Quy Định Của Pháp Luật Về Thực Hiện Nhiệm Vụ, Quyền Hạn Khác Trong Kiểm

1.2.3. Quy định của pháp luật về thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác trong kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi

Căn cứ Điều 166 BLTTHS năm 2015 và Điều 15 Luật tổ chức VKS năm 2014 thì ngoài những nội dung kiểm sát như đã nêu trên, trong quá trình kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi VKS còn phải tiến hành một số hoạt động kiểm sát điều tra khác như: Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền điều tra khi có tranh chấp về điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Yêu cầu CQĐT cung cấp tài liệu liên quan để KSV kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong quá trình khởi tố, điều tra khi cần thiết; Kiến nghị, yêu cầu CQĐT khắc phục vi phạm trong việc khởi tố, điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Yêu cầu Thủ trưởng CQĐT thay đổi Điều tra viên, cán bộ điều tra khi những người này thuộc trường hợp phải đồi; xử lý Điều tra viên, cán bộ điều tra vi phạm pháp luật trong hoạt động điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác trong kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi theo quy định của BLTTHS.

Kết Luận Chương 1

Trong Chương 1 của luận văn, tác giả tập trung phân tích, làm rò khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi nói riêng. Trong đó có khẳng định: Kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi chính là hoạt động của VKS thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm bảo đảm tính hợp pháp, đúng pháp luật của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

Tại chương 1 của luận văn tác giả cũng làm rò phạm vi, đối tượng và hình thức của hoạt động kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Qua nghiên cứu quy định của Bộ luật hình sự và Bộ luật tố tụng hình sự tác giả đã tổng kết những quy định của pháp luật về kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Những kết quả nghiên cứu về mặt lý luận tại chương 1 là cơ sở để tác giả nghiên cứu, tổng kết, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai tại chương 2 của luận văn.

Chương 2

THỰC TRẠNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN HIẾP DÂM NGƯỜI DƯỚI 16 TUỔI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

2.1. Tổng quan tình hình điều tra tội phạm hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

Theo các số liệu trong báo cáo tổng kết của VKSND tỉnh Đồng Nai, thì trong 5 năm qua tình hình tội phạm hình sự trên toàn tỉnh xảy ra như sau:

Bảng 2.1: Thống kê số liệu của các vụ án hình sự trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ năm 2016 đến 2020

NĂM

KHỞI TỐ			TRUY TỐ	TỶ LỆ
VỤ ÁN	BỊ CAN	VỤ ÁN	BỊ CAN	TỶ LỆ
2016	2.917	4.433	2.262	3.783	78%
2017	2.079	2.874	1.856	2.985	89%
2018	2.096	3.045	1.824	3.069	87%
2019	2.440	3.533	2.040	3.441	84%
2020	3.170	5.416	2.850	5.027	90%
Tổng số	12.702	19.301	10832	18.305	85,6%

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 87 trang tài liệu này.

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đồng Nai

Qua bảng số liệu thống kê trên cho thấy: Từ năm 2016 đến năm 2020 tổng số vụ án hình sự CQĐT Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố là 12.702 vụ án với 19.301 bị can (trung bình 2.540 vụ với 3.860 bị can/năm). Trong đó năm 2017 là năm có số vụ án hình sự xảy ra thấp nhất với 2.079 vụ và 2.874 bị can/năm. Năm 2020 là năm có số vụ án hình sự xảy ra cao nhất với 3.170 vụ và 5.416 bị can/năm (cao hơn trung bình 5 năm qua là 630 vụ và 1556 bị can/ năm; tỷ lệ cao hơn là 1,25 lần số vụ và 1,4 lần số bị can/năm).

Từ việc phân tích số liệu trên cho thấy trong 5 năm qua số vụ án hình sự hàng năm có chiều hướng lúc tăng lúc giảm không đều nhau, trong đó có năm 2020 là tăng vọt cả về số vụ án hình sự và số bị can bị khởi tố là do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau, trong đó chủ yếu vẫn

là những thay đổi theo quy định của BLHS và của các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh...

Về địa bàn phạm tội tập trung ở những nơi có tốc độ đô thị hóa cao như thành phố Biên Hòa, thành phố Long Khánh, huyện Trảng Bom, huyện Long Thành và huyện Nhơn Trạch.

Tình trạng phạm tội trong lứa tuổi thanh, thiếu niên, học sinh xảy ra ngày càng nhiều và rất đáng báo động về tính chất manh động hành vi phạm tội. Những loại tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe và danh dự nhân phẩm có xu hướng tăng cả về số vụ và đồng thời tăng tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.

Mặc dù vậy, các số liệu thống kê trên chỉ thể hiện phần tội phạm hiện, tức là các vụ phạm pháp hình sự đã được khởi tố, bên cạnh đó còn một lượng tội phạm ẩn không nhỏ chưa được phát hiện và xử lý. Trong các loại tội phạm ẩn thì tội phạm liên quan đến xâm hại tình dục chiếm tỷ lệ khá cao vì những nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu do bị hại cũng như gia đình người bị hại trong những vụ án này thường có tâm lý xấu hổ, sợ dư luận xã hội, do đạo đức thuần phong, giữa gia đình người bị hại với người phạm tội có mối quan hệ bà con hoặc thân quen nhau, người phạm tội khống chế đe dọa mua chuộc người bị hại cũng như gia đình người bị hại mà bị hại không dám tố cáo. Trong đó các loại tội phạm xâm phạm tình dục có thể kể đến như tội phạm hiếp dâm người dưới 16 tuổi – loại tội phạm này để lại hậu quả là những tổn thất về sức khỏe thể chất và tinh thần, làm giảm khả năng học tập, hòa nhập xã hội và thậm chí có thể hủy hoại các em, lệch lạc đạo đức, ảnh hưởng đến việc trở thành con người tốt, trở thành cha mẹ tốt trong tương lai gây ảnh hưởng xấu đến giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục của địa phương.

Tình hình tội phạm hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn được thể hiện thông qua bảng số liệu sau:

Bảng 2.2: Thống kê các vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ năm 2016 đến 2020

NĂM

KHỞI TỐ		TRUY TỐ		XÉT XỬ
VỤ ÁN	BỊ CAN	VỤ ÁN	BỊ CAN	VỤ ÁN	BỊ CÁO
2016	31	30	25	25	22	22
2017	21	19	18	18	18	18
2018	16	16	16	16	16	16
2019	20	21	19	19	19	19
2020	29	28	24	24	24	24
Tổng số	117	114	102	102	99	99

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đồng Nai

Qua phân tích bảng số liệu trên cho thấy: Từ năm 2016 - 2020, trên địa bàn tỉnh Đồng Nai CQĐT đã tiến hành khởi tố tổng cộng là 117 vụ/114 bị can, trong đó VKSND tỉnh Đồng Nai đã truy tố 102 vụ/102 bị can, TAND tỉnh Đồng Nai đã xét xử 99 vụ/99 bị cáo phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Số vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi hàng năm tăng giảm không đều nhau. Năm 2018 có số vụ án và số bị can thấp nhất là 16 vụ/16 bị can. Trong những năm gần đây số vụ án và số bị can bị khởi tố về tội này có chiều hướng gia tăng, cụ thể năm 2019 với 20 vụ/21 bị can, năm 2020 với 29 vụ/28 bị can. Tính trung bình mỗi năm khởi tố 23,4 vụ/22,8 bị can

Đối chiếu tỷ lệ các vụ án, bị can hiếp dâm người dưới 16 tuổi với tỷ lệ phạm pháp hình sự cho thấy: Cụ thể:

- Năm 2016 là 31/2.917 vụ, 30/4433 bị can chiếm 0,01% số vụ và 0,006% số bị can;

- Năm 2017 là 21/2.079 vụ, chiếm 0,01%, 19/2874 bị can chiếm 0,01% số vụ và 0,007% số bị can;

- Năm 2018 là 16/2.096 vụ, chiếm 0,01%, 16/3045 bị can chiếm 0,01% số vụ và 0,005% số bị can;

- Năm 2019 là 20/2.440 vụ, chiếm 0,01%, 21/3533 bị can chiếm 0,01% số vụ và 0,006% số bị can;

- Năm 2020 là 29/3.170 vụ, chiếm 0,01%, 28/5416 bị can chiếm 0,01% số vụ và 0,005% số bị can;

Mặc dù chiếm tỷ lệ không cao trong số các loại tội phạm được quy định trong BLHS nhưng số vụ án và số bị can bị khởi tố tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có chiều hướng gia tăng là sự đáng báo động về sự suy đồi đạo đức trong xã hội gây ra sự căm phẫn trong nhân dân, sự lên án của cả xã hội, sự bất an trong cộng đồng, đặc biệt là các gia đình có con gái nhỏ. Bởi vì tội phạm này gây ra hậu quả rất nặng nề cho xã hội, gây thiệt hại cho người bị hại không những về vật chất mà còn lẫn tinh thần, không ít trường hợp các em bị khủng hoảng về tinh thần như: bị trầm cảm, không muốn giao tiếp với người khác đòi hỏi các cơ quan bảo vệ pháp luật phải nhanh chóng điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh theo quy định của pháp luật qua đó cũng góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống loại tội phạm này.

2.2. Thực trạng hoạt động kiểm sát điều tra vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

2.2.1. Những kết quả đạt được

Thứ nhất, hoạt động kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đều có căn cứ và hợp pháp

Qua nghiên cứu số liệu thống kê của VKSND tỉnh Đồng Nai cũng như quá trình khảo sát thực tế cho thấy, thời gian qua hoạt động kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can phạm tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã được Viện kiểm sát tỉnh Đồng Nai thực hiện đầy đủ và đúng quy định của pháp luật.

Kết quả từ năm 2016 đến năm 2020, chất lượng công tác KS việc KTVA, KTBC về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi đều được đảm bảo. VKS đã KS toàn bộ 117 QĐKTVA chiếm tỷ lệ 100% đối với vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi do CQĐT Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố.

Quá trình kiểm sát việc KTVA, KTBC vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi đều đảm bảo các quyết định khởi tố vụ án và khởi tố bị can trong các vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi là đều có căn cứ và hợp pháp. Tức là đảm bảo đúng quy định về đối tượng khởi tố, tội danh khởi tố và chủ thể có thẩm quyền tiến hành khởi tố. Trong tổng số 117 vụ án CQĐT Công an tỉnh Đồng Nai khởi tố về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi không có vụ nào sau đó chuyển tội danh, cũng không có vụ nào khởi tố về tội danh khác sau đó đổi sang tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.

Điển hình như vụ án: Đ sống chung với chị L như vợ chồng từ năm 2018 tại Ấp Bến Nôm 2, xã PC, huyện ĐQ, tỉnh Đồng Nai (không có đăng ký kết hôn). Chị L có 03 người con riêng: cháu KH (sinh năm 2007), cháu Q (sinh ngày 30/9/2009) và cháu K (sinh năm 2012). Trong khoảng thời gian từ tháng 12/2018 cho đến ngày 21/12/2020, Đ lợi dụng lúc chị L đi vắng nên đã hiếp dâm cháu Q tất cả 10 lần ở 10 thời điểm khác nhau.

Chiều ngày 25/12/2020, cháu Q kể toàn bộ sự việc bị Đ hiếp dâm cho chị L nghe nên chị L đã làm đơn tố cáo đến cơ quan công an và đến sáng ngày 26/12/2020, Đ đến Công an huyện ĐQ đầu thú và khai nhận hành vi phạm tội.

Trên cơ sở đơn tố cáo của chị L, cháu Q và lời đầu thú khai nhận hành vi phạm tội của Đ, ngày 26/12/2020 Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện ĐQ tỉnh ĐN tiến hành chuyển hồ sơ vụ án đến CQĐT Công an tỉnh ĐN để tiến hành khởi tố vụ án: Hiếp dâm người dưới 16 tuổi và khởi tố bị can đối với Đ sinh năm 1984 tại ĐN về tội: Hiếp dâm người dưới 16 tuổi sau đó tiếp tục điều tra theo đúng thẩm quyền là hoàn toàn chính xác và đúng

theo quy định của pháp luật (Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng nên theo quy định tại Điều 163 BLTTHS, thẩm quyền điều tra vụ án thuộc về CQĐT cấp tỉnh).

Thứ hai, hoạt động kiểm sát việc hỏi cung bị can, lấy lời khai người bị hại, người làm chứng trong vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đảm bảo diễn ra theo quy định của BLTTHS

Trong quá trình KSĐT các vụ án hình nói chung và các vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi nói riêng, VKSND tỉnh Đồng Nai đã KS việc hỏi cung bị can thông qua các hình thức: nghiên cứu các biên bản hỏi cung do ĐTV hỏi, trực tiếp KS việc hỏi cung của ĐTV và trực tiếp hỏi cung bị can. KSV yêu cầu ĐTV hỏi cung bị can làm rò hành vi phạm tội, thời gian, địa điểm và khai thác để tìm ra các vật chứng liên quan hoặc đồng phạm. Tất cả các buổi hỏi cung bị can đều có sự tham gia của người bào chữa cho bị can, sau đó đều phải thể hiện bằng biên bản và phải đưa vào hồ sơ vụ án.

Trên thực tế các vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi qua điều tra mới bắt được thủ phạm, KSV phải tham gia việc hỏi cung bị can. Bản chất của tội phạm hiếp dâm người dưới 16 tuổi là ngoan cố, quanh co khai báo mong làm nhẹ tội và cũng sẵn sàng phản cung không nhận tội vì các chứng cứ thu thập được chủ yếu là chứng cứ gián tiếp, rất ít chứng cứ trực tiếp để buộc tội bị can. Do đó, KSV tham gia kiểm sát điều tra vụ án đã trao đổi với ĐTV xây dựng kế hoạch hỏi cung, dùng lý lẽ, chứng cứ khác để đấu tranh với bị can, ghi âm, ghi hình lời nhận tội của bị can để làm bằng chứng nếu sau này bị can phản cung hoặc tố cáo cho rằng mình bị bức cung, mớm cung, phải đối chiếu lời nhận tội đó có phù hợp với các chứng cứ khác không, cho bị can viết tự khai mô tả lại diễn biến hành vi phạm tội, đặc biệt không có vụ án nào bị can khi ra Tòa khai mình bị bức cung, mớm cung.

Ngoài ra, quá trình lấy lời khai bị hại trong vụ án hiếp dâm người dưới 16 tuổi được thực hiện có căn cứ pháp luật và hợp pháp theo đúng quy định