí và tầm quan trọng riêng, nhưng chúng không tách rời mà có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau, hợp thành một hệ thống hoàn chỉnh giúp cho ĐNGVGV tồn tại và phát triển để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

1.2.3.1. Phát triển quy mô nguồn nhân lực trong lĩnh vực đào tạo, dạy nghề du lịch

Số lượng GVGV của một trường đào tạo và dạy nghề du lịch cụ thể phụ thuộc vào quy mô phát triển về các ngành nghề đào tạo của nhà trường, cũng như các yếu tố tác động khách quan khác (chỉ tiêu biên chế, chế độ chính sách đối với giáo viên, giảng viên, quy mô học sinh sinh viên,..). Nhưng trong bất cứ điều kiện nào, muốn có được ĐNGVGV đáp ứng được yêu cầu phát triển của nhà trường, người quản lý phải quan tâm giữ vững sự cân bằng về số lượng ĐNGVGV với kế hoạch đào tạo hiện tại và kế hoạch phát triển trung hạn, dài hạn của trường. Muốn tăng số lượng GVGV, cơ sở đào tạo, dạy nghề phải thực hiện tuyển dụng mới theo quy hoạch phát triển ĐNGVGV đã được phê duyệt, số định biên được cấp có thẩm quyền giao.

Phát triển số lượng nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch còn là việc thu hút nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp, các trường khác tham gia vào hoạt động đào tạo, dạy nghề dưới các hình thức là GVGV thỉnh giảng, báo cáo chuyên đề, chuyên gia, hướng dẫn thực tập hoặc từ ngành khác tham gia vào hoạt động đào tạo, dạy nghề du lịch. Mặt khác trong nền kinh tế thị trường thường có hiện tượng chuyển đổi công việc, “nhảy việc”, sự mất việc phải tìm cơ hội mới. Trong hoạt động đào tạo, dạy nghề du lịch cũng là một lĩnh vực có sự biến động kiểu này của nguồn nhân lực du lịch, nên có cơ hội thu hút các đối tượng nhân lực tài năng ở các ngành, nghề khác, địa phương vào làm trong các vị trí, các chỗ làm việc phù hợp. Bên cạnh đó cũng có thể

thông qua chính sách thu hút nhân tài của địa phương, của cơ sở đào tạo, dạy nghề để tăng số lượng ĐNGVGV du lịch.

1.2.3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong lĩnh vực đào tạo, dạy nghề du lịch

Chất lượng của ĐNGVGV được thể hiện thông qua các yếu tố như: Phẩm chất của ĐNGVGV; Trình độ chuyên môn được đào tạo của ĐNGVGV; Năng lực của ĐNGVGV. Các yếu tố này của ĐNGVGV được tạo nên bởi phẩm chất, trình độ và năng lực của từng GVGV trong đội ngũ đó.

Về mặt phẩm chất của ĐNGVGV, đây là yếu tố quan trọng tạo nên chất lượng và hiệu quả trong đào tạo, dạy nghề. Phẩm chất đó được hình thành từ phẩm chất của mỗi cá nhân trong ĐNGVGV, nó bao gồm hàng loạt các yếu tố như: Phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nghề, tính kỷ luật,… Vì vậy, để nâng cao sức mạnh của ĐNGVGV, đòi hỏi mỗi GVGV trong đội ngũ phải hội đủ tất cả những phẩm chất trên và không ngừng rèn luyện, tu dưỡng để đóng góp cho sự ổn định và phát triển của nhà trường.

Về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ của người giáo viên, giảng viên dạy trước hết là hệ thống tri thức và kỹ năng mà người giáo viên phải nắm được, đó là những kiến thức về các môn khoa học, các kỹ năng nghề có liên quan đến môn học hoặc mô đun mà người GVGV phụ trách giảng dạy. Bên cạnh đó, người GVGV cần phải nắm được các kiến thức về giáo dục học, tâm lý học, phương pháp giảng dạy và những kiến thức công cụ như ngoại ngữ, tin học, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu khoa học,… Đối với GVGV dạy nghề thì kinh nghiệm thực tế là rất bổ ích và cần thiết.

Về mặt năng lực thì năng lực được biểu hiện ở mức độ nắm vững và sử dụng thành thạo các kỹ năng hoạt động sư phạm dạy nghề và biến nó

thành kỹ xảo. Như vậy, năng lực sư phạm của người GVGV được hình thành dựa trên hệ thống tri thức và kỹ năng của GVGV. Đối với người giáo viên dạy nghề yêu cầu cao hơn về kỹ năng thực hành và kỹ năng tổ chức công việc sát hợp với thực tiễn sản xuất kinh doanh của xã hội. Các yếu tố trên cùng với phẩm chất chính trị, đạo đức hợp thành một thể hoàn chỉnh, giúp cho người GVGV nói riêng và ĐNGVGV nói chung hoàn thành tốt nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục của mình, đáp ứng được yêu cầu cao của xã hội.

Chất lượng của nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch phát triển dựa trên sự phát triển tri thức của người đào tạo, dạy nghề du lịch. Đây là yếu tố quyết định đánh giá khả năng thực hiện nhiệm vụ được giao có kết quả hay không. Phát triển chất lượng nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch chất lượng cao có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần vào sự phát triển kinh tế, cải thiện trình độ dân trí và đáp ứng được yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Vì thế, việc đào tạo, dạy nghề và bồi dưỡng ĐNGVGV trong các cơ sở đào tạo, dạy nghề, gửi đi học tập trung ở trong nước và nước ngoài phải được ưu tiên và thỏa mãn các tiêu chuẩn trình độ học vấn, trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.

1.2.3.3. Hợp lý hóa cơ cấu nguồn nhân lực trong lĩnh vực đào tạo, dạy nghề du lịch

Bên cạnh nội dung phát triển số lượng, nâng cao chất lượng, thì nội dung hợp lý hoá về cơ cấu nguồn nhân lực trong đào tạo, dạy nghề du lịch cũng đóng vai trò quan trọng không kém. Để đảm bảo được tính hiệu quả nhiều mặt của hoạt động đào tạo, dạy nghề du lịch, có được đầu ra đạt chuẩn, đáp ứng nhu cầu nhân lực du lịch cho quản lý nhà nước, hoạt động sự nghiệp và kinh doanh du lịch, thì cơ cấu ĐNGVGV theo trình độ và các cấp trong hệ thống giáo dục và đào tạo, dạy nghề du lịch cần phải xác định rõ. Điều này sẽ đảm bảo hoạt động đào tạo, dạy nghề du lịch cân bằng theo nhu cầu đào tạo, dạy nghề của xã hội, từ đó làm giảm thiểu sự mất cân bằng cung cầu lao động trên thị trường lao động du lịch, không gây lãng phí nguồn nhân lực của xã hội.