Định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản từ thực tiễn tỉnh Bình Dương

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHAN HỒNG DIỄM PHÚC

ĐỊNH TỘI DANH TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TỪ THỰC TIỄN

TỈNH BÌNH DƯƠNG

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 98 trang tài liệu này.

Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HỒ SỸ SƠN

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Hồ Sỹ Sơn. Các số liệu, ví dụ nêu trong Luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Các thông tin và tài liệu trích dẫn trong Luận văn được ghi rò nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Phan Hồng Diễm Phúc

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT CỦA ĐỊNH TỘI DANH TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN 6

1.1. Cơ sở lý luận của định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt

tài sản 6

1.2. Cơ sở pháp lý của định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt

tài sản 22

Chương 2: THỰC TIỄN ĐỊNH DANH TỘI LẠM DỤNG TÍN

NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TẠI TỈNH BÌNH DƯƠNG 38

2.1. Khái quát tình hình xét xử tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

tại tỉnh Bình Dương 38

2.2. Thực tiễn định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại

tỉnh Bình Dương 40

Chương 3: YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ĐỊNH TỘI DANH ĐÚNG TỘI LẠM DỤNG TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN 58

3.1. Yêu cầu của định tội danh đúng tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt

tài sản 58

3.2. Các giải pháp bảo đảm định tội danh đúng tội lạm dụng tín nhiệm

chiếm đoạt tài sản 64

KẾT LUẬN 78

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ADPL : Áp dụng pháp luật

BLHS : Bộ luật hình sự

BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự

CQĐT : Cơ quan điều tra

CTTP : Cấu thành tội phạm

HĐXX : Hội đồng xét xử

LDTNCĐTS : Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

PLHS : Pháp luật hình sự

TAND : Tòa án nhân dân

TNHS : Trách nhiệm hình sự

TTHS : Tố tụng hình sự

VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Số liệu phản ánh tình hình khởi tố, truy tố, xét xử tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Bình Dương từ năm 2014 -2020.

Bảng 2.2. Thống kê số các tội xâm phạm sở hữu mang tính chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Bình Dương từ năm 2014-2020.

Bảng 2.3. So sánh tỉ lệ các tội xâm phạm sở hữu mang tính chiếm đoạt với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Bình Dương từ năm 2014 -2020.

Bảng 2.4. Số liệu phản ánh tình hình trả hồ sơ điều tra bổ sung tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Bình Dương từ năm 2014 - 2020.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Công lý là một trong những giá trị xã hội trường tồn của nhân loại. Trong lĩnh vực tư pháp hình sự, công lý vừa là nhiệm vụ, vừa là mục tiêu vừa là động lực phát triển. Định tội danh đúng là tiền đề, điều kiện, là yêu cầu để đạt được công lý trong lĩnh vực này. Sau nhiều năm đổi mới, công tác tư pháp hình sự ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa. Trong dòng chảy đó, chất lượng hoạt động định tội danh của các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự ngày càng được nâng lên một cách rò rệt. Tuy nhiên, trong hoạt động định tội danh, trong đó có định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản vẫn còn những hạn chế, vi phạm, sai lầm dẫn đến oan sai, bỏ lọt tội phạm, làm giảm uy tín các cơ quan bảo vệ pháp luật và làm giảm hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Tỉnh Bình Dương sau hơn 20 năm tái lập tỉnh, kinh tế xã hội của Bình Dương đã đạt được những bước phát triển vượt bậc, trở thành điểm sáng của cả nước về nền kinh tế Việt Nam. Bên cạnh những thành tựu thu hút vốn đầu tư và phát triển công nghiệp, đô thị cùng với sự phát triển của hệ thống hạ tầng và sức bật nền kinh tế, Bình Dương dần giải quyết tốt bài toán về tình hình tội phạm nói chung, tình hình các tội xâm phạm sở hữu và tình hình tội LDTNCĐTS nói riêng.

Thực tiễn định tội danh tội LDTNCĐTS tại tỉnh Bình Dương cho thấy, các cơ quan tiến hành tố tụng hình sự cơ bản đã định tội danh chính xác, khắc phục được tình trạng “hình sự hóa các quan hệ dân sự”, mang lại niềm tin của nhân dân vào công lý. Tuy nhiên, thực tiễn định tội danh tội LDTNCĐTS tại tỉnh Bình Dương cũng cho thấy vẫn còn tình trạng vụ án phải trả hồ sơ nhiều lần, kéo dài thời gian giải quyết do nhiều nguyên nhân, một trong những

nguyên nhân quan trọng là giữa CQĐT, VKSND và TAND trong quá trình giải quyết vụ án xuất hiện quan điểm khác nhau do chưa có nhận thức đúng các cơ sở lý luận, pháp luật và thực tiễn của định tội danh tội LDTNCĐTS. Trong khi đó, công tác nghiên cứu lý luận và thực tiễn định tội danh tội LDTNCĐTS tại tỉnh Bình Dương chưa được quan tâm đúng mức. Việc chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện và chuyên sâu về định tội danh tội LDTNCĐTS trên địa bàn tỉnh Bình Dương ảnh hưởng không nhỏ đến nhận thức của những người tiến hành tố tụng hình sự tại tỉnh Bình Dương.

Thực trạng trên đây đặt ra nhu cầu phải có những công trình nghiên cứu chuyên sâu về định tội danh tội LDTNCĐTS tại tỉnh Bình Dương nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân nói chung, những người tiến hành tố tụng hình sự tại tỉnh Bình Dương nói riêng, qua đó bảo vệ tốt hơn công lý, quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước và của xã hội, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Đó cũng là lý do học viên lựa chọn đề tài “Định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản từ thực tiễn tỉnh Bình Dương” làm luận văn thạc sĩ luật học, chuyên ngành Luật hình sự và tố tụng hình sự.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Trong quá trình làm luận văn này, học viên tham khảo một số công trình khoa học liên quan đến đề tài đã được công bố, trong số đó có thể kể đến: Vò Khánh Vinh (2003), Giáo trình lý luận chung về định tội danh, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Hà Nội; Lê Văn Đệ (2004), Định tội danh và quyết định hình phạt trong Luật hình sự Việt Nam, NXB Công an nhân dân, Hà Nội; Đinh Văn Quế (2019), Bình luận Bộ luật Hình sự năm 2015, phần thứ 2, NXB. Thông tin và truyền thông; Luận văn thạc sĩ, Học viện khoa học xã hội; Phùng Thị Thủy Duyên (2017) Định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh;

Luận văn thạc sĩ, Học viện khoa học xã hội; Lê Quang Ninh (2019) Định tội danh Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ thực tiễn tỉnh Bình Phước ….

Với sự tham khảo các công trình nghiên cứu vấn đề định tội danh tội LDTNCĐTS của nhiều tác giả từ thực tiễn của nhiều địa phương trong cả nước, luận văn làm rò một số khía cạnh lý luận và thực tiễn liên quan đến cải cách tư pháp, định tội danh và bảo vệ công lý ở Việt Nam. Nhìn chung, yêu cầu định tội danh chính xác đã từng bước thu hút được sự quan tâm, đầu tư nghiên cứu tại Việt Nam, đặc biệt là sau khi Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 của Đảng ta được triển khai và đi vào thực tế cuộc sống. Tuy nhiên, những nghiên cứu như đã giới thiệu và phân tích ở trên còn hạn chế về số lượng, chỉ hướng đến việc phân tích về lý luận của hoạt động định tội danh, đặc biệt là trong hoạt động tư pháp chưa có tính sâu sắc và toàn diện. Đó là một trong những lý do khiến tác giả chọn chủ đề này làm đề tài luận văn Cao học Luật của mình trên cơ sở kế thừa kết quả nghiên cứu những công trình nghiên cứu đã công bố làm một trong những nguồn tài liệu quan trọng, thông qua đó tác giả vận dụng, kế thừa và bổ sung nhằm hoàn thiện cho luận văn của mình.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Thông qua việc làm rò cơ sở lý luận và cơ sở pháp luật của định tội danh tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; thực tiễn định tội danh tội này tại tỉnh Bình Dương, Luận văn đề xuất các giải pháp bảo đảm định tội danh đúng tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản trong thời gian tới.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nhằm hướng đến việc đạt những mục đích như đã phân tích, luận văn tiến hành thực hiện các nhiệm vụ quan trọng sau: