Tăng Cường Sự Lãnh Đạo Của Đảng Và Chính Quyền Các Cấp Đối Với Công

trạng chồng chéo,lẫn lộn về thẩm quyền giải quyết khiếu nại ( giữa Bộ và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh; giữa sở, phòng chuyên môn và thanh tra cấp tỉnh, cấp huyện…). Có thể nói một cách khái quát rằng xét về phương diện pháp luật, việc giải quyết khiếu nại hiện nay là hết sức rắc rối, phức tạp, khó xác định thẩm quyền và trách nhiệm giải quyết khi xảy ra một vụ việc khiếu nại cụ thể. Các văn bản pháp luật chưa có sự phân định về tổ chức và hoạt động giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.

Những bất cập trong đội ngũ cán bộ thanh tra

- Thứ nhất: Chất lượng đội ngũ cán bộ thanh tra chưa đáp ứng yêu cầu công tác giải quyết khiếu nại. Một số cán bộ thanh tra khi tham gia công tác giải quyết khiếu nại trình độ chuyên môn nghiệp vụ còn yếu nên tham mưu giải quyết chưa chính xác.

- Thứ hai, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật của một bộ phận cán bộ chưa cao, còn quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tiêu cực, tham nhũng, sách nhiều, phiền hà đối với nhân dân trong quá trình thực thi công vụ.

Một số cán bộ thanh tra mất phẩm chất, lợi dụng tâm lý của người khiếu nại cũng như tâm lý : chạy chọt” của người bị khiếu nại mà có những hành vi sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền từ đó làm cho công tác giải quyết khiếu nại càng thêm phức tạp.

- Thứ ba: Lực lượng cán bộ thanh tra còn mỏng nhất là Thanh tra cấp huyện phải đảm đương hoạt động thanh tra hành chính tại các xã, phường, thị trấn trong phạm vi huyện mình quản lí. Đây là đơn vị cơ sở phát sinh tranh chấp, khiếu nại của người dân nhưng trình độ của cán bộ thanh tra cấp huyện cũng nhiều nơi còn hạn chế. Số lượng đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay chưa tương xứng với yêu cầu của hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại của toàn ngành, nhiều tỉnh thành phố chưa có Thanh tra viên cao cấp và có rất ít Thanh tra viên chính.

Thứ tư : Quy chế pháp lý của thanh tra viên chưa được xác định rõ, chưa đảm bảo điều kiện để thanh tra viên hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Quyền hạn của thanh tra viên chưa tương xứng với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ.

Thứ năm : Cơ chế quản lý, sử dụng và chế độ chính sách đối với đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa hợp lý, chưa có những chính sách thoả đáng để tạo động lực khuyến khích cán bộ đề cao trách nhiệm, phấn đấu rèn luyện nâng cao phẩm chất đạo đức và năng lực công tác chuyên môn, nghiệp vụ. Tính chủ động trong công tác quy hoạch, đào tạo, ổn định đội ngũ cán bộ, công chức thanh tra không được đảm bảo.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 109 trang tài liệu này.

Những tồn tại và bất cập nêu trên đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến công tác giải quyết khiếu nại cũng như vấn đề nâng cao vai trò của cơ quan thanh tra hành chính . Do đó mục tiêu phải xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra làm công tác tham mưu giải quyết khiếu nại "có số lượng, cơ cấu phù hợp với yêu cầu thực tiễn, từng bước tiến tới chuyên nghiệp, hiện đại, có phẩm chất đạo đức tốt và năng lực thi hành công vụ, tận tuỵ phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước và phục vụ nhân dân" [16].

Trước sự đòi hỏi của thực tiễn, sự tác động của các nhân tố nói trên, cơ quan thanh tra hành chính hiện nay rõ ràng chưa đáp ứng được với các yêu cầu của thực tiễn, chưa xứng đáng được với vị trí chức năng, nhiệm vụ của mình. Vì vậy, việc tiếp tục tăng cường vai trò cơ quan thanh tra hành chính trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề cấp thiết đồng thời cũng mang tính chiến lược lâu dài nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại góp phần đảm bảo pháp chế, kỉ luận, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.‌

3.2. Các giải pháp cụ thể

3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và Chính quyền các cấp đối với công tác thanh tra trong giải quyết khiếu nại

Theo Luật Thanh tra 2004, cơ quan thanh tra hành chính các cấp chịu sự chỉ đạo trực tiếp của thủ trưởng cơ quan quản lí nhà nước cùng cấp, đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về công tác, tổ chức và nghiệp vụ của Thanh tra cấp trên. Như vậy, các tổ chức thanh tra được tổ chức theo nguyên tắc “ song trùng trực thuộc” và có “ sự độc lập tương đối” nhưng trên thực tế cơ quan thanh tra hành chính các cấp nói riêng cũng như toàn ngành thanh tra nói chung gần như lệ thuộc hoàn toàn vào cơ quan quản lí hành chính cùng cấp về mọi mặt như : tổ chức, biên chế, kinh phí, chương trình hoạt động…. Thực tiễn cho thấy ở đâu lãnh đạo cơ quan cơ quan nhận thức vị trí, vai trò của tổ chức thanh tra thì ở đó hoạt động thanh tra được tăng cường, có hiệu quả, thực sự tham mưu tốt cho lãnh đạo đơn vị để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Ngược lại thì ở đó tổ chức thanh tra chậm được kiện toàn, đội ngũ thanh tra thiếu về số lượng và yếu về chất lượng, không đáp ứng được chức năng “ là tai là mắt” cho cơ quan quản lí. Chính vì vậy sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng và chính quyền có ý nghĩa quyết định đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của công tác thanh tra. Thanh tra là để phục vụ sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước cho nên Hồ Chủ tịch luôn nhắc nhở các cấp

uỷ đảng và chính quyền phải quan tâm đến công tác thanh tra. Người nói: “Các Ban Thanh tra làm việc khá hay kém, nhanh hay chậm, trước hết do bản thân mỗi Ban Thanh tra cố gắng, mỗi cán bộ thanh tra cố gắng nhiều hay ít; nhưng còn do các cấp lãnh đạo của Đảng, chính quyền địa phương có quan tâm đến công tác thanh tra hay không. Các cấp lãnh đạo cần quan tâm giúp đỡ các Ban Thanh tra làm việc tốt” [26].

Sự quan tâm của các cấp uỷ đảng và chính quyền đối với công tác thanh tra được thể hiện ở các mặt sau đây:

Thứ nhất: Thường xuyên chỉ đạo, lãnh đạo toàn diện, tập trung, sâu sát và cụ thể cơ quan Thanh tra hành chính các cấp xây dựng định hướng công tác giải quyết khiếu nại, tập trung vào những vấn đề, vụ việc nổi cộm, bức xúc đang tồn tại, bám sát yêu cầu chính trị của địa phương và tình hình phát triển kinh tế xã hội

Thứ hai: Phải quan tâm đến việc tăng cường cán bộ, củng cố tổ chức của các cơ quan thanh tra. cả về số lượng và chất lượng.

Thứ ba: Phải quan tâm đến việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Thanh tra. Thanh tra là công cụ, là tai, mắt của người lãnh đạo, người quản lý cho nên hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra phụ thuộc rất nhiều vào việc các cơ quan lãnh đạo có quan tâm đến việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Thanh tra hay không. Nếu như các kết luận, kiến nghị của Thanh tra không được các cấp uỷ và chính quyền các cấp quan tâm, thực hiện thì ý nghĩa, vai trò của công tác thanh tra bị ảnh hưởng, uy tín của Thanh tra cũng sẽ giảm sút và nói chung công tác thanh tra sẽ kém hiệu lực và hiệu quả.

Xuất phát từ tính chất, vị trí và vai trò của công tác thanh tra nên đòi hỏi sự quan tâm, giúp đỡ, sự trực tiếp chỉ đạo, lãnh đạo của cấp uỷ và chính quyền các cấp. Đây là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu lực, hiệu

quả công tác thanh tra.

3.2.2. Hoàn thiện quy định pháp luật về vai trò của cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong công tác giải quyết khiếu nại

Thứ nhất: về công tác tham mưu giúp thủ trưởng cùng cấp trong giải quyết khiếu nại

Xác định rõ vị trí, vai trò các cơ quan tham mưu giúp việc và cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Theo quy định hiện hành việc tham mưu giải quyết vụ việc phụ thuộc vào chủ quan của người có thẩm quyền giải quyết, có những vụ việc giao cho cơ quan thanh tra thẩm tra, xác minh, kiến nghị, có những vụ việc giao cho cơ quan chuyên môn tham mưu giải quyết. Hơn thế nữa mối quan hệ của các cơ quan này trong giải quyết vụ việc không được làm rõ gây cản trở lớn cho việc xác định trách nhiệm, hoàn thiện cơ chế và việc thực hiện chức năng quản lí nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại bị phân tán. Chính vì vậy cần xác định mối quan hệ giữa các cơ quan chuyên môn và cơ quan thanh tra, phân định nhiệm vụ, thẩm quyền cụ thể tránh đùn đẩy trách nhiệm cho nhau. Về vấn đề này hiện nay vẫn tồn tại hai quan điểm khác nhau. Quan điểm thứ nhất, cần quán triệt đúng quy định Luật khiếu nại, tố cáo bổ sung 2004 và 2005 tức là cơ quan thanh tra có thẩm quyền, trách nhiệm tham mưu giúp thủ trưởng giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền. Quan niệm thứ hai cho rằng, xuất phát từ thực tiễn phải gắn trách nhiệm của cơ quan chuyên môn trong giải quyết khiếu nại, các cơ quan này có điều kiện nắm chắc những quy định và thông tin về vụ việc thuộc lĩnh vực do mình quản lí, do đó thuận lợi khi giúp thủ trưởng xem xét giải quyết khiếu nại liên quan đến ngành, lĩnh vực do mình phụ trách.

Qua nghiên cứu, tác giả thấy rằng tuy công tác tiếp dân và tham mưu có sự gắn bó chặt chẽ với nhau nhưng với sự phân tích ở trên về tình trạng nhiều “cửa” tiếp dân, nhiều cơ quan có thẩm quyền tham mưu thì rất cần một sự

phân định rạch ròi. Để đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính hiện nay cần “ một cửa” hoá hoàn toàn công tác tiếp dân và tiếp nhận đơn thư khiếu nại của người dân. Cơ quan đảm nhận tốt nhất nhiệm vụ này là Văn phòng tiếp công dân do Uỷ ban nhân dân phụ trách. Trên cơ sở tiếp nhận toàn bộ đơn thư khiếu nại thông qua cửa này, từ đó tiến hành phân trách nhiệm giải quyết theo lĩnh vực. Căn cứ thẩm quyền và thời hạn quy định, cơ quan chuyên môn có trách nhiệm xác minh vụ việc , đề xuất hướng giải quyết sau đó chuyển về cơ quan đầu mối đó là Thanh tra các cấp để trình thủ trưởng cơ quan quản lí ban hành quyết định giải quyết. Nếu những vụ việc đơn giản cơ quan Thanh tra có thể chuyển ngay cho thủ trưởng cùng cấp, còn vụ việc phức tạp căn cứ vào tình hình thủ trưởng cơ quan quản lí có thể giao cho thanh tra tiến hành thẩm tra lần hai hoặc tự cơ quan Thanh tra có đề xuất thẩm tra, xác minh khi có ý kiến khác với cơ quan chuyên môn. Trong khi tiến hành thẩm tra, xác minh làm rõ vụ việc, cơ quan thanh tra có trách nhiệm phối hợp với cơ quan chuyên môn.

Cần quy định về trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lí nhà nước trong việc sử dụng kết quả thẩm tra, xác minh, kết luận của thanh tra. Trường hợp không đồng ý, không sử dụng đề xuất, kiến nghị của thanh tra thì thủ trưởng phải nói rõ lý do. Cơ quan thanh tra có quyền bảo lưu ý kiến của mình và báo cáo với thủ trưởng cơ quan quản lí cấp trên và thủ trưởng cơ quan thanh tra nhà nước cấp trên Đây là một biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại từ phía Nhà nước .

Để kiểm tra, xác minh đạt kết quả thì cần trao cho thanh tra hành chính các cấp những quyền hạn nhất định nhằm thu thập thông tin, tài liệu nhanh chóng, có hiệu quả, đồng thời có quyền xử lý đối với những cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan không cung cấp, cung cấp không đầy đủ, không chính xác các thông tin, tài liệu cần thiết để phục vụ cho việc xác minh, kết luận. Đồng

thời cần bổ sung các quy định để tăng cường trách nhiệm của cơ quan thanh tra, cán bộ thanh tra khi tiến hành thẩm tra, xác minh. Phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả thẩm tra, xác minh, kiến nghị của mình. Trường hợp gây thiệt hại cho người khiếu nại thì phải bồi thường.

Hiện nay không ít cán bộ trong và ngoài ngành thanh tra cho rằng quyền lực thanh tra ngày càng bị hạn chế; công tác thanh tra không được coi trọng vì thanh tra chủ yếu là kiến nghị, không có quyền xử lý mạnh mẽ như trước kia. Hiểu như vậy là chưa đầy đủ và chưa thấy hết được ý nghĩa quan trọng và vai trò to lớn của thanh tra trong việc đóng góp vào quá trình hoàn thiện cơ chế chính sách thông qua việc thực hiện quyền kiến nghị. Vấn đề ở chỗ quyền kiến nghị đó được thực hiện như thế nào và cơ chế nào để quyền kiến nghị đó được xem xét một cách nghiêm túc. Điều này cần xuất phát từ cả hai phía:

Một là: Cơ quan thanh tra cần phải có những kiến nghị thật xác đáng (kể cả kiến nghị về sửa đổi cơ chế chính sách và kiến nghị về xử lý qua thanh tra), có căn cứ pháp luật và phù hợp với thực tiễn cuộc sống.

Hai là: Cần xây dựng cơ chế để phát huy hiệu quả, hiệu lực các kiến nghị của thanh tra. Trong đó cần quy định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc xem xét và xử lý một cách nghiêm túc những vấn đề mà thanh tra kiến nghị và có cơ chế để thực hiện vấn đề này một cách hiệu quả.

Chỉ có như vậy thanh tra mới phát huy được vai trò của mình, mới thực sự là tai mắt của trên, là người bạn của dưới.

Thứ hai: về công tác quản lí nhà nước về giải quyết khiếu nại

Hiện nay, chúng ta đang tăng cường quản lí nhà nước theo ngành và lĩnh vực trong đó công tác thanh tra được coi là một khâu hết sức quan trọng cũng như hình ảnh: “ thanh tra là tai mắt của cơ quan quản lí” và như vậy về

tổ chức cũng như chức năng, nhiệm vụ, cơ quan thanh tra hành chính các cấp gắn bó chặt chẽ với việc thực hiện trách nhiệm của cơ quan quản lí. Với xu hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền khi mọi tranh chấp cần được giải quyết tại cơ quan tài phán thì cùng với việc đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính thì vai trò cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong lĩnh vực này cũng cần có sự thay đổi. Cụ thể là :

Tăng cường thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của thủ trưởng cấp dưới của thủ trưởng cùng cấp trong việc giải quyết khiếu nại. Nguyên nhân khiếu nại có thể phát sinh do bất cập về chính sách, pháp luật; cơ chế điều hành quản lí của cơ quan, tổ chức; năng lực phẩm chất của đội ngũ cán bộ công chức; trình độ dân trí; tác động của kinh tế thị trưởng và quá trình dân chủ hoá… Nhưng một trong những nguyên nhân làm cho tình hình khiếu nại phức tạp, tồn động kéo dài là thủ trưởng cơ quan, tổ chức nơi có vụ việc phát sinh đã không kịp thời xem xét; không có trách nhiệm đầy đủ với quá trình giải quyết, không xử lý dứt điểm các cán bộ, công chức có sai phạm đã được khiếu nại đề cập đến. Giải quyết khiếu nại là một nội dung của công tác quản lí. Do đó việc giải quyết khiếu nại của các cấp, các ngành cũng phải được tiến hành thanh tra, kiểm tra. Mà ở đây trọng tâm là cơ quan quản lí cấp trên thanh tra , kiểm tra cấp dưới; cơ quan thanh tra hành chính các cấp thực hiện chức năng quản lí nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại ở cấp mình. Quy định hiện hành, chưa có chế tài cụ thể ràng buộc trách nhiệm của các cấp, các ngành khi thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết khiếu nại.

Ngoài ra có thể nghiên cứu đến phương án trao thêm quyền hạn cho Thanh tra hành chính các cấp trong quá trình thanh tra, kiểm tra công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nếu phát hiện thấy quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng rõ ràng trái pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức thì có quyền khởi kiện