Yếu Tố Kỹ Thuật [12], [21], [43] .

mình. Cả hai cách đánh trả trên đều có thể sử dụng đường cầu thẳng hoặc chéo, biến hóa linh hoạt điểm rơi, tạo thế bị động cho đối phương để phản công.

Chiến thuật phát cầu phòng thủ khi đối phương đập cầu: Chiến thuật này áp dụng khi vận động viên giao cầu cao sâu và bên đối phương kịp thời lùi bật nhảy đập cầu. Trong trường hợp này có thể phòng thủ bằng hai cách sau:

- Hất trả mạnh cầu về cuối sân đối phương để họ tiếp tục đập cho đến khi thể lực đã bị tiêu hao và chờ cơ hội phản công.

- Đỡ cầu bằng hất nhẹ, trả cầu vừa đủ qua lưới có tác dụng như một quả bỏ nhỏ để đối phương phải di chuyển lên lưới đánh trả tạo ra cơ hội tấn công cho bản thân mình.

Chiến thuật giao cầu phòng thủ tấn công nhanh trên lưới: Trong thi đấu đơn cầu lông, mặc dù các pha trả giao cầu vận động viên thường rất ít sử dụng kỹ thuật nhảy tấn công nhanh trên lưới song vẫn có xảy ra trường hợp này, bởi vậy trong trường hợp này vận động viên cần hết sức bình tĩnh hạ thấp trọng tâm đánh trả cầu bằng kỹ thuật khác nhau về cuối sân đối phương để họ không kịp trở về và trong tình trạng bị động mà tạo cơ hội dứt điểm ở quả tiếp theo.

+ Chiến thuật đánh cầu tấn công trong thi đấu đơn:

Chiến thuật đánh theo điểm: Trong cầu lông, các yếu tố đánh cầu bao gồm: sức mạnh, tốc độ và điểm rơi. Trong đó yếu tố điểm rơi chính là cơ sở để vận động viên áp dụng một cách có hiệu quả chiến thuật đánh theo điểm trong thi đấu. Với diện tích thi đấu đơn là 34,70m2, một vận động viên rất khó bao quát được mọi điểm trong toàn sân. Do vậy nếu áp dụng tốt chiến thuật này sẽ có thể ăn điểm trực tiếp hoặc gây cho đối phương lúng túng, bị động để tạo cơ hội ăn điểm trong quá trình thi đấu. Khi áp dụng chiến thuật này, 4 góc

sân (2 góc sát lưới và 2 góc cuối sân) sẽ là những điểm đánh có hiệu quả, hoặc những điểm khác trên sân ở xa vị trí chuẩn bị của đối phương khi đối phương để lại những khoảng trống lớn trên sân trong lúc thi đấu.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 196 trang tài liệu này.

Chiến thuật đánh theo đường: Chiến thuật đánh theo đường là sử dụng biến hóa các đường cầu dài, ngắn, chéo, cao, thấp để đánh cầu, đánh điểm trong quá trình thi đấu. Trong tập luyện và thi đấu cầu lông, các đường cầu chính bao gồm:

+ Đường cầu cao sâu thẳng và chéo;

+ Đường cầu lao nhanh thẳng, chéo, ngắn hoặc dài;

+ Đường cầu ngắn thẳng hoặc chéo;

+ Đường cầu đánh thẳng vào người.

Trong thi đấu đơn các đường cầu cao sâu, thẳng hoặc chéo, đường cầu chéo ngắn phối hợp với những đường cầu đập mạnh, xa người được áp dụng thường xuyên. Không nên sử dụng đơn thuần một loại đường đánh cơ bản nào mà cần phải áp dụng một cách linh hoạt và biến hóa các đường đánh khác nhau để giành điểm. Một điều quan trọng nữa là cần phải phối hợp chặt chẽ với chiến thuật đánh theo điểm thì mới giành được thắng lợi trong thi đấu.

Chiến thuật đánh tiêu hao thể lực đối phương: Một chiến thuật nữa cũng thường được áp dụng trong thi đấu đơn là chiến thuật đánh tiêu hao thể lực đối phương. Chiến thuật này thường được áp dụng đối với các vận động viên có trình độ kỹ thuật – chiến thuật tương đương nhau, song lại có sự chênh lệch về thể lực. Áp dụng chiến thuật này là cần phải kéo dài trận đấu đến mức tối đa nhằm tiêu hao thể lực đối phương, làm cho đối phương mệt mỏi, thể lực suy giảm và bị động đánh cầu. Với chiến thuật này vận động viên cần thể hiện sự kiên trì, bình tĩnh, tự tin và quyết tâm thi đấu cao nhất. Chiến thuật này thường được hiệu quả ở hiệp thứ 3 (hiệp quyết thắng) hoặc trong

những trận đấu đồng đội với những vận động viên phải thi đấu hai trận liên tục.

Chiến thuật trong thi đấu đôi:

+ Chiến thuật phát cầu trong thi đấu đôi

Trong thi đấu đôi, mỗi bên đều có 2 vận động viên, vì vậy vị trí trên sân của mỗi người trong quá trình thi đấu đều có ảnh hưởng lớn đến kết quả của mỗi trận. Ngay từ quả phát cầu hai vận động viên cùng bên cần phải đứng sao cho sau quả phát có thể phối hợp di chuyển chặt chẽ và hợp lý để đỡ cầu đối phương đánh sang. Vì vậy vị trí đứng phát cầu của 2 vận động viên trong thi đấu đôi cũng cần được quan tâm và thường có 2 trường hợp sau:

+ Vận động viên phát cầu đứng ở vị trí sát đường trung tâm và đường giới hạn phát cầu gần. Vận động viên thứ 2 đứng sát đường trung tâm và ở chếch phía sau.

+ Vận động viên phát cầu đứng gần đường giới hạn phát cầu gần và biên dọc. Vận động viên thứ 2 đứng tiến lên ở khu vực bên kia để hỗ trợ vận động viên phát cầu.

Trong cả 2 trường hợp đứng đều không được để có một khoảng trống lớn trên sân, cho đối phương đánh trả cầu.

+ Chiến thuật phối hợp di chuyển trong đánh đôi

Chiến thuật phân chia theo đường chéo: Sự phân chia khu vực theo đường chéo nghĩa là trên sân mình được chia đôi (có tính chất tương đối) theo đường chéo của sân, mỗi vận động viên chịu trách nhiệm đánh những quả cầu rơi trên khu vực sân của mình. Trong trường hợp chia này vận động viên phát cầu cần chịu trách nhiệm nữa trên (gần nửa sân sát lưới), vận động viên còn lại chịu trách nhiệm phần nửa sân còn lại (phần nửa sân có đường biên ngang). Phương pháp phân chia này thường áp dụng với những vận động viên có trình độ khá và tương đương nhau về các mặt kỹ - chiến thuật. với cách

phân chia này các vận động viên thường áp dụng kỹ thuật di chuyển chéo hoặc nhảy bước để đánh cầu.

Chiến thuật phân chia theo trên, dưới: Phân chia theo khu vực trên dưới nghĩa là trên sân mình được chia ra làm 2 khu vực trên và dưới. Ở cách chia này 2 vận động viên cùng bên thường đứng theo vị trí hàng dọc để đánh cầu. Vận động viên đứng trên sẽ chịu trách nhiệm phần trên gần lưới (thường tính từ ngang vị trí đứng trở lên). Vận động viên đứng sau chịu trách nhiệm phần còn lại của sân.

Phương pháp phân chia này thường áp dụng cho 2 vận động viên có trình độ chênh lệch hoặc thi đấu đôi nam nữ phối hợp. Trong cách chia này vận động viên thường áp dụng kỹ thuật di chuyển đa bước ngang để đánh cầu.

Chiến thuật phân chia theo đường trung tâm: Phân chia theo đường trung tâm là lấy đường trung tâm để chia sân làm 2 khu vực phải trái. Mỗi vận động viên phải chịu trách nhiệm một nửa sân theo chiều dọc. Cách chia này thường áp dụng với 2 vận động viên có trình độ tương đương nhau và được sử dụng rất hiệu quả trong phòng thủ. Với cách chia này vận động viên phải áp dụng tốt kỹ thuật di chuyển tiến lùi.

Chiến thuật phối hợp di chuyển vòng tròn luân phiên: Di chuyển phối hợp vòng tròn luân phiên (bù chỗ) là phương pháp phối hợp mà 2 vận động viên luôn luôn di chuyển nhất định ở vị trí chéo nhau trên sân. Phương pháp này thường ít được áp dụng vì tiêu hao thể lực lớn do vận động viên luôn phải di chuyển (kể cả người đánh cầu lẫn người không), nhưng phương pháp này thường có hiệu quả với những đôi có trình độ cao vì đối phương rất khó phát hiện khoảng trống trên sân trong quá trình thi đấu.

+ Chiến thuật đánh cầu trong đánh đôi

Chiến thuật đỡ giao cầu tấn công: Mặc dù chiến thuật này đã được trình bày ở phần chiến thuật thi đấu đơn song đối với đánh đôi lại càng có ý nghĩa

quan trọng hơn bởi có thể áp đảo đối phương ngay sau quả giao cầu của họ. Trong thi đấu đôi hầu hết các pha cầu đều được bắt đầu bằng quả giao cầu ngắn vì lý do khu vực phát cầu của sân đôi được rút ngắn lại 0,76m ở phần cuối sân (theo luật) nên các trường hợp phát cầu cao sâu thường bị tấn công bằng quả đập mạnh. Chính vì vậy mà tấn công từ đỡ giao cầu thường được thực hiện ở ngay trên lưới với những bước bật nhảy dài về trước để đánh lừa quả giao cầu. Trong trường hợp này nếu quả tấn công bị đối phương đánh trả được về phía sau thì đã có vận động viên thứ hai hỗ trợ mà không lo bỏ lại khoảng trống ở cuối sân. Tuy nhiên mỗi vận động viên vẫn phải chuẩn bị tốt cho mình trạng thái sẵn sàng lùi nhảy đập cầu để đề phòng những quả đối phương có động tác giao cầu cao sâu. Thực hiện tốt chiến thuật này cùng sự phối hợp hoàn hảo của đồng đội sẽ mang lại hiệu quả cao trong thi đấu nội dung đôi ở môn cầu lông.

Chiến thuật tấn công hai đánh một: Đây là một loại chiến thuật thường được vận dụng đạt hiệu quả tốt. Trong quá trình thi đấu nếu phát hiện thấy bên đối phương một người có năng lực phòng thủ hoặc phẩm chất tâm lý kém, tỷ lệ đánh hỏng cầu tương đối cao hoặc trong khi phòng thủ có đường cầu đơn điệu, thì sẽ sử dụng loại chiến thuật này bằng cách tập trung toàn bộ cầu tấn công của hai người vào bên (người) tương đối yếu này. Loại chiến thuật này có thể tập trung ưu thế của sức mạnh lấy nhiều đánh ít, lấy thế mạnh đánh thế yếu tạo ra sự chủ động giành điểm; nếu thực hiện tốt có thể làm rối loạn vị trí đứng phòng thủ của đối phương, do còn một người nữa không bị tấn công, không có cầu đánh, dần dần người này sẽ chuyển dịch vị trí đứng sang phía đồng đội tạo ra khoảng hở trên sân có lợi cho bên mình đánh một đường cầu quyết định vào chỗ trống để giành điểm; có lợi cho việc tạo mâu thuẫn về tư tưởng của đối phương, làm cho hai vận động viên đối phương không tin tưởng lẫn nhau, ảnh hưởng đến tinh thần chung của đội.

Chiến thuật tấn công trung lộ: Chiến thuật này thường được áp dụng khi đối phương phối hợp với nhau theo hàng ngang (đặc biệt là trong khi phòng thủ). Trong quá trình thi đấu bất luận đối phương đánh cầu đến vị trí nào, thì bên mình cũng đều dồn cầu đánh tập trung vào điểm giữa 2 người (dọc đường trung tâm), đồng thời đánh hơi lệch sang phía người có năng lực phòng thủ kém hơn.

Chiến thuật tấn công trung lộ có thể tạo thành hiện tượng hai người của đối phương tranh cầu lẫn nhau hoặc do nhường cầu cho nhau mà bỏ cầu, chiến thuật này còn hiệu quả hơn khi áp dụng với đối phương có hai người không cùng thuận một bên.

Chiến thuật tấn công đường thẳng: Tức là thực hiện tất cả các đường đập cầu và điểm rơi đều là đường thẳng, không có mục tiêu và đối tượng cố định, chỉ dựa vào hiệu quả sức mạnh và điểm rơi của đập cầu để giành được điểm. Khi cầu của đối phương đánh qua sát với biên dọc, thì điểm rơi của cầu tấn công sang sân đối phương ở dọc đường biên đó; khi cầu của đối phương đánh qua ở khu vực giữa, thì điểm rơi của cầu tấn công qua sân đối phương về phía dọc đường trung tâm.

Chiến thuật này khi sử dụng dễ ghi nhớ và quán triệt. Đập cầu đường biên mặc dù độ khó cao hơn một chút, nhưng hiệu quả khá cao, thuận tiện cho đồng đội thực hiện bịt chắn sát lưới.

Chiến thuật tấn công cuối sân: Trong khi thi đấu gặp phải đối phương có năng lực đập vụt cuối sân tương đối kém, chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật đánh cầu cao ngang, đẩy cầu ngang, đỡ đập hất cầu cao v.v...buộc bên đối phương một người phải di chuyển sang 2 góc cuối sân đánh trả. Đợi khi họ đánh trả ở thế bị động thì sử dụng kỹ thuật đánh tạt, đập cầu mạnh. Nếu phát hiện thấy một người trong cặp đôi của đối phương di chuyển lùi sau để chi viện thì có thể lập tức đánh cầu vào chỗ trống sát lưới. Chiến thuật người

đứng sau tấn công người đứng trước bịt lưới.

Cho đến nay chiến thuật thi đấu này rất có hiệu quả trong đánh đôi, để thực hiện chiến thuật này trong quá trình thi đấu khi bên mình đã giành được quyền chủ động, một người phòng thủ ở cuối sân gặp cầu cao phải luôn luôn tấn công bằng quả đập tạo cho đối phương thế bị động, còn đồng đội ở phía trước phải nhanh chóng tích cực di chuyển sang hai bên để thực hiện bịt lưới đánh cầu trên lưới khi có cơ hội và dứt điểm.

Chiến thuật tấn công trong phòng thủ: Khi phòng thủ, đối phương tấn công cầu đường thẳng, bên mình hất cầu cao ngang chéo góc. Đối phương tấn công cầu chéo góc, bên mình hất cầu cao bằng đường thẳng, nhằm đạt được mục đích điều động đối phương di chuyển: Sau đó có thể sử dụng kỹ thuật chặn hoặc bỏ nhỏ sát lưới buộc đối phương phải hất cầu lên cao để tạo cơ hội cho bên mình phản công trở lại. Sử dụng chiến thuật này khi đối phó với đối thủ có nhược điểm xoay người sang phải, trái không linh hoạt và kỹ thuật đánh treo, đẩy cầu sát lưới yếu, có thể rất nhanh chuyển từ phòng thủ sang giành quyền chủ động tấn công.

1.4.4.2. Yếu tố kỹ thuật [12], [21], [43] .

Theo tài liệu của “Bành Mỹ Lệ - Hậu Chính Khánh” người dịch Lê Đức Chương được nhà xuất bản thể thao Hà Nội xuất bản năm 2000 đã phân loại kỹ thuật trong thi đấu cầu lông ra làm 2 nhóm kỹ thuật tiêu biểu là: kỹ thuật tay (thủ pháp) và kỹ thuật chân (bộ pháp), trong đó kỹ thuật tay được chia làm 9 kỹ thuật cơ bản:

● Cầu cao.

● Chặt cầu.

● Đập cầu.

● Vê cầu.

● Đẩy cầu.

● Cắt cầu.

● Tạt cầu.

● Móc cầu.

● Hất cầu.

Để có một cách nhìn tổng quát nhất về kỹ thuật cơ bản của cầu lông, chúng tôi tiến hành phân loại theo các nhóm dựa trên cơ sở nguyên lý và các yếu tố ảnh hưởng trong thực hiện kỹ thuật đánh cầu (xem sơ đồ). Chúng tôi phân làm bốn nhóm chính: Nhóm di chuyển, nhóm phòng thủ, nhóm tấn công và nhóm giao cầu.

Sơ đồ 1.1. Hệ thống kỹ thuật cơ bản cầu lông

1.4.5. Yếu tố về tâm lý [50]

Thành tích thi đấu của vận động viên cầu lông không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố kỹ thuật, chiến thuật, thể lực mà còn phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố tâm lý. Tâm lý của vận động viên cầu lông trẻ là những rung động cảm xúc luôn luôn nảy sinh trong tập luyện và thi đấu cầu lông. Cảm xúc tâm lý luôn xuất hiện trong các tình huống thi đấu phức tạp, căng thẳng; cảm xúc tốt làm xuất hiện các