Tình Hình Quản Lý, Sử Dụng Đất Và Thực Trạng Quá Trình Đô Thị Hóa Thành

Công tác thu hút đầu tư xây dựng, chuyển đổi mô hình hoạt động của các chợ tiến độ chậm. Quản lý hợp tác xã còn hạn chế, hoạt động các hợp tác xã hiệu quả chưa cao; quản lý nhà nước về thương mại, thị trường còn hạn chế; việc áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, xây dựng các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị chưa đạt được kết quả như kế hoạch. Thu ngân sách chưa bền vững; thu tiền đất chiếm tỷ lệ lớn trong tổng thu ngân sách; tốc độ tăng hàng năm chỉ đạt 3,78%/ mục tiêu 15 -16%; vẫn còn thất thu trên một số lĩnh vực.

Thành phố Vinh chưa có bước đột phá vượt trội so với các đô thị trong khu vực Bắc Trung Bộ, nhất là khả năng kết nối vùng, đào tạo nhân lực chất lượng cao, chưa có các sản phẩm du lịch đặc trưng tương xứng với vị thế và tạo điểm nhấn thu hút du khách. Việc thực hiện nhiệm vụ phát triển trung tâm vùng trên một số ngành, lĩnh vực còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế.

4.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT VÀ THỰC TRẠNG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA THÀNH PHỐ VINH

4.2.1. Tình hình quản lý đất đai thành phố Vinh

a. Tổ chức thực hiện và hướng dẫn thi hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai

Thành phố Vinh cụ thể hóa và tổ chức thực hiện tốt các chính sách và pháp luật về đất đai từ trung ương đến địa phương, từ năm 2009 đến nay UBND Thành phố đã ban hành nhiều văn bản nhằm thực hiện tốt các chính sách của nhà nước về đất đai. kịp thời chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại của thời kỳ trước đây, Cụ thể: Quyết định số 18/2009/QĐ-UBND ngày 27/8/2009 của UBND thành phố Vinh sửa đổi, bổ sung một số điều của bản Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 15/2008/QĐ-UBND ngày 13/6/2008 của UBND thành phố Vinh; Quyết định số 09/2010/QĐ-UBND ngày 13/7/2010 của UBND thành phố Vinh v/v ban hành quy định về công nhận lại quyền sử dụng đất, tách thửa, hợp thửa, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn thành phố Vinh; Quyết định số 14/2011/QĐ-UBND ngày 12/12/2011 của UBND thành phố Vinh về việc ban hành quy định về hoạt động trong công tác bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Vinh.

Sau khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành, UBND thành phố Vinh đã ban hành 02 văn bản quy phạm thay thế 02 văn bản nêu trên, cụ thể: Quyết định

số 08/2015/QĐ-UBND ngày 22/6/2015 của UBND thành phố Vinh v/v ban hành Quy chế phối hợp tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Vinh; Quyết định số 09/2015/QĐ-UBND ngày 22/6/2015 của UBND thành phố Vinh v/v ban hành quy định về công nhận lại quyền sử dụng đất, tách thửa, hợp thửa, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn thành phố Vinh;

Việc ban hành các văn bản, Quyết định nêu trên đã tạo điều kiện thuận lợi cho các phòng, ban và đơn vị của UBND thành phố Vinh trong việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao; từng bước cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện các quyền của người sử dụng đất. Để cụ thể hóa Luật Đất đai và các văn bản dưới luật, UBND Thành phố đã ban hành các các văn bản để hướng dẫn, chỉ đạo, đôn đốc, triển khai thực hiện các chính sách về đất đai trên địa bàn Thành phố, như: Công văn số 900/UBND- TNMT ngày 11/02/2015, hướng dẫn giải quyết các khu tập thể phải thực hiện GPMB để giao đất không qua đấu giá QSD đất; Công văn số 2776/UBND- TNMT ngày 15/6/2015 hướng dẫn trình tự, thủ tục xác định loại đất, chỉnh lý biến động bản đồ địa chính; lập Trích lục và đo vẽ bổ sung bản đồ địa chính của hộ gia đình, cá nhân và các tổ chức.

Hàng năm, UBND thành phố Vinh ban hành các quyết định giao chỉ tiêu về lĩnh vực tài nguyên môi trường cho các phường, xã như: Chỉ tiêu cấp, giao nhà ở tập thể, môi trường, khai thác quỹ đất... UBND Thành phố đã tổ chức các hội nghị hướng dẫn chuyên môn và tổ chức các cuộc họp giao ban báo cáo tiến độ thực hiện ở từng cơ sở, tổng kết rút kinh nghiệm thực hiện từng công việc cụ thể. Ngoài ra, UBND thành phố Vinh cũng thường xuyên chỉ đạo các xã, phường tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai. Đặc biệt công tác kiểm tra xử lý các vi phạm trong lĩnh vực đất đai; Hướng dẫn và chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn; Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Công tác thống kê đất đai; Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở và đất nông nghiệp. Nhìn chung, việc ban hành các văn bản để thực hiện các chính sách về đất đai và tổ chức thực hiện các văn bản đó trên địa bàn thành phố Vinh khá tốt. Các văn bản quy phạm đã ban hành kịp thời và phù hợp với tình hình thực tế của thành phố, góp phần quan trọng trong việc tạo ra hành lang pháp lý cho việc giải quyết các vấn đề có liên quan đến việc sử dụng đất trên địa bàn, ngăn chặn kịp thời các

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 207 trang tài liệu này.

vi phạm xảy ra trong công tác quản lý sử dụng đất, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích theo quy định của pháp luật hiện hành.

b. Xác định địa giới hành chính, lập và quản lý hồ sơ địa giới hành chính, lập bản đồ hành chính

Thành phố thực hiện theo đúng quy định của Bộ Nội Vụ, tổ chức chỉ đạo việc kiểm tra định kỳ và báo cáo tình hình quản lý hồ sơ, mốc giới 6 tháng một lần trong năm, để kịp thời phát hiện và xử lý những vi phạm trong công tác quản lý, giải quyết việc xâm canh, xâm cư tại những vùng giáp ranh với các huyện lân cận. Mỗi đợt kiểm kê đất đai thành phố đã cùng với các huyện lân cận rà soát lại các khu vực có sự chồng lấn về ranh giới, hiện nay về cơ bản ranh giới hành chính đã ổn định.

c. Khảo sát, đo đạc, đánh giá phân hạng đất đai, lập bản đồ địa chính, bản đồ hiện trạng sử dụng đất và bản đồ quy hoạch sử dụng đất

Trên địa bàn thành phố Vinh đã có 25/ 25 phường, xã đã được đo đạc bản đồ Địa chính chính quy, tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quản lý nhà nước về đất đai. Bản đồ hiện trạng sử dụng đất, qua các kỳ kiểm kê đất đai (kiểm kê đất đai năm 2005, 2010, 2015 UBND Thành phố đều tổ chức khảo sát, lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã và cấp Thành phố theo đúng quy định, tạo cơ sở để thực hiện cập nhật, chỉnh lý biến động về đất đai. Bản đồ quy hoạch sử dụng đất thành phố Vinh lập đến năm 2020 và lập bản đồ quy hoạch sử dụng đất chi tiết đến cấp xã, phường trên thành phố

d. Quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Thực hiện Luật Đất đai năm 2003, UBND thành phố Vinh đã lập quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất giai đoan 2009-2015, đã được UBND Tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1759/QĐ-UBND.ĐC ngày 29/4/2010

Ngày 14/01/2015, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đồ án Điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố Vinh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 52/QĐ-TTg. Trong đó có thể hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn đầu của thành phố Vinh. Từ đó, UBND thành phố Vinh đã thực hiện lập điều chỉnh QHSD đất năm 2020 và chỉ đạo các phường, xã triển khai điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng (nay gọi là quy hoạch phân khu) theo tinh thần của đồ án trên. Các phường, xã trên địa bàn thành phố Vinh đã được lập quy hoạch chi tiết xây dựng đô

thị đã được UBND Tỉnh phê duyệt, trong quy hoạch chi tiết có nội dung quy hoạch sử dụng đất, ngoài ra đối với 09 xã còn có quy hoạch nông thôn mới.

Thực hiện Luật Đất đai 2013, UBND Thành phố đã lập kế hoạch sử dụng đất năm 2015 và đã được UBND Tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 469/QĐ- UBND ngày 10/7/2015; KHSD đất năm 2016 được UBND Tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 325/QĐ-UBND ngày 05/5/2016.

e. Quản lý việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất

Công tác giao đất, cho thuê đất trong thời gian qua đã có nhiều cải tiến, thủ tục đơn giản, đáp ứng yêu cầu của tổ chức và hộ gia đình, cá nhân. Các khu quy hoạch đều được triển khai đúng quy trình từ chủ trương của HĐND phường, xã và kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Giai đoạn 2008-2019, UBND thành phố Vinh đã thực hiện giao đất đối với hình thức giải quyết nhà ở tập thể với diện tích 2,56 ha với số tiền 91,03 tỷ đồng; giao đất không qua đấu giá cho đối tượng chính sách với diện tích 0,48 ha thu số tiền 4,26 tỷ đồng; giao đất tái định cư với 510 lô đất. Tổ chức đấu giá 854 lô đất, thu vào ngân sách 715 tỷ đồng.

Việc chuyển mục đích sử dụng đất chủ yếu là chuyển mục đích từ đất nông nghiệp và đất thổ cư đã giao cho các hộ gia đình, cá nhân và đất chưa sử dụng để triển khai các dự án đầu tư trên địa bàn và các trường hợp cho chuyển mục đích từ đất vườn sang đất ở. Tất cả các trường hợp cho chuyển mục đích sử dụng đất đều được cấp có thẩm quyền cho phép và thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định hiện hành.

f. Quản lý việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất

Để đáp ứng các mục tiêu đô thi hóa phát triển kinh tế - xã hội, trong những năm qua UBND thành phố Vinh đã triển khai thực hiện nhiều công trình, dự án. Trong đó, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư có nhiều tiến bộ, nhiều công trình, dự án đã được thành phố tập trung giải quyết, đáp ứng tiến độ thực hiện. Giai đoạn 2008 - 2019, UBND thành phố Vinh đã thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ GPMB để thực hiện khoảng 304 dự án đầu tư xây dựng, thu hút đầu tư, phát triển kinh tế trên địa bàn thành phố Vinh với tổng diện tích đất thu hồi 354,97 ha, kinh phí bồi thường, hỗ trợ GPMB được duyệt 2.668 tỷ đồng; số lô đất giao tái định cư cho các hộ là 518 lô đất.

Một trong những khó khăn trong thời gian qua là việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư cho người có đất bị thu hồi. Công việc này tuy đã đáp ứng được nhu cầu đất ở đầu tư xây dựng các công trình nhưng còn bất cập quá trình tiến hành dài, không dứt điểm; Một số định mức bồi thường, hỗ trợ đất nông nghiệp giữa Luật đất đai 2003 và Luật đất đai 2013 khác nhau đã gây nên tình trạng khiếu kiện của người bị thu hồi đất.

g. Đăng ký đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất

Công tác đăng ký đất đai, lập và quản lý hồ sơ địa chính luôn được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo. Đến nay, thành phố Vinh đang thực hiện và hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính (sổ địa chính, sổ mục kê, số biến động cho các phường, xã dưới dạng số. Công tác chỉnh lý biến động hiện nay đối với Thành phố đã được chỉnh lý những biến động đối với trường hợp tách thửa trên bản đồ công nghệ số.

Thành phố Vinh đã tổ chức thực hiện và đạt kết quả tương đối cao trong công tác cấp Giấy CNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân so với mức bình quân chung của Tỉnh và của cả nước. Tính đến nay, UBND thành phố đã cấp được trên

65.000 giấy CNQSDĐ, tỷ lệ cấp giấy CNQSDĐ đạt trên 94%. Còn lại khoảng 6 chưa được cấp giấy CNQSDĐ

h. Thống kê, kiểm kê đất đai

Hàng năm, UBND Thành phố thực hiện nghiêm túc công tác thống kê đất đai theo quy định. Công tác thống kê, kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất đã thiết lập được một hệ thống bản đồ hiện trạng sử dụng đất cấp xã và cấp thành phố, xây dựng được cơ sở dữ liệu chuẩn về đất đai phục vụ cho việc hoạch định phát triển kinh tế, xã hội, lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất góp phần sử dụng đất hiệu quả hơn. Đồng thời qua các kỳ thống kê, kiểm kê đã phát hiện ra một số tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất sai mục đích, không tuân thủ đúng quy định của pháp luật đất đai để kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định.

i. Xây dựng hệ thống thông tin đất đai

Thành phố Vinh đã và đang bổ sung và hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin đảm bảo phục vụ hệ thống thông tin quản lý dữ liệu hồ sơ đất đai, đào tạo đội ngũ cán bộ có đủ năng lực quản trị và duy trì hoạt động của hệ thống, có khả năng sử dụng, khai thác tài nguyên trên hệ thống phục vụ cho việc quản lý Nhà nước về đất đai.

k. Quản lý tài chính về đất đai và giá đất

Công tác quản lý tài chính về đất đai đã và đang được UBND thành phố Vinh quan tâm và thực hiện theo đúng quy định, vì đây vừa là yêu cầu khách quan và cũng vừa là công cụ quản lý quan trọng trong điều hành Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội. Hàng năm UBND thành phố chủ trì, phối hợp UBND các phường, xã khảo sát, xây dựng bảng giá các loại đất trên địa bàn thành phố, trình Uỷ ban nhân dân Tỉnh phê duyệt tạo điều kiện thuận lợi trong việc quản lý giá, áp giá đất để thu tiền sử dụng đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thế chấp đất đai.

Trong năm 2019, UBND thành phố Vinh đã tổng hợp các nguồn thu từ đất như sau: Tiền sử dụng đất 266.120 triệu đồng; tiền thuê đất 55.785 triệu đồng; thuế sử dụng đất 16.092 triệu đồng; thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất 95.706 triệu đồng; phí và lệ phí 11.960 triệu đồng.

l. Quản lý, giám sát việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất

Những năm qua công tác quản lý, giám sát việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất đã được UBND thành phố quan tâm thông qua việc quản lý, giám sát các hoạt động chuyển nhượng, cho thuê đất, thu thuế, thu tiền sử dụng đất, góp phần đảm bảo quyền lợi cho người sử dụng đất và nguồn thu ngân sách đồng thời xử lý kịp thời các sai phạm trong quá trình sử dụng đất.

m. Thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi, đánh giá việc chấp hành các quy định của pháp luật về đất đai và xử lý các vi phạm pháp luật về đất đai

Hàng năm UBND thành phố đều lập kế hoạch và tổ chức thanh tra, kiểm tra tình hình quản lý đất đai, tình hình chấp hành các quy định của pháp luật về đất đai đầy đủ, đồng thời có những biện pháp cụ thể giúp các phường, xã thực hiện đúng những phương hướng chỉ đạo về công tác quản lý đất đai của cấp trên. Qua công tác thanh tra, kiểm tra đã phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong quản lý đất đai trên địa bàn, góp phần đưa công tác quản lý đất đai đi vào nề nếp và đúng pháp luật.

n. Phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai

Phổ biến, giáo dục pháp luật đất đai đã được thành phố quan tâm bằng việc tổ chức các hội nghị tuyên truyền pháp luật về đất đai nhằm tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật đến các tầng lớp nhân dân trên địa bàn huyện trong các lĩnh vực về đất đai quản lý xây dựng, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của

nhân dân, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa từ cơ sở. Phổ biến các vấn đề về thu hồi đất về bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà Nước thu hồi đất, vấn đề về đăng ký đất đai, điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liên với đất, chế độ sử dụng các loại đất, quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư sử dụng đẩt, điều kiện thực hiện, các quyền sử dụng đất, vấn đề giám sát, thanh tra, giải quyết tranh chấp khiếu nại tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai.

p. Giải quyết tranh chấp về đất đai; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý và sử dụng đất đai

Công tác giải quyết tranh chấp về đất đai, khiếu nại, tố cáo trong những năm qua trên địa bàn thành phố Vinh được thực hiện khá tốt, xử lý nghiêm khắc, kịp thời, dứt điểm những trường hợp vi phạm pháp Luật đất đai như sử dụng đất không đúng mục đích, lấn chiếm đất, tranh chấp đất trong nội bộ nhân dân góp phần ổn định tình hình chính trị - xã hội trên địa bàn thành phố.

q. Quản lý hoạt động dịch vụ về đất đai

UBND thành phố Vinh đã thành lập các đơn vị sự nghiệp, gồmVăn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất; Trung tâm Phát triển Quỹ đất; Ban quản lý tiểu dự án Phát triển Đô thị Vinh; Ban quản lý dự án Đô thị và Xây dựng Thành phố để thực hiện các hoạt động dịch vụ công về đất đai theo quy định của pháp luật.

Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất thành phố Vinh thuộc phòng Tài nguyên và Môi trường thực hiện việc kê khai, đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình và cá nhân.

Trung tâm Phát triển Quỹ đất, Ban quản lý tiểu dự án Phát triển Đô thị Vinh, Ban quản lý dự án Đô thị và Xây dựng Thành phố, thực hiện việc bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất sau khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được xét duyệt và quản lý quỹ đất thuộc khu vực thành phố và khu vực đã có quy hoạch phát triển đô thị mà Nhà nước đã thu hồi nhưng chưa giao, chưa cho thuê; tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với diện tích đất được giao quản lý

4.2.2. Tình hình sử dụng đất đai thành phố Vinh

Theo kết quả thống kê đất đai năm 2019 thành phố Vinh có tổng diện tích là 10.499,96 ha, trong đó 98,63% diện tích đã được đưa vào sử dụng với các mục

đích khác nhau. Cơ cấu sử dụng đất của thành phố được thể hiện trong bảng 4.1. Trong tổng diện tích đất tự nhiên năm 2019 của thành phố Vinh là 10.499,96 ha thì có 5.592,15 ha là đất phi nông nghiệp chiếm tới 53,25% tổng diện tích đất tự nhiên. Đất ở đô thị có diện tích 1.106,95 ha chiếm 60,01% diện tích đất ở, được phân bố ở 16 phường, bình quân diện tích đất ở trên người là 28 m2 và 121 m2/hộ, chỉ xấp xỉ bằng 2/3 định mức đất ở khu vực đô thị. Đất ở nông thôn có diện tích 737,55 ha, chiếm 39,99% diện tích đất ở, được phân bố ở 9 xã bình quân đất ở nông thôn 46 m2/người và 207 m2/hộ, thấp hơn so với bình quân chung của tỉnh. Đất chưa sử dụng của thành phố Vinh chỉ còn 143,38 ha chưa sử dụng, chiếm 1,37% diện tích tự nhiên.

Hình 4.2. Cơ cấu diện tích các loại đất năm 2019 thành phố Vinh

Nguồn: UBND thành phố Vinh (2020)

Theo số liệu trong niên giám thống kê của UBND Thành phố Vinh 2019 thì trong tổng số 4.764,40 ha đất nông nghiệp, đất sản xuất nông nghiệp chiếm tới 87,41 ; trong đó đất trồng cây hàng năm có diện tích 3.085,8 ha, chiếm 74,19%, đất sản xuất nông nghiệp tập trung nhiều ở các xã Hưng Hòa, xã Nghi Kim, xã Nghi Ân và xã Nghi Liên; đất trồng cây lâu năm có diện tích 1.082,95ha, phân bố chủ yếu ở xã Nghi Ân, Nghi Liên và Nghi Đức. Đất lâm nghiệp có 108,91 ha