Nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

--------------

LÊ CẨM NINH

nâng cao năng lực cạnh tranh

của hệ thống ngân hμng thương mại việt nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 181 trang tài liệu này.

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH

HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

--------------

LÊ CẨM NINH

nâng cao năng lực cạnh tranh

của hệ thống ngân hμng thương mại việt nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng

Mã số : 62.34.02.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS ĐINH THỊ DIÊN HỒNG

2. PGS, TS HÀ MINH SƠN

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Cẩm Ninh

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng, biểu đồ, sơ đồ

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 9

1.1. HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI HỘI NHẬP KINH TẾ

QUỐC TẾ 9

1.1.1. Hệ thống Ngân hàng thương mại 9

1.1.2. Hội nhập kinh tế quốc tế 11

1.1.3. Hệ thống Ngân hàng thương mại hội nhập kinh tế quốc tế 13

1.2. NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 17

1.2.1. Một số khái niệm 17

1.2.2. Nội dung năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại 22

1.2.3. Chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại 24

1.2.4. Nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại trong môi trường hội nhập 34

1.2.5. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đối với hệ thống ngân hàng

thương mại 43

1.3. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRONG

MÔI TRƯỜNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 50

1.3.1. Kinh nghiệm quốc tế 50

1.3.2. Bài học kinh nghiệm để nâng cao năng lực cạnh tranh đối với các

Ngân hàng Thương mại Việt Nam 57

Kết luận chương 1 60

Chương 2: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU

KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 61

2.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM HỘI NHẬP KINH TẾ

QUỐC TẾ 61

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống Ngân hàng Thương

mại Việt Nam 61

2.1.2. Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của hệ thống Ngân hàng Thương

mại Việt Nam 66

2.2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP

KINH TẾ QUỐC TẾ 69

2.2.1. Thực trạng năng lực tài chính của Ngân hàng Thương mại Việt Nam 69

2.2.2. Thực trạng hệ thống kênh phân phối của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam 76

2.2.3. Thực trạng năng lực quản trị điều hành của Ngân hàng thương mại

Việt Nam 79

2.2.4. Thực trạng năng lực cung cấp sản phẩm dịch vụ của hệ thống Ngân

hàng Thương mại Việt Nam 84

2.2.5. Thực trạng năng lực công nghệ ngân hàng của Ngân hàng Thương

mại Việt Nam 91

2.3. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP

KINH TẾ QUỐC TẾ 96

2.3.1. Kết quả đạt được 96

2.3.2. Hạn chế 98

2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế về năng lực cạnh tranh của Ngân

hàng Thương mại Việt Nam 104

Kết luận chương 2 110

Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU

KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 111

3.1. ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU

KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 111

3.1.1. Cơ hội và thách thức đối với Ngân hàng Thương mại trong điều

kiện hội nhập kinh tế quốc tế 111

3.1.2. Nguyên tắc, quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống

ngân hàng thương mại Việt Nam 115

3.1.3. Mục tiêu về nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương

mại Việt Nam 117

3.1.4. Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập 118

3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG ĐIỀU

KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 119

3.2.1. Nhóm giải pháp tăng cường năng lực tài chính 119

3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và năng lực

quản trị điều hành 124

3.2.3. Nhóm giải pháp phát triển hạ tầng công nghệ thông tin 128

3.2.4. Nhóm giải pháp về thị phần và kênh phân phối 130

3.2.5. Nhóm giải pháp khác 138

3.3. KIẾN NGHỊ 143

3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ 143

3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 148

Kết luận chương 3 150

KẾT LUẬN 151

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN

ĐẾN LUẬN ÁN 153

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 154

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

ABBank Ngân hàng Thương mại cổ phần An Bình

ACB Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu

ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á

AFTA Khu vực mậu dịch tự do ASEAN

Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam AH1N1 Dịch cúm gia cầm năm 2009

AJCEP Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN - Nhật Bản

ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

ATM Máy giao dịch tự động

BIDV Ngân hàng Thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam

CNH Công nghiệp hóa

CNNHNNg Chi nhánh ngân hàng nước ngoài

CNTT Công nghệ thông tin

DongA Bank Ngân hàng Thương mại cổ phần Đông Á E-Banking Ngân hàng Điện tử

EU Liên minh Châu Âu

Eximbank Ngân hàng Thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam GATT Hiệp định chung về thương mại dịch vụ

HĐH Hiện đại hóa

IMF Quý tiền tệ quốc tế

JCB Thẻ thanh toán của Công ty TNHH JCB International

JDB Ngân hàng Hợp tác phát triển

LienViet post Bank Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt MB Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội

NamA Bank Ngân hàng Thương mại cổ phần Nam Á NH Ngân hàng

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHNNg Ngân hàng nước ngoài

NHTM Ngân hàng Thương mại

NHTM QD Ngân hàng Thương mại quốc doanh NHTMNN Ngân hàng Thương mại Nhà nước

NICs Các nước công nghiệp phát triển mới

NK Nhập khẩu

NSL Nguồn dữ liệu

OCeanBank Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Dương OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế Châu Âu

ROA Thu nhập trên tổng tài sản

ROE Thu nhập trên vốn cổ phần

Sacombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín SWIFT Hiệp hội Truyền thông tin tài chính liên ngân hàng toàn cầu TechcomBank Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam

Tel-Banking Ngân hàng qua điện thoại

USD Đồng đô la Mỹ

VietA Bank Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Á

Vietcombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Vietinbank Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam VISA Hiệp hội Dịch vụ quốc tế VISA

VPBank Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh vượng WB Ngân hàng thế giới

WEF Diễn đàn Kinh tế thế giới

WTO Tổ chức Thương mại thế giới

XK Xuất khẩu

XNK Xuất nhập khẩu

Số hiệuNội dungTrang

Bảng 2.1: Số lượng các NHTM từ năm 1997 -2013 63

Bảng 2.2: Tổng tài sản Có của các NHTM từ năm 1997 - 2013 69

Bảng 2.3: Vốn điều lệ của một số NHTM Việt Nam tính đến 15/6/2012 71

Bảng 2.4: Tỉ lệ đảm bảo an toàn vốn của hệ thống NHTM Việt Nam tại thời

điểm 31/12/2010 73

Bảng 2.5: Hiệu quả hoạt động kinh doanh của hệ thống NHTM Việt Nam 75

Bảng 2.6: Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của hệ thống NHTM Việt Nam 76

Bảng 2.7: Thực trạng huy động của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 85

Bảng 2.8: Thực trạng cho vay của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 85

Bảng 2.9: Dư nợ cho vay, nợ xấu của hệ thống NHTM Việt Nam 2005 - 2013 86

Bảng 2.10: Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động (thị trường 1-TT1)

của hệ thống NHTM Việt Nam 89

Bảng 2.11: Cơ cấu lao động của hệ thống NHTM Việt Nam năm 2011 theo

trình độ 94

Bảng 2.12: Cơ cấu lao động của hệ thống NHTM Việt Nam năm 2011 theo

độ tuổi 94