Vai trò của cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại ở Việt Nam hiện nay

vụ án hành chính để toà án xét xử vụ việc đó. Điều này phù hợp với tình hình hiện nay là Viện kiểm sát nhân dân các cấp không còn thực hiện chức năng kiểm sát chung. Còn nếu đề án thành lập cơ quan tài phán hành chính trong được phê chuẩn thì có thể xem xét đề nghị cơ quan tài phán hành chính quyết định.

Một vấn đề mà chúng ta từng đề cập đến là việc xử lý những vụ việc khiếu tố đông người và chính ở đây chúng tôi thấy sự cần thiết của cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong quá trình xử lý những vụ việc phức tạp này. Khiếu tố đông người, từ trước đến nay vẫn là vấn đề thực tiễn đòi hỏi phải giải quyết nhưng chưa được điều chỉnh cụ thể, rõ ràng trong quy định của pháp luật. Theo pháp luật hiện hành thì khiếu nại và tố cáo là hai vấn đề khác nhau . Trong trường hợp đơn vừa có nội dung khiếu nại, vừa có nội dung tố cáo thì tách ra để xử lý. Tuy nhiên với những vụ khiếu tố đông người thường xuất phát từ một số người bị thiệt hại về lợi ích liên kết lại với nhau để khiếu kiện. Đồng thời với việc đòi quyền lợi cho mình thì thông thường họ tố cáo những hành vi vi phạm của một số cán bộ có chức có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có biện pháp xử lý. Vì vậy nội dung khiếu nại và tố cáo gắn chặt chẽ với nhau. Với tính chất như vậy không thể giải quyết các vụ việc khiếu tố đông người theo trình tự thủ tục chung đối với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo như hiện nay. Điều quan trọng là giải quyết triệt để, tận gốc những vụ việc đó là phải tiến hành xem xét một cách khách quan, toàn diện tất cả những khía cạnh liên quan đến vụ việc, đánh giá những yếu tố kinh tế- xã hội và luật pháp để giải quyết từng mâu thuẫn trong vụ việc. Và để làm điều đó cần tiến hành một cuộc thanh tra toàn diện và những giải pháp đưa ra phải hết sức thận trong trên cơ sỏ những kiến nghị xác đáng và có tính khả thi cao. Và như vậy, pháp luật nên qui định trách nhiệm cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong việc giải quyết những vụ việc này và trong

trường hợp đó việc xem xét sẽ tiến hành theo trình tự và thủ tục được quy định trong pháp luật thanh tra .

3.2.3 Đổi mới về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Nhà nước nói chung cũng như cơ quan thanh tra hành chính các cấp nói riêng

Một vấn đề nữa mà hiện nay chúng ta cần nhìn nhận lại đối tượng của hoạt động thanh tra là việc thực thi công vụ, nhiệm vụ của cơ quan nhà nước và công chức nhà nước. Qua quá trình phát triển và cùng với sự thay đổi cơ chế quản lý, chúng ta đã có những hoạt động thanh tra ra bên ngoài xã hội (thường được gọi là thanh tra chuyên ngành) thực chất là hoạt động kiểm tra thường xuyền nhằm phát hiện và xử lý vi phạm của các đối tượng bị quản lý. Tại các Hội thảo khoa học nhiều ý kiến cho rằng hiện nay khái niệm thanh tra đã bị lạm dụng, bị "thanh tra hoá". Từ đó gây nên một quan niệm không hay về hoạt động thanh tra, cho rằng thanh tra hiện nay là tràn lan, chồng chéo, gây khó dễ cho các đối tượng bị thanh tra.

Vì vậy trong quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra cần nghiên cứu để thanh tra trở lại đúng vị trí của nó là tai mắt của trên. Tổ chức thanh tra phải gọn nhẹ hơn, tập trung hơn. Hoạt động thanh tra phải có trọng tâm, trọng điểm và coi trọng các cuộc thanh tra diện rộng để đánh giá cơ chế chính sách. Có sự phân biệt giữa thanh tra với các hoạt động kiểm tra thường xuyên của cơ quan quản lý với mục đích bảo đảm trật tự quản lý và xử lý vi phạm hành chính. Vấn đề này đã bước đầu được xử lý khi chúng ta xây dựng Luật Thanh tra và cần phải tiếp tục theo định hướng đó trong quá trình hoàn thiện pháp luật về thanh tra những năm tới.

Hệ thống tổ chức thanh tra được thiết lập theo nguyên tắc song trùng trực thuộc là phù hợp với nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lí theo ngành và quản lí theo lãnh thổ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 109 trang tài liệu này.

Thanh tra phải luôn được khẳng định là một chức năng thiết yếu của quản lí nhà nước. Do đó vị trí của thanh tra phải gắn liền với các cơ quan quản lí hành chính nhà nước .

Tuy nhiên, một trong những điều kiện cơ bản để đảm bảo cho cơ quan thanh tra hành chính các cấp hoạt động có hiệu quả là hoạt động thanh tra phải có tính độc lập tương đối với hoạt động của cơ quan quản lí. Cần phải có cơ chế loại trừ mọi sự can thiệp trái pháp luật vào hoạt động thanh tra. Có như vậy mới đảm bảo được hoạt động thanh tra khách quan, trung thực, chỉ tuân theo pháp luật. Từ đó cơ quan thanh tra hành chính mới thực sự là phương thức đảm bảo pháp chế, kỷ luật và quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Để tính độc lập tương đối của hoạt động thanh tra được thể hiện trên thực tế, cần phải có qui định bảo đảm bởi các thiết chế luật pháp, con người và vật chất cụ thể. Hoạt động thanh tra muốn đạt được kết quả tốt trước hết phải có những qui định về mặt tổ chức độc lập với các đối tượng bị thanh tra, kiểm tra và sử dụng thẩm quyền của chủ thể quản lí nhà nước trao cho. Ở nước ta, mặc dù thanh tra được xác định là chức năng thiết yếu của quản lí nhà nước nhưng tổ chức và hoạt động còn chưa thật phù hợp, chưa phát huy được tính độc lập chỉ tuân theo pháp luật trong hoạt động thanh tra nói chung. Trong thời gian tới, cần nghiên cứu đổi mới cơ cấu tổ chức cơ quan thanh tra hành chính các cấp theo hướng tăng cường sự chỉ đạo theo hệ thống ngành dọc từ Trung ương đến cơ sở. Các tổ chức Thanh tra các cấp, các ngành ngày càng phụ thuộc hơn Thanh tra Chính phủ. Đây là hướng phù hợp với tinh thần cải cách nền hành chính nhà nước nhằm nâng cao hiệu lực của các cơ quan trong bộ máy nhà nước.

Hệ thống cơ quan Thanh tra Nhà nước hiện nay phải được sắp xếp, kiện toàn tổ chức, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lắp hiện nay.Theo nguyên tắc, mỗi cơ quan quản lí chỉ có một tổ chức thanh tra, như vậy sẽ

tránh được sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc trùng lặp hiện nay về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra hành chính và Thanh tra chuyên ngành. Thống nhất ở mỗi Bộ, cơ quan ngang bộ chỉ thành lập một tổ chức thanh tra hoặc một đầu mối thanh tra đảm nhiệm hai chức năng thanh tra chuyên ngành và thanh tra hành chính . Điều này bước đầu đã được ghi nhận trong Luật Thanh tra 2004, tuy nhiên khi thi hành trên thực tế quy định này lại nảy sinh nhiều vướng mắc khác nhất là đối với những bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.Vì thế cần đẩy mạnh việc soạn thảo các văn bản về tổ chức và hoạt động của thanh tra bộ, ngành.

3.2.4. Xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra trong sạch, vững mạnh

Công tác thanh tra là công tác cực kỳ quan trọng nên phải do những người có phẩm chất đạo đức tốt và có uy tín. Tại Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khoá VIII) bàn về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước (với chiến lược cán bộ đến năm 2020) đã khẳng định rằng: Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của đất nước và chế độ; là cái gốc của mọi công việc.

Để làm được tai mắt cho Đảng, cho Chính phủ, cán bộ thanh tra phải là những người thực sự có năng lực, kinh nghiệm và uy tín. Thực tế cho thấy để làm được các công việc quan trọng nhưng khó khăn và phức tạp, nhất là các công việc đòi hỏi hiểu biết sâu sắc về lý luận chính trị, kiến thức chuyên môn khoa học - kỹ thuật, thì thực sự đòi hỏi khả năng về trí tuệ của con người.

Công tác thanh tra đòi hỏi đội ngũ cán bộ có năng lực. Người làm việc có năng lực thì công việc mới đem lại hiệu quả. Người cán bộ thanh tra có năng lực, kinh nghiệm là người không chỉ nắm vững công việc mà họ phải làm, tức là tinh thông nghiệp vụ, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ thanh tra, mà họ còn hiểu biết khá sâu sắc về các vấn đề xã hội mà họ đang sống, giỏi về

các mối quan hệ hành chính, am hiểu luật pháp, giải quyết các mối quan hệ xã hội một cách minh bạch, công tâm theo đúng pháp luật và không trái với tập quán, đạo lý truyền thống của dân tộc

Bên cạnh phẩm chất có năng lực cũng đòi hỏi người cán bộ thanh tra phải giàu bản lĩnh, kinh nghiệm và có uy tín cao. Thanh tra là một công việc phức tạp, nhất là khi vụ việc thanh tra có liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp hoặc khi đối tượng thanh tra là những cán bộ cao cấp thì càng đòi hỏi bản lĩnh, kinh nghiệm của người đi thanh tra. Bản lĩnh đó thể hiện tinh thần thẳng thắn kiểm tra, phát hiện các sai phạm, đấu tranh đối với mọi đối tượng. Kinh nghiệm của người cán bộ thanh tra có được là do học hỏi, tôi luyện, đúc rút từ thực tế, đó là sự thuần thục chuyên môn, sắc sảo, khôn ngoan trong xử lý mọi vấn đề, các quan hệ phát sinh trong quá trình thanh tra. Thực tế, khi thanh tra các vụ việc phức tạp, kinh nghiệm sẽ giúp cán bộ thanh tra làm tốt công việc, họ sẽ bóc tách mọi vấn đề, đi đến ngọn nguồn, lạch, sông, có phương sách đúng đắn với các hành vi, thủ đoạn không tích cực của đối tượng thanh tra nhằm che đậy các sai phạm.

Người cán bộ thanh tra phải có uy tín cao. Năng lực và đạo đức là hai phẩm chất tạo ra uy tín cho người cán bộ thanh tra. Sự tinh thông nghiệp vụ thanh tra, hiểu biết sâu rộng về chính sách, pháp luật cộng với các tấm gương trong sáng về đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư của cán bộ thanh tra sẽ làm cho đối tượng thanh tra tâm phục khẩu phục, thành khẩn sửa chữa khuyết điểm, tiếp thu phê bình để hoàn thành tốt hơn chức trách, nhiệm vụ của mình.

Cán bộ thanh tra phải cố gắng học tập, trau dồi đạo đức, nâng cao trình độ lý luận, nghiệp vụ, chuyên môn.Thanh tra là một công việc đặc biệt, chính vì vậy, người cán bộ thanh tra phải là một điển hình về năng lực và đạo đức

cách mạng, phải như cái gương cho người ta soi mặt. Nhưng không phải người cán bộ thanh tra nào cũng đều hoàn thiện vì ai cũng có ưu, có khuyết. Để phấn đấu trở thành một tấm gương sáng về đạo đức cách mạng thì cán bộ thanh tra phải luôn rèn luyện, tu dưỡng và có ý thức tự phê bình ,sửa mình để tiến tới sự hoàn thiện

Học tập là một vấn đề chủ chốt trong việc tăng cường năng lực của cán bộ thanh tra. Người cán bộ thanh tra phải không ngừng trau dồi, nâng cao nghiệp vụ thanh tra: đó là các kiến thức chuyên ngành về kinh tế, tài chính; chỉ tiêu, chế độ; chính sách, pháp luật; ngoại ngữ, tin học v.v Chỉ khi làm được như vậy thì cán bộ thanh tra mới theo kịp yêu cầu của công tác quản lý nhà nước và công tác thanh tra mới thật sự hiệu lực, hiệu quả, luôn thích ứng với sự phát triển của các vấn đề xã hội là nội dung và đối tượng của thanh tra.

Để đáp ứng được những tiêu chí trên đòi hỏi Nhà nước phải chú trọng tăng cường chất lượng và hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức thanh tra. Cụ thể cần:

- Trên cơ sở các tiêu chuẩn về chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức thanh tra viên, cần nghiên cứu đánh giá nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ thanh tra. Việc nghiên cứu cần tập trung khảo sát và đánh giá những nội dung như thời gian đào tạo, chuyên môn cần đào tạo, kỹ năng cần bồi dưỡng, phương thức đào tạo, bồi dưỡng.

- Xây dựng và hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng cải tiến nâng cao chất lượng giáo trình. Xuất phát từ đặc thù của ngành cần nghiên cứu tập trung vào thử nghiệm Chương trình và tài liệu đào tạo bồi dưỡng cũng như nghiên cứu thực tế nhằm xây dựng hệ thõng tài liệu tình huống trong phạm vi toàn ngành.

- Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ giảng viên chuyên nghiệp giỏi

về nghiệp vụ chuyên môn, nhuần nhuyễn về phương pháp sư phạm. Bởi vì đội ngũ giảng viên hiện nay chủ yếu là lấy những cán bộ trong ngành có nhiều kinh nghiệm và thực hiện giảng dạy kiêm nhiệm nên chất lượng chưa cao.

Ngoài ra như cha ông ta từng nói “ có thực mới vực được đạo” . Để người cán bộ thanh tra yên tâm làm nhiệm vụ Nhà nước giao cho, phục vụ nhân dân thì từ phía Nhà nước cần cải tiến chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức thanh tra. Đây có thể nói là một nguyện vọng không chỉ riêng cán bộ thanh tra mà của cả hệ thống cán bộ công chức trong bộ máy nhà nước nói chung. Vẫn biết rằng đất nước còn nghèo nhưng tình trạng lương không đủ đáp ứng nhu cầu tái sản xuất sức lao động thì người cán bộ thanh tra chưa thật sự yên tâm để chú trọng vào nghiệp vụ chuyên môn của mình. Vì vậy cần xây dựng chế độ chính sách phù hợp về các mặt, trong đó chú trọng chế độ tiền lương, tiền phụ cấp để tạo ra động lực khuyến khích, động viên cán bộ yên tâm công tác, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Công tác thanh tra trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi có đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị, phẩm chất cách mạng, năng lực trí tuệ và tổ chức thực tiễn. Nhất là trong giai đoạn hiện này khi nước ta đang bước sang thời kỳ đổi mới đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì việc không ngừng học tập, trau dồi đạo đức cách mạng, nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ thật sự là một yêu cầu cấp thiết đối với mọi cán bộ thanh tra .

Tóm lại : Để thực hiện những giải pháp trên, trong thời gian tới chúng tôi kiến nghị cần Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung hoàn thiện thể chế thanh tra để thanh tra thực sự là tai mắt của trên, là người bạn của dưới và xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra trong sạch vững mạnh, như cái gương cho người ta soi mặt, cụ thể:

1 - Sửa đổi Luật Thanh tra theo hướng nhấn mạnh hoạt động thanh tra hành chính, tăng cường kiểm soát bộ máy và hoạt động của các cán bộ, công chức nhà nước

2- Xây dựng Luật Khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong đó cần đánh giá xác định rõ vai trò, vị trí của thanh tra hành chính các cấp trong công tác giải quyết khiếu nại. Trong quá trình xây dựng, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện quy định pháp luật về khiếu nại trước đây, vấn đề này phản ánh sự lúng túng, chưa rõ ràng .

3 - Nghiên cứu ban hành quy tắc ứng xử của cán bộ thanh tra, đề cao đạo đức và tác phong làm việc của các cán bộ thanh tra đặc biệt là khi đi tiến hành thanh tra tại địa phương cơ sở và khi tiếp xúc trực tiếp với công dân. Làm sao để cán bộ thanh tra thực sự là người bạn của cơ sở, là nơi người dân có thể gửi gắm, trông cậy mỗi khi có oan ức. Nghiên cứu ban hành và thực hiện cơ chế kiểm tra giám sát hoạt động của các đoàn thanh tra thực hiện tốt chức trách công vụ và hoàn thành các nội dung thanh tra, phòng ngừa các hiện tượng tiêu cực trong quá trình tiến hành thanh tra, đồng thời xây dựng cơ chế thẩm định các báo cáo kết quả thanh tra trước khi người ra quyết định thanh tra ký kết luận thanh tra.