Thực Trạng Về Tuân Thủ Quy Định Trong Sản Xuất

Bảng 3.18. Kết quả thực hiện hỗ trợ kỹ thuật

và thực trạng ứng xử của người sản xuất, kinh doanh RAT

Hoạt động

Khối lượng thực hiện	Tác động đến sản xuất
Khối lượng thực hiện	Kết quả	Tồn tại
1. Huấn luyện, tập	755 lớp IPM với	- Quan tâm đến các quy định	- Còn có khoảng trên 50% người sản xuất không tuân thủ quy định trong sử dụng phân bón; - Khoảng 20% không tuân thủ đầy đủ nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng hóa chất BVTV. Phần lớn mô hình sau khi kết thúc không mở rộng được. Vẫn còn nhiều hộ vi phạm quy định (200 - 300 biên bản vi phạm/ năm) Chưa có điều kiện để tiến hành phân tích mức độ an toàn của tất cả các diện tích sản xuất nông nghiệp
huấn kỹ năng sản	24.334 lượt người	về RAT.
xuất RAT (IPM,	554 lớp ngắn hạn	- Giảm sử dụng phân tươi;
QTKT,	với 34.683 lượt	Tăng sử dụng phân vi sinh;
VietGAP…); Hội	người.	Chú ý không lạm dụng phân
thảo; in ấn các tờ	Có khoảng 1 triệu	đạm, không bón đạm quá
rơi, tài liệu hướng	tờ rơi, tài liệu đã	muộn
dẫn	được phát cho	- Tăng tỷ lệ sử dụng thuốc
	người dân.	BVTV sinh học, thảo mộc và
		nguồn gốc sinh học; Tăng tỷ lệ
		sản phẩm bảo đảm thời gian
		cách ly trước khi thu hái.
		- Quan tâm đến chất lượng
		nước tưới cho rau.
2. Xây dựng mô	9 dạng mô hình.
hình chuyển giao TBKT	Mỗi năm triển khai 5-10 mô hình trình diễn; Xây dựng 2 mô hình quản lý theo chuỗi; xây dựng 12,3 ha mô hình	- Tăng khả năng tiếp cận các TBKT cho người sản xuất. - Người sản xuất tham gia mô hình có nhận thức tốt hơn về các quy định sản xuất RAT.
	VietGAP
3. Cử cán bộ kỹ	Triển khai từ năm	- Tăng tỷ lệ người sản xuất
thuật xuống hướng	2006 đến nay, đã	được hướng dẫn kỹ thuật cụ
dẫn trực tiếp tại	cử 50 cán bộ trực	thể.
các vùng sản xuất.	tiếp phụ trách	- Tăng cường vai trò, trách
	từng xã, phường	nhiệm của chính quyền địa
	sản xuất rau chính	phương đối với phát triển
	với trên 2.600 ha	RAT
	canh tác
4. Phân tích, đánh	Thực hiện năm	84,3% diện tích được kiểm
giá chất lượng đất	2006 đối với	tra đủ điều kiện để sản xuất
trồng, nước tưới	2.642,5 ha đang	RAT theo quy định (2.227,21
	sản xuất rau của	ha canh tác); Diện tích không
	Thành phố (100%	đủ điều kiện để sản xuất
	diện tích canh tác	RAT chiếm 10,4% diện tích
	rau tại thời điểm)	được kiểm tra (274,7 ha).

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 252 trang tài liệu này.

Nguồn: Tổng hợp kết quả điều tra năm 2009

3.5.1 Triển khai các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật

Hoạt động hỗ trợ kỹ thuật được triển khai thông qua các lớp tập huấn, huấn luyện, xây dựng mô hình kỹ thuật, cử cán bộ cắm điểm trực tiếp hướng dẫn, giám sát sản xuất RAT.

Đến hết năm 2008, Hà Nội đã có 755 lớp huấn luyện Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên rau cho 24.334 lượt nông dân. Các lớp được triển khai từ 14 đến 16 buổi trong vòng 3,5 tháng, bao gồm học tập trên lớp và thực hành tại đồng ruộng. Các lớp ngắn hạn (từ 1 - 3 ngày) được thực hiện từ năm 2000 đến 2008 là 554 lớp cho 34.683 lượt nông dân (tập trung trên địa bàn Hà Nội cũ).

Các đơn vị chuyên môn trong ngành nông nghiệp như Chi cục BVTV, Trung tâm Khuyến nông; một số cơ quan nghiên cứu của Trung ương đóng trên địa bàn Hà Nội đã quan tâm thử nghiệm và chuyển giao nhiều dạng tiến bộ kỹ thuật phục vụ sản xuất, bao gồm các tiến bộ kỹ thuật trong phòng trừ sâu bệnh; kỹ thuật canh tác tiên tiến; các loại giống, phân bón, thuốc BVTV mới… Hình thức chuyển giao cũng rất đa dạng, phong phú: Tổ chức các buổi hội thảo giới thiệu tiến bộ kỹ thuật và phương pháp áp dụng đến nông dân; Tổ chức tập huấn kỹ thuật kết hợp với xây dựng các mô hình trình diễn có sự tham gia của nông dân để cùng nghiên cứu, đánh giá. Hàng năm trung bình có từ 5 - 10 mô hình trình diễn về ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật sản xuất RAT. Người nông dân tham gia mô hình được tập huấn về kỹ thuật sản xuất RAT, hướng dẫn kỹ thuật trong quá trình triển khai mô hình; được hỗ trợ từ 20 - 40% giống, vật tư đầu vào; hỗ trợ sơ chế, nhãn mác, bao gói sản phẩm và hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm... Từ năm 2006 đến 2009, Sở Nông nghiệp & PTNT Hà Nội đã xây dựng được 2 mô hình sản xuất - tiêu thụ RAT có yếu tố doanh nghiệp tham gia, đó là hai thương hiệu hiện vẫn hoạt động trên thị trường là RAT “Bảo Hà” và “Hà An”. Trong 2 năm 2008 - 2009, trên địa bàn Thành phố đã có 12,3 ha mô hình sản xuất rau theo VietGAP được triển khai tại 4 HTX dưới sự giúp đỡ của các cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn; Năm 2010

triển khai thực hiện 2 mô hình sản xuất rau theo hướng VietGAP tại Yên Mỹ

(Thanh Trì) và Cự Khối (Long Biên) với quy mô 3 ha/mô hình.

Như vậy, hỗ trợ kỹ thuật đã được triển khai cả ở khâu tập huấn, huấn luyện đến xây dựng các mô hình trình diễn để tuyên truyền, phổ biến nhưng do phương pháp chưa phù hợp, quy mô nhỏ, tản mát; cơ chế hỗ trợ chưa hợp lý nên hiệu quả chưa cao.

3.5.2 Thực trạng về tuân thủ quy định trong sản xuất - tiêu thụ rau an toàn

3.5.2.1 Về ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật về giống cây trồng:

Qua khảo sát các hộ nông dân trồng rau, việc lựa chọn nguồn cung cấp giống của các hộ được thể hiện ở bảng 3.9.

Bảng 3.19. Lựa chọn nguồn cung cấp giống của nông dân

Tiêu chí	Diễn giải	Số người trả lời (người)	Tỷ lệ (%)
Cửa hàng tư nhân 55 31,79
		Đại lý	55	31,79
		HTX dịch vụ	32	18,50
1	Nơi mua	Hội Nông dân	4	2,31
		Công ty cung cấp giống	5	2,90
		Hộ chuyên cung cấp con giống	7	4,01
		Giống của gia đình tự có	15	8,70
		Tổng số	173	100,00
		Giống có chất lượng tốt	65	29,15
		Giá bán hợp lý	37	16,59
		Quen biết	58	26,00
2	Lý do mua	Thuận tiện	60	26,91
		Được mua chịu	2	0,90
		Khó tiếp cận với nhà phân phối lớn	1	0,45
		Tổng số	223	100,00

Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra năm 2009

Qua bảng 3.19 cho thấy: nông dân sử dụng chủ yếu là giống nhập khẩu từ nước ngoài về (chiếm tới 60 - 70% tổng lượng giống), nguồn chính từ các nước như Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Mỹ… Việc nhập và phân phối giống rau chủ yếu do các công ty, doanh nghiệp đảm nhiệm thông qua mạng lưới các đại lý, cửa hàng giống.

Một số doanh nghiệp trong nước đã sản xuất giống rau cung cấp cho nông dân. Nguồn giống này chiếm 20 - 25% tổng lượng giống. Một số vùng nông dân tự để giống rau phục vụ sản xuất, chủ yếu tập trung vào các loại rau mang tính truyền thống như cải mơ Hoàng Mai, rau ngót, mồng tơi, đậu đũa ta, đậu trạch, mướp, bầu bí… và một số loại rau gia vị. Nguồn giống này cần được đầu tư phát triển để bảo đảm chất lượng, tăng hiệu quả sản xuất cho nông dân.

Có tới 82% số hộ nông dân mua giống từ các đại lý, các cửa hàng tư nhân và HTX dịch vụ. Các hộ nông dân cho rằng giống do hệ thống này cung cấp có chất lượng tốt, thuận tiện trong giao dịch. Các giống tốt nếu được kiểm định chất lượng thì việc nhập các giống này sẽ làm phong phú nguồn giống, đáp ứng được nhu cầu sản xuất RAT nhưng theo Trung tâm Kiểm định giống cây trồng và vật nuôi, hiện không có nhiều giống rau được đăng ký chất lượng nên vấn đề đặt ra là trong thời gian tới cần phải kiểm soát được nguồn giống rau và chất lượng giống rau nhập khẩu vào nước ta.

3.5.2.2 Thực trạng sử dụng vật tư nông nghiệp

a) Tình hình sử dụng phân bón

Theo Sở Nông nghiệp & PTNT Hà Nội, người dân ngày càng sử dụng nhiều phân bón vi sinh, hữu cơ vi sinh để thay thế phân chuồng tươi, tỷ lệ người sử dụng tăng từ 70,5% vào năm 2005 lên 82 % vào năm 2008. Đến năm 2008 thì hầu như người dân không còn sử dụng phân tươi để tưới cho rau, tuy nhiên theo phản ánh của một số người dân thì hiện tượng pha loãng nước phân chuồng để tưới cho rau vẫn còn xảy ra ở giai đoạn rau còn nhỏ tại các diện tích sản xuất rau thường là chính. Phân hóa học được người dân sử

dụng phổ biến, trong đó phân đạm được sử dụng nhiều trên rau ăn lá. Ước tính mức độ tuân thủ các quy định về sử dụng phân đạm có được cải thiện qua các năm nhưng với tốc độ chuyển biến rất chậm.

Bảng 3.20. Diễn biến tình hình sử dụng phân bón của nông dân

Chỉ

tiêu	Tỷ lệ thực		hiện (%)
tiêu	Năm 2000	Năm 2001	Năm 2005	Năm 2008*
I. Chủng loại phân bón	đã sử	dụng
1. Phân tươi**					10,5	0,0
2. Phân bón hoá học			100	100	91,4	92,0
3. Phân bón vi sinh, hữu cơ vi sinh.					70,5	82,0
P	4. Phân bón qua lá.				1,7	2,2
II. Sử dụng phân đạm *
1. Bón đúng liều lượng theo hướng dẫn			70-78	78- 80	80 - 82	80-85
2. Bảo đảm thời gian cách ly về bón phân đạm			70-75	70-75	70-75	75-78
trước khi thu hái sản phẩm (>10 ngày)

(*): Số liệu ước tính, không có điều tra diện rộng

(**) Theo phản ánh của một số người dân thì vùng rau Thường Tín, Chương Mỹ vẫn còn hiện tượng sử dụng nước giải tươi pha loãng để tưới cho rau ;

Nguồn: Sở Nông nghiệp &PTNT Hà Nội

Kết quả điều tra 180 hộ sản xuất rau năm 2008 cho thấy 100% số hộ nông dân sử dụng phân bón hóa học trên rau, cả phân đơn và phân tổng hợp (Urê, Kali, Supe lân, NPK tổng hợp…). Số hộ sử dụng phân vi sinh và hữu cơ vi sinh chưa nhiều (chiếm 36,1% số hộ điều tra). Có 67,8% số hộ tự chọn phân bón theo kinh nghiệm bản thân; Chỉ có 22,8% số hộ lựa chọn theo qui trình sản xuất RAT đã được tập huấn; 9,4% số hộ lựa chọn theo gợi ý của người bán và những người xung quanh. Vẫn còn 48,8% số hộ được điều tra tăng lượng phân bón cao hơn so với khuyến cáo; không bảo đảm thời gian cách ly theo quy định trước khi thu hái sản phẩm (51,6%).

Bảng 3.21. Sử dụng phân bón của một số nông dân Hà Nội (2008)

1 Chỉ tiêu điều tra

Số hộ điều tra (hộ)	sử	Số hộ dụng (hộ)	Tỷ lệ (%)
1. Chủng loại phân bón đã sử dụng - Phân tươi* - Phân bón hoá học - Phân bón vi sinh, hữu cơ vi sinh. - Phân bón qua lá. 2. Cách chọn phân bón - Tự chọn - Chọn theo người xung quanh - Do người bán gợi ý - Theo qui trình sản xuất RAT 3. Liều lượng phân bón sử dụng. - Theo khuyến cáo trên bao bì - Tăng hơn so với khuyến cáo - Giảm hơn so với khuyến cáo 4. Thời gian cách ly trước khi thu hoạch - Theo quy định (> 10 ngày) - Sớm hơn quy định	180	0		0
	180	180		100,0
	180	65		36,1
	180	4		2,2
	180	122		67,8
	180	6		3,3
	180	11		6,1
	180	41		22,8
	180	92		51,2
	180	88		48,8
	180	0		0
	180	117		65,0
	180	63		35,0

(*) Theo phản ánh của một số người dân thì vẫn còn hiện tượng sử dụng nước giải tươi pha loãng để tưới cho rau nhưng không trả lời vào phiếu điều tra.

Nguồn: Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội

Theo số liệu điều tra đối với cây bắp cải tại một số huyện trên địa bàn nghiên cứu, lượng phân bón các hộ gia đình đã sử dụng cho thấy tình trạng bón phân hoá học vượt mức cho phép đối với cây bắp cải thể hiện ở bảng trên cho thấy xu hướng giảm sử dụng phân đạm, tăng phân lân; ka li và chuyển dần sang sử dụng phân hữu cơ ủ mục, phân vi sinh và phân tổng hợp. Có khoảng 28,57% người sử dụng vẫn bón quá lượng đạm cho phép, 35% không bảo đảm thời gian cách ly từ lần bón phân sau cùng đến trước khi thu hái sản phẩm, đây là nguyên nhân trên

thị trường tiêu thụ vẫn còn tồn tại một lượng rau có hàm lượng Nitorat vượt ngưỡng quy định.

Bảng 3.22. Tình trạng bón phân hoá học vượt mức cho phép

đối với cây bắp cải

Loại phân bón

Mức độ	Số lượng (kg)	Tỷ lệ hộ (%)	Theo quy trình RAT (kg)
Phân đạm
- Bón vượt cao hơn qui	Thấp nhất	416	28,57	370
trình	Cao nhất	833
	TB	532
- Bón thấp hơn hoặc đúng	Thấp nhất	70	71,43
qui trình	Cao nhất	305
	TB	194
Phân lân
- Bón vượt cao hơn qui	Thấp nhất	556	44,64	400
trình	Cao nhất	1388
	TB	830
- Bón thấp hơn hoặc đúng	Thấp nhất	277	55,36
qui trình	Cao nhất	444
	TB	327
Kali
- Bón vượt cao hơn qui	Thấp nhất	130	10	250
trình	Cao nhất	166
	TB	125
- Bón thấp hơn hoặc đúng	Thấp nhất	128	23,33
qui trình	Cao nhất	311
	TB	306
	Không bón	-	66,67
NPK	TB	1106	66,67	**
	Không bón	-	33,33
Phân vi sinh	TB		21,66	**
	Không bón	-	78,34

(**): Không quy định trong quy trình trồng RAT .

Nguồn: Số liệu điều tra năm 2009

b) Tình hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

Bảng 3.23. Diễn biến tình hình sử dụng thuốc BVTV của nông dân Hà Nội

Chỉ tiêu

Tỷ	lệ thực	hiện (%)
Năm 2000	Năm 2001	Năm 2005	Năm 2008
1. Loại thuốc
- Thuốc hóa học	100	100	95	95
- Thuốc sinh học, nguồn gốc sinh học	20,7	28,2	42,5	42,7
- Thuốc thế hệ mới, ít độc (nhóm III)			22,7	>30*
- Thuốc cấm, thuốc ngoài danh mục	67,7	87,3	91,5	0,1
2. Căn cứ xử lý thuốc
- Theo kết quả điều tra sâu bệnh	81,5	78,2	68	73,3
- Theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật	2,3	30,5	30	25
3. Nồng độ thuốc sử dụng
- Theo hướng dẫn trên bao bì			93	53,9
- Tăng nồng độ			7,0	46,1
4. Bảo đảm thời gian cách ly trước khi thu	<50	<50	43,5	~ 70
hái sản phẩm (đối với thuốc hóa học)

(*): Số liệu ước tính

Nguồn: Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội, Sở Nông nghiệp & PTNT Hà Nội.

Người dân vẫn sử dụng phổ biến nhóm thuốc hóa học để phun cho rau, nhất là vào giai đoạn đầu – giữa vụ; Tại vùng sản xuất RAT, trong thời gian thu hái sản phẩm thuốc hóa học thường được sử dụng xen kẽ với thuốc sinh học và thảo mộc để đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hái sản phẩm. Có thể thấy diễn biến tình hình sử dụng thuốc BVTV trên rau đã có những chuyển biến như tăng tỷ lệ sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học, thảo mộc, đã quan tâm thực hiện đúng khuyến cáo về thời gian cách ly trước