BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG
TRẦN THỊ TUYẾT MAI
XÂY DỰNG VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG ĐA DẠNG TẠI
TUYẾN Y TẾ CƠ SỞ TRONG PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM
TỈNH KHÁNH HÒA
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y TẾ CÔNG CỘNG
Có thể bạn quan tâm!
-
Xây dựng và đánh giá hiệu quả mô hình truyền thông đa dạng tại tuyến y tế cơ sở trong phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tỉnh Khánh Hòa - 2 -
Các Phương Pháp Đánh Giá Tình Trạng Dinh Dưỡng Trẻ Em -
Mô Hình Nguyên Nhân Sdd Và Tử Vong Ở Trẻ Em Của Unicef:
Xem toàn bộ 216 trang tài liệu này.
HÀ NỘI - 2013
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG
TRẦN THỊ TUYẾT MAI CHUYÊN NGÀNH: Y TẾ CÔNG CỘNG
MÃ SỐ: 62.72.03.01
XÂY DỰNG VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG ĐA DẠNG TẠI
TUYẾN Y TẾ CƠ SỞ TRONG PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM
TỈNH KHÁNH HÒA
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y TẾ CÔNG CỘNG
HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
1. GS.TS. LÊ THỊ HỢP
2. PGS.TS. VŨ THỊ HOÀNG LAN
HÀ NỘI – 2013
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu kết quả trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác
Tác giả
Trần Thị Tuyết Mai
LỜI CÁM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo, phòng Đào tạo Sau đại học và các phòng ban trường Đại học Y tế công cộng đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi học tập và hoàn thành luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Lê Thị Hợp, nguyên viện trưởng Viện Dinh Dưỡng, PGS.TS.Vũ Thị Hoàng Lan trưởng bộ môn Dịch Tễ trường Đại Học Y tế công cộng, những người thầy đã tận tâm hướng dẫn, chỉ bảo, hỗ trợ và cung cấp những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Dinh dưỡng và Hội đồng khoa học của Viện đã góp ý chỉ bảo tôi trong quá trình xây dựng đề cương và tạo điều kiện cho tôi thực hiện các điều tra trước và sau can thiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo và các chuyên viên của Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa, Lãnh đạo và các đồng nghiệp ở trung tâm YTDP tỉnh Khánh Hòa đã tận tình giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi học tập và thực hiện nghiên cứu này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và các cán bộ thuộc Trung tâm Y tế TP Nha Trang, huyện Diên Khánh, thị xã Ninh Hòa cùng trưởng trạm Y tế, các chuyên trách và cộng tác viên dinh dưỡng xã Vĩnh Phương, xã Diên Sơn, xã Ninh Bình đã tận tình tham gia và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu trên thực địa.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ Ban quản lý dự án Alive & Thrive Việt Nam, các cán bộ dự án Alive & Thrive khu vực phía Nam và tỉnh Khánh Hòa đã tạo điều kiện hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật, tập huấn và trang thiết bị cho các phòng tư vấn tại các xã nghiên cứu.
Cuối cùng tôi vô cùng biết ơn những người thân trong gia đình đã động viên, hỗ trợ và khuyến khích tôi học tập và hoàn thành luận án.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
A&T Alive & Thrive (Nuôi dưỡng và phát triển) ABS Ăn bổ sung
BMHT Bú mẹ hoàn toàn
BQL Ban quản lý
CBYT Cán bộ y tế
CNSS Cân nặng sơ sinh
CSHQ Chỉ số hiệu quả
CSSK Chăm sóc sức khỏe
CSYT Cơ sở y tế
CTDD Chuyên trách dinh dưỡng
CTNT Can thiệp nông thôn
CTTT Can thiệp thành thị
CTV Cộng tác viên
ĐTĐ Đối tượng đích
DVTV Dịch vụ tư vấn
GDDD Giáo dục dinh dưỡng
HAZ Chỉ số z-score Chiều cao theo tuổi
Hb Hemoglobin
HPN Hội phụ nữ
HQCT Hiệu quả can thiệp
KTC Khoảng tin cậy
KT-TH Kiến thức thực hành
KTV Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Khánh Hòa KT-XH Kinh tế xã hội
NCBSM Nuôi con bằng sữa mẹ NCBSMHT Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn NCSS Nhẹ cân sơ sinh
NDTN Nuôi dưỡng trẻ nhỏ
PCSDD Phòng chống suy dinh dưỡng PNMT Phụ nữ mang thai
PPĐL Phương pháp định lượng
PPĐT Phương pháp định tính
PTV Phòng tư vấn
PVS Phỏng vấn sâu
SCT Sau can thiệp
SD Standard Deviation (độ lệch chuẩn)
SDD Suy dinh dưỡng
SKSS Sức khỏe sinh sản
TCMR Tiêm chủng mở rộng
TCT Trước can thiệp TCYTTG Tổ chức Y Tế Thế Giới TĐHV Thay đổi hành vi
TLN Thảo luận nhóm
TLTT Tài liệu truyền thông
TTDD Tình trạng dinh dưỡng
TTGT Truyền thông gián tiếp
TTTT Truyền thông trực tiếp
TTYT Trung tâm y tế
TYT Trạm y tế
UBND Ủy ban nhân dân
UNICEF The United Nations Children’s Fund
(Quỹ Nhi Đồng Liên Hợp Quốc)
VDD Viện Dinh Dưỡng
WAZ Chỉ số z-score Cân nặng theo tuổi
WH Weight for height (cân nặng theo chiều cao) WHZ Chỉ số z-score Cân nặng theo chiều cao YTCS Y tế cơ sở
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 13
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 15
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 16
1.1. Suy dinh dưỡng ở trẻ em 16
1.1.1. Khái niệm và các hình thái suy dinh dưỡng ở trẻ em 16
1.1.2. Suy dinh dưỡng năng lượng protein và các hậu quả 16
1.1.3. Thiếu máu thiếu sắt 18
1.1.4. Các phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em 19
1.1.5. Tình hình suy dinh dưỡng và thiếu máu ở trẻ em 21
1.2. Cơ sở lý thuyết xây dựng mô hình can thiệp 25
1.2.1. Các nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở trẻ em 25
1.2.2. Các can thiệp dựa trên bằng chứng được khuyến cáo 27
1.2.3. Mô hình phòng chống của Y tế công cộng 28
1.2.4. Tầm quan trọng chăm sóc dinh dưỡng bà mẹ trẻ em dưới 24 tháng tuổi 29
1.2.5. Tầm quan trọng truyền thông giáo dục dinh dưỡng và Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2011-2020, tầm nhìn đến 2030 29
1.2.6. Một số khuyến cáo về chế độ dinh dưỡng cho trẻ nhỏ 30
1.3. Cơ sở thực tiễn-Các can thiệp phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em 31
1.3.1. Các can thiệp phòng chống suy dinh dưỡng trên thế giới 31
1.3.2. Các can thiệp phòng chống suy dinh dưỡng tại Việt Nam 35
1.3.3. Các ưu điểm và nhược điểm của mô hình can thiệp trước đây 39
1.4. Các loại hình và phương tiện truyền thông 40
1.4.1. Những khái niệm cơ bản 40
1.4.2. Mô hình truyền thông thay đổi hành vi 41
1.4.3. Truyền thông trực tiếp 42
1.4.4. Truyền thông gián tiếp 43
1.4.5. Sử dụng phương tiện trực quan trong truyền thông 43
1.5. Khung lý thuyết can thiệp và mô hình dự định triển khai 44
1.6. Mô tả sơ lược về các xã nghiên cứu 45
CHƯƠNG 2 : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 48
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 48
2.1.1. Địa điểm nghiên cứu 48
2.1.2. Thời gian nghiên cứu 48
2.2. Đối tượng nghiên cứu 48
2.2.1. Nghiên cứu định lượng 48
2.2.2. Nghiên cứu định tính 49
2.3. Phương pháp nghiên cứu 49
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 49
2.3.2. Phương pháp xây dựng mô hình can thiệp 51
2.3.3. Cỡ mẫu phương pháp chọn mẫu 60
2.3.4. Phương pháp thu thập số liệu 62
2.3.5. Phương pháp phân tích số liệu 64
2.3.6. Các chỉ số nghiên cứu 65
2.3.7. Các khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá trong nghiên cứu 66
2.4. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 69
2.5. Hạn chế của nghiên cứu 69
2.6. Cách khắc phục hạn chế 70
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 72
3.1.Thực trạng suy dinh dưỡng và yếu tố liên quan ở trẻ em 0-36 tháng tuổi tại 3 xã nghiên cứu trước can thiệp 72
3.1.1. Thông tin chung về bà mẹ và hộ gia đình 72
3.1.2. Tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ trước can thiệp 73
3.1.3. Tình trạng thiếu máu dinh dưỡng của trẻ 76
3.1.4. Một số chỉ số thực hành bú mẹ 77
3.1.5. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ 81
3.2. Kết quả hoạt động xây dựng và triển khai mô hình 86
3.2.1. Kết quả xây dựng mô hình 86
3.2.2. Kết quả triển khai hoạt động mô hình can thiệp 87
3.2.3. Hoạt động giám sát 95
3.2.4. Đánh giá kết quả hoạt động truyền thông qua phản hồi của bà mẹ 96
3.2.5. Khó khăn, thuận lợi khi triển khai thực hiện chương trình 100
3.3. Đánh giá hiệu quả mô hình sau can thiệp 101
3.3.1. Đánh giá thay đổi kiến thức thực hành nuôi dưỡng trẻ nhỏ của bà mẹ 101
3.3.2. So sánh tình trạng dinh dưỡng của trẻ trước và sau can thiệp 103
3.3.3. Đánh giá hiệu quả của can thiệp đối với tình trạng thiếu máu ở trẻ 110
3.3.4. Đánh giá khả năng áp dụng mô hình truyền thông đa dạng 113
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 116
4.1. Thực trạng suy dinh dưỡng và các yếu tố liên quan ở trẻ em 0-36 tháng tuổi tại 3 xã nghiên cứu trước can thiệp 116
4.1.1. Tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ từ 0-36 tháng tuổi 116