Cơ Cấu Bộ Máy Cấp Tín Dụng Cá Nhân Tại Vietinbank Quảng Trị

Việc cấp tín dụng được thực hiện theo mô hình như sau:

Hội đồng tín dụng cơ sở

Ban giám đốc chi nhánh

Tổ quản lý rủi ro

Phòng khách hàng

cá nhân

Sơ đồ 4: Cơ cấu bộ máy cấp tín dụng cá nhân tại VietinBank Quảng Trị

Chức năng, nhiệm vụ cụ thể của các bộ phận trong bộ máy cho vay:

Hội đồng tín dụng cơ sở 19

- Quyết định cho vay khách hàng trong phạm vị mức phán quyết của Hội đồng tín dụng cơ sở.

- Quyết định các vấn đề phức tạp khác có liên quan tới cho vay và xử lý TSBĐ

của khách hàng trong phạm vi mức phán quyết của Hội đồng tín dụng cơ sở.

- Trình Trụ sở chính xem xét, phê duyệt các trường hợp cho vay và các vấn đề khác liên quan đến cho vay và xử lý TSBĐ vượt mức phán quyết của chi nhánh.

Ban giám đốc

Được xem xét quyết định cho vay đối với các trường hợp thuộc thẩm quyền phán quyết của chi nhánh và dưới mức thẩm quyền phán quyết của Hội đồng tín dụng cơ sở như: GHTD, thay đổi khoản tín dụng (có thời hạn 5 năm trở xuống) thuộc mức

19 Theo mục 6.3, điều 6 Quyết định số 1507/QĐ - NHCT35 – Quy chế Hội đồng tín dụng, hội

đồng đầu tư.

phán quyết tín dụng của Chi nhánh, các trường hợp phải trình Trụ sở chính nhưng

khoản cho vay được bảo đảm đầy đủ bằng TSBĐ có tính thanh khoản cao…

Tổ quản lý rủi ro

- Quản lý giám sát thực hiện danh mục cho vay đảm bảo tuân thủ các GHTD cho từng khách hàng.

- Kiểm tra và thẩm định tín dụng độc lập, đối với khách hàng, phương án đề

nghị cho vay (đối với các trường hợp phải qua thẩm định rủi ro).

- Chịu trách nhiệm về quản lý và xử lý các khoản nợ có vấn đề (cơ cấu lại thời hạn trả nợ, nợ quá hạn, nợ xấu).

- Quản lý, khai thác và xử lý TSBĐ nợ vay theo quy định của nhà nước nhằm thu hồi nợ gốc và lãi tiền vay).

Phòng khách hàng cá nhân

Trực tiếp giao dịch với khách hàng, thẩm định, xác định, quản lý giới GHTD cho khách hàng có nhu cầu giao dịch về vay vốn, trình cấp có thẩm quyền quyết định, thực hiện nghiệp vụ cho vay và xử lý giao dịch phù hợp với chế độ, thể lệ hiện hành và hướng dẫn của NHCT Việt Nam gồm:

+ Nhận, xử lý đề nghị vay vốn.

+ Thẩm định khách hàng, phương án vay vốn.

+ Đưa ra các đề xuất chấp thuận hoặc từ chối đề nghị cho vay trên cơ sở hồ sơ

và kết quả thẩm định.

Chính sách nhân sự

“Nhân sự là chìa khóa thành công cho mọi doanh nghiệp”

Nắm bắt được điều này, ngân hàng rất quan tâm đến công tác tuyển chọn và đào

tạo CBTD nói riêng và cán bộ nhân viên ngân hàng nói chung. Cụ thể:

Chính sách tuyển dụng của chi nhánh luôn chú trọng về trình độ chuyên môn, cũng như kinh nghiệm làm việc: Đội ngũ nhân viên chuyên về tài chính ngân hàng ngày càng cao ở chi nhánh. Sau khi tuyển dụng, sẽ có 3 tháng để học việc trước khi vào làm việc chính thức, đảm bảo cho nhân viên có thể nắm rõ về công việc cũng như hoạt động kinh doanh của chi nhánh.

Hằng năm Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam tổ chức những đợt kiểm tra nghiệp vụ đối với toàn bộ cán bộ nhân viên trong toàn hệ thống. Cụ thể, tại chi nhánh đã có những đợt kiểm tra của đoàn KTKSNB NHCT văn phòng đại diện tại Đà Nẵng, kiểm tra nghiệp vụ để cán bộ kịp thời nắm bắt các văn bản chế độ mới nhằm nâng cao chất lượng công tác cũng như nghiệp vụ chuyên môn được đảm bảo.

Ngoài ra Chi nhánh luôn có các khóa đào tạo về nghiệp vụ cho nhân viên mới, cử đi học các khóa học nâng cao nghiệp vụ, sử dụng phần mềm INCAS, các lớp về các loại hình dịch vụ chi nhánh đang cung cấp thử nghiệm cho khách hàng và luôn có một cán bộ theo sát, hướng dẫn đối với nhân viên mới. Đối với những nhân viên đã vào làm, định kỳ có các khóa học nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn hoặc học về sử dụng phần mềm tin học mới…nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực công tác.

Những nhân tố khuyến khích cho nhân viên làm việc tốt, chấp nhận trách nhiệm và hành động có trách nhiệm đó chính là thù lao và hệ thống đánh giá nhân sự. Nhận thức được điều đó, bên cạnh việc chú trọng đến công tác tuyển dụng và đào tạo thì Chi nhánh luôn quan tâm đến chính sách đãi ngộ đối với các nhân viên của mình. Cụ thể, để khuyến khích nhân viên, CBTD làm việc phục vụ vì lợi ích cao nhất của ngân hàng, các chính sách nhân sự đã được chi nhánh thực hiện như: cải thiện môi trường làm việc, áp dụng cơ chế tiền lương thỏa đáng, cơ chế thưởng phạt hợp lý cho nhân viên trong việc cho vay và huy động vốn. Mọi chế độ của Nhà nước đối với người lao động như bảo hiểm xã hội, phục cấp trách nhiệm, phụ cấp độc hại…đều được chi nhánh đảm bảo.

Có thể nói, với một chính sách nhân sự như vậy, chi nhánh có thể đảm bảo cho mình những nhân viên có năng lực, đáng tin cậy trong việc góp phần giúp tạo ra một sự kiểm soát có hiệu quả.

 Nhìn chung, môi trường kiểm soát của chi nhánh VietinBank Quảng Trị khá tốt. Chi nhánh luôn quan tâm xây dựng một môi trường làm việc lành mạnh, chính sách nhân sự phù hợp, phân chia trách nhiệm rõ ràng, cụ thể, cơ cấu tổ chức hợp lý, bộ máy làm việc tinh thông phù hợp với đặc điểm, nhu cầu làm việc của đơn vị.

2.2.1.2. Đánh giá rủi ro quy trình cho vay khách hàng cá nhân

Nhận dạng rủi ro

Có rất nhiều loại rủi ro xảy ra được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau trong quy trình cho vay nói chung và cho vay khách hàng cá nhân nói riêng, trong đó rủi ro lớn nhất là rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng cho đến nay vẫn là một trong những loại rủi ro luôn chứa đựng nhiều vấn đề phức tạp, khó xác định, khó dự báo trước. Xuất phát từ nhiều nguyên nhân, rủi ro tín dụng xảy ra sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh, đe dọa đến sự phát triển bền vững của ngân hàng. Có thể liệt kê một vài cách nhận dạng rủi ro tín dụng như đối với khách hàng cá nhân như sau:

Nhận dạng các yếu tố tác động đến thu nhập của khách hàng: thu nhập là nguồn trả nợ quan trọng của khách hàng, do đó xác định được nguyên nhân gây ra thay đổi trong thu nhập của khách hàng sẽ giúp ngân hàng có những biện pháp quản lý rủi ro thích hợp.

Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị TSBĐ của khách hàng: sự sụt giảm

giá trị của TSBĐ chính là rủi ro tín dụng của ngân hàng.

Phân tích hồ sơ, số liệu tổn thất trong quá khứ: lịch sử trả nợ của khách hàng sẽ giúp ngân hàng xác định được khách hàng đang đặt quan hệ tín dụng với mình có tốt hay không.

Kiểm tra thực tế trước và sau khi cho vay: công tác kiểm tra giúp cho CBTD có được những thông tin bổ ích về hiệu quả sử dụng vốn của khách hàng và tạo mối quan hệ thân thiết nhằm nâng cao thiện chí trả nợ cho ngân hàng sau này.

Những dấu hiệu biểu hiện của rủi ro tín dụng thường gặp:

- Khách hàng dựa vào nguồn thu bất thường để trả nợ (ví dụ sử dụng tiền bán nhà, bán xe, để thanh toán nợ vay phục vụ sản xuất kinh doanh, tiêu dùng).

- Khách hàng thay đổi nhiều công việc trong một khoảng thời gian ngắn.

- Trả nợ, lãi vay không đúng kỳ hạn hoặc thất thường.

- Thường xuyên sửa đổi thời hạn nợ, xin gia hạn.

- Giá trị TSBĐ giảm sút do ảnh hưởng bởi thiên tai hay do khấu hao.

- Khách hàng chậm trễ trong cung cấp thông tin tín dụng định kỳ.

- Số dư tài khoản của khách hàng giảm đột ngột.

- Các khoản phải thu hay hàng tồn kho tăng bất thường.

- Khách hàng chấp nhận vay với lãi suất cao hơn bình thường.

- Khách hàng gặp vướng mắc với pháp lý hay có tin đồn xấu về khách hàng.

Phân tích rủi ro

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay của ngân hàng nói chung và hoạt động cho vay cá nhân nói riêng. Bên cạnh những nguyên nhân chính gây ra rủi ro tín dụng cho ngân hàng xuất phát từ phía khách hàng, đối tượng đi vay vốn còn có những nguyên nhân xuất phát từ chính ngân hàng, người cho vay.

Đề tài chỉ tập trung đề cập đến nguyên nhân khách quan và chủ quan gây nên rủi ro tín dụng xuất phát từ khách hàng và nguyên nhân chủ quan từ chính ngân hàng.

Nguyên nhân xuất phát từ phía khách hàng:

Nguyên nhân khách quan từ phía khách hàng: có thể do tình hình SXKD gặp khó khăn do chịu ảnh hưởng của nền kinh tế nói chung, do thiên tai, lũ lụt, do ốm đau, tai nạn, những nguyên nhân khách quan xảy ra ngoài ý muốn.

Nguyên nhân chủ quan từ phía khách hàng:

- Rủi ro xuất phát từ tư cách người đi vay

Rủi ro trong đạo đức kinh doanh của các NHTM không chỉ xuất phát từ CBTD mà còn xuất phát từ chính người đi vay. Khách hàng lập hồ sơ giả, hợp đồng mua bán ảo, lập phương án vay vốn trên cơ sở hợp đồng mua bán có nhiều dấu hiệu móc nối nhau để vay vốn ngân hàng.

Thiếu thiện chí trong cung cấp thông tin tín dụng của khách hàng làm công tác thẩm định tín dụng gặp nhiều khó khăn và quá trình quản lý khoản vay cũng tốn nhiều thời gian công sức hơn. Khách hàng cung cấp không kịp thời, đầy đủ, trung thực các tài liệu liên quan đến khoản vay:

- Tình hình tài chính

- SXKD

- ĐKKD

- Địa điểm SXKD (đối với khách hàng vay SXKD), những thay đổi về tài sản, thu nhập (đối với khách hàng vay tiêu dùng) trước và trong quá trình vay.

Sử dụng vốn sai mục đích ban đầu tuy không mang tính lừa đảo nhưng có thể ảnh hưởng không tốt đến hiệu quả sử dụng vốn vay, không đủ khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ như đã cam kết dẫn đến rủi ro tín dụng cho ngân hàng.

Khách hàng không có thiện chí trả nợ làm quá trình thu nợ cũng như thu lãi chậm trễ, tăng nợ quá hạn cho ngân hàng. Nguyên nhân không phải do suy giảm khả năng trả nợ của khách hàng mà từ ý muốn chiếm dụng vốn, không muốn thực hiện nghĩa vụ như đã cam kết trong HĐTD với ngân hàng.

- Rủi ro xuất phát từ năng lực người đi vay:

Do hạn chế về kiến thức kinh doanh cùng với tốc độ phát triển nhanh của nền kinh tế khiến nhiều người không thể bắt kịp sự thay đổi của môi trường kinh doanh, từ đó đưa ra phương án kinh doanh kém hiệu quả, sản phẩm chưa mang tính đột phá đủ sức cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường nên dẫn đến khả năng thua lỗ rất cao.

Trình độ điều hành, quản lý của khách hàng chưa cao dẫn đến đầu tư dàn trải, làm ăn thua lỗ, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập trả nợ.

- Rủi ro xuất phát từ thu nhập trả nợ

Chi phí phát sinh ngoài dự tính luôn xảy ra trong SXKD và một số trường hợp đặc biệt đối với nhu cầu chi tiêu cá nhân, nhưng nếu phát sinh quá lớn sẽ ảnh hưởng đến khoản thu nhập dành cho trả nợ, dẫn đến chậm trễ trong thanh toán nợ.

Số người phụ thuộc quá nhiều ảnh hưởng đến thu nhập trả nợ của khách hàng. Ví dụ: khách hàng thứ nhất phải nuôi dưỡng bố mẹ già và khách hàng thứ hai là gia đình hạt nhân thì khách hàng thứ hai ít rủi ro hơn khách hàng thứ nhất vì chi phí nuôi dưỡng bố mẹ làm giảm thu nhập trả nợ của khách hàng thứ nhất.

Nguyên nhân chủ quan từ phía ngân hàng:

- Rủi ro xuất phát từ CBTD

Phần lớn tuổi đời và kinh nghiệm làm việc của CBTD là rất trẻ, do đó năng lực, trình độ vẫn đang từng bước nâng cao, vẫn có nhiều khả năng mắc sai sót trong quá trình thẩm định hay quản lý khoản vay với tốc độ tăng trưởng tín dụng như hiện nay.

Đạo đức nghề nghiệp cũng có thể là một trong những nguyên nhân gây nên rủi ro tín dụng xuất phát từ cán bộ ngân hàng. Sự biến chất của một CBTD sẽ gây nên rủi

ro tín dụng. Có thể thấy không ít trường hợp CBTD lợi dụng lòng tin của khách hàng cũng như ngân hàng để lừa đảo.

- Rủi ro xuất phát từ mục tiêu tăng trưởng tín dụng

Lợi nhuận chính của ngân hàng xuất phát từ thu lãi từ hoạt động cho vay và phụ thuộc vào tốc độ tăng trưởng tín dụng. Do đó không ít ngân hàng tập trung tăng trưởng tín dụng nên giảm điều kiện cho vay và nới lỏng kiểm soát cho vay. Thêm vào đó, giới hạn tín dụng ở các NHTM vẫn chưa hợp lý, đôi lúc lớn hơn khả năng chịu nợ của khách hàng nên dẫn đến trường hợp xác định HMTD không phù hợp, gây ra rủi ro tín dụng cho ngân hàng.

- Rủi ro xuất phát từ thực hiện quy trình cho vay

Với sức ép cạnh tranh giữa các NHTM cổ phần, không ít ngân hàng có xu hướng đơn giản hóa quy trình cho vay nhằm phục vụ tối đa nhu cầu của khách hàng trong thời gian ngắn nhất nên dễ gặp phải những vấn đề về lập hồ sơ vay vốn, kiểm tra tài sản, quản lý nợ vay…

Bên cạnh rủi ro lớn nhất – rủi ro tín dụng, rủi ro tác nghiệp được các nhà nghiên cứu trên thế giới đánh giá cũng là một trong những loại rủi ro gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh, cũng như gây mất uy tín cho ngân hàng, và dường như rủi ro tác nghiệp và rủi ro tín dụng luôn song hành với nhau.

Trong xu thế phát triển của thời đại hiện nay, rủi ro tác nghiệp dường như có xu hướng ngày một tăng lên. Nguyên nhân gây ra rủi ro tác nghiệp được xuất phát từ bên trong và bên ngoài ngân hàng.

Rủi ro từ bên trong nội bộ ngân hàng:

- Rủi ro do cán bộ ngân hàng:

+ Thực hiện các nghiệp vụ, nhiệm vụ không được uỷ quyền hoặc phê duyệt vượt quá thẩm quyền cho phép.

+ Không tuân thủ theo quy định, quy trình nghiệp vụ của NHCT, NHNN và các

văn bản pháp luật hiện hành.

+ Không tuân thủ các quy định /quy trình của hệ thống INCAS.

+ Có hành vi lừa đảo câu kết với đối tượng bên ngoài gây thiệt hại cho NHCT.

- Rủi ro do quy định, quy trình nghiệp vụ:

+ Có nhiều điểm bất cập, chưa hoàn chỉnh, tạo kẽ hở cho kẻ xấu lợi dụng gây

thiệt hại cho NHCT.

+ Chưa phù hợp, gây khó khăn cho cán bộ tác nghiệp trong NHCT

- Rủi ro từ hệ thống công nghệ thông tin, INCAS:

+ Do dữ liệu không đầy đủ hoặc hệ thống bảo mật thông tin không an toàn.

+ Do thiết kế hệ thống không phù hợp, gián đoạn của hệ thống (xử lý, truyền thông, thông tin) và/hoặc do các phần mềm /các chương trình hỗ trợ cài đặt trong hệ thống lỗi thời, hỏng hóc hoặc không hoạt động.

Rủi ro do các tác động bên ngoài:

- Rủi ro do hành vi lừa đảo, trộm cắp và/hoặc phạm tội của các đối tượng bên ngoài NHCT (hành động phá hoại, đánh bom...).

- Rủi ro do các sự kiện bên ngoài và/hoặc do tự nhiên (động đất, bão...) gây

gián đoạn /thiệt hại cho hoạt động kinh doanh của NHCT.

- Rủi ro các văn bản, quy định của chính phủ, các ban ngành liên quan có sự thay đổi hoặc có những quy định mới làm ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng.

Sau đây là một số rủi ro tín dụng và rủi ro tác nghiệp cụ thể có thể xảy ra trong quy trình cho vay cá nhân xuất phát từ phía ngân hàng:

Bảng 8: Các rủi ro trong quy trình cho vay khách hàng cá nhân

1. Giai đoạn tiếp xúc và làm việc với khách hàng

Rủi ro	Ảnh hưởng	Ký hiệu
CBTD và khách hàng “câu kết” với	- Không đảm bảo quá trình cho
nhau, dẫn đến cho vay những đối	vay, dễ bỏ qua những thủ tục cần
tượng không thuộc đối tượng cho vay	thiết, gây thiệt hại cho ngân hàng.
theo quy định của NHCT, không đủ	- Dễ bị mất vốn, khó có khả năng
tiêu chuẩn cho vay.	thu được nợ.
Ví dụ: cho vay đảo nợ, cho vay kinh		R1
doanh mua bán bất động sản (chủ yếu
là quyền sử dụng đất) – không được