2/2002.
27. Nguyễn Anh Vũ (Biên soạn), Thạch Lam Tác phẩm và lời bình, NXB Văn học 2012.
PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 01: Giáo án thực nghiệm.
Tiết 36 37 38 HAI ĐỨA TRẺ
THẠCH LAM
Có thể bạn quan tâm!
-
Bươć 3: Tổ Chức Đánh Giá Kết Quả Đoc Hiêủ Văn Ban Bằng Taí Hiêṇ Cać -
Định Hươń G Thiết Kếgiáo Án Thực Nghiệm. -
Đề Tài Vận Dụng Lí Thuyết Về Hoạt Động Giao Tiếp Vào Dạy Học -
Tâm Trạng Của Chị Em Liên Trước Cảnh Vật Và Con Người Phố Huyện Lúc Buổi Chiều: -
Tâm Trạng Của Chị Em Liên Khi Phố Huyện Về Đêm: -
Vận dụng lí thuyết về hoạt động giao tiếp vào dạy học đọc hiểu truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam - Dương Thị Duyên - 15
Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.
MỤC TIÊU BAÌ HỌC.
1. Kiến thức: Cảm nhận được tình cảm xót thương của Thạch Lam
đối với những con người sống nghèo khổ, quẩn quanh và sự cảm thông, trân trọng của nhà văn trước mong ước của họ về một tương lai tươi sáng hơn.
2. Kỹ năng: Nhận diện và phân tích được nét độc đáo trong bút pháp
nghệ thuật của Thạch Lam được thể hiện qua một truyện ngắn thuộc loại
“truyện ngắn tâm tình”.
3. Thái độ: Trân trọng, xót thương cho những con người nhỏ nhoi trong xã hội cũ.
4. Định hướng năng lực:
Năng lực giải quyết vấn đề: lí giải hiện tượng đời sống được thể
hiện qua tác phẩm: hiện tượng sống mòn mỏi, bế quan điểm cá nhân khi đánh giá hiện tượng đó.
tắc; HS thể
hiện được
Năng lực sáng tạo: HS xác định và hiểu được những ý tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm, trình bày được suy nghĩ của mình trước giá trị cuộc sống được thể hiện qua tác phẩm.
Năng lực hợp tác: HS cùng chia sẻ, phối hợp với nhau qua hoạt động thảo luận nhóm.
Năng lực GT Tiếng Việt: HS giao tiếp cùng tác giả qua văn bản, nâng cao khả năng sử dụng Tiếng Việt.
Năng lực thưởng thức văn học, cảm thụ thẩm mỹ: HS cảm nhận vẻ
đẹp ngôn ngữ văn học tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Thạch Lam; biết rung động trước đời sống nghèo nàn nơi phố huyện; nhận ra được những giá trị thẩm mỹ của tác phẩm...
NỘI DUNG VÀCAĆ
BƯƠĆ
THỰC HIỆN BÀI DẠY.
A. Phương tiện vàphương phaṕ dạy học.
I. Phương tiện dạy học.
1. Giaó viên.
tać
SGK, SGV Ngữvăn 11, tập 1 – chương trình chuẩn, saćh tham khảo về giả Thạch Lam.
Giaó
ań
giảng dạy.
Cać
phương tiện trực quan: maý
chiếu, tranh ảnh vềThạch Lam, Hai
đưá
trẻ, hiǹ h ảnh đoàn tàu…
2. Học sinh.
SGK, vở chuẩn bị baì.
Các tài liệu sưu tầm liên quan tới tác giả vàtác phẩm.
II. Phương pháp day hoc.
GV câǹ xuôi trữtiǹ h.
trang bị cho HS tri thưć
vềchủ nghiã
lañ g mạn, đặc điểm văn
Sư
dung phôí hợp cać
biện pháp: đoc diễn cảm, phat́ vấn, đàm thoại,
thảo luận nhoḿ , cać câu hoi gợi mở, câu hỏi nêu vâń đê,̀ câu hoỉ cam̉ thu.
B. Hươń g dẫn chuẩn bị baì.
1. GV hươń g dẫn HS caćh đoc hiểu bài hoc.
Đọc kĩphần tiểu dẫn, tìm hiểu những đặc điểm chính cua truyện ngắn và con ngươì nhàvăn.
Đọc kĩtać phâm,̉ chúýphat́ âm chính xac,́ đoc đúng quy tăć ngữphap,́
ngăt́ nghỉ theo hệ thống dấu câu. Chúýnhững câu văn dài tạo cảm giác dàn trải.
+ Trong quátriǹ h đọc, đặc biệt lưu ýnhưñ g chi tiết miêu tả cảm giać, suy
tư của nhân vật Liên. Giong đoc nhẹ nhaǹ g trong sań g, biểu lộ được nhưñ g cảm
xuć
khać
nhau cua
cô bé. Giong êm ả, nhịp nhaǹ g trong nhưñ g cam
nhận trước
thiên nhiên biǹ h dị, thơ mộng: “Chiều, chiêù rồi. Một chiêù em như ru, văng
văng tiêń g ếch nhaí kêu ran ngoaì ruộng theo giónhẹ đưa vào”…Hay: “Trơì
đãbắt đầu đêm, một đêm muà
ha êm như
nhung vàthoang qua giómat́…”
Giong trong sań g vàman mać
ưu tư trươć
nhưñ g cảnh ngộ đời sống nghèo khó,
đơn điệu của bản thân vànhưñ g ngươĩ xung quanh. Giong sôi nổi trong nhưñ g doǹ g hồi tưởng vềquákhứtươi đẹp vàchợt chùng xuống khi trở vềhiện tại.
Giong naó
nưć
khi đoàn tàu đến…
+ GV cuñ g cần lưu ýđến giong của cać nhân vâṭ trong truyên:̣ Giong trò
chuyện âu yêḿ
của chị em Liên, giong luć
than vañ , chań
nan
cua
chị Tí, giong
say sưa không biǹ h thươǹ g của cụ Thi…
Tập đoc diêñ cam̉ một sốđoan.̣
“Tiêń g trống thu không trên caí choì cua
huyện nho;
tưǹ g tiếng một
vang ra để goi buôi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa chaý vànhưñ g đám mây
ań h hồng như hoǹ
than sắp tàn. Dãy tre laǹ g trươć
mặt đen lai vàcắt hình rõ
rệt trên nêǹ trơì”.
“Chiêù , chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiênǵ êch́ nhái
kêu ran ngoaì đồng ruộng theo giónhẹ đưa vaò . Trong cua haǹ g hơi tối, muỗi
đãbắt đầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen; đôi mắt chị
boń g tối ngập đầy dần vàcái buồn cu buổi chiêù quê thấm thía vào tâm hồn
ngây thơ cua
chi;
Liên không hiểu sao, nhưng thâý
loǹ g buồn man mać
trươć
caí giờkhắc cu ngày tàn”.
“Hai chị em chờkhông lâu. Tiếng còi đãrít lên, vàtàu rầm rộ đi tới.
Liên dăt́ em đứng dậy để nhiǹ
đoàn xe vut qua, cać
toa đèn sáng trưng, chiếu
ań h ca
xuống đường. Liên chi
thoań g trông thấy những toa hang trên sang
trong lốnhốnhưñ g ngươì, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng. Rồi chiếc tàu đi vào đêm tối, để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
Hai chị em còn nhìn theo cái chấm đỏ của chiếc đèn xanh trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre”.
“Những cảm giác ban ngày lắng đi trong tâm hồn Liên và hình ảnh của thế giới quanh mình mờ đi trong mắt chị. Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một
vùng đất nhỏ. Nhưng Liên không nghĩ được lâu; mắt chị nặng dần, rồi sau
Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối”.
2. Trả lời các câu hỏi phần “Hươń g dâñ sau:
hoc
baì” trong SGK và cać
câu hoỉ
a. Đọc diễn cảm tać phâm,̉ hiǹ h dung macḥ tâm trang̣ cua nhân vâṭ hai chị
em Liên trong tać phâm.̉
b. Tać phâm̉ đươc̣ viêt́ theo thể loaị tự sư,̣ nhưng it́ tiǹ h tiêt,́ sự kiêṇ mà
chủ yêú
làtâm trạng, cảm xuć
của nhân vật, em haỹ
tim̀
nhưñ g chi tiết, hình ảnh
thể hiện điêù đó?
c. Trong tiểu luận “Theo doǹ g” nhà văn Thạch Lam có viết: “Văn
chương giuṕ
ta lam̀
ngươì một cách toàn diện hơn, vìthưởng thức văn chương
tâm hôǹ
ta được reǹ
luyện thaǹ h một sợi dây sẵn sàng rung động trước moi vẻ
đẹp của vũtrụ, trươć
mội caí cao quýcua
cuộc đời”, em suy nghĩgìvềtiếng
loǹ g của tác giả khi học truyện ngắn này?
d. Trong truyện ngăń
Hai đưá
trẻ, Thạch Lam dưng nên khung cảnh phố
huyện vàcuộc sống sinh hoạt của con ngươì trong nhưñ g thơì điểm khác nhau:
phố
huyện lúc chiều muộn, phố
huyện lúc tối, phố
huyện lúc về
đêm khi
đoàn tàu đi qua, theo em đâu làđối tượng GT chiń h?
e. Em haỹ
đoc
kĩtać phâm
vàcho biêt́ nhân vât
naò
xuât́ hiên
vơí tâǹ
sốcao?
f. Theo em hai đưá trẻ màThacḥ Lam muốn nhăć đêń làai?
i. Bên cạnh nhân vật trung tâm làLiên thìtać
giả coǹ
nhắc đến nhân vật
phụ nào?
k. Chị em Liên vàAn cómối quan hệ vàthaí độ như thếnào đối với các nhân vật phụ đãnêu ở trên?
l. Tại sao tać
giả lại đặt nhan đềlà“Hai đưá
trẻ”?
m. Nhân vât
trung tâm trong truyên
ngăń
làbiêu
tươn
g cho “tićh caćh và
tâm hôǹ âý ?
An Nam”, em cam
nhân
đươc
gìkhi tiêṕ
cân
vơí hiǹ h tươn
g nghệ thuâṭ
C. Tiến trình bài học:
1. Ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: Em hãy nêu ngắn gọn những đặc điểm chính của văn học Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến CMT8/ 1945?
Gợi ýcâu trả lơì:
Đổi mơí theo hươń g hiện đại hóa.
Hiǹ h thành hai bộ phận với nhiều xu hướng văn hoc.
Phat́ triển hết sức nhanh choń g.
3. Vào bài mới:
Lơì dẫn vaò
baì: Tự lưc
văn đoàn đãlàm dậy lên phong trào sáng tać
văn
xuôi râm̀
rộ ở nươć
ta giai đoạn 1930 1945. Nhiều cây bút, nhiều phong cách
nở rộ, nhưng chỉ riêng Thạch Lam lại đi vềvơí một khung trơì riêng trầm lặng. Văn phong Thạch Lam đong lại trong loǹ g ngươì đoc bởi giong văn nhẹ nhaǹ g,
tinh tê,́ trong sań g, gian
dị màthấm thía. Qua nhưñ g tać
phẩm cua mình, Thạch
Lam muôń đem đêń cho người đọc nhưng̃ bài học nhân sinh tương̉ như gian̉
đơn nhưng lại hêt́ sưć
sâu sắc. Truyện ngắn Hai đưá
trẻ chỉ như một bản đàn
êm nhẹ song cuñ g đủ để tâm hồn bạn đoc thổn thưć…Tiết hoc hôm nay chuń g
ta sẽtim̀ hiêủ tać phâm̉ naỳ để thâý chủ đề tư tương̉ mànhàvăn muốn gưỉ
găḿ .
1: Tim̀
HOẠT ĐỘNG 1: GV HƯƠŃ G DẪN HS TIM̀ HIỂU CHUNG.
hiểu vềtác giả Thạch Lam.
GV: Gọi 1 HS đọc phần Tiểu dẫn SGK Ngữ văn, tập 1, trang 94.
Câu hỏi 1: Phần Tiểu dẫn trong SGK đã trình bày những nét cơ bản nào về tác giả Thạch Lam? Điểm nào trong tính cách của Thạch Lam để lại
ấn tượng mạnh mẽ với em? Vì sao?
HS trả lời / GV bổ sung, hoàn thiện kiến thức:
1. Tìm hiểu về tác giả Thạch Lam (1910 1942):
Quê quán: Thạch Lam sinh ra ở Hà Nội sau đó chuyển về sống ở phố huyện Cẩm Giàng (Hải Dương).
Gia đình: Công chức gốc quan lại.
Bản thân: + Ông tên thật là Nguyễn Tường Lân đãcùng hai anh là
Nguyễn Tường Tam (Nhất Linh) và Nguyễn Tường Long sáng lập ra “Tự lực văn đoàn” nổi tiếng.
+ Thạch Lam học chủ yếu ở Hà Nội, tính tình đôn hậu, tinh tế, nhạy cảm trước mọi biến thái tinh vi của cảnh vật và con người.
+ Ông có quan niệm văn chương tiến bộ lành mạnh “văn chương phải là một vũ khí đặc lực để giúp con người sống trong sạch và cải tạo xã hội”.
+ Là nhà văn nổi tiếng với lối viết truyện không có cốt truyện.
Câu hỏi 2: Em hãy kể tên những sáng tác chiń h của Thạch Lam?
HS dựa vào Tiểu dẫn SGK trả lời / GV bổ sung, hoàn thiện kiến thức:
2. Sự nghiệp văn chương của Thạch Lam (sáng tác phong phú, đa dạng, có phong cách riêng độc đáo:
(1942)
Truyện ngắn:
Gió đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc
Tiểu thuyết: Ngày mới (1939)
Tuỳ bút: Hà Nội băm sáu phố phường (1943)
Sáng tác đồ sộ, phong phú cho thấy tài năng của Thạch Lam ở nhiều thể loại.
3. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ”:
+ Vị trí: truyện ngắn được rút ra từ tập “Nắng trong vườn” (1938).
+ Thuộc loại “truyện ngắn tâm tình” (truyện ngắn không thể tóm tắt bằng các tình tiết giống như các truyện ngắn tự sự khác. Tác giả chỉ ghi lại những nét tâm trạng của nhân vật trữ tình khi tiếp xúc với cảnh vật và con người. Đây là một nét sáng tạo độc đáo của Thạch Lam khi viết truyện ngắn vì thể loại này là sự pha trộn đặc điểm của cả thơ và văn xuôi).
+ Giới thiệu chung về tình tiết truyện và các nhân vật chính (hai chị em Liên và An vì gia đình sa sút phải chuyển từ Hà Nội về quê phố huyện sinh sống. Hai chị em quản lý một gian hàng tạp hoá nghèo nàn ở phố huyện)
4. Xać
đinh bốcục của văn bản.
GV yêu cầu HS giơí thiệu về tình tiết truyện, hướng dẫn HS những
đặc điểm của kiểu “truyện ngắn tâm tình”. Từ cơ sở định bố cục của truyện ngắn “Hai đứa trẻ”.
đó, gợi ý cho HS xác
Sau đóGVchốt lại bố cục phù hợp nhất cho việc đọc hiểu tác phẩm
“Hai đứa trẻ”:
Bố cục của truyện ngắn: gồm 3 phần
1. (Từ
đầu đến “nhỏ
dần về phía cuối làng”): Tâm trạng của chị em
Liên trước cảnh vật và con người phố huyện lúc chiều muộn.
2. (Tù “Trời đã bắt đầu đêm”đến “sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”): Tâm trạng của chị em Liên trước cảnh vật và con người phố huyện lúc tôí.
Bươć
3. (Còn lại): Tâm trạng của chị em Liên khi đoàn tàu đi qua.
HOẠT ĐỘNG 2:GV HƯƠŃ G DẪN HS ĐOC HIỂU VĂN BẢN.
1: GV hươń g dẫn HS tự đoc “tác phẩm” vàxây dựng quan hệ GT