Quan Điểm Nâng Cao Chất Lượng Áp Dụng Pháp Luật Trong Việc Giải Quyết Tranh

khuyết điểm, yếu kém dù là nhỏ trong các cơ quan bảo vệ pháp luật, trong các Tòa án đều có tác hại rất lớn. Trong thời gian qua còn một số vụ án chất lượng xét xử kể cả sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm chưa đủ mức thuyết phục công luận, thậm chí còn có sai sót, một số bản án, quyết định bị cải, sửa (nhất là đối với các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình) không phải là ít... Các đồng chí thảo luận thật sâu sắc, tìm cho được nguyên nhân đích thực để có biện pháp đề xuất với Nhà nước hoặc các đồng chí chủ động tổ chức thực hiện để khắc phục bằng được thiếu sót khuyết điểm đang được trung ương Đảng, quốc hội và công luận nhắc nhở, lưu ý. Đặc biệt phải cương quyết xử lý thật nghiêm minh những phần tử thoái hóa biến chất, cố tình xử sai, xử oan do động cơ không đúng đắn, do làm bừa, làm ẩu. Còn nếu do trình độ nghiệp vụ non kém, chủ quan, phiến diện một chiều thì cũng phải kiểm điểm nghiêm túc làm rò đúng sai để rút kinh nghiệm và có biện pháp giáo dục”[14].

Tiểu kết chương 2

Trong những năm qua, mặc dù gặp nhiều khó khăn song ngành Tòa án nhân dân đã khắc phục khó khăn giành nhiều thắng lợi. Ngành Tòa án nhân dân đã giữ vai trò rất quan trọng trong công cuộc đấu tranh và phòng chống tội phạm. Trong công cuộc cải cách tư pháp, ngành Tòa án nhân dân đã bám sát nhiệm vụ chính trị đã được xác định trong các Nghị quyết của Đảng, phục vụ kịp thời các yêu cầu mới, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Trong hoạt động xét xử việc áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự nói chung, các vụ án tranh chấp về quyền sử dụng đất nói riêng đã được hội đồng xét xử lựa chọn và áp dụng một cách đúng đắn. Bản án quyết định của Tòa án đã thể hiện rò nét yêu

cầu coi trọng tranh tụng tại Tòa theo tinh thần Nghị quyết số 08-NQTƯ, ngày 02 tháng 01 năm 2002 của Bộ chính trị.

Bên cạnh đó vẫn còn một số khuyết điểm nhất định trong việc áp dụng pháp luật khi Tòa án tiến hành giải quyết vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất. Những khuyết điểm trên ngoài nguyên nhân khách quan như văn bản pháp luật chưa đồng bộ, thống nhất, trình độ hiểu biết pháp luật của người dân khi tham gia ký kết hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất còn hạn chế, còn do các nguyên nhân chủ quan. Đó là sự yếu kém trong việc học tập, rèn luyện trình độ nghiệp vụ ở một số Thẩm phán, trình độ, năng lực xét xử của các Thẩm phán chưa ngang tầm với nhiệm vụ mới, việc rèn luyện tu dưỡng đạo đức nghề nghiệp của người Thẩm phán còn yếu. Tuy nhiên, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta, với sự cố gắng khắc phục những thiếu sót của toàn bộ cán bộ, công chức ngành Tòa án, chúng ta hoàn toàn có cơ sở tin tưởng vào sự trong sạch, sáng suốt công minh của những người "cầm cân nảy mực" trong việc lựa chọn và áp dụng đúng các quy phạm pháp luật để việc giải quyết các vụ án dân sự nói chung, các tranh chấp quyền sử dụng đất nói riêng của Tòa án nhân dân được chính xác, đúng pháp luật góp phần xứng đáng vào công cuộc cải cách tư pháp.

Chương 3

QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT

TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

3.1. Quan điểm nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong việc giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nêu rò: Đẩy mạnh việc thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch, vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người. Hoàn thiện chính sách, pháp luật về hình sự, dân sự, thủ tục tố tụng tư pháp và về tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp, đảm bảo tính khoa học, đồng bộ, đề cao tính độc lập, khách quan, tuân thủ pháp luật của từng cơ quan và chức danh tư pháp. Đổi mới hệ thống tổ chức của Tòa án theo thẩm quyền xét xử, bảo đảm cải cách hoạt động xét xử là trọng tâm của cải cách hoạt động tư pháp; mở rộng thẩm quyền xét xử của tòa án đối với các khiếu kiện hành chính. Viện kiểm sát được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức tòa án, bảo đảm tốt hơn các điều kiện để Viện kiểm sát nhân dân thực hiện hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp; tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra. Sắp xếp, kiện toàn toàn tổ chức và hoạt động của cơ quan điều tra theo hướng thu gọn đầu mối; xác định rò hoạt động điều tra theo tố tụng và hoạt động trinh sát trong đấu tranh phòng, chống tội phạm. Tiếp tục đổi mới và kiện toàn các tổ chức bổ trợ tư pháp. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ tư pháp và bổ trợ tư pháp. Tăng cường các cơ chế giám sát, bảo đảm sự tham gia giám sát của nhân dân đối với hoạt động tư pháp [3, tr. 250, 251].

Đường lối của Đảng về cải cách tư pháp, về xây dựng hệ thống các văn bản pháp luật chính là quan điểm cơ bản để nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nói chung và chất lượng áp dụng pháp luật trong việc giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất nói riêng. Để nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân cần quán triệt những quan điểm sau đây:

3.1.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của cơ quan tư pháp trong đó có hoạt động áp dụng pháp luật của Tòa án nhân dân, nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ Thẩm phán

Đảng lãnh đạo nhà nước và xã hội là nguyên tắc cơ bản được ghi nhận trong Hiến pháp. Do vậy, hoạt động của Tòa án nhân dân cũng như hoạt động của các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước ta đều đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo Nhà nước trên cả ba phương diện: tư tưởng, tổ chức và cán bộ. Sự lãnh đạo của Đảng đảm bảo cho hoạt động của các cơ quan tư pháp ngày càng đạt chất lượng cao hơn và luôn đúng phương hướng vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc giải quyết các tranh chấp quyền sử dụng đất không có nghĩa là tổ chức đảng và đảng viên can thiệp vào hoạt động vào hoạt động áp dụng pháp luật, quyết định thay cho Toà án.

Sự lãnh đạo của Đảng được thực hiện bằng chủ trương đường lối xét xử, bằng phương hướng đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp sao cho ngày càng có hiệu quả hơn và chất lượng áp dụng pháp luật ngày càng tốt hơn. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, bản lĩnh chính trị, ý thức giác ngộ cách mạng của người cán bộ tư pháp nói chung, người cán bộ Tòa án nói riêng luôn được giữ vững và nâng cao trong suốt quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật. Yêu cầu đoàn kết nhất trí trong các tổ chức đảng tại các đơn vị Tòa án luôn luôn là đòi hỏi quan trọng. Các tổ chức

đảng trong cơ quan Tòa án đã làm tốt công tác lãnh đạo giáo dục về tư tưởng cho các đảng viên, cán bộ Tòa án. Hiện nay, ở Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án nhân dân cấp tỉnh đều có Ban cán sự Đảng để lãnh đạo toàn diện các mặt công tác của toàn ngành cũng như của từng đơn vị. Những chủ trương lớn của Đảng đều được ngành Tòa án nhân dân khẩn trương quán triệt một cách nghiêm túc. Trên cơ sở các chủ trương đó, Ban cán sự Đảng Tòa án nhân dân tối cao đã có chương trình và kế hoạch hoạt động cụ thể nhằm triển khai thực hiện có hiệu quả trong toàn ngành Tòa án nhân dân, đảng viên của ngành Tòa án nhân dân luôn tuyệt đối trung thành với các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, có phẩm chất đạo đức tốt, có lối sống giản dị, có tinh thần vượt khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.

Cho đến nay, 100% Thẩm phán các cấp là đảng viên, trong kỳ Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh, huyện năm 2010, ngành Tòa án nhân dân có 46 người đại diện lãnh đạo Tòa án cấp tỉnh được bầu và trúng cử Ban chấp hành đảng bộ cấp tỉnh và trên 400 người là đại diện lãnh đạo Tòa án nhân dân cấp huyện được bầu và trúng cử Ban chấp hành đảng bộ cấp huyện [17].

Thực tế cho thấy trong thời gian qua, các Tòa án đã thực hiện nghiêm túc nguyên tắc Đảng lãnh đạo toàn diện đối với công tác Tòa án, đặc biệt là công tác xét xử và công tác cán bộ. Các Tòa án đã thực hiện chế độ báo cáo cấp ủy đảng theo định kỳ về công tác Tòa án để xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy đảng về định hướng công tác Tòa án. Các cấp ủy đảng cho ý kiến và chỉ đạo việc giải quyết những vụ án phức tạp, nhạy cảm về chính trị, các vụ án liên quan đến an ninh quốc gia, tôn giáo, vụ án lớn trọng điểm và vụ việc nổi cộm, bức xúc được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm. Các cấp ủy đảng luôn chăm lo công tác cán bộ của Tòa án, nhất là công tác quy hoạch, đào tạo cán bộ, tuyển chọn Thẩm phán, bố trí sử dụng đúng cán bộ của các Tòa án. Các cấp ủy đảng định hướng, giới thiệu các đồng chí đảng viên đủ tư cách, trình độ, năng lực

uy tín, trách nhiệm và bản lĩnh chính trị bầu vào cấp ủy và được giữ chức vụ lãnh đạo của Tòa án nhân dân các cấp.

Như vậy, nhờ sự đổi mới mạnh mẽ về tổ chức hoạt động của các Tòa án theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQTƯ của Bộ Chính trị (khóa IX) về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và việc triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết này nên các mặt công tác của Tòa án trong những năm qua đã được nâng lên. Số vụ, việc có oan, sai đã được khống chế và và giảm thiểu đến mức thấp nhất. Các vụ án lớn, trọng điểm đã được đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật và được nhân dân đồng tình ủng hộ. Trong thời gian tới, ngành Tòa án nhân dân cần tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp theo Nghị quyết số 08- NQTƯ, chú trọng đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ đang triển khai như nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên tòa, xây dựng đội ngũ cán bộ Tòa án trong sạch, vững mạnh, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho Tòa án các cấp, đẩy mạnh xây dựng pháp luật, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử. Giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân là lĩnh vực rất nhạy cảm và phức tạp hiện nay, hơn nữa trong điều kiện pháp luật chưa hoàn thiện, chưa cụ thể, chưa bao quát hết mỗi tình huống trong thực tiễn vì thế Đảng phải tăng cường lãnh đạo công tác này đối với Tòa án nhân dân, nhất là quan điểm chỉ đạo giải quyết đảm bảo nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong lĩnh vực này.

Sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan tư pháp nói chung, với Tòa án nhân dân nói riêng là toàn diện và tuyệt đối. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xét xử của Tòa án nhân dân không có nghĩa là tổ chức Đảng, Đảng viên can thiệp vào hoạt động xét xử của Tòa án, quyết định chấp nhận hay không chấp nhận đơn khởi kiện của đương sự hoặc chỉ đạo việc ra bản án, quyết định bảo vệ cho nguyên đơn, hay bị đơn. Sự lãnh đạo của Đảng

được thể hiện bằng đường lối xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật, bằng việc chủ trương ban hành các quy phạm pháp luật đúng đắn, kịp thời, bằng phương hướng đổi mới, tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân làm sao có hiệu quả hơn, bản án, quyết định của Tòa án tuyên ngày càng có chất lượng. Đường lối chủ trương, chính sách của Đảng về việc xây dựng đội ngũ Thẩm phán ngành Tòa án nhân dân có đủ số lượng, đảm bảo chất lượng, nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cách mạng của người Thẩm phán.

3.1.2. Nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật gắn với xây dựng nhà nước pháp quyền

Trong giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân phải gắn liền với việc thực hiện đồng bộ các yêu cầu, nội dung xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. Việc xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh nhằm nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân nói chung và nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất nói riêng tại Tòa án nhân dân, không thể tách rời với các nội dung của việc xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Một trong những yêu cầu của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phải có một hệ thống pháp luật đầy đủ, có tính khả thi cao và ổn định. Trong lĩnh vực đất đai cũng cần có sự quan tâm thỏa đáng trong việc xây dựng mới, hoặc bổ sung sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành cho phù hợp với tình hình mới của đất nước. Chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân gắn liền với chất lượng hoạt động của cơ quan khác, vì vậy để cải cách tư pháp có hiệu quả, Đảng và Nhà nước ta chủ trương củng cố tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra, cải cách nền hành chính Nhà nước, đổi mới đội ngũ cán bộ, công chức. Tất cả những yêu cầu, nội dung trên phải được thực hiện một cách đồng bộ và có những bước đi thích hợp.

3.1.3. Đổi mới công tác xét xử của Tòa án nhân dân theo hướng mở rộng dân chủ, tranh luận tại phiên tòa, thực hiện đầy đủ các nguyên tắc tố tụng

Tòa án là trung tâm của hoạt động tư pháp, vì vậy việc nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử nói chung và trong việc giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất nói riêng tại Tòa án nhân dân chính là một trong những nội dung trọng tâm của cải cách tư pháp. Trong hoạt động xét xử của Tòa án, việc thực hiện đầy đủ nguyên tắc đảm bảo tranh tụng tại phiên tòa xét xử góp phần nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án, đảm bảo chất lượng ban hành các bản án, quyết định theo đúng pháp luật. Coi trọng và mở rộng tranh tụng tại phiên tòa theo đường lối của Đảng cũng là một trong những nội dung thiết thực để thực hiện dân chủ trong hoạt động áp dụng pháp luật khi giải quyết vụ án.

3.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong việc giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án nhân dân

3.2.1. Nhóm giải pháp chung

3.2.1.1. Hoàn thiện pháp luật

Nghị quyết số 48-NQTƯ, ngày 24 tháng 5 năm 2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010 định hướng đến năm 2020 đã nêu rò

Nhìn chung hệ thống pháp luật nước ta vẫn chưa đồng bộ, thiếu thống nhất, tính khả thi thấp, chậm đi vào cuộc sống. Cơ chế xây dựng sửa đổi pháp luật còn nhiều bất hợp lý chưa được coi trọng đổi mới hoàn thiện. Tiến độ xây dựng pháp lệnh còn chậm, chất lượng các văn bản pháp luật chưa cao [1].

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nêu rò: Khẩn trương nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách đất đai, bảo đảm hài hòa các lợi ích của Nhà