Nội Dung Phát Triển Thị Trường Du Lịch, Tiêu Chí Đánh Giá Và Các Nhân Tố

số du lịch trực tuyến trên thế giới năm 2016 tăng 13,8% và đạt giá trị khoảng 565 tỷ USD, trong đó thị trường châu Á - Thái Bình Dương vươn lên dẫn đầu thế giới về du lịch trực tuyến từ năm 2017. Tại khu vực Đông Nam Á, Google dự đoán giá trị của du lịch trực tuyến sẽ tăng từ 22 tỷ USD năm 2015 lên 90 tỷ USD vào năm 2025 [71].

- Đặc điểm về chủ thể tham gia thị trường du lịch

Chủ thể tham gia TTDL bao gồm khách du lịch, các tổ chức cung ứng sản phẩm du lịch và những người làm dịch vụ môi giới du lịch. Khách du lịch là đại biểu của phía cầu du lịch, bao gồm những người có động lực hướng tới sử dụng các sản phẩm du lịch đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí, kinh doanh… của mình. Đó là tất cả những công dân rời khỏi nơi ở thường xuyên của họ đến một nơi khác với mục đích không phải là kiếm tiền hoặc học tập, làm việc lâu dài. Khách du lịch thường được xác định theo hai nhóm là cá nhân và nhóm hay tập thể. Giữa các khách du lịch có sự khác nhau về mục đích và nhu cầu du lịch. Khách du lịch là người cuối cùng tiêu dùng trực tiếp sản phẩm du lịch, có vai trò quyết định tới tính chất và quy mô TTDL, là nhân vật trung tâm làm nảy sinh các hoạt động, các mối quan hệ trên cơ sở đó thỏa mãn mục đích của các chủ thể tham gia vào các hoạt động trên TTDL.

Các tổ chức cung ứng hàng hóa và dịch vụ trên TTDL còn gọi là các đơn vị kinh doanh du lịch bao gồm các công ty cung cấp sản phẩn hàng hóa và dịch vụ du lịch, như đại lý du lịch, khách sạn, công ty phục vụ vận chuyển, đưa đón khách, những người tổ chức hướng dẫn du lịch. Các chủ thể thực hiện các dịch vụ khác có liên quan đến du lịch như dịch vụ ăn uống, dịch vụ mua sắm, dịch vụ thể thao, vui chơi giải trí, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ phát triển kết cấu hạ tầng có thể được khách du lịch sử dụng. Bên cạnh các chủ thể kinh doanh du lịch chuyên nghiệp, trên TTDL còn có sự tham gia của cư dân của điểm đến mà ở Việt Nam gọi là "du lịch cộng đồng". Đây là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở các giá trị văn hóa của cộng đồng, do cộng đồng dân cư quản lý, tổ chức khai thác và hưởng lợi. Mục tiêu của các tổ chức cung ứng sản phẩm du lịch là thu được lợi nhuận tối đa và

một số mục tiêu khác như: văn hóa, xã hội, quảng bá hình ảnh, chính trị, kinh tế khác. Phương tiện để thực hiện mục tiêu là phục vụ tốt nhất, làm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của du khách cả trước, trong và sau chuyến du lịch của họ.

Các công ty và người làm dịch vụ môi giới, xúc tiến du lịch bao gồm quảng bá, giới thiệu sản phẩm du lịch, xây dựng và phát triển thương hiệu du lịch, tuyên truyền nhận thức xã hội về du lịch, tạo môi trường du lịch thuận lợi, lành mạnh, các tổ chức vận động, tìm kiếm cơ hội, tập trung nguồn lực đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch; đa dạng hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch…

Trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế, nhiều khi còn có chủ thể tham gia TTDL là nhà nước. Nhà nước không chỉ là chủ thể tạo lập kết cấu hạ tầng cho phát triển TTDL mà còn tham gia vào hoạt động du lịch ở các lĩnh vực trọng yếu có liên quan trực tiếp đến an toàn quốc gia.

2.1.3. Phân loại và vai trò của thị trường du lịch

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 173 trang tài liệu này.

2.1.3.1. Phân loại thị trường du lịch

Việc phân loại TTDL là cần thiết để xác định rõ đặc điểm của mỗi hình thị trường và có định hướng chiến lược khai thác các tiềm năng du lịch tại các vùng lãnh thổ nhằm thu được hiệu quả cao trong kinh doanh du lịch. Có nhiều cách phân loại TTDL dựa trên các tiêu chí khác nhau.

- Phân loại TTDL theo phạm vi lãnh thổ, có TTDL quốc gia và TTDL quốc tế. TTDL quốc gia (TTDL nội địa) là thị trường mà ở đó cung và cầu du lịch đều nằm trong biên giới lãnh thổ của một quốc gia. Trong đó, các mối quan hệ nảy sinh do việc thực hiện hàng hóa và dịch vụ du lịch là mối quan hệ kinh tế đối nội và chịu sự chi phối bởi sự phát triển kinh tế của quốc gia đó đồng thời phản ánh sự phân công lao động trong nước. Vận động tiền - hàng trên thị trường chỉ di chuyển từ khu vực này đến khu vực khác ở trong nước. TTDL quốc tế là thị trường tại đó cung thuộc một quốc gia còn cầu thuộc một quốc gia khác. Trên thị trường này, các doanh nghiệp du lịch của một quốc gia kết hợp với các doanh nghiệp của quốc gia khác để đáp ứng nhu cầu du lịch của công dân các nước. Quan hệ tiền - hàng trong thực hiện sản phẩm du

lịch được hình thành và thực hiện vượt qua biên giới quốc gia. Bản thân TTDL quốc tế lại bao hàm TTDL khu vực và thế giới.

- Phân loại theo đặc điểm và không gian của cung và cầu du lịch, có thị trường nhận khách và thị trường gửi khách. Thị trường nhận khách là thị trường cung sản phẩm du lịch, nơi có điều kiện sẵn sàng cung ứng các dịch vụ tiêu dùng du lịch, đáp ứng nhu cầu du lịch của khách các địa phương khác đến và khách nước ngoài. Thị trường nhận khách có vị trí quan trọng trong tổ chức du lịch quốc tế. Thị trường gửi khách là thị trường cầu về du lịch. Du khách xuất phát từ thị trường này để đến nơi khác tiêu dùng các sản phẩm du lịch. Trong chiến lược tăng trưởng du lịch của một quốc gia, một vùng hay một địa phương, việc phát triển thị trường gửi khách có tầm quan trọng đặc biệt đến việc mở rộng TTDL. Thị trường gửi khách có thể chia thành thị trường gửi khách trực tiếp và thị trường gửi khách trung gian. Thị trường gửi khách trực tiếp ở chừng mực nào đó, có thể coi là nơi cư trú hàng ngày của khách. Thị trường gửi khách trung gian là nơi chuyển tiếp, khách đến nơi này du lịch trong một vài ngày rồi lại tiếp sang địa điểm du lịch khác.

- Phân loại theo thực trạng TTDL, có TTDL thực tế, TTDL tiềm năng và TTDL mục tiêu. TTDL thực tế là thị trường mà dịch vụ hàng hóa du lịch đã được thực hiện hoặc có đủ điều kiện để thực hiện. TTDL tiềm năng là thị trường mà đang còn cần một số điều kiện mới có thể thực hiện được hàng hóa và dịch vụ du lịch, có thể có cả ở cung và cầu du lịch. Do thiếu một số điều kiện cần thiết mà cung và cầu không thể gặp nhau. Thị trường du lịch mục tiêu là khu vực thị trường được chọn để sử dụng thu hút du khách trong một thời gian kinh doanh nhất định. Việc tiếp cận thị trường mục tiêu đòi hỏi phải phân tích tiềm năng buôn bán của một hay các khu vực thị trường, nó bao gồm việc xác định số lượng du khách hiện nay cũng như du khách tiềm năng và đánh giá mức tiêu xài mỗi ngày của mỗi du khách. Sự tuyển chọn thị trường mục tiêu giúp các nhà Marketing dễ dàng giải quyết việc sử dụng phương tiện quảng cáo để đạt tới thị trường đó.

- Phân loại theo tính chất thời vụ, có TTDL quanh năm và TTDL thời vụ. TTDL quanh năm là có sự hoạt động liên tục trong năm mà không bị gián

đoạn. TTDL thời vụ chỉ hoạt động gián đoạn theo mùa, cung hoặc cầu du lịch chỉ xuất hiện vào một thời gian nhất định trong năm. Tính chất này tác động rất sâu sắc đến việc tổ chức lực lượng cung ứng của các doanh nghiệp du lịch. Ở nhiều nước, một số bãi biển hay vùng núi chỉ hoạt động vài tháng mùa hè, gọi là TTDL mùa hạ và nhiều nước dựa vào băng tuyết mùa đông, tổ chức du lịch thể thao mùa đông ngoài trời, gọi là TTDL mùa đông. Tính thời vụ du lịch phản ánh những biến động lặp đi lặp lại hàng năm của cung và cầu các hàng hóa và dịch vụ du lịch dưới tác động của một số nhân tố xác định.

- Phân loại theo tính chất sản phẩm du lịch, có TTDL hàng hóa và TTDL dịch vụ. Sản phẩm du lịch bao gồm các các hàng hóa, dịch vụ du lịch và tiện nghi cung ứng cho du khách và có thể phân chia thành sản phẩm hữu hình (hàng hóa) và vô hình (dịch vụ). Nếu TTDL hàng hóa cung ứng loại sản phẩm hữu hình thì TTDL dịch vụ cung ứng loại sản phẩm vô hình. Sản phẩm du lịch hữu hình như ăn, uống, cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho nhu cầu giải trí, đi lại của du khách… Phần nhiều loại sản phẩm này thể hiện bằng các loại dịch vụ. Về cơ bản, sản phẩm trên TTDL là vô hình như dịch vụ như dịch vụ vận chuyển, dịch vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống...

2.1.3.2. Vai trò của thị trường du lịch

Thị trường du lịch là một khâu của quá trình tái sản xuất xã hội, là một bộ phận cấu thành hệ thống các loại thị trường trong nền kinh tế, nơi thực hiện các quan hệ kinh tế giữa các chủ thể tham gia thị trường, do vậy, nó có vai trò rất quan trọng đối với đời sống kinh tế và xã hội. Cụ thể là:

Thứ nhất, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển. Mặc dù lưu thông do sản xuất quyết định và phục thuộc vào sản xuất, nhưng hoạt động lưu thông các sản phẩm du lịch trên thị trường cũng có tác động mạnh mẽ trở lại đối với sản xuất, điều chỉnh và định hướng sản xuất. Các sản phẩm được lưu thông trên TTDL rất đa dạng và có tỉnh tổng hợp, việc tiêu thụ và mức độ tiêu thụ các sản phẩm này có tác động trực tiếp đối với các hoạt động sản xuất ra chúng. Khi TTDL được phát triển, sản phẩm du lịch được lưu thông, thì càng có điều kiện thu hút các nguồn lực vào phát triển sản xuất. Sự phát triển của

TTDL khi được mở rộng ra phạm vi quốc tế, còn tạo ra điều kiện để thúc đẩy xuất khẩu tại chỗ. Nhờ đó, thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế.

Thứ hai, góp phần cải thiện tiêu dùng, nâng cao chất lượng cuộc sống của con người và xã hội. Sự phát triển và vận hành trôi chảy của TTDL sẽ tạo ra điều kiện để các cá nhân và nhóm dân cư được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, tài nguyên du lịch. Với rất nhiều loại sản phẩm và dịch vụ được TTDL cung ứng, người tiêu dùng có thể lựa chọn để đáp ứng nhu cầu của mình. Việc tiêu dùng sản phẩm du lịch của mỗi người không chỉ đơn thuần là tận hưởng trong tiêu thụ sản phẩm, mà còn giúp cải thiện được sức khoẻ, làm tăng khả năng sáng tạo, giúp con người được hạnh phúc hơn... Nhờ đó, chất lượng lao động, làm việc của con người được nâng lên, năng suất lao động tăng lên. Vì lẽ đó, nhiều nước đã coi sự gia tăng nhu cầu đi du lịch là một tiêu chuẩn để đánh giá mức sống và chất lượng cuộc sống của các tầng lớp dân cư.

Thứ ba, góp phần tạo động lực để phát triển các thị trường và các ngành kinh tế khác. Do sản phẩm để đáp ứng nhu cầu du khách có tính chất tổng hợp liên ngành, nên ngoài yếu tố tự nhiên ban tặng, việc cung ứng sản phẩm du lịch phải được sự hỗ trợ của các thị trường và sản xuất của các ngành kinh tế khác. Sự phát triển của TTDL sẽ tạo thêm động lực để phát triển các thị trường và mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng sản xuất của các ngành kinh tế khác. Chính vì thế, nhiều nước đã coi kinh doanh du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, đóng vai trò đầu tầu của sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), TTDL toàn cầu không ngừng phát triển kể từ những năm 1950, nó đã trở thành một trong những trụ cột chính cho tiến bộ kinh tế và xã hội với sự gia tăng liên tục số lượng du khách. Lượng khách du lịch quốc tế đã tăng từ 25 triệu vào năm 1950 lên 1,13 tỷ trong năm 2014 và dự báo con số này sẽ tăng lên 1,8 tỷ vào năm 2030, du lịch hiện đang tạo ra 9% GDP toàn cầu mỗi năm [78].

Thứ tư, góp phần việc làm và thu nhập cho người lao động. Do đặc thù của hoạt động kinh doanh trên TTDL chủ yếu là dịch vụ nên có hệ số sử dụng lao động rất cao, tạo nhiều việc làm cho xã hội. Tại những nơi có tài nguyên

du lịch được khai thác, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch thường tiếp nhận một số lượng lớn người lao động. Ngoài việc kích thích các ngành kinh tế khác phát triển, sự phát triển của TTDL còn tạo thêm việc làm cho các ngành kinh tế khác. Nhờ đó, quy mô việc làm trong xã hội tăng lên, thu nhập của lao động tăng lên. Đối với một nước hay một tỉnh còn trong tình trạng đang phát triển, khi dư thừa lao động còn là vấn đề bức xúc, thì phát triển TTDL được coi là một giải pháp có tầm quan trọng đặc biệt.

Thứ năm, góp phần khai thông các nguồn lực trong nước và quốc tế phát triển doanh nghiệp. Sự phát triển liên thông TTDL trong nước và quốc tế sẽ tạo điều kiện để phát triển các ngành nghề trong nước, nhất là các nghề truyền thống có tính đặc trưng vùng miền, thu hút các nguồn lực tự bên ngoài cho đầu tư phát triển; đồng thời tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước tiếp cận thị trường quốc tế. Nhờ đó, tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn cho kinh doanh du lịch thông qua thị trường và doanh nghiệp nước ngoài, nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên làm du lịch theo các tiêu chuẩn quốc tế. Tạo điều kiện nâng cao năng lực cạnh tranh của các chủ thể trong nước khi tham gia TTDL.

Thứ sáu, góp phần mở rộng sự hiểu biết và giao lưu giữa các dân tộc trong nước và quốc tế. Hầu hết các quốc gia đều muốn gia tăng lượng khách du lịch, mong muốn cộng đồng toàn cầu nhận thức tích cực về các sản phẩm do quốc gia đó sáng tạo. Thông qua TTDL, đặc biệt trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, đã làm tăng thêm tầm hiểu biết chung về xã hội của người dân thông qua người ở địa phương khác, khách nước ngoài về phong cách sống, ngoại ngữ, thẩm mỹ,… tạo ra sự giao thoa về văn hóa giữa các vùng, miền và các dân tộc khác nhau trên thế giới; làm tăng thêm tình đoàn kết, hữu nghị, mối quan hệ thân ái của nhân dân giữa các vùng, nhân dân giữa các quốc gia với nhau.

Như vậy, sự phát triển của TTDL có tác động nhiều mặt đối với đời sống kinh tế và xã hội. Nhận thức đúng vai trò của thị trường này và có chiến lược, chính sách đầu tư đúng đắn là rất cần thiết để góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, phát triển xã hội theo hướng bền vững.

2.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG DU LỊCH, TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NÓ

2.2.1. Nội dung phát triển thị trường du lịch

Để phát huy vai trò to lớn của TTDL, ngoài cơ chế tự vận hành bởi các quy luật kinh tế khách quan của thị trường, việc phát huy vai trò kinh tế của nhà nước là rất cần thiết. Đây chính là xu hướng chung của tất cả các nước nói chung, các tỉnh nói riêng nhằm phát triển TTDL. Với vai trò là chủ thể điều tiết vĩ mô nền kinh tế, nhà nước cần có cơ chế chính sách thúc đẩy và hỗ trợ đảm bảo TTDL phát triển đúng hướng và có hiệu quả.

2.2.1.1. Xây dựng và thực thi chiến lược và kế hoạch cho phát triển thị trường du lịch

Chiến lược là tập hợp những quyết định, những hành động, những kế hoạch liên kết với nhau để thực hiện mục tiêu đặt ra của tổ chức, là những mưu tính và quyết sách đối với những vấn đề trọng đại có tính chất toàn cục và lâu dài. Chiến lược phát triển TTDL là một bộ phận cấu thành trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước. Nó quy định những mục tiêu lâu dài, những nhiệm vụ chủ yếu về sự phát triển kinh tế du lịch, những con đường và chính sách để thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ, phương hướng chung của sự phát triển kinh tế trong một thời kỳ dài.

Chiến lược phát triển TTDL là xác định các nhiệm vụ, mục tiêu dài hạn, lựa chọn chính sách thích hợp với điều kiện trong nước và quốc tế; phối hợp tối ưu các nguồn lực. Đây là sự lựa chọn có căn cứ khoa học các mục tiêu căn bản, chủ yếu để phát triển du lịch, đồng thời xác định các nguồn lực, phương tiện và lựa chọn các phương án thích hợp để đạt được các mục tiêu trong phát triển du lịch. Xác định chủ trương về phát triển TTDL của Đảng và Nhà nước; xác định mục tiêu dài hạn cần hướng đến sự phát triển trong phát triển du lịch; xác định những định hướng giải pháp, chính sách thực hiện chiến lược và xác định các thế mạnh cần được phát huy, các tiềm năng du lịch cần được khai thác, tranh thủ được cơ hội và xác định những thách thức, yếu kém cần vượt qua. Việc xây dựng và thực thi chiến lược phát triển TTDL có ý

nghĩa to lớn đối với việc định hướng, quy hoạch, kế hoạch phát triển cũng như việc xử lý các vấn đề nảy sinh trên TTDL.

Đối với ngành du lịch Lào, để tích cực và chủ động trong việc xây dựng chiến lược phát triển TTDL là rất cấp thiết. Chiến lược phát triển TTDL sẽ căn cứ để xây dựng các kế hoạch, quy hoạch phát triển của các ngành trong ngắn hạn. Nó là tiêu thức để các tổ chức du lịch hướng tới trong hoạt động kinh doanh; đồng thời là điều kiện, tiền đề rất quan trọng để khai thác, sử dụng các nguồn lực, lợi thế cho phát triển kinh doanh du lịch của các công ty trong nước.

Trong những năm qua, Bộ thông tin, văn hóa và du lịch Lào đã xây dựng chiến lược phát triển du lịch Lào giai đoạn năm 2010 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Tập chung phát triển ngành du lịch trong thời gian tới với mục tiêu là đưa du lịch trở thành ngành kinh tế trọng điểm. Theo chiến lược, vào năm 2025, Lào sẽ đón khoảng 7,5 triệu lượt du khách. Doanh thu du lịch sẽ đạt khoảng 1,4 tỷ USD. Để thu hút khách du lịch, sẽ phải xây dựng các dòng sản phẩm du lịch đặc trưng, theo các phân đoạn thị trường. Trong đó đặc biệt chú trọng khai thác du khách đến từ các nước có nền kinh tế mới nổi như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước ASEAN, đây là nguồn du khách có khả năng tài chính phù hợp, lưu trú dài ngày với những sản phẩm mới như: du lịch hội thảo, du lịch chữa bệnh, làm đẹp,... [9, tr.26].

Xây dựng và thực thi quy hoạch phát triển TTDL. Đây là việc lựa chọn phương án hợp lý phát triển và tổ chức thị trường, tổ chức lực lượng kinh doanh du lịch dài hạn trên một không gian lãnh thổ nhất định. Nó là việc xây dựng trước một kế hoạch để đánh giá tình huống hiện tại, dự báo tình huống tương lai và lựa chọn một số chương trình hành động phù hợp để tạo được nhiều cơ hội sẵn có nhất cho sự phát triển điểm đến du lịch. Đây là việc cần thiết để phát triển thị trường, để các doanh nghiệp kinh doanh du lịch chủ động phát triển sản phẩm, tham gia cạnh tranh với các doanh nghiệp du lịch nước ngoài. Nội dung quy hoạch phát triển TTDL bao gồm: xác định vị trí, vai trò, lợi thế của TTDL trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vùng và quốc gia; phân tích, đánh giá tiềm năng và hiện trạng tài nguyên du