Nghiên cứu tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

-------------------------

ĐỖ THANH HƯƠNG

NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Luận án tiến sĩ kinh tế

Hà Nội, Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

-------------------------

ĐỖ THANH HƯƠNG

NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 9.34.02.01

Luận án tiến sĩ kinh tế

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS, TS. Nguyễn Văn Minh

2. PGS, TS. Nguyễn Thị Mùi

Hà Nội, Năm 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận án với đề tài “Nghiên cứu tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động các ngân hàng thương mại Việt Nam” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các tài liệu sử dụng trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đầy đủ, số liệu thu thập và kết quả phân tích là trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật với lời cam đoan của mình.

Nghiên cứu sinh

Đỗ Thanh Hương

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

MỤC LỤC ii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ vii

PHẦN MỞ ĐẦU 1

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu 1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 3

4. Hướng tiếp cận nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu 4

5. Đóng góp của luận án 8

6. Kết cấu của luận án 8

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 9

1.1. Tình hình nghiên cứu ở các quốc gia trên thế giới 9

1.1.1. Nghiên cứu tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả tài chính của ngân hàng 9

1.1.2. Nghiên cứu tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả phi tài chính của ngân hàng 18

1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam 20

1.3. Khoảng trống nghiên cứu: 22

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG 24

2.1. Tổng quan về dịch vụ ngân hàng điện tử 24

2.1.1. Khái niệm dịch vụ ngân hàng điện tử 24

2.1.2. Vai trò của dịch vụ ngân hàng điện tử 27

2.1.3. Ưu điểm và hạn chế của dịch vụ ngân hàng điện tử 29

2.1.4. Các kênh phân phối dịch vụ ngân hàng điện tử 35

2.1.5. Một số dịch vụ ngân hàng điện tử 39

2.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ ngân hàng điện tử 44

2.2. Đánh giá kết quả hoạt động của ngân hàng 47

2.2.1. Khung xếp hạng hoạt động ngân hàng CAMELS 47

2.2.2. Một số tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động của ngân hàng 51

2.3. Tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động ngân hàng 57

2.3.1. Tác động đến kết quả tài chính của ngân hàng 57

2.3.2. Tác động đến kết quả phi tài chính của ngân hàng 61

2.4. Kinh nghiệm quốc tế trong phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử hướng tới mô hình ngân hàng số nhằm nâng cao kết quả hoạt động ngân hàng 68

2.4.1. Về định danh số và xây dựng hệ sinh thái số 68

2.4.2. Về đảm bảo an toàn bảo mật 71

2.4.3. Về tăng cường nguồn lực tài chính ngân hàng 73

2.4.4. Về đổi mới hệ thống ngân hàng 74

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 76

3.1. Một số chính sách và quy định pháp luật của Việt Nam về dịch vụ ngân hàng điện tử 76

3.2. Kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2014- 2018 79

3.2.1. Một số kết quả tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam 79

3.2.2. Một số kết quả phi tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam 90

3.3. Thực trạng phát triển ngân hàng điện tử tại các ngân hàng thương mại Việt nam .93

3.3.1. Hạ tầng thanh toán điện tử của các ngân hàng thương mại Việt Nam 93

3.3.2. Giá trị giao dịch qua các kênh phân phối điện tử tại các ngân hàng thương mại Việt Nam 99

3.3.3. Đánh giá chung thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử tại Việt Nam 104

CHƯƠNG 4: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐIỆN TỬ ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 113

4.1. Đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam 113

4.1.1. Xây dựng mô hình đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam 113

4.1.2. Kết quả mô hình ước lượng đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử tới kết quả tài chính của ngân hàng 125

4.2. Đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử tới các kết quả hoạt động phi tài chính của ngân hàng 133

4.2.1. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia 134

4.2.2. Đối tượng và phương thức phỏng vấn 135

4.2.3. Kết quả phỏng vấn 135

4.3. Đánh giá chung tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động các ngân hàng thương mại Việt Nam 139

4.3.1. Tác động tích cực của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động ngân hàng 139

4.3.2. Một số tác động hạn chế khi triển khai dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động ngân hàng 140

CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ 142

5.1. Bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và định hướng số hóa ngành ngân hàng tại Việt Nam 142

5.1.1. Bối cảnh cách mạnh công nghiệp 4.0 142

5.1.2. Số hóa ngành ngân hàng Việt Nam trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 145

5.2. Giải pháp phát huy tác động tích cực và giảm thiểu hạn chế trong triển khai dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động các NHTM Việt Nam 147

5.2.1. Giải pháp phát huy tác động tích cực của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động ngân hàng 147

5.2.2. Giải pháp giảm thiểu những hạn chế trong triển khai dịch vụ ngân hàng điện tử 153

5.3. Kiến nghị với Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước 156

5.3.1. Kiến nghị về kiện toàn hệ thống pháp luật 156

5.3.2. Kiến nghị về phát triển thanh toán không dùng tiền mặt 157

5.3.3. Kiến nghị về hạ tầng công nghệ thông tin và thanh toán quốc gia 158

5.3.4. Kiến nghị về xây dựng cơ sở dữ liệu số quốc gia 160

KẾT LUẬN 162

TÀI LIỆU THAM KHẢO 166

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa Tiếng Anh	Nguyên nghĩa Tiếng Việt
ATM	Automatic Teller Machine	Máy giao dịch tự động
BCTC		Báo cáo tài chính
CMCN		Cách mạng công nghiệp
CNTT		Công nghệ thông tin
E-banking	Electronic Banking	Ngân hàng điện tử
KH		Khách hàng
KQHĐ		Kết quả hoạt động
HTTT		Hạ tầng thanh toán
HĐQT		Hội đồng quản trị
NH		Ngân hàng
NHNN		NHNN
NHĐT		Ngân hàng điện tử
NHTM		Ngân hàng thương mại
NIM	Net interest margin	Tỷ lệ thu nhập lãi ròng
TC-NH		Tài chính –Ngân hàng
TCTC		Tổ chức tài chính
TCTD		Tổ chức tín dụng
TD		Tín dụng
TMĐT		Thương mại điện tử
TTĐT		Thanh toán điện tử
TTKDTM		Thanh toán không dùng tiền mặt
POS	Point of Sale	Máy bán hàng chấp nhận thẻ
PTTT		Phương tiện thanh toán
ROA	Return on Asset	Tỷ lệ lợi nhuận/ tài sản
ROE	Return on Equity	Tỷ lệ lợi nhuận/ vốn chủ sở hữu
VND		Việt Nam đồng