Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị phẫu thuật bướu tuyến thượng thận phát hiện tình cờ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

THÁI KINH LUÂN

NGHIÊN CỨU CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT BƯỚU TUYẾN THƯỢNG THẬN PHÁT HIỆN TÌNH CỜ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, Năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

THÁI KINH LUÂN

NGHIÊN CỨU CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT BƯỚU TUYẾN THƯỢNG THẬN PHÁT HIỆN TÌNH CỜ

NGÀNH: NGOẠI THẬN VÀ TIẾT NIỆU MÃ SỐ: 62720126

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.BS. NGÔ XUÂN THÁI

TP. HỒ CHÍ MINH, Năm 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng được công bố ở bất kỳ nơi nào.

Tác giả luận án

THÁI KINH LUÂN

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ ANH – VIỆT iv

DANH MỤC BẢNG v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ vii

DANH MỤC HÌNH viii

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4

1.1 Lịch sử nghiên cứu tuyến thượng thận trên thế giới và tại việt nam 4

1.2 Giải phẫu học ứng dụng của tuyến thượng thận 6

1.3 Sinh lý nội tiết tố tuyến thượng thận 13

1.4 Chẩn đoán chức năng bướu tuyến thượng thận 14

1.5 Chẩn đoán hình ảnh học của bướu tuyến thượng thận 20

1.6 Tổng quan các chỉ định điều trị bướu tuyến thượng thận phát hiện tình cờ ...23

1.7 Phác đồ xử trí bướu tuyến thượng thận phát hiện tình cờ 26

1.8 Phẫu thuật cắt bướu tuyến thượng thận 28

1.9 Giải phẫu bệnh của bướu tuyến thượng thận 35

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38

2.1 Thiết kế nghiên cứu 38

2.2 Đối tượng nghiên cứu 38

2.3 Thời gian và địa điểm nghiên cứu 39

2.4 Cỡ mẫu của nghiên cứu 39

2.5 Xác định các biến số độc lập và phụ thuộc 39

2.6 Phương pháp và công cụ đo lường, thu thập số liệu 43

2.7 Quy trình nghiên cứu 47

2.8 Phương pháp phân tích dữ liệu 50

2.9 Đạo đức trong nghiên cứu 51

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 52

3.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu 52

3.2 Hình thái lâm sàng và giải phẫu bệnh 56

3.3 Kết quả phẫu thuật cắt bướu tuyến thượng thận 68

3.4 Kết quả điều trị phẫu thuật các bệnh lý và hội chứng 78

Chương 4: BÀN LUẬN 81

4.1 Bàn luận các hình thái lâm sàng và giải phẫu bệnh 81

4.2 Bàn luận biến chứng phẫu thuật cắt bướu tuyến thượng thận 95

4.3 Bàn luận kết quả điều trị phẫu thuật các bệnh lý và hội chứng 109

4.4 Những điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu 114

4.5 Những điểm mới và tính ứng dụng của nghiên cứu 114

KẾT LUẬN 116

KIẾN NGHỊ 118

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1. Phiếu thu thập số liệu

2. Bảng đánh giá độ ác tính của bướu

3. Ảnh bệnh phẩm và hình ảnh học

4. Quyết định chấp thuận của hội đồng đạo đức

5. Danh sách bệnh nhân

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ ANH – VIỆT

Viết tắt

Tiếng Anh	Tiếng Việt
ACTH	Adreno Cortico Tropic Hormone	Nội tiết tố hướng vỏ thượng thận
AI	Adrenal Incidentaloma	Bướu tuyến thượng thận phát hiện tình cờ
BC		Biến chứng
BN		Bệnh nhân
CT scan	Computed Tomography Scan	Chụp cắt lớp vi tính
DST	Dexamethasone Suppression Test	Nghiệm pháp ức chế dexamethasone
ĐM		Động mạch
ENSAT	European Network for the Study of Adrenal Tumors	Mạng lưới Châu Âu về nghiên cứu bướu tuyến thượng thận
GPB		Giải phẫu bệnh
HU	Hounsfield Units	Đơn vị Hounsfield
MRI	Magnetic Resonance Imaging	Chụp cộng hưởng từ
PASS	Pheochromocytoma of the Adrenal gland Scaled Score	Bảng điểm bướu sắc bào tủy tuyến thượng thận
PET	Positron Emission Tomography	Chụp cắt lớp phát xạ positron
PT		Phẫu thuật
TH		Trường hợp
TM		Tĩnh mạch
TTT		Tuyến thượng thận
WHO	World Health Organization	Tổ chức Y tế Thế Giới