Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai

hiện hành và xuất phát từ thực tiễn về: Cơ chế kiểm sát chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan tiến hành tố tụng từng bước đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; bảo đảm xây dựng nguyên tắc phối hợp, thể hiện rò quyền hạn, trách nhiệm, thẩm quyền của các cơ quan tiến hành tố tụng trong giai đoạn điều tra vụ án hành sự; bảo đảm quá trình điều tra vụ án hình sự được khách quan, kịp thời và đạt hiệu quả.; Ngoài ra bảo đảm những nguyên tắc của pháp luật quốc tế về quyền con người, quyền tự do dân chủ của công dân phải được pháp luật bảo vệ.

Hoạt động Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án cố ý gây thương tích của Viện kiểm sát nhân dân huyện trảng Bom phải đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này, góp phần cùng với Cơ quan điều tra khởi tố, điều tra, xử lý nghiêm minh mọi hành vi cố ý gây thương tích, bảo đảm các quyết định trong hoạt động điều tra vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác có căn cứ, tuân thủ đúng các quy định pháp luật. Không để xảy ra các trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam, bị khởi tố điều tra không đúng các quy định của pháp luật.

Các yêu cầu trên là cơ sở trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, đồng thời là căn cứ đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Trong bối cảnh tiếp tục thực hiện chủ trương về cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW với mục tiêu xuyên suốt là xây dựng nền

tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa..., ngành kiểm sát nhân dân nói chung và Viện kiểm sát nhân dân huyện Trảng Bom nói riêng đã và đang từng bước hoàn thiện các Quy chế phối hợp với Cơ quan điều tra của huyện Trảng Bom thể hiện rò sự phối hợp về chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền hoạt động, hoàn thiện theo hướng xác định đúng, đủ quyền năng pháp lý nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đề cao trách nhiệm và nâng cao vị thế trong thực hiện nhiệm vụ.

Mặt khác, một trong những yếu tố quan trọng mà chất lượng trong công tác Thực hành quyền công tố đặt ra là: Xây dựng đội ngũ cán, công chức nhất là Kiểm sát viên theo hướng đề cao quyền hạn, trách nhiệm pháp lý... Chính vì vậy, trong thời gian qua, Viện kiểm sát nhân dân huyện Trảng Bom đặc biệt quan tâm công tác đào tạo, đào tạo lại đội ngũ Kiểm sát viên, cán bộ, công chức cả về chuyên môn, nghiệp vụ, giáo dục bồi dưỡng phẩm chất và đạo đức nghề nghiệp. Đến nay đội ngũ Cán bộ, công chức, Kiểm sát viên huyện Trảng Bom đã có sự trưởng thành nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng để đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu nhiệm vụ được giao.

3.3.1. Giải pháp nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 90 trang tài liệu này.

Một là, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của Kiểm sát viên trong công tác Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự nói chung và vụ án “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” nói riêng.

Tăng cường và nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của các hoạt động Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự là rất cần thiết, để từ đó các cán bộ, Kiểm sát viên được phân công thụ lý vụ án ý thức rò ràng hơn về tránh nhiệm của mình, đặc biệt là

nhận thức rò mối quan hệ giữa Viện kiểm sát và Cơ quan điều tra trong hoạt động tố tụng hình sự, trong đó có quan hệ phối hợp trong việc giải quyết các vụ án “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác”.

Thực hiện nghiêm Chỉ thị số 04/CT-VKSNDTC ngày 10/07/2015 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về tăng cường các biện pháp chống oan sai trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Các Kiểm sát viên phải bảo đảm tất cả các hoạt động điều tra đều được kiểm sát chặt chẽ, phải bám sát vụ án, nắm chắc án, thuộc án, chủ động ra yêu cầu điều tra và hướng Điều tra viên thực hiện đúng yêu cầu. Để thực hiện được việc này, Kiểm sát viên phải không ngừng học hỏi kinh nghiệm, trau dồi bản lĩnh nghề nghiệp, nghiên cứu và cập nhận thường xuyên các văn bản hướng dẫn, trích cứu hồ sơ, luôn chủ động trong mọi tình huống xảy ra, cần hết sức thận trọng trước khi đề xuất quyết định. Kiểm sát viên phải xây dựng bản yêu cầu điều tra thật chi tiết nhằm củng cố chứng cứ, làm rò hành vi phạm tội của bị can và đồng phạm, xác định tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, xử lý vật chứng,… Trường hợp phát sinh tình tiết mới, Kiểm sát viên phối hợp với Điều tra viên bàn bạc, phối hợp đề ra hướng giải quyết phù hợp.

Hai là, nâng cao trình độ năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức của Kiểm sát viên trong công tác Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” phải gắn liền với giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ Kiểm sát viên được phân công nhiệm vụ này. Để đạt được mục tiêu này, cần thực hiện các giải pháp sau:

Thứ nhất, các Kiểm sát viên phải tự nâng cao ý thức tự học, tự rèn luyện về kỹ năng nghiên cứu hồ sơ, đánh giá và tổng hợp chứng cứ để có thể

vận dụng, sử dụng có hiệu quả trong quá trình Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra, đảm bảo phải “giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, công tâm và bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm”.

Thứ hai, Kiểm sát viên phải nâng cao ý thức chính trị và phẩm chất đạo đức, lối sống, trình độ, năng lực, ngành kiểm sát phải nâng cao hoạt động tuyên truyền, giáo dục rèn luyện thông qua công tác Đảng và quản lý cán bộ, đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Thứ ba, tăng cường công tác tập huấn chuyên sâu nghiệp vụ cho đội ngũ Kiểm sát viên và rút kinh nghiệm quá trình Thực hành quyền công tố đối với từng tội danh là nhu cầu cần thiết, trong đó có tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác”. Do đó, ngoài việc tập huấn cho Kiểm sát viên các kỹ năng cơ bản như: kiểm sát khám nghiệm hiện trường, kỹ năng nghiên cứu hồ sơ, tổng hợp chứng cứ,... thì hàng năm, cần có chương trình tập huấn chuyên sâu về kỹ năng Thực hành quyền công tố đối với tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” kết hợp với kỹ năng Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra đối với các tội “Cố ý gây thương tích với các tội xâm phạm đến sức khỏe khác”, từ đó Kiểm sát viên nâng cao năng lực, kỹ năng đánh giá, phân tích và định tội danh, xác định rò các tình tiết tội và định khung hình phạt.

3.3.2. Giải pháp tăng cường quản lý, chỉ đạo, điều hành đối với Công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác

Thực hiện Chỉ thị 05/CT-VKSTC ngày 27/4/2020 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về Tăng cường trách nhiệm công tố, gắn công tố với hoạt động điều tra, thì lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân huyện Trảng Bom phải quan tâm, sâu sát hơn nữa trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án

Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác.

- Đối với Viện kiểm sát cấp huyện: Lãnh đạo Viện cần quan tâm, sâu sát hơn nữa trong hoạt động quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo điều hành việc giải quyết các vụ án “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” trong những trường hợp có khó khăn trong việc đánh giá chứng cứ, định tội danh, vụ án có tính chất phức tạp được dư luận quan tâm, chú ý. Các cán bộ, Kiểm sát viên trong đơn vị phải tuyệt đối chấp hành, tuân thủ sự chỉ đạo điều hành của Viện trưởng. Quyết định cuối cùng thuộc về Viện trưởng.

- Đối với Viện kiểm sát cấp trên cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn về nghiệp vụ phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, kịp thời phát hiện những sai phạm, thiếu sót. Từ đó, Kiểm sát viên cấp trên cần ban hành các kết luận thanh tra, kiểm tra, văn bản rút kinh nghiệm đối với những sai phạm trong công tác Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra để Kiểm sát viên cấp dưới kịp thời rút kinh nghiệm và sửa chữa.

3.3.3. Giải pháp tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân với Cơ quan điều tra trong quá trình điều tra, xử lý các vụ án “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khoẻ cho người khác”

Hoạt động Thực hành quyền công tố trong điều tra vụ án cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là hoạt động phức tạp. Để hoạt động Thực hành quyền công tố bảo đảm hiệu quả, Kiểm sát viên phải thống nhất với Cơ quan điều tra, Tòa án nhân dân huyện Trảng Bom xây dựng được quy chế phối hợp liên ngành trong hoạt động tố tụng hình sự, đặc biệt là đối với các vụ án lớn, án trọng điểm, án nghiêm trọng, phức tạp, những vụ án phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương. Liên ngành tố tụng cần thường xuyên trao đổi khắc phục những thiết sót, hạn chế, tồn tại để kiến nghị với cấp

trên và cấp ủy đảng về các biện pháp tăng cường hiệu quả của công tác đấu tranh phòng chống tội phạm

3.3.4. Giải pháp tăng cường công tác hướng dẫn luật:

Qua nghiên cứu các vụ án cố ý gây thương tích trong thời gian qua nhận thấy các cơ quan tiến hành tố tụng thường nhầm lẫn việc định tội danh giữa Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với Tội giết người, cùng một hành vi, tính chất, hậu quả tương tự nhau, có nơi định Tội cố ý gây thương tích dẫn đến hậu quả làm chết người, có nơi định tội giết người. Ngoài ra, việc nhận định tình tiết “phạm tội có tính chất côn đồ” chưa có sự khác nhau chưa thống nhất trong trong từ vụ án cụ thể. Trong khi các văn bản hướng dẫn của ngành Tòa án, Viện kiểm sát chưa xác định rò các đặc trưng cơ bản để phân biệt ranh giới giữa các tội danh trên.

Từ thực tiễn công tác, theo tác giả luận văn khi nghiên cứu hướng dẫn xử lý đối với tội phạm xâm phạm sức khỏe người khác cần hướng dẫn theo hướng kết hợp đánh giá giữa ý thức chủ quan, hành vi khách quan và hậu quả pháp lý, cụ thể: Hành vi sử dụng hung khí nguy hiểm tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể dẫn đến hậu quả chết người thì mọi trường hợp phải định tội danh giết người và chỉ định tội danh Cố ý gây thương tích khi tấn công vào các tay, chân nhưng do mất máu cấp, không cấp cứu kịp thời dẫn đến tử vong. Hành vi sử dụng hung khí có tính nguy hiểm cao, tấn công với cường độ không mạnh vào các vùng trọng yếu trên cơ thể con người với lỗi cố ý gián tiếp thì hậu quả đến đâu xử lý đến đó: Nếu hậu quả chết người thì định Tội giết người, nếu hậu quả chết người không xảy thì xử lý về Tội cố ý gây thương tích. Hành vi sử dụng hung khí nguy hiểm, tấn công vào các vùng trọng yếu trên cơ thể con người với cường độ mạnh nếu nạn nhân không chết thì cũng phải xử lý Tội giết người.

Hướng dẫn áp dụng tình tiết “phạm tội có tính chất côn đồ”.

Cần ban hành văn bản hướng dẫn áp dụng rò ràng, cụ thể thống nhất cách hiểu, cách áp dụng. Trong đó phải nêu rò và phân biệt “bản chất côn đồ” và “tính chất côn đồ”. Việc áp dụng “tính chất côn đồ” không được tuyệt đối hoá căn cứ vào nhân thân, tính cách của người phạm tội mà phải xem xét, đánh giá toàn diện từ nguyên nhân, động cơ, mục đích, hung khí, thủ đoạn, mối quan hệ với bị hại, lỗi của bị hại và trong điều kiện khách quan cụ thể.

Hướng dẫn áp dụng tình tiết “sử dụng axit nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm”.

Quy định rò thế nào là axit nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm và kèm theo danh mục axit nguy hiểm, hóa chất nguy hiểm và việc áp dụng tình tiết này cần làm rò axit nguy hiểm là axit gì, hóa chất nguy hiểm là hóa chất nào, không cần thiết phải quy định hàm lượng, khối lượng axit, hóa chất được sử dụng để gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe cho nạn nhân như quan điểm của một số chuyên gia pháp lý. Bởi lẽ, hàm lượng, hay khối lượng sử dụng đã được thể hiện tại Kết luận thương tích, tổn hại sức khỏe của nạn nhân và thực tế muốn giám định được hàm lượng, khối lượng phải thu giữ được mẫu vật, việc thu giữ mẫu vật để phục vụ giám định hàm lượng, khối lượng là rất khó khăn vì sau khi sử dụng, axít, hóa chất có sự phản ứng hóa học với các chất tiếp xúc nên không còn nguyên hàm lượng, khối lượng.

Hướng dẫn áp dụng tình tiết phạm tội đối với “người già yếu”

Quy định rò “người già yếu” là người từ đủ 70 tuổi trở lên vì phù hợp với thực tế sinh học, bởi lẽ khoa học đã chứng minh khi con người 70 tuổi sẽ suy giảm, hạn chế 01 số chức năng sinh học dẫn đến khả năng phòng vệ, phục hồi sức khỏe không được ổn định. Mặt khác, điều đó còn phù hợp với phong tục tập quán, truyền thống văn hóa và đạo đức xã hội của Việt Nam cần pháp điển hóa cho phù hợp.

Hướng dẫn cụ thể áp dụng biện pháp dẫn giải người bị hại đi giám định

thương tích để tránh bỏ lọt tội phạm, quy định rò trình tự, thủ tục dẫn giải, trách nhiệm của người bị dẫn giải và chế tài đối với người bị dẫn giải nếu vi phạm. Vấn đề này liên quan đến quyền con người được Hiến pháp ghi nhận nên nhiều ban ngành cần phối hợp, nghiên cứu để hướng dẫn áp dụng.

Hướng dẫn sử dụng Kết luận giám định khi có nhiều Kết luận và (hoặc) các Kết luận giám định có kết quả khác nhau về tỷ lệ thương tật. Khi nhiều kết luận giám định có kết quả tỷ lệ thương tật giống nhau (bằng nhau) thì áp dụng tất cả các kết luận bởi kết quả không khác nhau dẫn đến trách nhiệm hình sự của người phạm tội và quyền lợi dân sự của nạn nhân không thay đổi. Đối với trường hợp các Kết luận giám định có kết quả tỷ lệ thương tật khác nhau thì áp dụng nguyên tắc có cho bị can, bị cáo nên áp dụng bản kết luận nào có kết quả có lợi cho bị can, bị cáo. Bởi vì, cơ quan giám định căn cứ vào văn bản quy định về giám định pháp y, các nội dung quy định trong văn bản mang tính “định khung”, việc quyết định kết quả trong “khung” tùy thuộc hiện trạng thương tích nạn nhân và đánh giá, nhận xét của Giám định viên. Giám định viên phải chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với kết luận giám định của mình, do đó áp dụng kết luận có lợi đối với bị can, bị cáo là phù hợp.

Kết luận Chương 3

Qua công tác Thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân trong thời gian qua đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Ngành Kiểm sát đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường công tác công tố, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Từ thực tiễn hoạt động Thực hành quyền công tố, tác giả nhận thấy, để bảo đảm công tác Thực hành quyền công tố đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp mà Đảng, Nhà nước đã đặt ra. Ngành kiểm sát nói chung và Viện kiểm sát nhân dân huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai nói riêng phải tiến hành đồng bộ