Quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Luang Prabang nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ

1. CBCC Cán bộ công chức

2. CHDCND Cộng hòa dân chủ nhân dân

3. CQĐP Chính quyền địa phương

4. HĐND Hội đồng nhân dân

5. KBNN Kho bạc nhà nước

6. NSĐP Ngân sách địa phương

7. NSNN Ngân sách nhà nước

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 177 trang tài liệu này.

8. NSTW Ngân sách trung ương

9. QLNN Quản lý nhà nước

10. UBND Ủy ban nhân dân

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ

1. Bảng

Bảng 3.1. Tỷ lệ tăng trưởng GRDP của tỉnh Luang Prabang 78

Bảng 3.2: Cơ cấu kinh tế các nhóm ngành chủ yếu giai đoạn 2015-2019 79

Bảng 3.3. Thu NSNN Luang Prabang (triệu kip) 98

Bảng 3.4 Chi NSĐP của Luang Prabang (triệu kip) 101

Bảng 3.5 Cân đối ngân sách cấp tỉnh (triệu kip) 102

2. Sơ đồ

Sơ đồ 2.1. Hệ thống NSNN của nước CHDCND Lào 45

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngân sách nhà nước (NSNN) là bộ phận cơ bản, là khâu chủ đạo, có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia, đồng thời là công cụ tài chính để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý vĩ mô đối với hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước. Cùng với sự quản lý kinh tế và hành chính thì quản lý NSNN là cần thiết, nó giúp quá trình quản lý và phân bổ một cách hiệu quả việc sử dụng các nguồn lực tài chính khan hiếm của quốc gia, tạo tiền đề và điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sự phát triển hài hoà về kinh tế - xã hội. Trong hệ thống NSNN, ngân sách cấp tỉnh là một cấp ngân sách rất quan trọng bởi vì ngân sách cấp tỉnh có vai trò cung cấp phương tiện vật chất cho sự tồn tại và hoạt động của chính quyền tỉnh và các cấp chính quyền trực thuộc. Đồng thời, là một công cụ để chính quyền cấp tỉnh thực hiện quản lý toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào là một quốc gia đang phát triển, sự phát triển kinh tế - xã hội giữa các địa phương không đồng đều. Trong một thời gian khá dài, hoạt động quản lý NSNN theo mô hình cơ chế kế hoạch tập trung chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Hiện nay, CHDCND Lào đã có sự phát triển nhất định, đạt được một số thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng về kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, vấn đề quản lý NSNN của Lào vẫn còn yếu kém, ngân sách địa phương (NSĐP) chưa tự chủ được nguồn thu cho nhiệm vụ chi nên vẫn phải nhận trợ cấp từ ngân sách trung ương (NSTW); việc sử dụng công cụ ngân sách trong điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô của chính quyền cấp tỉnh có phần bị hạn chế.

Luang Prabang là một tỉnh của nước CHDCND Lào đang chuyển mình cùng đất nước để phát triển kinh tế - xã hội. Việc tăng cường quản lý NSNN,

đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách quốc gia tiết kiệm, có hiệu quả hơn; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Những năm qua, bên cạnh những mặt đạt được trong công tác quản lý NSĐP, Luang Prabang cũng còn một số hạn chế, bất cập trong quản lý NSNN. Thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh phải trợ cấp cân đối thì vấn đề tăng cường quản lý ngân sách càng trở nên cấp bách. Nhiều cơ quan cùng tham gia quản lý NSNN nhưng quy định thẩm quyền quyết định ngân sách chưa rõ ràng giữa các cơ quan, còn có sự chồng chéo. Quy trình quản lý NSNN cấp tỉnh còn mang nặng tính hình thức và trong quá trình điều hành ngân sách còn thiếu tính năng động, sáng tạo. Một số quy định còn bất cập, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh làm chủ ngân sách của mình... Những hạn chế đó ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, cũng như tạo kẽ hở cho việc thất thoát ngân sách.

Trong khi đó, cơ sở lý luận về quản lý NSNN ở CHDCND Lào tương đối “mỏng”, nhất là quản lý NSNN ở địa phương. Nghiên cứu về NSNN có không ít công trình, tuy nhiên tuyệt đại đa số các công trình đó đều nghiên cứu ở góc độ chuyên ngành kinh tế, rất ít công trình nghiên cứu NSNN từ góc độ chuyên ngành quản lý công. Trong số ít công trình nghiên cứu NSNN từ góc độ chuyên ngành quản lý công thì tập trung vào vấn đề phân cấp quản lý NSNN hoặc chỉ đi sâu vào công tác quản lý thu hoặc quản lý chi, mà chưa có công trình nào nghiên cứu quản lý NSNN cấp tỉnh. Do vậy, cơ sở lý luận về NSNN cấp tỉnh là vấn đề đặt ra.

Xuất phát từ vị trí, vai trò của NSNN cấp tỉnh đối với chính quyền địa phương, từ thực trạng quản lý NSNN của tỉnh Luang Prabang còn nhiều vấn đề bất cập, từ cơ sở lý luận về quản lý NSNN cấp tỉnh còn “mỏng” nên nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề “Quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Luang Prabang nước CHDCND Lào” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ

Quản lý công, với mong muốn đề xuất những giải pháp, kiến nghị nâng cao hiệu quả công tác quản lý NSNN trên quê hương của mình.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở bổ sung và hoàn thiện khung lý luận về quản lý NSNN, phân tích thực tiễn quản lý NSNN tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào, luận án đề xuất những quan điểm, phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tổng quan các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến quản lý NSNN để tìm hiểu những nội dung mà các công trình đi trước đã nghiên cứu; trên cơ sở đó, luận án đánh giá kết quả của các công trình đã đạt được, chỉ ra hướng nghiên cứu phù hợp của luận án, đảm bảo tính không trùng lặp và tính mới của luận án.

- Tổng hợp, bổ sung, hoàn chỉnh khung lý thuyết về quản lý nhà nước (QLNN) đối với NSNN cấp tỉnh, bao gồm: khái niệm, vai trò, nguyên tắc quản lý NSNN cấp tỉnh, nội dung và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp tỉnh... trên cơ sở hệ thống pháp luật của nước CHDCND Lào về NSNN.

- Phân tích và đánh giá về thực trạng quản lý ngân sách tại tỉnh Luang Prabang trên các khía cạnh: thu ngân sách, chi ngân sách, cân đối ngân sách, giám sát, thanh tra, kiểm toán ngân sách… trên cơ sở đó, luận án chỉ ra, làm rõ những kết quả, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đã và đang tồn tại trong tình hình quản lý ngân sách của tỉnh.

- Từ những thực trạng địa phương, trên quan điểm của Đảng và Nhà nước Lào, phương hướng phát triển của tỉnh, luận án đề xuất hệ thống các giải

pháp có tính khả thi và thực tiễn nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN trên địa bàn tỉnh Luang Prabang trong giai đoạn tiếp theo.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động quản lý NSNN cấp tỉnh.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi nghiên cứu về nội dung:

Luận án nghiên cứu công tác quản lý NSNN cấp tỉnh của chính quyền tỉnh - là một trong 3 cấp ngân sách ở nước Lào (ngân sách trung ương, ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện). Luận án không nghiên cứu hoạt động quản lý ngân sách cấp huyện của các huyện trên địa bàn tỉnh Luang Prabang.

Công tác quản lý ngân sách được đề cập trong luận án bao gồm 4 nội dung sau: (1) Quản lý thu ngân sách; (2) Quản lý chi ngân sách; (3) Quản lý cân đối ngân sách; (4) Thanh tra, kiểm tra, giám sát NSNN.

- Phạm vi nghiên cứu về không gian:

Luận án nghiên cứu các hoạt động ngân sách trên địa bàn tỉnh Luang Prabang; đồng thời khảo sát kinh nghiệm của một số địa phương cấp tỉnh trong và ngoài nước CHDCND Lào về quản lý NSNN.

- Phạm vi nghiên cứu về thời gian:

Luận án thu thập các số liệu, dữ liệu về hoạt động quản lý NSNN trong khoảng thời gian từ 2015 đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp luận

Luận án được nghiên cứu triển khai trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Tác giả áp dụng phương pháp này để phân chia hoạt động quản lý NSNN thành những bộ phận cấu thành, những

mối quan hệ gắn với lịch trình thời gian; từ đó giúp tác giả nhận thức, phát hiện ra các vấn đề còn tồn tại; phân tích trên các khía cạnh khác nhau để tìm ra những vấn đề còn bất cập trong đối tượng nghiên cứu. Đồng thời khái quát, liên kết những mặt, những bộ phận từ lý thuyết đã thu thập được thành một chỉnh thể để tạo ra cơ sở lý luận về quản lý NSNN. Kết hợp lý luận với thực tế, đem lý luận để soi rọi, phân tích thực tế. Từ phân tích thực tế, tác giả đã rút ra những đánh giá, tổng hợp lại đưa ra những kết luận, những đề xuất mang tính khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách trong phạm vi nghiên cứu.

- Phương pháp kế thừa: Tác giả sử dụng có chọn lọc những kết quả nghiên cứu có liên quan đã được công bố trước đây ở trong và ngoài nước để bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận; đồng thời xây dựng hệ thống các giải pháp của luận án. Phương pháp này được vận dụng chủ yếu trong chương 2 và chương 4 của luận án.

- Phương pháp so sánh: Luận án sử dụng phương pháp này để chỉ ra sự thay đổi, tăng giảm các chỉ tiêu về ngân sách trong giai đoạn nghiên cứu. Ngoài ra, phương pháp này cũng sử dụng để làm rõ sự tương đồng cũng như tính khác biệt, đặc thù trong quản lý ngân sách giữa các địa phương, từ đó rút ra những bài học, kinh nghiệm có giá trị có thể làm tham khảo cho quản lý ngân sách của tỉnh Luang Prabang.

- Phương pháp thống kê: Phương pháp này được sử dụng xuyên suốt trong toàn bộ nội dung của luận án. Việc thu thập và xử lý số liệu về ngân sách nhà nước bằng các phương pháp thống kế đã làm rõ tình hình cũng như xu hướng vận động của quản lý ngân sách ở địa phương; khẳng định những vấn đề có liên quan để luận giải, minh chứng cho những nhận xét và kết luận nghiên cứu của tác giả.

5. Giả thuyết khoa học và câu hỏi nghiên cứu

5.1. Giả thuyết khoa học

Luang Prabang là một trong số ít tỉnh của CHDCND Lào có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế. Tuy nhiên, thu NSNN của Luang Prabang chưa cao, trong khi chi khá lớn. Nếu thực hiện tốt các nguyên tắc quản lý, đảm bảo đầy đủ, hợp lý, hài hòa các nguồn lực trong quá trình thực hiện thì công tác quản lý NSNN tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào sẽ đạt được kết quả và hiệu quả cao hơn.

5.2. Câu hỏi nghiên cứu

- Quản lý NSNN cấp tỉnh là gì và quản lý theo những nội dung nào?

- Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp tỉnh?

- Tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào học tập được những kinh nghiệm gì từ thực tiễn quản lý NSNN cấp tỉnh của một số địa phương khác?

- Thực trạng quản lý NSNN cấp tỉnh của Luang Prabang hiện nay như thế nào? Nguyên nhân của những hạn chế là gì?

- Để tiếp tục hoàn thiện quản lý NSNN cấp tỉnh, Luang Prabang cần thực hiện những giải pháp nào? Trên cơ sở quan điểm nào?

6. Những đóng góp mới của luận án

6.1. Về mặt lý luận

- Luận án xây dựng khung lý thuyết về quản lý NSNN cấp tỉnh. Qua đó làm rõ khái niệm NSNN cấp tỉnh, sự cần thiết QLNN về NSNN cấp tỉnh, nội dung QLNN về NSNN cấp tỉnh, những yếu tố ảnh hưởng đến QLNN về NSNN cấp tỉnh.

- Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm của một số địa phương trong nước và địa phương của Việt Nam về quản lý NSNN cấp tỉnh, Luận án rút ra một số bài học về quản lý NSNN. Đó là: tăng tính hiệu quả hoạt động thu ngân sách của chính quyền cấp tỉnh; cần kiểm soát chặt chẽ các khoản thu, chi ngân sách; phải đảm bảo vai trò chủ đạo của NSTW; coi việc thực hiện công khai ngân sách các cấp; áp dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý NSNN.