Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------------------------

VÒ THỊ HỒNG NHUNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA

CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2014

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

------------------------------------

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế “Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Vò Thị Hồng Nhung

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC

DANH MỤC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

PHẦN MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1 5

TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP

CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 5

1.1. Những vấn đề cơ bản về doanh nghiệp nhỏ và vừa 5

1.1.1. Tổng quan về doanh nghiệp 5

1.1.2. Tiêu chuẩn doanh nghiệp nhỏ và vừa 7

1.1.3. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa 10

1.1.4. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa 11

1.2. Tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 12

1.2.1. Khái niệm và đặc điểm tín dụng ngân hàng 12

1.2.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng đối với DNNVV 13

1.2.3. Một số hình thức tín dụng ngân hàng đối với các DNNVV 13

1.2.4. Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 17

1.3. Đánh giá các nghiên cứu trước đây 20

1.3.1. Công trình nghiên cứu của nhóm Edmore Mahembe 20

1.3.2. Công trình nghiên cứu của Ricardo N. Bebczuk 25

1.3.3. Công trình nghiên cứu của Francis Nathan Okurut, Yinusa

Olalekan và Kagiso Mangadi 26

1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của DNNVV 27

1.5. Mô hình nghiên cứu 30

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 32

CHƯƠNG 2 33

THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ

CHÍ MINH 33

2.1. Sơ lược về tình hình kinh tế - xã hội, các DNNVV và hệ thống NHTM

tại khu vực thành phố Hồ Chí Minh 33

2.1.1. Sơ lược về tình hình kinh tế, xã hội của thành phố Hồ Chí Minh 33

2.1.2. Tình hình phát trển DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 35

2.1.3. Hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố

Hồ Chí Minh 37

2.2. Thực trạng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp nhỏ

và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 39

2.2.1. Tình hình cho vay của các NHTMCP đối với các DNNVV trên địa

bàn thành phố Hồ Chí Minh 39

2.2.2. Tình hình tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của mẫu điều tra các

DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 41

2.3. Đánh giá thực trạng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các doanh

nghiệp nhỏ và vừa 43

2.3.1. Những vấn đề còn hạn chế 43

2.3.2. Nguyên nhân tồn tại 47

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 52

CHƯƠNG 3 53

PHƯƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 53

3.1. Phương pháp nghiên cứu 53

3.1.1. Sơ đồ nghiên cứu 53

3.1.2. Mẫu và phương pháp chọn mẫu 55

3.1.3. Phương pháp sử dụng mô hình Probit 56

3.2. Mô hình nghiên cứu và giả thiết 57

3.2.1. Câu hỏi và giả thiết nghiên cứu 57

3.2.2. Mô hình đề xuất của đề tài nghiên cứu 58

3.3. Một số đặc tính của mẫu điều tra 58

3.4. Kết quả nghiên cứu 61

3.4.1. Các kiểm định cần thiết 61

3.4.2. Giải thích sự tác động của các biến có ý nghĩa thống kê trong mô

hình 62

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 65

CHƯƠNG 4 66

MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG TIẾP CẬN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN

ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 66

4.1. Kết luận 66

4.2. Một số khuyến nghị 69

4.2.1. Một số khuyến nghị đối với các NHTMCP trên địa bàn thành phố Hồ

Chí Minh 69

4.2.2. Một số khuyến nghị đối với các DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí

Minh 80

4.3. Một số kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền 81

4.3.1. Kiến nghị với Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh 81

4.3.2. Kiến nghị đối với các tổ chức hiệp hội 82

4.3.3. Kiến nghị khác đối với cơ quan có thẩm quyền khác 83

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 85

KẾT LUẬN 86

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 87

PHỤ LỤC 1: BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ

VỪA VỀ KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 90

PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ KHẢO SÁT DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 93

PHỤ LỤC 3: CÁC KẾT QUẢ THỐNG KÊ 97

DANH MỤC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết

tắt

Tên đầy đủ tiếng Anh	Tên đầy đủ tiếng Việt
ACB	Asia Commercial Bank	Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu
BIDV	Joint Stock Commercial Bank for Investment and Development of Vietnam	Ngân hàng Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam
CIC	Credit Information Center	Trung Tâm Thông Tin Tín Dụng
DN		Doanh nghiệp
DNNVV		Doanh nghiệp nhỏ và vừa
Eximbank	Vietnam Export Import Bank	Ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Việt Nam
GDP	Gross Domestic Product	Tổng sản phẩm quốc nội
L/C	Letter of Credit	Tín dụng chứng từ
M & A	Mergers and Acquisitions	Mua bán và sáp nhập
MBBank	Military Commercial Joint Stock Bank	Ngân hàng TMCP Quân Đội
NHTM		Ngân hàng thương mại
NH		Ngân hàng
NHNN		Ngân hàng Nhà nước
NHTMCP		Ngân hàng thương mại cổ phần
UNIDO	UN Industrial Development Organization	Tổ Chức Công Nghiệp Liên Hợp Quốc
UCP	Uniform Cuctoms and Practice for Documentary Credits	Quy tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ
VPBank	Vietnam Prosperity Joint Stock Commercial Bank	Ngân Hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng

THỨ TỰ BẢNG	TÊN BẢNG	TRANG
1	Bảng 1.1	Những tiêu chuẩn định tính để phân loại doanh nghiệp	8
2	Bảng 1.2	Tiêu chuẩn phân định doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số vùng lãnh thổ trên thế giới	9
3	Bảng 1.3	Phân loại DNNVV theo khu vực kinh tế ở Việt Nam	9
4	Bảng 1.4	Tổng hợp các biến và dấu kỳ vọng	30
5	Bảng 2.1	Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội cơ bản trên địa bàn	33
6	Bảng 2.2	Số lượng các DNNVV đăng ký thành lập mới và ngừng hoạt động qua các năm tại thành phố Hồ Chí Minh	36
7	Bảng 2.3	Dư nợ tín dụng của hệ thống NHTMCP đối với nền kinh tế thành phố Hồ Chí Minh qua các năm	39
8	Bảng 2.4	Dư nợ cho vay các DNNVV ở một số ngân hàng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thời điểm 31/12/2013	40
9	Bảng 3.1	Tổng hợp các mẫu được phỏng vấn	56
10	Bảng 3.2	Số năm hoạt động của DNNVV	59
11	Bảng 3.3	Số năm kinh nghiệm của chủ DNNVV	59
12	Bảng 3.4	Số chỉ tiêu tài chính cơ bản của DNNVV	60
13	Bảng 3.5	Kết quả hồi quy mô hình Probit	61

THỨ TỰ HÌNH	TÊN HÌNH	TRANG
1	Hình 1.1	Quy trình nghiên cứu của nhóm Edmore Mahembe	25
2	Hình 2.1	Biểu đồ số lượng DNNVV trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2009 đến năm 2013	36
3	Hình 2.2	Các DNNVV đã vay vốn ngân hàng và có nhu cầu vay vốn ngân hàng trong mẫu điều tra	43