Nhân vật liệt nữ trong văn học Việt Nam trung đại - 1

4

1. Lí do lựa chọn đề tài

4

2. Mục tiêu khoa học

5

3. Đối tượng và phạm vi tư liệu

5

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

6

5. Phương pháp nghiên cứu

6

6. Cấu trúc của luận án

7

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

8

1.1. Giới thuyết một số khái niệm sử dụng trong luận án

8

1.2. Một số vấn đề về phụ nữ dưới ảnh hưởng của đạo đức Nho giáo trong

lịch sử Trung Quốc và Việt Nam

10

1.2.1. Một số vấn đề về phụ nữ dưới ảnh hưởng của đạo đức Nho giáo

trong lịch sử Trung Quốc

10

1.2.2. Một số vấn đề về phụ nữ dưới ảnh hưởng của đạo đức Nho giáo

trong lịch sử Việt Nam

15

1.3. Lịch sử nghiên cứu nhân vật liệt nữ trong văn học Việt Nam trung

đại

28

1.3.1. Những nghiên cứu tại nước ngoài về nhân vật liệt nữ trong văn học

Việt Nam trung đại

28

1.3.2. Những nghiên cứu tại Việt Nam về nhân vật liệt nữ trong văn học

Việt Nam trung đại

32

Tiểu kết Chương 1

37

Chương 2: NHÂN VẬT LIỆT NỮ TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM

TRUNG ĐẠI THẾ KỈ X - XV

38

2.1. Liệt nữ “khai khoa” trong văn chương Đại Việt và sự gán ghép của

nhà nho: Trường hợp nhân vật Mị Ê (Việt điện u linh)

38

2.1.1. Sự ngẫu nhiên của lịch sử trong lựa chọn Mị Ê làm nhân vật liệt nữ

38

2.1.2. Sự gán ghép của nhà nho Đại Việt và sự di chuyển giữa Văn - Sử,

Trung - Trinh của liệt nữ Mị Ê

41

2.2. Liệt nữ bản địa đầu tiên và sự khẳng định kết quả quá trình Nho giáo hóa xã hội Đại Việt cuối thế kỉ XIV - đầu thế kỉ XV: Trường hợp Lê thái

hậu và Nguyễn thị (Nam Ông mộng lục)

48

2.2.1. Sự lấn át của phương diện Trinh so với Trung trong việc thể hiện

nhân vật Lê thái hậu và Nguyễn thị

48

2.2.2. Sự khẳng định kết quả quá trình Nho giáo hóa xã hội Đại Việt cuối

thế kỉ XIV - đầu thế kỉ XV nhìn từ nhân vật Lê thái hậu và Nguyễn thị

53

Tiểu kết Chương 2

61

Chương 3: NHÂN VẬT LIỆT NỮ TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM

TRUNG ĐẠI THẾ KỈ XVI - XVIII

62

3.1. Liệt nữ mang dáng dấp giai nhân và sự thắng thế nửa vời của đạo lí

Nho gia: Trường hợp nhân vật liệt nữ trong Truyền kì mạn lục

62

3.1.1. Nhân vật liệt nữ là sản phẩm của bất bình đẳng giới và bối cảnh

loạn lạc còn nặng gánh nhân sinh

62

3.1.2. Sự chiến thắng của Văn so với Sử trong việc thể hiện người liệt nữ

mang dáng dấp giai nhân của thể truyền kì

70

3.2. Nhân vật liệt nữ có đời sống nội tâm phong phú trong bối cảnh vãn hồi đạo đức Nho giáo đầu thế kỉ XVIII: Trường hợp liệt nữ An Ấp (Truyền kì tân phả)

75

3.2.1. Nhân vật liệt nữ có đời sống nội tâm phong phú trong mô hình liệt

truyện mở rộng

75

3.2.2. Sự chuyển đổi từ Tình sang Tính của nhân vật liệt nữ trong mắt nữ

sĩ, mở đường cho mẫu người tài tử - giai nhân

82

3.3. Liệt nữ tà dâm và vưu vật trinh liệt hay là sự phân hóa lí tưởng Nho

gia cuối thế kỉ XVIII: Trường hợp Thúy Kiều (Truyện Kiều) và Đặng Thị

90

3.3.1. Nhân vật liệt nữ giữa hai nẻo Trinh liệt và Tà dâm: Trường hợp

Thúy Kiều trong "Truyện Kiều"

90

3.3.2. Vưu vật khuynh quốc với kết cục tiết liệt ngoài dự kiến của nhà

nho: Trường hợp Đặng Thị Huệ trong "Hoàng Lê nhất thống chí"

102

Tiểu kết Chương 3

107

Chương 4: NHÂN VẬT LIỆT NỮ TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM

TRUNG ĐẠI THẾ KỈ XIX

108

4.1. Sự lên ngôi của nhân vật liệt nữ chính thống trong nỗ lực phục hưng Nho giáo thế kỉ XIX: Trường hợp nhân vật liệt nữ trong Đại Nam liệt

truyện và Truyện Nôm

108

4.1.1. Sự quy phạm hóa một mô hình nhân cách trong thời kì phục hưng

Nho giáo dưới triều Nguyễn qua “Đại Nam liệt truyện”

108

4.1.2. Sự mô hình hóa một kiểu tự sự về liệt nữ trong “Đại Nam liệt

truyện” và làn sóng kế tiếp của nó trong Truyện Nôm

116

4.2. Sự tái sinh những cốt truyện cũ và tính thời sự, tính duy lí của nhân

vật liệt nữ thế kỉ XIX: Trường hợp nhân vật liệt nữ trong Nam Xương liệt nữ Vũ thị tân truyện và Vân nang tiểu sử

129

4.2.1. Sự tái sinh những cốt truyện cũ hay phục sinh những hóa thạch văn chương: Trường hợp Vũ Thị Thiết (“Nam Xương liệt nữ Vũ thị tân

truyện”) và Trinh phụ hai chồng (“Vân nang tiểu sử”)

129

4.2.2 Tính thời sự và tính duy lí của nhân vật liệt nữ nửa sau thế kỉ XIX:

Trường hợp nhân vật mẹ Nguyễn Cao ("Vân nang tiểu sử")

137

Tiểu kết Chương 4

146

KẾT LUẬN

147

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN

QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

151

TÀI LIỆU THAM KHẢO

152