Quản trị vốn chủ sở hữu tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội MB

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ MINH HỌA

Biểu đồ 1.1: Sự khác biệt giữa vốn pháp định và vốn kinh tế 33

Biểu đồ 1.2: Khung ICAAP 47

Biểu đồ 1.3: Các yếu tố liên quan tác động tới ICAAP 47

Biểu đồ 1.4: Tác dụng của đánh giá hiệu quả vốn 54

Biểu đồ 1.5: Ví dụ điều chỉnh mô hình kinh doanh theo đánh giá hiệu quả vốn 56

Biểu đồ 2.1: Mô hình tổ chức M giai đoạn 2011 – 2015 70

Biểu đồ 2.2: Chỉ số kinh tế vĩ mô và tăng trưởng tín dụng tại Việt Nam 74

Biểu đồ 2.3: Quy mô tài sản, vốn và hiệu quả trên vốn 81

Biểu đồ 2.4: Vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ MB 82

Biểu đồ 2.5: Lợi nhuận và hiệu quả vốn của MB 85

Biểu đồ 2.6: Tương quan tổng tài sản, ROE và RO của một số ngân hàng. 86 Biểu đồ 2.7: Tăng trưởng quy mô tài sản các ngân hàng 2010 - 2015 87

Biểu đồ 2.8: Tăng trưởng quy mô vốn các ngân hàng 2010 - 2015 88

Biểu đồ 2.9: Tương quan tăng trưởng vốn và tài sản 90

Biểu đồ 3.1. Mô hình phân bổ vốn của MB 130

Biểu đồ 3.2: Lược đồ triển khai dự án quản trị vốn chủ sở hữu tại MB 134

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

Từ viết tắt

Tiếng Anh	Tiếng Việt
ABC	Activity Based Cost	Phân bổ chi phí theo mỗi hoạt động
ACB	Asia Commercial Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu
Agribank	Bank for Agriculture and Rural Development of Vietnam	Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
ALCO	Asset-Liability Committee	Ủy Ban quản lý Tài sản- Nguồn vốn
ALM	Asset-Liability Management	Quản lý tài sản có - tài sản nợ
BASEL hay BCBS	BCBS:Basel Committee for Banking Supervision	Uỷ ban Basel giám sát về các hoạt động ngân hàng thuộc Ngân hàng Thanh toán Quốc tế
BIDV	Bank for Investment and Development of Vietnam	Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam
BIS	Bank for International Settlement	Ngân hàng Thanh toán Quốc tế
CAGR	Compound Annual Growth Rate	Tỷ lệ tăng trưởng bình quân kép
CAR	Capital Adequacy Ratio	Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu
CIC	Credit Information Centre	Trung tâm thông tin tín dụng
CNTT		Công nghệ thông tin
EC	Economic Capital	Vốn kinh tế
ES	Expected Shortfall	Thâm hụt dự kiến
EVA	Economic Value Added	Giá trị kinh tế gia tăng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 176 trang tài liệu này.

Từ viết tắt

Tiếng Anh	Tiếng Việt
GDP	Gross Domestic Product	Tổng sản phẩm quốc nội
GFC	Global Financial Crisis	Khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008
HĐQT		Hội đồng quản trị
ICAAP	Internal Capital Adequacy Assessment Process	Quy trình đánh giá an toàn vốn nội bộ
KD		Kinh doanh
MB	Military Commercial Joint Stock Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội
MRCR	Mandatory Regulatory Capital Requirements	Yêu cầu vốn tối thiểu theo pháp luật
MSB Maritime Bank	Maritime Commercial Joint-stock Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải
NCS		Nghiên cứu sinh
NHNN		Ngân hàng nhà nước Việt Nam
NHTM		Ngân hàng thương mại
NHTW		Ngân hàng Trung ương
NSFR	Net Stable Funding Ratio	Tỷ lệ cấp vốn ổn định ròng
QTRR		Quản trị rủi ro
RAP	Risk-adjusted Performance	Đánh giá hiệu quả điều chỉnh theo rủi ro
RAROC	Risk-adjusted Return on Capital	Thu nhập điều chỉnh theo rủi ro trên vốn
ROA	Return on Assets	Thu nhập trên tổng tài sản
ROE	Return on Equity	Thu nhập trên vốn chủ sở hữu
RRTD		Rủi ro tín dụng

Từ viết tắt

Tiếng Anh	Tiếng Việt
RWA	Risk Weighted Assets	Tài sản có rủi ro
Sacombank	Saigon Thuong tin Commercial Joint-stock Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Sài g n thương tín
SHB	Saigon-Ha Noi Commercial Joint-stock Bank	Ngân hàng TMCP Sài gòn - Hà Nội
TCKT		Tài chính Kế toán
TCTD		Tổ chức tín dụng
Techcombank	Commercial Joint-stock Bank for Technology	Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương
TT HĐQT	Standing Committee of the Board of Directors	Thường trực Hội đồng quản trị
TT36		Thông tư 36 2014 TT-NHNN
TTQT		Thanh toán quốc tế
VaR	Value at Risk	Giá trị rủi ro
VIB	Vietnam International Commercial Joint-stock Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam
Vietcombank	Bank for Foreign Trade of Vietnam	Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
Vietinbank	Industrial and Commercial Bank of Vietnam	Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt nam
VNĐ		Đồng Việt Nam
VPBank	Vietnam Prosperity Commercial Joint-stock Bank	Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh vượng

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của Đề tài

Trong hơn 10 năm qua, ngành ngân hàng Việt Nam đã có những ước phát triển mạnh mẽ cùng với sự phát triển kinh tế đất nước. Cũng trong thời gian đó, nền kinh tế Việt Nam cũng phải đối diện với với các cuộc khủng hoảng kinh tế và tài chính toàn cầu từ sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á 1997 và sau đó là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008. Ở khía cạnh khác, những quy định trong hoạt động ngân hàng cũng phát triển trong thời gian này cùng với sự phát triển của ngành, một trong những vấn đề được quan tâm và quản trị hàng đầu chính là vốn của các ngân hàng.

Ngân hàng thương mại (NHTM) là một tổ chức kinh tế đặc biệt, đóng vai trò là trung gian giữa người gửi tiền và người đi vay và là trung gian thanh toán cùng với một số chức năng khác, thực hiện đầy đủ các chức năng của một NHTM đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quản lý nhà nước. trong đó vốn chủ ở hữu của các ngân hàng được xem như sự đảm bảo cho các nghĩa vụ đối với người gửi tiền, cũng như thước đo cho quy mô kinh doanh được các cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ. Vốn chủ sở hữu của ngân hàng và quản trị vốn chủ sở hữu trong NHTM là một trong những mối quan tâm lớn của cả các cơ quan quản lý nhà nước và các NHTM nhằm đảm bảo các NHTM thực hiện đúng các chức năng của mình, đóng góp tích cực vào phát triển và ổn định kinh tế-xã hội với vai trò là trung gian tiền tệ. Vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu phải đảm bảo tính an toàn trong hoạt động bảo vệ mỗi ngân hàng và cả hệ thống ngân hàng tránh khỏi và vượt qua được các cuộc khủng hoảng tài chính, tránh gây đổ vỡ toàn hệ thống. Do vậy, quản trị vốn chủ sở hữu của ngân hàng theo những quy tắc và thông lệ tốt nhất đồng thời tính đến đặc điểm của ngành ngân hàng tại Việt Nam nói chung và các

NHTM nói riêng trong đó có Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội (MB) là mục tiêu hướng đến và mỗi một ngân hàng cần đặt ưu tiên hàng đầu để phát triển ổn định, bền vững. Điều này còn quan trọng hơn nữa khi ngành ngân hàng Việt Nam đang trong các giai đoạn đầu tiên trong quá trình tái cơ cấu ngành ngân hàng.

Những lý thuyết cũng như thực tiễn trong quản trị vốn chủ sở hữu của NHTM đã được nghiên cứu nhiều trên thế giới. Tuy nhiên tại Việt Nam, quản trị vốn chủ sở hữu trong các NHTM trong một nền kinh tế chuyển đổi có nhiều đặc thù riêng chưa được nghiên cứu và đề cập một cách đầy đủ và thích đáng. Xuất phát từ đ i hỏi lý luận và thực tiễn nêu trên, tác giả tập trung nghiên cứu đề tài luận án: “Quản trị vốn chủ sở hữu tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội (MB)”.

2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu đề tài

2.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài

Vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu của NHTM là một đề tài được đề cập nhiều trong các tài liệu nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau, chủ yếu từ những khía cạnh liên quan đến góc nhìn của cơ quan quản lý nhà nước về an toàn hoạt động ngân hàng, hoặc từ góc nhìn NHTM về rủi ro tín dụng hoặc hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu nói riêng và nguồn vốn nói chung, hoặc liên quan đến năng lực tài chính của các NHTM trong đó phân tích về vốn chủ sở hữu ngân hàng. Cũng có một vài nghiên cứu khác đề cập đến đề tài vốn chủ sở hữu nhưng quan sát từ khía cạnh đầu tư nói chung và cấu trúc vốn chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp nói chung, không có nhiều liên hệ đến ngành ngân hàng. Có thể nói, nội dung cụ thể liên quan đến vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu trong NHTM còn khá mới mẻ.

Các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài hoặc một phần đề tài này trong những năm vừa qua gồm: [1, 6, 26, 37, 60, 61, 66, 70, 71, 91, 91];

Các công trình nghiên cứu có liên quan đến M như: [3, 7, 18, 20, 38, 39]

Các công trình nghiên cứu được nêu trên không đề cập trực tiếp đến vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu của NHTM mà chỉ phân tích một số khía cạnh có liên quan, hoặc nêu đến khía cạnh mức vốn của các NHTM Việt Nam còn thấp và chưa đáp ứng được đầy đủ được yêu cầu phát triển. Những đề xuất trong các nghiên cứu này liên quan đến vốn nhằm chủ yếu vào việc nâng cao chất lượng vốn, mức vốn chủ sở hữu hoặc đưa ra một số chỉ tiêu đánh giá về vốn. Các câu hỏi nghiên cứu chưa được giải đáp thỏa đáng trong các nghiên cứu đó và do vậy trong luận án tiến sĩ này, tác giả tập trung nghiên cứu, trình bày có hệ thống về chủ đề vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu trong NHTM từ góc nhìn của các nhà quản trị, điều hành ngân hàng, đồng thời đưa ra những đề xuất nâng cao năng lực quản trị vốn chủ sở hữu tại MB nói riêng và các NHTM nói chung.

Các công trình nghiên cứu nêu trên liên quan đến vốn chủ sở hữu và hoạt động ngân hàng nói chung hoặc liên quan đến một số khía cạnh trong hoạt động và quản trị tại MB. Những điểm lớn của các nghiên cứu này bao gồm:

- Phân tích một số điểm liên quan đến quan niệm về vốn, đưa ra các định nghĩa về vốn chủ sở hữu, đưa ra các kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và các tiêu chí đo lường hiệu quả vốn. Nghiên cứu cũng đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các NHTM trong đó chủ yếu nhấn mạnh về phát triển kinh doanh và dịch vụ toàn diện nhằm đảm bảo và nâng cao lợi nhuận ngân hàng trên đồng vốn đã ỏ ra.

- Một số nghiên cứu phân tích các khái niệm liên quan đến vốn chủ sở hữu và các rủi ro có liên quan được phân tích sơ ộ dưới góc nhìn từ phía các

cơ quan quản lý nhà nước trong tổng thể các nội dung giám sát như giám sát về vốn, về các rủi ro trong hoạt động của NHTM, về các quy trình thủ tục báo cáo giám sát, …Tuy nhiên, những phân tích cũng như các số liệu nhằm đánh giá tài sản rủi ro hay về vốn cũng chưa thực sự đầy đủ và chưa có được góc nhìn từ phía nhà quản trị ngân hàng mà chủ yếu từ phía các cơ quan quản lý nhà nước và từ góc độ tuân thủ. Về vốn chủ sở hữu, các nghiên cứu này mới chỉ phân tích và đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực tài chính, chủ yếu là nâng cao quy mô vốn chủ sở hữu cũng như nâng cao hiệu quả trên vốn.

- Một nghiên cứu khác về quản lý rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam nêu ra một số đề xuất trong đó có đề xuất các điều kiện để áp dụng phương pháp quản lý rủi ro lãi suất bằng phương pháp tài sản rủi ro (giá trị có thể tổn thất - Value at Risk) tại các ngân hàng thương mại Việt nam và sự cần thiết phải kiểm chứng các giá trị VaR. Ở một khía cạnh nhất định trong quản trị vốn hiện đại, việc tính toán và kiểm chứng VaR để tính toán sự đầy đủ của vốn là một trong những yếu tố quan trọng trong quản trị vốn chủ sở hữu.

- Các nghiên cứu có liên quan đến MB chủ yếu liên quan đến phát triển mảng nghiệp vụ ngân hàng bán lẻ, phát triển tín dụng hoặc nâng cao hiệu quả quản trị chi phí, … mà chưa đề cập đến quản trị vốn chủ sở hữu tại M .

2.2. Câu hỏi và khoảng trống cần nghiên cứu

Các câu hỏi lớn liên quan đến vốn chủ sở hữu và quản trị vốn chủ sở hữu của NHTM nói chung, MB nói riêng, bao gồm: (i) Thế nào là quản trị vốn chủ sở hữu, (ii) Tiêu chí nào để đo lường năng lực quản trị vốn chủ sở hữu, (iii) Nhân tố nào tác động đến quản trị vốn chủ sở hữu, (iv) Thực trạng quản trị vốn chủ sở hữu tại M như thế nào, (v) Giải pháp nào để năng cao năng lực quản trị vốn chủ sở hữu của M trong môi trường hoạt động ngân hàng đang