Một Số Vấn Đề Đặt Ra Về Văn Hóa Chính Trị Của Cán Bộ Chính Trị Cấp

thiếu tính chủ động và chưa dựa trên sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, đơn vị và địa phương. Ở một số nơi công tác tuyển chọn đào tạo chuyển loại cán bộ chính trị cấp phân đội, thường không thuộc số người có năng lực tốt trong lĩnh vực chuyên môn họ đang công tác. Quá trình học việc giáo dục, định hướng liên quan trực tiếp đến văn hóa chính trị của các lực lượng sư phạm trong nhà trường còn ít. Báo cáo của Tổng cục Chính trị chỉ ra: “Trong tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng, xây dựng văn hóa chính trị cho đội ngũ chính ủy, chính trị viên vẫn chưa mạnh dạn đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng; việc tập huấn, bồi dưỡng, truyền thụ kinh nghiệm, cấp trên bồi dưỡng cấp dưới ở một số đơn vị chưa nhiều, chưa kỹ” [155, tr.72].

Mô hình, mục tiêu đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội còn nhiều bất cập, chưa được cụ thể hóa một cách đầy đủ đối với từng loại cán bộ, từng chức danh ở các đơn vị. Động cơ học tập của học viên chưa thực sự trở thành yếu tố thúc đẩy bên trong cho hình thành và phát triển văn hóa chính trị còn mức độ. Cho nên văn hóa chính trị của một số cán bộ chính trị cấp phân đội chưa thực sự tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ. Kết quả điều tra xã hội học có tới 87,2% ý kiến trả lời nguyên nhân của hạn chế văn hóa chính trị là liên quan đến chất lượng giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng ở đơn vị [Phụ lục 4.12]. Chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống ở một số đơn vị còn thấp; việc tổ chức học tập, nghiên cứu nghị quyết, chỉ thị, chủ trương đường lối của Đảng còn bộc lộ hạn chế; việc hướng dẫn phương pháp bồi dưỡng học tập cho họ theo phương châm “thủ trưởng là giáo viên” còn chưa phát huy thực sự hiệu quả: “Hoạt động bồi dưỡng nâng cao phẩm chất chính trị, tri thức, năng lực và hành vi chính trị có nội dung chưa toàn diện, còn nặng về lý thuyết; nhiều khi còn nặng về hình thức mà chưa coi trọng tính thiết thực, hiệu quả” [155 tr.72].

Một số nội dung của môi trường văn hóa chính trị ở đại đội, tiểu đoàn còn chưa đồng bộ và phát huy vai trò nâng cao tri thức, năng lực hoạt động chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội. Thiết chế chính trị về các tổ chức

lãnh đạo, chỉ huy ở một số đơn vị chưa được xây dựng đầy đủ và hoạt động chưa hiệu quả. Cấp ủy, chỉ huy của một đại đội trực tiếp là tiểu đoàn chưa chú trọng đúng mức đến tạo môi trường thuận lợi hình thành, phát triển văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội. Bên cạch đó, cơ sở vật chất, tài chính, phương tiện vật tư cho hoạt động chính trị còn hạn hẹp, thiếu thốn. Việc bảo đảm các tiêu chuẩn sách báo, câu lạc bộ, nhà văn hoá, phương tiện nghe nhìn, bảo đảm thể thao, vui chơi giải trí còn chậm, còn chưa phản ánh hết so yêu cầu thực tiễn hoạt động chính trị ở nhiều đơn vị, nhất là các đơn vị ở vùng sâu, vùng xa... Qua phỏng vấn cán bộ chủ trì trung đoàn cho rằng: một số đơn vị xây dựng thiết chế lãnh đạo, chỉ huy còn hạn chế, thiết chế cơ sở vật chất còn thiếu… Ảnh hưởng tới hoạt động chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội, xây dựng môi trường văn hóa chính trị mẫu mực trong đơn vị [Phụ lục 3]. Đó là nguyên nhân dẫn tới hạn chế văn hóa chính chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội.

Bốn là, tính tích cực, tự giác trong rèn luyện, phấn đấu tự nâng cao trình độ văn hóa chính trị của một số cán bộ chính trị cấp phân đội có mặt còn hạn chế.

Một số cán bộ chính trị cấp phân đội vẫn còn biểu hiện ngại học tập, ngại tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống dẫn chất lượng thực hiện nhiệm vụ còn thấp. Qua kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ chính trị cấp phân đội ở một số đơn vị (chủ yếu ở cấp đại đội) [Phụ lục 12, 14]. Kết quả đánh giá, xếp loại chất lượng đảng viên đối với cán bộ chính trị cấp phân đội vẫn có đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ [Phụ lục 13]. Điều đó ảnh hưởng, tác động đến tư tưởng, dư luận không tốt tới bộ đội ở đơn vị, cũng là một trong lực cản nâng cao văn hóa chính trị hiện nay. Một số đơn vị sơ kết thực hiện Nghị quyết 51- NQ/TW của Bộ Chính trị “Về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam” cũng chỉ ra: “Một số chính trị viên thiếu kiến thức, kinh nghiệm và năng lực toàn diện, chưa khẳng định rò được vai trò chủ trì về chính trị; có đồng chí chưa thực sự yên tâm với nhiệm vụ” [125, tr.13]. Cũng qua kết quả khảo sát điều tra xã hội học của hạ sĩ quan, chiến sĩ cho rằng một số cán bộ chính trị cấp phân đội chưa đề cao tính tự giác là 30,2% ý kiến trả

lời; chưa thống nhất giữa lời nói và việc làm có 14,9% ý kiến trả lời và 31,2% ý kiến trả lời thái độ làm việc dập khuôn, máy móc chưa sáng tạo [Phụ lục 5.5].

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 225 trang tài liệu này.

Thực trạng yếu về tự giác, chủ động trong tự học, tự rèn luyện về văn hóa chính trị của một số cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay, do yếu tố chủ quan. Đây là nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến những hạn chế về văn hóa chính trị của một bộ phận cán bộ chính trị cấp phân đội ở đơn vị có mặt chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ. Một số cán bộ chính trị cấp phân đội còn chưa nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của văn hóa chính trị; việc tự học tập nâng cao tri thức chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực chủ trì chính trị và hành vi chính trị còn chủ quan duy ý chí. Một số ít cán bộ chính trị cấp phân đội còn có tư tưởng cho rằng chủ trì chính trị là giỏi mọi mặt. Đảng ủy Sư đoàn 2, Quân khu 5 mạnh dạn chỉ ra: “Một bộ phận cán bộ quân sự, chính trị chưa chịu khó nghiên cứu, học tập, rèn luyện nên trình độ, năng lực, kinh nghiệm, phương pháp, tác phong công tác chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ; uy tín, vai trò đối với đơn vị còn thấp” [18, tr.8]. Qua kết quả điều tra xã hội học có 91,4 % ý kiến trả lời cho rằng một bộ phận cán bộ chính trị cấp phân đội còn hạn chế tự học tập, rèn luyện văn hóa chính trị [Phụ lục 4.12]; mặt khác điều tra xã hội học của cán bộ chính trị cấp phân đội về tầm quan trọng của văn hóa chính trị thì có 5,5% trả lời bình thường và có 2,9% ý kiến trả lời không quan trọng [Phụ lục 4.1];. Qua đó khẳng định, nguyên nhân dẫn đến hạn chế về văn hóa chính trị là yếu tố chủ quan của một số cán bộ chính trị cấp phân đội.

3.2.3. Một số vấn đề đặt ra về văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam

Một là, mâu thuẫn giữa yêu cầu cao, cấp thiết nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội với nhận thức, trách nhiệm, năng lực của chủ thể về văn hóa chính trị còn hạn chế.

Đây là mâu thuẫn cơ bản bao trùm cả quá trình nâng cao văn hóa chính trị cho cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay. Giải quyết mâu thuẫn

này sẽ quyết định tới sự thành công của quá trình nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội trong quân đội. Bản chất của vấn đề mâu thuẫn trên chỉ ra rằng, hai mặt của vấn đề không đồng thuận với nhau, mà đó là mâu thuẫn giữa một bên là yêu cầu cao, cấp bách phải nâng cao văn hóa chính trị với một bên là trình độ nhận thức về văn hóa chính trị của chủ thể, đặc biệt là của một bộ phận cán bộ và cán bộ chính trị cấp phân đội còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu. Đây là vấn đề đặt ra một cách cấp bách, khách quan nhằm xây dựng, hoàn thiện phẩm chất, năng lực trong xây dựng, phát triển văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội ngang tầm với nhiệm vụ của quân đội hiện nay.

Ở mặt thứ nhất, yêu cầu cao, cấp bách phải nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội, mà việc nâng cao này bị chi phối, quy định trực tiếp bởi yêu cầu cao về xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Hiện nay, trước yêu cầu bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; đòi hỏi phải nâng cao nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là đội ngũ cán bộ chính trị là người chủ trì về chính trị ở đơn vị, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội. Văn kiện Đảng bộ Quân đội lần thứ XI xác định:

Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, quân đội vững mạnh về chính trị, cán bộ đảng viên có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, nắm vững chức trách, nhiệm vụ, tinh thông nghiệp vụ, đạo đức cách mạng trong sáng, giữ vững, phát huy bản chất cách mạng, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao [156, tr.46 - 47].

Mặt thứ nhất này đòi hỏi và đặt ra yêu cầu mà việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay cần phải đáp ứng. Việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội không phải là mục đích tự

thân, mà đó còn là nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ này thực sự “có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, nắm vững chức trách, nhiệm vụ, tinh thông nghiệp vụ, đạo đức cách mạng trong sáng, giữ vững, phát huy bản chất cách mạng, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao”; là phải “Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, quân đội vững mạnh về chính trị”.

Ở mặt thứ hai, nhận thức, trách nhiệm, năng lực của chủ thể văn hóa chính trị, đặc biệt là của cán bộ chính trị cấp phân đội hiện còn hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu. Đó là “năng lực công tác của một bộ phận cán bộ chính trị cấp phân đội còn những mặt hạn chế, chuyển biến tiến bộ chậm so với sự phát triển của tình hình và yêu cầu nhiệm vụ” [5, tr.110]. Trong khi đó, thực tế cho thấy: “nhận thức của một số chủ thể (kể cả cán bộ chủ trì) về vị trí, vai trò và sự cần thiết phải xây dựng văn hóa chính trị cho chính ủy, chính trị viên có lúc, có nơi chưa thực sự được đầy đủ” [155, tr.71]. Kiến thức văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội chưa đồng đều, nhận thức sự cần thiết phải nâng cao văn hóa trong chủ trì chính trị có hiện tượng phiến diện, chưa đầy đủ, toàn diện:

Còn biểu hiện lúng túng hoặc thờ ơ với những vấn đề chính trị thế giới, khu vực và trong nước; chưa nhạy bén trong giải quyết những vấn đề chính trị liên quan đến chức trách, nhiệm vụ được giao; chưa thống nhất lời nói với việc làm… làm ảnh hưởng tới kết quả hoàn thành nhiệm vụ của bản thân và xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị [155, tr.69 - 70].

Mặt hạn chế này gây khó khăn và cản trở đối với việc xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội nói chung, cán bộ chính trị cấp phân đội nói riêng cũng như văn hóa chính trị của họ, tạo nên mâu thuẫn cơ bản, mà quá trình nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay cần phải giải quyết tốt.

Thực chất của mâu thuẫn này là một bên các chủ thể yêu cầu nâng cao văn hóa chính trị cho họ, mặt khác là thực trạng của một bộ phận trong chủ thể nhận thức, trình độ, năng lực giáo dục văn hóa chính trị chưa tích cực và

hạn chế. Mặt thứ nhất và mặt thứ hai tác động lẫn nhau, tạo nên vấn đề có tính mâu thuẫn, mà việc nhận thức và giải quyết nó đòi hỏi phải quán triệt sâu sắc và cụ thể quan điểm Đại hội XIII của Đảng về vai trò, năng lực, phẩm chất chính trị của chủ thể, của cán bộ:

Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiền phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết [29, tr.187 - 188].

Để phát triển văn hóa chính trị cho cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay, thì việc nâng cao trình độ văn hóa chính trị cho cán bộ lãnh đạo, chỉ huy và các tổ chức đảng là vô cùng quan trọng. Chỉ có trên cơ sở nhận thức biện chứng giữa cán bộ chính trị cấp phân đội và các chủ thể khác thì mới ngang tầm với mục đích, nhiệm vụ, kế hoạch nâng cao văn hóa chính trị cho đội ngũ này. Suy cho cùng các chủ thể đi giáo dục, xây dựng, bồi dưỡng, phát triển, nâng cao văn hóa chính trị thì trước hết lực lượng này phải là tiêu biểu về tri thức, lập trường giai cấp, bản lĩnh chính trị, đạo đức chính trị và hành vi chính trị trước khi làm nhiệm vụ giáo dục cho cấp dưới. Để phát huy vai trò của các chủ thể, thì phải nâng cao toàn diện về tri thức chính trị, hiểu biết về văn hóa chính trị, mối quan hệ văn hóa và chính trị, đặc biệt nhân cách chính trị, đạo đức chính trị của họ.

Giải quyết tốt vấn đề mâu thuẫn này sẽ tạo ra động lực quan trọng góp phần nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Nó đòi hỏi phải phát huy vai trò của từng chủ thể trong giải quyết mối quan hệ của mâu thuẫn trên, làm sao khắc phục hạn chế và thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của mỗi lực lượng trong quá trình nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội. Phải

“Phát huy vai trò tiền phong gương mẫu và trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo phương châm “trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo” [156, tr.41].

Theo đó, đối với cấp ủy đảng, là lực lượng lãnh đạo mọi mặt của đơn vị, họ là người quyết định đến thành công giáo dục nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội. Cơ quan chính trị ở đơn vị cơ sở với chức năng là cơ quan tham mưu cho lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị và hướng dẫn hoạt động chính trị vào nâng cao văn hóa chính trị cho cán bộ chính trị cấp phân đội. Theo đó, phải cần xác định rò:

Cơ quan chính trị đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt nam là cơ quan tham mưu của cấp ủy cùng cấp, đồng thời là một cơ quan thuộc hệ thống tổ chức hành chính quân sự; chấp hành mọi chỉ lệnh, mệnh lệnh của người chỉ huy và chính ủy, chính trị viên về các hoạt động của đơn vị theo đúng pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ và các quy định của quân đội [150, tr.58].

Đối với chỉ huy, là lực lượng có vai trò quan trọng trong việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội. Cần phát huy vai trò của họ trong cụ thể hóa và tổ chức thực hiện nghị quyết lãnh đạo, nhằm nâng cao văn hóa chính trị cho cán bộ chính trị cấp phân đội; giáo dục nhận thức đầy đủ sự cần thiết, ý nghĩa của văn hóa chính trị đối với họ. Bởi vì, chỉ huy, quản lý là những người trực tiếp, thường xuyên tiếp xúc thông qua giao ban, kiểm tra đơn vị nên sẽ có nội dung hình thức, biện pháp sát, phù hợp để bồi dưỡng, nâng cao văn hóa chính trị cho cán bộ chính trị cấp phân đội.

Đối với Hội đồng quân nhân, Đoàn thanh niên, cần phát huy thế mạnh của các tổ chức này trong quán triệt, cổ động bộ đội thực hiện chủ trương, đường lối của chị bộ, nhiệm vụ của chỉ huy và giám sát, thực hiện nâng cao văn hóa chính trị ở đơn vị.

Hai là, mâu thuẫn giữa hệ giá trị văn hóa chính trị cần phát triển của cán bộ chính trị cấp phân đội với những tồn tại, bất cập của chính bản thân đội ngũ này.

Đây là vấn đề diễn ra giữa một bên yêu cầu hệ giá trị văn hóa chính trị cần phát triển với một bên biểu hiện văn hóa chính trị còn hạn chế đang tồn tại ở một bộ phận cán bộ chính trị cấp phân đội và trong quân đội, môi trường xã hội bên ngoài. Mối quan hệ biện chứng mâu thuẫn của hai mặt đối lập cần phải giải quyết là: giữa hệ giá trị cần phát triển toàn diện các yếu tố cấu thành văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội; với thực tế hạn chế văn hóa chính trị cá nhân, tập thể đơn vị ảnh hưởng sự phát triển văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội.

Hệ giá trị văn hóa chính trị cần phát triển đặt ra yêu cầu vừa có tính định hướng, nội dung vừa cụ thể và đòi hỏi quá trình nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội phải hướng đến và đạt tới. Những tồn tại, bất cập của cán bộ chính trị, với những hạn chế về văn hóa chính trị còn tồn tại ở một bộ phận cán bộ này và trong quân đội ta hiện nay, gây nên những khó khăn, phức tạp, cùng với hệ giá trị văn hóa chính trị cần phát triển, hợp thành vấn đề có tính mâu thuẫn này, đòi hỏi việc nâng cao văn hóa chính trị của cán bộ chính trị cấp phân đội phải quan tâm giải quyết.

Hệ giá trị văn hóa chính trị trong quân đội là một bộ phận văn hóa chính trị xã hội chủ nghĩa, truyền thống văn hóa chính trị của dân tộc Việt Nam. Đó là sự kết tinh những giá trị, tạo thành chuẩn mực, ứng xử giữ gìn tư cách đạo đức chính trị, nhân cách chính trị của mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa: Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Hệ giá trị đó hoạt động luôn gắn liền với chủ thể, môi trường, hoàn cảnh cụ thể của từng giai đoạn lịch sử để tìm ra biện pháp giải quyết mâu thuẫn, từ đó bồi đắp và nâng cao bản chất của người cán bộ chính trị cấp phân đội. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9, khóa XI “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” xác định nhiệm vụ hoàn thiện các chuẩn mực giá trị văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện: