bản trong hệ thống tổ chức quyền lực nhà nước. Trong hệ thống nhân dân làm chủ đất nước, chế độ đại hội đại biểu nhân dân đóng vai trò chủ đạo, bảo đảm quyền quyết định cao nhất và quyền giám sát cuối cùng của nhân dân, bảo đảm tương lai và vận mệnh của đất nước ở trong tay của người dân. Đây là sức mạnh cơ bản và quan trọng nhất để nhân dân làm chủ đất nước.
3.1.3. Thành tựu phát triển con người toàn diện trên phương diện xã hội
Trung Quốc theo đuổi triết lý phát triển lấy nhân dân làm trung tâm, nỗ lực giải quyết những vấn đề mà người dân quan tâm nhất, nâng cao một cách hiệu quả ý thức về quyền lợi và hạnh phúc của người dân và đã đạt được nhiều kết quả to lớn trong việc phát triển con người toàn diện trên phương diện xã hội. Những thành tựu trên phương diện xã hội là kết quả của thành tựu trên phương diện kinh tế và chính trị đã nêu trên, một xã hội phát triển là điều kiện để con người được phát triển toàn diện mọi khả năng của mình.
Thứ nhất, đời sống nhân dân có những sự thay đổi to lớn, thu nhập của người dân Trung Quốc cả ở thành thị và nông thôn đã đạt mức khá giả. Suốt 40 năm cải cách mở cửa, Trung Quốc đã có những cải cách về chế độ phân phối thu nhập, đưa ra một loạt biện pháp nhằm làm tăng thu nhập của người dân, cải thiện tiêu dùng của người dân. Từ khi cải cách mở cửa đến nay, thu nhập của người dân Trung Quốc đã tăng lên đáng kể, cứ gần mười năm lại tăng lên gấp đôi. Năm 1978, thu nhập của người dân Trung Quốc chỉ đạt 171 Nhân dân tệ, đến năm 2009 vượt qua con số hàng chục nghìn, đến năm 2019, đạt 30.733 Nhân dân tệ, tăng 22,8 lần so với năm 1978, bình quân tăng 8,5%/ năm.
Khi thu nhập được cải thiện nhanh chóng, tỷ lệ nghèo ở Trung Quốc cũng giảm rất nhanh. Bộ mặt nông thôn Trung Quốc đang từng ngày thay đổi, tạo nên kỳ tích trong lịch sử xóa đói giảm nghèo của nhân loại. Dân số nghèo nông thôn của Trung Quốc giảm từ 770,39 triệu người vào năm 1978 xuống còn 5,51 triệu người vào năm 2019 và tỷ lệ nghèo ở nông thôn giảm từ 97,5% vào cuối năm 1978 xuống còn 0,6% vào cuối năm 2019 [122].
Thứ hai, hệ thống an sinh xã hội từng bước được đổi mới ngày càng hoàn thiện. Trung Quốc xây dựng hệ thống an sinh xã hội gắn với mục tiêu xây dựng
xã hội khá giả toàn diện nhằm thực hiện công bằng, chính nghĩa, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, xóa bỏ phân cực xã hội, làm cho con người không còn bị “tha hóa” trong lao động. Ngay từ những năm đầu tiên tiến hành cải cách mở cửa, Đảng và Chính phủ Trung Quốc đã từng bước thiết lập hệ thống an sinh xã hội mới và hệ thống an sinh xã hội cơ bản không ngừng được cải thiện; hệ thống bảo hiểm hưu trí, y tế, thất nghiệp, thương tật và thai sản ngày càng hoàn thiện hơn. Hiện nay, số người tham gia bảo hiểm ở Trung Quốc đã vượt con số 930 triệu người, số người được bảo hiểm y tế cơ bản đã vượt con số 1,35 tỷ người, cơ bản thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân. Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm thương tật, bảo hiểm thai sản đều đạt khoảng 200 triệu người, bao phủ hầu hết các nhóm nghề [52]. Mức lương hưu cơ bản tối thiểu của người dân thành thị và nông thôn, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm thương tật và các chế độ bảo hiểm xã hội khác đều được nâng lên tương ứng với sự phát triển của kinh tế - xã hội. Cải thiện dân sinh là một phần quan trọng của việc xây dựng xã hội hài hòa xã hội chủ nghĩa và tiếp tục giải quyết các vấn đề dân sinh là quá trình thúc đẩy sự phát triển toàn diện của con người.
Thứ ba, giáo dục đạt được những phát triển vượt bậc. Những thành tựu Trung Quốc đạt được trong việc phát triển con người toàn diện trên phương diện giáo dục là: (1) Thực hiện phổ cập giáo dục 9 năm. Từ năm 1986, Trung Quốc thực hiện phổ cập giáo dục 9 năm, không thu học phí, phụ phí trên phạm vi cả nước. Việc thực hiện phổ cập giáo dục có ý nghĩa lớn đối với ngành giáo dục Trung Quốc, được coi là một dấu ấn trong lĩnh vực giáo dục từ khi Trung Quốc tiến hành cải cách mở cửa đến nay. (2) Giáo dục các cấp, các loại hình phát triển vượt bậc. Năm 1978, tỷ lệ tiểu học lên trung học cơ sở của Trung Quốc chỉ đạt 60.5%, tỷ lệ trung học phổ thông vào đại học chỉ đạt 1,55%; đến năm 2019, các con số này lần lượt đạt 102,6% (tính cả số học sinh vào trung học không đúng số tuổi quy định) và 51,6%. Số năm được đến trường học của người dân Trung Quốc tăng từ 8,8 năm vào năm 1990 lên 13,9 năm vào năm 2018 [122], hệ thống giáo dục dân lập cũng phát triển rò rệt. (3) Đội ngũ giáo viên phát triển mạnh mẽ. Chính phủ Trung Quốc đã ban hành một loạt
Có thể bạn quan tâm!
-
Hồ Cẩm Đào Nhấn Mạnh “Lấy Con Người Làm Gốc”, Coi Đó Là Bản Chất Và Hạt Nhân Của “Tư Tưởng Phát Triển Khoa Học”, Đã Sáng Tạo Nên -
Một Số Vấn Đề Lý Luận Rút Ra Từ Tư Tưởng Của Các Hạt Nhân Lãnh Đạo Đảng Cộng Sản Trung Quốc Qua Các Thời Kỳ -
Thành Tựu Phát Triển Con Người Toàn Diện Trong Quá Trình Xây Dựng Chủ Nghĩa Xã Hội Đặc Sắc Trung Quốc Kể Từ Khi Nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa Ra -
Hạn Chế Của Phát Triển Con Người Toàn Diện Trên Phương Diện Kinh Tế -
Vấn đề phát triển con người toàn diện trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc và ý nghĩa tham khảo đối với Việt Nam - 14 -
Hạn Chế Của Phát Triển Con Người Toàn Diện Trên Phương Diện Môi Trường
Xem toàn bộ 193 trang tài liệu này.
các chính sách nhằm cải thiện đời sống của giáo viên, áp dụng biện pháp luân chuyển giáo viên, thống nhất biên chế giáo viên ở thành thị và nông thôn, tiến hành kiểm tra định kỳ trình độ… nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, nhất là giáo viên vùng nông thôn.
Thứ tư, việc đi sâu cải cách y tế đã đạt được những kết quả đáng kể, mức độ bao trùm của hệ thống y tế hiện đại ngày càng rộng khắp, dịch vụ y tế ngày càng hoàn thiện, hiệu quả trong phòng ngừa bệnh tật ngày càng tăng lên, sức khỏe của người dân ngày càng tốt hơn. Trung Quốc đã tổ chức mạng lưới bảo hiểm y tế cơ bản phủ khắp thành thị và nông thôn và kết nối ở nhiều tuyến, thực hiện đổi mới toàn bộ quy trình sản xuất, lưu thông và sử dụng thuốc, đảm bảo việc cung cấp thuốc cũng như trợ giá thuốc cho trẻ em và cho những người mắc bệnh nan y được duy trì ổn định. Tổng số cơ sở y tế của Trung Quốc năm 1978 là 169.732 cơ sở, đến cuối năm 2019 đã tăng lên 1.007.545 cơ sở. Cùng với sự hoàn thiện của hệ thống y tế, tuổi thọ trung bình của người dân đã tăng lên, từ 67,8 tuổi năm 1981 lên 77,3 tuổi năm 2019 và mức độ sức khỏe tốt hơn mức trung bình của các nước có thu nhập trung bình và cao [123].
Thứ năm, vấn đề việc làm từng bước được giải quyết. Số lượng việc làm tăng lên, cơ cấu việc làm liên tục được tối ưu hóa, chất lượng việc làm của người lao động không ngừng nâng lên, mức tiền lương của người lao động từng bước được nâng lên. Trung Quốc đưa ra các chính sách việc làm ngày càng hoàn thiện, có chiến lược ưu tiên giải quyết việc làm; chế độ việc làm từ chỗ Nhà nước bao cấp, phân phối chuyển sang thị trường hóa. Kết quả là dân số có việc làm tăng từ 401,52 triệu người năm 1978 lên 774,71 triệu người năm 2019 [52], và quy mô việc làm tiếp tục được mở rộng.
3.1.4. Thành tựu phát triển con người toàn diện trên phương diện văn hóa
Văn hóa, bao gồm văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần, là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra bằng lao động và hoạt động thực tiễn trong quá trình lịch sử của mình, biểu hiện trình độ phát triển xã hội trong từng thời kỳ lịch sử nhất định. Nói đến văn hóa là nói đến khía cạnh ý thức hệ của
văn hóa, tính giai cấp của văn hóa. Nền văn hóa của Trung Quốc được xây dựng dựa trên nền tảng tư tưởng của chủ nghĩa Mác và nền văn hóa truyền thống của Trung Quốc. Những thành tựu phát triển con người toàn diện trên phương diện văn hóa thể hiện ở các nội dung chủ yếu sau:
Thứ nhất, đạt nhiều thành tựu trong bảo vệ nền tảng tư tưởng đồng thời duy trì và phát huy truyền thống văn hóa của Trung Quốc. Niềm tin đối với chủ nghĩa Mác, niềm tin đối với chủ nghĩa xã hội và lý tưởng cộng sản chủ nghĩa là cốt lòi, linh hồn của toàn bộ nền tảng tư tưởng xã hội chủ nghĩa, là “rường cột” nâng đỡ sự vững chắc của hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, không thể lung lay dù. Trong lĩnh vực bảo vệ nền tảng tư tưởng, Đảng Cộng sản Trung Quốc coi bảo vệ nền tảng tư tưởng là một trọng tâm công tác của Đảng, do đó, những vấn đề nổi cộm, những tình huống bất lợi trong lĩnh vực tư tưởng đã nhanh chóng được đẩy lùi, giành được sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của đông đảo các tầng lớp nhân dân; củng cố quan điểm chỉ đạo của chủ nghĩa Mác và củng cố lý tưởng, niềm tin của toàn đảng và toàn xã hội; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cơ quan tuyên giáo các cấp, nâng cao đáng kể tính chủ động và hiệu quả công tác tư tưởng của cơ quan tuyên giáo các cấp, tạo cơ sở cho công tác tư tưởng của Đảng trong thời kỳ mới. Bên cạnh bảo vệ nền tảng tư tưởng với cốt lòi là những nguyên lý của chủ nghĩa Mác, Đảng Cộng sản Trung Quốc đặc biệt chú trọng tiếp thu tinh hoa của nghìn năm văn hiến Trung Quốc, phát huy những nét đặc sắc của văn hóa truyền thống, kết hợp tinh hoa trong văn hóa truyền thống với lập trường, quan điểm, phương pháp của chủ nghĩa Mác để chỉ đạo thực tiễn và thúc đẩy phát triển.
Thứ hai, hình thành nên môi trường văn hóa tự do. Con người không tách rời văn hóa, văn hóa là hạt nhân của đời sống con người. Môi trường văn hóa tự do là tiền đề của sự phát triển văn hóa, không có một môi trường văn hóa như vậy thì sẽ không có sự phát triển của văn hóa, sẽ không có đời sống văn hóa tốt hơn cho mọi người. Ngay từ khi bắt đầu cải cách mở cửa, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xác định kết hợp chủ nghĩa Mác với sự nghiệp cải cách mở cửa của Trung Quốc, tìm tòi con đường cho sự phát triển của nền văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc
sắc Trung Quốc. Tại Hội nghị Đại biểu văn hóa toàn quốc lần thứ IV, Đặng Tiểu Bình nhấn mạnh chủ trương “trăm hoa đua nở”, xác định phát triển một cách tự do các hình thức và phong cách khác nhau trong sáng tạo nghệ thuật; trong lý luận nghệ thuật cho phép các trường phái và quan điểm khác nhau trong nghệ thuật tự do thảo luận. Trong một môi trường văn hóa tự do lành mạnh như vậy, người dân Trung Quốc có được điều kiện để phát triển toàn diện cá tính và năng lực của bản thân.
Thứ ba, nền văn hóa đa dạng dần hình thành. Sự theo đuổi của con người đối với tự do là rất đa dạng, ý thức về tự do và theo đuổi tự do khác nhau dẫn đến hình thái văn hoá nhất định hình thành trong kết cấu tâm lý của con người, đồng thời trở thành phương thức tư duy, xu hướng giá trị, sở thích, cá tính không giống nhau ở mỗi người, từ đó hình thành nên sở thích và mục đích theo đuổi khác nhau. Kể từ khi cải cách mở cửa, khi phát triển nền văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc, Trung Quốc luôn kiên trì thống nhất giữa phát triển dòng chính là nền văn hóa Trung Quốc và đề xướng tính đa dạng. Trung Quốc xây dựng một nền văn hóa độc lập, tự chủ, bình đẳng làm cơ sở, từ đó thúc đẩy đoàn kết dân tộc, tôn trọng nhân cách trong giao lưu văn hóa, tạo nên hình thức biểu hiện của một nền văn hóa với phong cách khác biệt, thỏa mãn nhu cầu của nhiều người khác nhau, hình thành nên một môi trường văn hóa “trăm hoa đua nở”, thỏa mãn cao nhất nhu cầu văn hóa đa dạng của mọi tầng lớp nhân dân.
Thứ tư, lĩnh vực văn hóa có nhiều đổi mới. Văn hóa vừa là sự phản ánh đặc trưng của thời đại và nguyện vọng của nhân dân, vừa là động lực nội tại thúc đẩy con người theo đuổi sự phát triển toàn diện. Từ khi cải cách mở cửa, Trung Quốc luôn thúc đẩy cải cách trong lĩnh vực văn hóa, luôn hấp thu, tiếp nhận những tinh hoa văn hóa khác nhau từ nền văn hóa truyền thống, từ các nền văn hóa ưu tú trên thế giới và từ thực tiễn của từng thời kỳ, làm tăng cường sức sống của văn hóa, tiếp tục nâng cao tố chất của công dân và trình độ văn minh của xã hội dựa trên nền văn hóa tiên tiến. Tất cả những điều này đều làm cho quyền lợi văn hóa cơ
bản của nhân dân được bảo đảm, đời sống văn hóa xã hội càng phong phú, nhiều màu sắc, con đường phát triển toàn diện của người dân càng rộng mở.
Thứ năm, dịch vụ văn hóa ngày càng phát triển. Mạng lưới dịch vụ văn hóa ngày càng hoàn thiện, mạng lưới dịch vụ văn hóa công cộng ở thành thị và nông thôn bước đầu được hình thành, toàn bộ các điểm văn hóa công cộng mở cửa miễn phí cho người dân sử dụng. Năm 1978, cả nước Trung Quốc chỉ có 1.218 thư viện công cộng, đến năm 2019 số lượng thư viện công cộng tăng lên 3.189, tăng khoảng 1,6 lần so với năm 1978 [122]. Bên cạnh đó, quy mô của ngành công nghiệp văn hóa ngày càng mở rộng. Năm 2018, ngành công nghiệp văn hóa của Trung Quốc đạt giá trị gia tăng 4117,1 tỷ nhân dân tệ, tăng 11 lần so với năm 2004 và giá trị gia tăng của ngành công nghiệp văn hóa tăng từ 2,13% GDP năm 2004 lên 4,48% năm 2019 [122], trở thành ngành công nghiệp trụ cột quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Sự mở rộng của quy mô ngành công nghiệp văn hóa có ý nghĩa to lớn đối với việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Một môi trường văn hóa tốt có thể nuôi dưỡng tâm hồn con người, nuôi dưỡng trái tim con người và thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của con người.
Việc xây dựng văn hóa của Trung Quốc xuất phát từ nhu cầu thực tế của nhân dân, đáp ứng nhu cầu về văn hóa tinh thần của nhân dân từ nhiều phương diện, nhiều tầng nấc, làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, nâng cao trình độ văn hóa tinh thần của toàn thể nhân dân Trung Quốc nhằm thúc đẩy sự phát triển toàn diện của con người.
3.1.5. Thành tựu phát triển con người toàn diện trên phương diện môi trường
Khái niệm “văn minh sinh thái” lần đầu tiên được đưa vào Báo cáo tại Đại hội XVII Đảng Cộng sản Trung Quốc khi nói đến mục tiêu xây dựng xã hội khá giả toàn diện. Xây dựng nền văn minh sinh thái thực chất là thực hiện phát triển bền vững, phát triển xanh, không để lại hậu quả về môi trường cho thế hệ mai sau. Xây dựng nền văn minh sinh thái là một nội dung quan trọng của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, liên quan đến hạnh phúc của nhân dân
và tương lai của đất nước Trung Quốc, liên quan đến hai “mục tiêu một trăm năm” và thực hiện giấc mơ Trung Hoa về sự phục hưng của đất nước Trung Hoa. Hơn 40 năm kể từ khi cải cách mở cửa, công cuộc xây dựng nền văn minh sinh thái của Trung Quốc đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, cảm giác hạnh phúc và cảm giác an toàn về môi trường sinh thái của người dân ngày một nâng cao.
Thứ nhất, nhận thức về tính quy luật của việc xây dựng nền văn minh sinh thái ngày càng sâu sắc. Đặc biệt, kể từ sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XVIII của Đảng Cộng sản Trung Quốc, công tác xây dựng văn minh sinh thái càng được coi trọng hơn bao giờ hết. Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đưa ra một loạt các quan điểm mới, tư tưởng mới và chiến lược mới, ra sức thúc đẩy công cuộc xây dựng nền văn minh sinh thái. Hội nghị toàn quốc về bảo vệ môi trường sinh thái năm 2018 đã nêu ra những tư tưởng về văn minh sinh thái giàu nội hàm, bao quát và sâu sắc, đồng thời làm rò mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, mối quan hệ giữa phát triển và bảo vệ môi trường, mối quan hệ giữa môi trường và dân sinh, mối quan hệ giữa các yếu tố của môi trường sinh thái….; và trả lời một cách có hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn như tại sao phải xây dựng nền văn minh sinh thái, xây dựng nền văn minh sinh thái như thế nào và cách thức xây dựng nền văn minh sinh thái, đã nâng tầm nhận thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc về quy luật xây dựng nền văn minh sinh thái.
Thứ hai, thể chế và cơ chế xây dựng văn minh sinh thái ngày càng hoàn thiện. Đảng và Chính phủ Trung Quốc cho rằng việc xây dựng nền văn minh sinh thái liên quan mật thiết đến sự phát triển bền vững của đất nước Trung Quốc, coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong quản trị đất nước, và đã xây dựng một loạt các chương trình dài hạn về bảo vệ môi trường sinh thái. Đại hội XIX của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đưa ra các biện pháp một cách có hệ thống nhằm đẩy mạnh cải cách thể chế văn minh sinh thái và xây dựng một Trung Quốc tươi đẹp, đồng thời triển khai một loạt các biện pháp cải cách lớn. Năm 2018, Bộ Môi trường sinh thái được thành lập để thực hiện thống nhất các nhiệm vụ về giám sát xả thải gây ô nhiễm sinh thái ở đô thị và nông thôn; Bộ Tài nguyên thiên nhiên được thành lập
để thực hiện thống nhất tất cả các nhiệm vụ về kiểm soát sử dụng đất và các nhiệm vụ bảo vệ môi trường sinh thái. Các cơ quan bảo vệ môi trường ở cấp tỉnh trở xuống đã ban hành các văn bản nhằm quản lý theo ngành dọc để theo dòi, giám sát việc thực thi pháp luật liên quan đến bảo vệ môi trường sinh thái. Đồng thời, việc thanh tra công tác bảo vệ môi trường sinh thái ở cấp trung ương đã trở thành một động thái cứng rắn để thúc đẩy việc thực hiện trách nhiệm bảo vệ môi trường sinh thái ở các khu vực và các cơ quan, ban ngành khác nhau.
Thứ ba, những thành quả về xây dựng nền văn minh sinh thái ngày càng nổi bật. Hợp tác thúc đẩy phát triển kinh tế chất lượng cao và bảo vệ môi trường sinh thái ở mức độ cao, mô hình phát triển và bảo vệ tài nguyên đất ngày càng tối ưu, hiệu quả sử dụng tài nguyên và năng lượng tiếp tục tăng, các phương thức và mô hình phát triển xanh ngày càng phổ biến. Tính đến cuối năm 2019, lượng phát thải carbon dioxide trên một đơn vị GDP của Trung Quốc đã giảm 48,1% so với năm 2005 và mục tiêu giảm 40% - 45% vào năm 2020 đã đạt được trước kế hoạch [53]. Các nỗ lực phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm đã được tăng cường, công tác bảo vệ sinh thái ngày càng được nâng cao và môi trường sinh thái được cải thiện đáng kể.
Trong hơn 40 năm cải cách mở cửa, sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc đã đạt được những thành tựu to lớn, làm thay đổi lực lượng sản xuất xã hội lạc hậu, những mâu thuẫn xã hội chủ yếu đã thay đổi. Điểm xuất phát và mục đích hướng tới của đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc là nhằm thúc đẩy tốt hơn sự phát triển toàn diện của con người và sự phát triển toàn diện của con người luôn thông qua thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc.
3.2. MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI TOÀN DIỆN TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI ĐẶC SẮC TRUNG QUỐC
Hiện nay, Trung Quốc vẫn là một nước đang phát triển, vẫn ở giai đoạn đầu của chủ nghĩa xã hội, vẫn tồn tại rất nhiều yếu tố làm hạn chế sự phát triển toàn