Nội Dung Phát Triển Kinh Tế Trang Trại Trên Địa Bàn Cấp Huyện

Trong nhiều năm qua đã hình thành nhiều trang trại với các loại hình khác nhau nhưng các trang trại chủ yếu vẫn là tự phát chưa có kế hoạch trung hạn và đài hạn , dẫn đến tình trạng các trang trại được xây dựng manh mún , thiếu sự trợ cơ sở hạ tầng chưa hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung Một số nơi bước đầu thực hiện quy hoạch nhung gặp nhiều lúng túng , nhất là trong quá trình dồn điền đổi thửa và giải phóng mặt bằng Thời gian giao đất , cho thuê đất , thủ tục giao đất , cho thuê đất khó khăn , việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chậm làm ảnh hưởng đến quá trình đầu tư . Mức độ đầu tư bình quân cho kinh tế trang trại còn thấp , nhiều trang trại trồng trọt , lâm nghiệp và thủy sản có diện tích sản xuất lớn nhưng thu nhập và giá trị sản xuất hàng hóa lại thấp Các trang trại chăn nuôi quy mô nhỏ , xen lẫn khu dân cư , mới đạt tiêu chí giá trị sản xuất hàng hóa và dịch vụ chưa đạt tiêu chí về quy mô ... So với tiềm năng đất đai , nguồn vốn đầu tư thi chỉ có một số trang trại hoạt động có hiệu quả , còn lại các trang trại sau một chu kỳ được đầu tư vốn ưu đãi của Nhà nước đều hoạt động cầm chừng , nhiều trang trại ngừng hoạt động. Nhiều hộ nông dân chưa đủ điều kiện, chưa tìm hiểu vè kỹ thuật nhưng vẫn tìm mọi các để thanh lập trang trạu và trong số đó có không ít những hộ dân lợi dụng chính sách ưu đãi, sử dụng vốn vay sai mục đích, thiếu kiến thức quản lý, nghiệp vụ dẫn đến làm ăn thua lỗ. Từ thực tế này chúng ta cần phải nhìn nhận lại phát triển kinh tế trang trại theo hướng chất lượng hiệu quả. Việc phát triển kinh tế tramg trại không đơn thuần là tập trung đất cho đủ diện tích hay việc ổn định quy mô trang trại dựa vào số lượng con nuôi, cây trồng. Hiệu quả kinh tế trang trại cần được xem xét thêm, dưới góc độ hàm lượng khoa học kỹ thuật công nghệ được áp dụng trong sản xuất và hiệu quả kinh tế trên từng vùng đất, tập quán sản xuất, quy mô sản xuất tập trung và quy hoạch những vùng nguyên liệu ổn định. Đòi hỏi chủ trang trại phải có năng lực tốt kể cả cơ sở vật chất, vốn và năng lực điều hành theo cơ chế thị trường. Như vậy theo tiêu chí của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn thì mới đưa ra được các tiêu chí xác định kinh tế trang trại về mặt kinh tế nhưng để phát triển trang trại có thể bền vững được thì phải đảm bảo cả 3 mặt là kinh tế xã hội, môi trường tức là mở rộng quy mô với cơ cấu hợp lý không ngừng

nâng cao năng suất chất lượng và thực hiện hài hòa 3 mục tiêu: kinh tế, xã hội và môi trường.

1.2. Nội dung phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn cấp huyện

1.2.1. Quy hoạch phát triển các loại hình trang trại

Chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế trang trại được thực hiện theo ngành dọc từ Trung ương đến địa phương. Hiện nay hệ thống tổ chức triển khai thực thi chính sách hỗ trợ phát triển trang trại được phân 4 cấp bao gồm: cấp Trung ương, cấp tỉnh/ thành phố, cấp huyện/ thị xã, cấp xã.

Ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới, trang trại có các loại hình chủ yếu sau đây:

+ Theo hình thức sở hữu:

- Trang trại gia đình: Là loại hình trang trại mà mỗi gia đình có tư cách pháp nhân riêng do người chủ hộ hay một người có năng lực và uy tín trong gia đình đứng ra trực tiếp quản lý. Hay nói cách khác, trang trại gia đình có đặc trưng cơ bản là: Chủ trang trại là người chủ sở hữu, trực tiếp quản lý, trực tiếp sản xuất và sử dụng lao động chủ yếu là các thành viên trong gia đình.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

- Trang trại liên doanh: Là loại hình do nhiều trang trại hợp thành một trang trại lớn hơn để tăng thêm năng lực về đất đai, vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh. Trong loại hình này, từng trang trại tham gia liên danh nhưng vẫn giữ quyền độc lập điều hành sản xuất của mình.

- Trang trại hợp doanh theo cổ phần: Là loại trang trại được tổ chức theo nguyên tắc một công ty cổ phần, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Loại trang trại này thường có quy mô lớn và được chuyên môn hóa sản xuất, sử dụng lao động làm thuê là chủ yếu.

- Trang trại ủy thác: Là loại trang trại ủy thác cho người nhà, bạn bè quản lý sản xuất. Các trang trại này thường là trang trại quy mô nhỏ, chủ trang trại ít có kinh nghiệm tổ chức sản xuất kinh doanh. Trong trường hợp này, người chủ trang trại vẫn có quyền sở hữu trang trại nhưng đã ủy thác cho người khác quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh.

+ Theo cơ câu sản xuất:

-Trang trại trồng trọt: Thường có quy mô lớn và được phát triển ở các vùng trên cả nước

- Trang trại chăn nuôi: Cần quy mô lớn và phát triển được trên cả nước

- Trang trại thuỷ sản: loại hình trang trại này rất đặc thù , nhất thiết phải có mặt nước ni trồng thuỷ sản với một diện tích nhất định .

- Trang trại kinh doanh tổng hợp: chủ trang trại có thể kết hợp trồng trọt với chăn nuôi, trồng trọt với nuôi trồng thuỷ sản, sản xuất với dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp hoặc thậm chí tất cả các hình thức miễn sao có lợi

+ Theo quy mô đất sử dụng, có thể chia 4 loại :

- Trang trại nhỏ dưới: 2 ha

- Trang trại vừa: 2-5 ha

- Trang trại khá lớn: 5 - 10 ha

- Trang trại lớn: trên 10 ha

Thực tế cho thấy, do quy mô, tính chất ngành nghề của các trang trại không giống nhau, có những trang trại chỉ phát triển ở quy mô gia đình, làng xóm nhưng có những trang trại phát triển ở quy mô xã, huyện. Do đó, phát triển trang trại về số lượng cũng chính là việc mở rộng số địa phương, ngành nghề có sử dụng các hàng hóa nông sản do các trang trại sản xuất ra.

Việc quy hoạch phát triển các loại trang trại được thể hiện bằng cách phát triển mới các cơ sở sản xuất nông nghiệp theo hình thức trang trại hoặc chuyển hóa kinh tế các hộ gia đình thành kinh tế trang trại; hoặc là phát triển về mặt cơ cấu, tức là chuyển hóa cơ cấu của các trang trại theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cụ thể là chuyển dịch hình thức sản xuất từ quảng canh sang thâm canh, từ sản xuất lệ thuộc vào tự nhiên sang sản xuất chủ động mang tính chất công nghiệp tiên tiến. Đồng thời chú trọng phát triển những trang trại sản xuất nông sản hàng hóa đáp ứng được nhu cầu lớn của thị trường, sản phẩm có khả năng xuất khẩu, sản phẩm có giá trị kinh tế cao, nâng cao năng lực cạnh tranh của các trang trại, qua đó giúp các trang trại đứng vững trong điều kiện cạnh tranh và hội nhập kinh tế với các yếu tố môi trường thường xuyên biến động.

Thúc đẩy các trang trại nâng cao năng lực cạnh tranh thì mới đứng vững được trong điều kiện cạnh tranh và hội nhập với các yếu tố môi trường thường xuyên biến động. Năng lực cạnh tranh của các trang trại được nâng cao mới đánh giá thực chất sự phát triển trang trại của một địa phương. Sự phát triển về số lượng trang trại phải được kiểm chứng thông qua cạnh tranh, uy tín và thương hiệu…

Ngoài ra, việc cấp Giấy chứng nhận kinh tế trang trại cũng là một trong những nội dung quan trọng trong việc quy hoạch phát triển kinh tế trang trại. Nếu có giấy chứng nhận kinh tế trang trại thì hộ gia đình, cá nhân sẽ tiếp cận được các chính sách khác dễ dàng và được tạo nhiều điều kiện trong phát triển kinh tế trang trại. Về tiêu chí cấp giấy chứng nhận trang trại theo thông tư 27/2011/TT – BNN & PTNT quy định, Cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản đạt tiêu chuẩn kinh tế trang trại phải thỏa mãn điều kiện sau:

- Đối với cơ sở chăn nuôi phải đạt giá trị sản lượng hàng hóa từ 1.000 triệu đồng/năm trở lên;

- Đối với cơ sở trồng trọt, nuôi trồng thuỷ sản, sản xuất tổng hợp phải đạt:

+ Có diện tích trên mức hạn điền, tối thiểu: 3,1 ha đối với vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng Sông Cửu Long; 2,1 ha đối với các tỉnh còn lại và giá trị sản lượng hàng hóa đạt 700 triệu đồng/năm;

- Đối với cơ sở sản xuất lâm nghiệp phải có diện tích tối thiểu 31 ha và giá trị sản lượng hàng hóa bình quân đạt 500 triệu đồng/năm trở lên.

1.2.2. Chính sách sử dụng đất đai phát triển kinh tế trang trại

Đất đai là tư liệu sản xuất quan trọng, có tính quyết định đến việc hình thành và phát triển của kinh tế trang trại. Để phát triển kinh tế trang trại trước hết phải dựa vào đất đai, nhất là đối với những cây trồng, vật nuôi cần một lượng diện tích đất đủ lớn để sản xuất một lượng sản phẩm hàng hoá nhất định. Nước ta là nước có khí hậu nhiệt đới

, gió mùa đất đai phì nhiêu cây cối tươi tốt quanh năm , diện tích đất trong nông nghiệp chiếm tỷ trọng rất lớn. Ngoài ra đất còn là hàng hoá đặc biệt , khi có sự đầu tư của con người thì đất ngày càng tốt độ phì ngày càng cao , diện tích đất canh tác ngày càng lớn , chứ không như các tài sản khác là có sự hao mòn và dẫn đến hư hỏng.

Từ năm 2015 đến 2019, tỉnh Thanh Hóa nói chung và huyện Yên Định nói riêng đã có những chính sách áp dụng hỗ trợ cho các trang trại như: Quyết định số 2326/QĐ- UBND của UBND tỉnh Thanh Hóa về phê duyệt phương án chuyển đổi đất trồng lúa năng suất, hiệu quả thấp sang loại cây trồng khác và kết hợp thủy sản để có hiệu quả kinh tế cao hơn trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Quyết định số 4833/QĐ-UBND của UBND tỉnh Thanh Hóa về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025. Quyết định 271/QĐ-UBND của UBND tỉnh về phát triển chăn nuôi gia súc gia cầm. Nghị quyết Đảng bộ huyện Yên Định lần thứ XXV nhiệm kỳ 2015-2020, Nghị quyết 02-NQ/HU năm 2016 về tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, phát triển bền vững.

Đất đai cho kinh tế trang trại bao gồm: Đất được nhà nước chuyển giao không thu tiền sử dụng đất, đất do thuê, nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, đất cho tặng, khuyến khích các hộ gia đình cá nhận thuê đất thùng vũng, đất xấu, đất xa, diện tích đất công 5% để phát triển kinh tế trang trại. Các chủ trang trại được làm nhà tạm trên diện tích đất sử dụng của trang trại, diện tích nhà tạm không được vượt quá 36m2, không được xây dựng nhà ở kiên cố trên đất làm trang trại. Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp phải đúng mục đích,

nếu chuyển đổi mục đích phải lập dự án sản xuất kinh doanh khác và trình lên UBND huyện.

Về thời gian sử dụng đất phát triển kinh tế trang trại được quy định tối thiểu là 20 năm, kể từ ngày được phê duyệt hoặc phê duyệt lại (cả trang trại sử dụng đất công ích và các loại đất khác theo quy định của pháp luật, được UBND huyện cho phép xây dựng và sản xuất kinh doanh theo hình thức trang trại). Đối với diện tích đất công ích sử dụng làm trang trại, thì cứ 5 năm UBND cấp xã ký hợp đồng lại hoặc bổ sung, điều chỉnh mức giá thuê đất cho phù hợp với thực tế. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất làm kinh tế trang trại phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cấp có thẩm quyền xét duyệt, được UBND xã, thị trấn xác nhận là không có tranh chấp thì được tiếp tục sử dụng theo các quy định của nhà nước.

Hình thức quan trọng của chính sách đất đai cho phát triển kinh tế trang trại là

giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và giấy chứng nhận trang trại. Cấp giấy chúng nhận quyền sử dụng đất và giấy chứng nhận trang trại là một văn bản có tính pháp lý đảm bảo quyền của chủ trang trại trong việc khai thác, sử dụng diện tích đất đai được cấp giấy chứng nhận. Giấy chứng nhận này có thể thế chấp để vay vốn tại các tổ chức tin dụng.

Để khuyến khích những người nông dân làm ăn giỏi khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai và thực sự có đủ điều kiện về đất đai, hình thành nên các trang trại có quy mô diện tích đủ lớn, cần có chính sách ưu tiên hỗ trợ cho các hộ nông dân làm ăn giỏi, các chủ trang trại phát triển sản xuất hàng hóa lớn, khai thác và sử dụng có hiệu quả các loại đất hoang hóa chưa sử dụng… theo định hướng quy hoạch chung của Tỉnh và từng địa phương.

Bên cạnh đó, tập trung thực hiện quyết liệt chủ trương "dồn điền đổi thửa”; Đẩy nhanh tiến độ giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho diện tích đất chưa được cấp. Trên cở sở quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phát triển

1.2.3. Chính sách thu hút đầu tư phát triển kinh tế trang trại

Việc thu hút được đầu tư cũng là một phần để phát triển kinh tế trang trại. Hàng năm, các tỉnh, Thành phố trực thuộc trung ương có thể bố trí ngân sách và giao cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội kinh tế trang trại, Hiệp hội các ngành hàng tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư vào nông nghiệp; thu hút các khoản đầu tư; hỗ trợ cho các chủ trang trại tham gia các hội chợ thương mại, triển lãm kinh tế - kỹ thuật nông nghiệp trong và ngoài nước, giúp các chủ trang trại quảng bá sản phẩm, thương hiệu, giới thiệu nông sản hàng hóa chất lượng cao do các trang trại sản xuất. Cùng với đó có thể thu hút các nguồn đầu tư vào lĩnh vực này. Các chủ trang trại chủ động tham gia các hội chợ chuyên ngành được tổ chức trong nước cũng như ở nước ngoài để tìm kiếm thị trường mới, nắm bắt kịp thời xu thế tiêu dùng đối với các loại sản phẩm chủ yếu và có thế mạnh. Các cơ quan chức năng đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, tìm hiểu các thị trường, xúc tiến thương mại gắn với từng nông sản thế mạnh của trang trại.

Đổi mới chính sách đầu tư và chính sách tín dụng phục vụ kinh tế trang trại đang đặt ra rất cấp thiết. Cần tăng mức đầu tư thích đáng từ nguồn ngân sách của Tỉnh và các huyện, thị xã cho phát triển nông nghiệp, nông thôn nói chung và kinh tế trang trại nói riêng. Thực hiện lồng ghép các chương trình, dự án trên từng địa bàn để xây dựng hệ thống hạ tầng dẫn đến trang trại như hệ thống đường, điện, thủy lợi...

Bên cạnh đó, tăng dần vốn vay trung hạn và dài hạn cho các trang trại, thực hiện chính sách ưu đãi về lãi suất, có thời hạn trả nợ riêng đối với tín dụng cho các chương trình ưu tiên phát triển nông nghiệp, nông thôn. Thời hạn vay trả vốn phải phù hợp với chu kỳ sản xuất của cây trồng, vật nuôi và thời gian khấu hao cơ bản trong nông nghiệp. Cần tạo điều kiện để các trang trại tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

Hiện nay Đảng và Nhà nước đang huy động các nguồn vốn đầu tư cho phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn thông qua các chương trình dự án phát triển bền vững nông nghiệp nông thôn như các vốn chương trình dự án: 135 ODA , ADB : WB , đây cũng là một hình thức đầu tư giản tiếp và lâu dài . Bên cạnh đó nước ta là một nước đang trong thời kỳ quá độ , sau những năm cải cách đổi mới nền kinh tế còn khó khăn, chính vì vậy việc bảo hộ và bảo trợ cho nông nghiệp còn thấp, các chủ kinh tế trang. Vốn đầu tư cho nông nghiệp tuy không cần ồ ạt và đầu tư một lúc như trong công nghiệp, nhưng do đặc thù của sản phẩm nông nghiệp là phải có chu kỳ của sản phẩm, vì đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các sinh vật sống, đòi hỏi phải có thời gian sinh trưởng và phát triển nhất định, chính điều này đầu tư vốn cho sản xuất nông nghiệp rất dài, hơn nữa trong thời gian như vậy sản phẩm nông nghiệp lại chịu sức ép rất lớn về thời tiết và khí hậu, dịch bệnh. Bởi vậy rủi ro trong đầu tư sản xuất nông nghiệp là không nhỏ, dẫn đến việc huy động vốn cũng như thu hút đầu tư rất khó khăn, đây cũng là vấn đề mà Nhà nước cần quan tâm.

Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đẩy mạnh sự phát triển kinh tế trang trại trong các lĩnh vực. Thông qua các Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, Thông tư số 20/2010/TT-NHNN hay Quyết định số 423/2000/QĐ-NHNN về chính sách tín dụng đối với kinh tế trang trại….

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với các địa phương có quy hoạch, kế hoạch xây dựng các công trình thuỷ lợi để tạo nguồn nước cho phát triển sản xuất. Chủ trang trại tự bỏ vốn hoặc vay từ nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước để xây dựng hệ thống dẫn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt trong trang trại. Các chủ trang trại xây dựng các công trình thuỷ lợi, sử dụng nước mặt, nước ngầm trong phạm vi trang trại theo quy hoạch không phải nộp thuế tài nguyên nước.

Huyện Yên Định cũng có những kế hoạch, cơ chế hỗ trợ, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế trang trại như:

– Xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông, điện, thuỷ lợi… ở các vùng quy hoạch kinh tế trang trại, chế biến sản phẩm nông nghiệp, để khuyến khích các hộ gia đình, cá nhân phát triển trang trại sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp.

– Lập dự án giới thiệu tiềm năng và cơ hội hợp tác đầu tư. Tăng cường đầu tư xây dựng các mô hình kinh tế trang trại và nhân diện rộng.

– Các trang trại được miễn, giảm tiền thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai khi thuê đất trống đồi núi trọc, đất hoang hoá để trồng rừng, trồng cây lâu năm và khi thuê diện tích các vùng nước tự nhiên chưa có đầu tư cải tạo vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản.

1.2.4. Chính sách đào tạo bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực cho kinh tế trang trại

Trong điều kiện hiện nay, trình độ lao động, quản lý và trình độ kỹ thuật, công nghệ trong sản xuất, kinh doanh là nhân tố giữ vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế nói chung, phát triển kinh tế trang trại nói riêng theo chiều sâu. Cơ sở vật chất kỹ thuật sử dụng vào sản xuất - kinh doanh của kinh tế trang trại ngày càng hiện đại, cơ cấu hợp lý, cho ra đời những sản phẩm đa dạng với năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế ngày càng cao. Do vậy, nói đến sự phát triển của kinh tế trang trại cần phải hết sức quan tâm đến trình độ quản lý, lao động và trình độ kỹ thuật, công nghệ được áp dụng trong kinh tế trang trại .

Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện hỗ trợ để các chủ trang trại mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, tạo được nhiều việc làm cho lao động nông thôn, ưu