Xâm Hại Các Di Tích, Các Hành Vi Tổn Hại Đến Tâm Linh‌

Một số hoạt động phục vụ du lịch có ảnh hưởng lớn đến chất lượng nguồn

nước mặt. Ô nhiễm môi trường nguồn nước mặt phần lớn là do nguyên nhân tại khu du lịch chất thải và nước thải đưa ra môi trường không qua xử lý làm sạch. Qua số liệu điều tra cho thấy về vấn đề nước thải của các cơ sở kinh doanh, nước sinh hoạt của người dân không được xử lý làm sạch trước khi thải ra môi trường đã làm cho môi trường nước mặt bị ô nhiễm cục bộ vài điểm trong khu vực thành phố Viên Chăn. Thành phần tạp chất trong nước thải là yếu tố tác động chính đên môi trường, thành phần tạp chất phụ thuộc vào thiết bị và phương pháp xử lý làm sạch nước thải của các đơn vị kinh doanh. Hơn nữa các khu dân cư, khách sạn, nhà hàng tại Viên Chăn đều nằm dọc bờ sông Mê kông, hầu hết đều không có các khu xữ lý nước thải hoặc các khu xữ lý, thiết bị đã cũ kỹ, thô sơ làm gia tăng thành phần nước thải. Khối lượng nước thải là áp lực đối với môi trường của thành phố củng như hệ thủy sinh tại sông Mê Kông. Lượng nước thải gia tăng làm ô nhiễm nguồn nước sông là nơi cung cấp nước sạch cho toàn thành phố, làm giảm lưu lượng thủy sản củng như tác động đến sự đa dạng phong phú của hệ thủy sinh ở đây.

3.2.4. Xâm hại các di tích, các hành vi tổn hại đến tâm linh‌

Di tích lịch sử văn hóa và lễ hội cổ truyền dân tộc Lào là tài sản vô giá trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc Lào, đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần mà còn có vị trí quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của cả mường và thủ đô Viên Chăn Lào.So với các tỉnh, thành phố khác trong toàn quốc, Viên Chăn là một trong những địa phương có số lượng di tích lịch sử văn hoá nhiều và phong phú nhất. Tài nguyên kể trên đang là nhân tố hết sức quan trọng để phát triển du lịch Viên Chăn mà không phải địa phương nào, quốc gia nào cũng có. Tuy nhiên, việc quản lý bảo vệ và khai thác các tài nguyên du lịch là các di tích tại Viên Chăn còn nhiều bất cập, trước hết cần tìm hiểu đầy đủ thực trạng bảo tồn các di tích, giá trị văn hóa tâm linh ở thủ đô Viên Chăn hiện nay.

Thủ đô Viên Chăn đã trải qua bước thăng trầm của lịch sử Lào, sự tác động

của thiên nhiên, sự vô thức của con người trong đó có các ảnh hưởng từ du lịch văn hóa đã làm không ít ảnh hưởng đến các di tích ở thủ đô Viên Chăn.

Sau ngày đất nước Lào hoàn toàn giải phóng năm 1975 công cuộc khai quật bảo tồn và phát huy các giá trị di tích văn hóa, lịch sử phục vụ cho ngành du lịch văn hóa được đẩy mạnh và đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Năm 1993, Nhà nước Lào đã xếp hạng 4 di tích cấp quốc gia. Các di tích này đã tồn tại và trải qua các thử thách khắc nhiệt của thiên nhiên khoảng hơn 300 năm nay. Hỏ Phạ Kẹo những năm 1936 1942 là những năm được trùng tu lớn nhất do vua Chậu Su Văn Nạ Phu Ma, đã trùng tu những bộ mái, các hệ thống cột và hành lang của ngôi chùa. Năm 1976 Nhà nước đã tiến hành trùng tu lại một số hành lang bị hư hỏng và lắp hệ thống đèn để chống trộm cắp hiện vật của các di tích trong toàn thành phố.

Các di tích có một đặc tính "mong manh, dễ vỡ". Tác động của điều kiện tự nhiên (thời tiết, khí hậu) và quá trình khai thác của con người, sự quá tải của số lượng khách tham quan tại một thời điểm nào đó đã tạo nên những tác động cơ học, hoá học làm huỷ hoại di tích và di vật như các vật dụng trang trí, các đồ thờ tự. Điều này trở thành mối nguy cơ đe doạ sự xuống cấp của các di tích, di vật.Sự phát triển các dịch vụ du lịch thiếu kiểm soát và sự bùng nổ du khách còn có tác động mạnh mẽ đến môi trường văn hoá và môi trường sinh thái tại các khu di tích. Tại nhiều khu di tích, du khách đã viết tên, khắc tên lên các bộ phận di tích một cách bừa bãi. Bụi bặm, khói xăng dầu, rác thải gây ô nhiễm, ảnh hưởng không ít đến di tích phận di tích một cách bừa bãi. Bụi bặm, khói xăng dầu, rác thải gây ô nhiễm, ảnh hưởng không ít đến di tích. Cũng phải kể tới nguyên nhân do chính sự phát triển của ngành du lịch văn làm ảnh hưởng trực tiếp tới trạng thái bảo quản di tích, di vật. Để phát triển du lịch, các nhà quản lý kinh doanh du lịch đã khai thác một cách bừa bãi giá trị của di tích hoặc phá hỏng không gian cảnh quan di tích để xây dựng các

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 159 trang tài liệu này.

dịch vụ du lịch. Vành đai bảo vệ của các di tích ngày càng bị thu hẹp. Người ta xây

dựng tràn lan các cơ sở phục vụ khách tham quan khách du lịch làm thay đổi diện mạo di tích và làm biến mất sự tồn tại của vùng cảnh quan, vốn là một nhân tố tạo sức hấp dẫn lớn đối với khách du lịch. Giá trị của di tích không còn được nhận biết. Dẫn chứng cụ thể như :

Hỏ phạ kẹo, hiện đang bị xuống cấp các hạng mục như : bộ mái có một số bị hư hỏng, hành lang chùa bị vỡ, tường ở phía tây bị sụp đổ, ở bên trong Xỉm có một số di vật bị hư hỏng, không gian nội thất chưa đủ đáp ứng với số lượng du khách đến tham gia càng ngày càng gia tăng.

Đối với chùa Sỉ Sạ Kệt, hiện đang bị xuống cấp các hạng mục như: bộ mái có một số hư hỏng, Xỉ nại bị phai mờ các kiểu trang trí và son thiếp vàng về các hình phật mà được trang trí trên đầu hồi ( Xỉ Nah chùa Sỉ Sạ Kệt ), điêu khắc khung cửa sổ Xỉm bị hư hỏng nhiều bởi khung cửa sổ củng đã bị vỡ, các bức tường bên trong Xỉm bị hư hỏng nhất là phía sau ngôi Xỉm, nền chùa làm bằng gạch cho đến nay có nhiều gạch vỡ, cùng với tường hiên và nền nhà cầu thang một giáp với nền đất bị xuống cấp nhiều chổ bị hư hỏng do nguyên nhân thấm nước vào mùa mưa nhiều. Phía trên, phần mái trần của chùa hiện củng bị hư hỏng rất nặng về, các di vật củng xuống cấp nghiêm trọng đặc biệt là các pho tượng bằng đồng và các hiện vật khác trong chùa. Các tranh tường trên nhà phật đường ( Kôm Ma Liên ), hiện ngày càng mờ đi những bức tranh vẽ hình của Phật đó nữa, và còn bộ mái thì hiện

có một số gói bị hư có khả năng ảnh hưởng đên kiến trúc gỗ của Kôm Ma Liên chùa.

Cho đến nay chưa có công trình nào trùng tu một cách hệ thống quần thể chùa

Sỉ Sa Kệt và chùa Ông Tự ngoài công trình trùng tu hệ thống mái năm 1986, công trình này đã làm cho toàn bộ mái chùa Ông Tự trở nên rất đẹp mang kiến trúc Lào Lạn Xạng Viên Chăn thời kỳ XVI XVII. Các công trình kiến trúc khác như Hỏ

Kong ( nhà Gác trống ), và các ngôi chùa sử dụng làm trường Đại học Phật giáo nổi

tiếng nhất nơi đây củng đang dần được đưa vào sử dụng cho dịch vụ du lịch. Nhưng môi trường xung quanh chùa Ông Tự còn chưa được xử lí một cách triệt để, vẫn còn nhiều bất cập về vệ sinh môi trường tại đây như rác thải tại bên cạnh cổng vào chùa, cảnh quan khu vực chùa,.. đây cũng là một vấn đề ảnh hưởng đến cảnh quan di tích và không ít ảnh hưởng đến sự tôn tại của chùa và các di vật quí giá nhất là tượng phật Ông Tự, hiện đang ngự tại chùa Ông Tự.

Ngoài sự xuống cấp của một số di tích nêu trên còn có một số chùa hiện nay đang xuống cấp hàng loạt như chùa SaLa, Hỏ Tay,...[18]

Hiện nay khách du lịch ở Viêng Chăn đến từ nước ngoài rất nhiều nhưng họ lại ăn mặc luộm thuộm đến mức có cảm giác họ không tôn trọng văn hóa nước sở tại. Chẳng hạn,du khách đến cần phải ăn mặc lịch sự vào đình, chùa, miếu mạo thì họ lại diện… quần đùi,áo ba lỗ, áo may ô vào đó. Thậm chí họ còn có những hành động như viết vẽ, ngồi lên những khu trang nghiêm, quay phim chụp ảnh ở những nơi bị cấm. Đây là những hành vi gây tổn hại đến tâm linh trong du lịch văn hóa tại thành phố. Một vấn đề nữa là về tín ngưỡng tôn giáo, khách du lịch đến thành phố đa dạng chính vì vậy có rât nhiều về tôn giáo khác nhau từ đây nãy sinh nhiều vấn đề bất cập tín ngưỡng.

3.2.5. Ảnh hưởng tiêu cực đến bản sắc văn hóa dân tộc Lào‌

Hoạt động du lịch văn hóa tại Viên Chăn không chỉ tác động đến môi trường, cảnh quan tự nhiên mà nó còn tác động đến tình hình xã hộinhân văn. Xét về khía cạnh tích cực, hoạt động du lịch văn hóa đã thúc đẩy việc giao lưu văn hóa với các khu vực làm cho nền văn hóa tại đây phong phú hơn, nhận thức hiểu biết của người dân ngày càng nâng cao... Mặt khác hoạt động du lịch văn hóa củng gây ra các tác động tiêu cực đối với nền văn hóa tại Viên Chăn như: làm xáo trộn môi trường sống trong thành phố, khách du lịch mang theo những lối sống khác nhau củng tác động

đến người dân đặc biệt là giới trẻ, một số phong tục truyền thống củng bị thương

mại hóa,... Và trong khi bản sắc chưa được sử dụng sao cho thật hiệu quả để quảng bá, giao lưu văn hóa trong du lịch thì các hình thức pha tạp văn hóa lại lên ngôi.

Tại Viên Chăn theo dòng chảy thời gian, cộng với trong quá trình mở cửa phát triển ngành du lịch văn hóa đã du nhập của nhiều luồng văn hóa khác nhau nên những giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc trên địa bàn thành phố củng có những dấu hiệu phai nhạt. Đơn cử như tại các lễ hội truyền thống như Bun Pi Mày (Tết

cổ truyền), Bun Tháp Luỗng tại Viên Chăn, những người còn mặc trang phục

truyền thống đã giảm đi rất nhiều. Những người giữ được đa phần là người già, người luống tuổi, còn lớp trẻ thì hầu như thiên về các trang phục chạy theo thời trang. Cả những nhạc cụ truyền thống gắn liền với người lào như khèn, trống tay, sáo nhuôn,... cũng đang dần biến mất. Hay như các trò chơi mang đậm bản sắc dân tộc như bi sắt, cầu mây,.. đang được thay thế bằng các trò trơi có thưởng mang tính dịch vụ như ném bóng phi tiêu, bắn súng bi, lô tô dần làm mất đi bản sắc văn hóa lễ hội. Chưa kể đến để phục vụ mục đích du lịch các công ty còn tổ chức các sự kiện quảng cáo rầm rộ, tổ chức các sự kiện ngay trong khuôn viên lễ hội nhưng không đúng với mục đích quảng bá nét đẹp của văn hóa Lào mà chủ yếu mang tính chèo kéo, kinh doanh dịch vụ cho khách du lịch. Trong thời kỳ thực dân Pháp đô ở Viên Chăn và sau khi chính phủ mở cửa phát triển du lịch thành phố, ở các khu trung tâm mọc lên các khách sạn, tiệm ăn nấu theo kiểu thức ăn Tây và dần dần trong một số lớp người Lào xuất hiện mốt ăn cơm kiểu Tây. Một số loại thực phẩm có nguồn gốc châu Âu đã du nhập vào Viên Chăn như khoai tây, su hào, bắp cải, cà rốt, hành, bột mì, thịt bò, sữa… và một số món ăn Tây xuất hiện như món xúp, món ăn nguội, thịt quay, bánh, rượu. Hiện nay các món ăn nhanh tai các khu trung tâm đang được thay thế cho những bữa ăn thống. Đặc biệt là những nhà hàng phục vụ, chế biến những món ăn, đồ uống, các dịch vụ du lịch khác của du khách nước ngoài ngày càng

xuất hiện nhiều tại các điểm, các trung tâm du lịch như nhà hàng ăn theo phong cách

Ấn Độ, nhà hàng phong cách Pháp, nhà hàng phong cách Nhật Bản, nhà hàng phong cách Nga, nhà hàng phong cách Thái Lan, nhà hàng theo phong cách Hàn Quốc,… Chính vì thế mà khẩu vị, gia vị trong văn hóa ẩm thực của người Lào ít nhiều có sự thay đổi từ nền văn hóa khác. Nếu không có biện pháp phù hợp trong quá trình du nhập văn hóa, dần dần ẩm thực dân tộc sẽ bị biến đổi. Ngoài ra những sinh hoạt

phong tục của du khách phương Tây ở các trung tâm du lịch như tổ chức lễ giáng

sinh, lễ hội Halloween, tổ chức mừng sinh nhật, tiếp khách và tổ chức tiệc cưới ở nhà hàng… cũng được du nhập vào trong đời sống của cư dân. Đây là một vấn đề quan ngại đối với nhà nước Lào củng như đối với chính quyền thành phố, nếu khuyến khích đẩy mạnh người dân gìn giữ bản sắc dân tộc lâu dần các sinh hoạt phong tục sẽ dần mai một và biến dạng.

Đối với văn hóa mặc cũng có sự trao đổi cả hai chiều người dân tại thành phố và khách du lịch. Người dân bắt chước theo những xu thế thời trang, mĩ phẩm của phương Tây thay thế cho những bộ váy những trang phục truyền thống của dân tộc Lào. Trên phương diện ngôn ngữ giao tiếp những nhân viên trong ngành du lịch, các dịch vụ du lịch thường sử dụng ngôn ngữ đan xen như LàoViệt, LàoPháp, Lào Anh, LàoThái, LàoTrung Quốc. Điều này còn thể hiện rõ nhất những người dân bán hàng dong tại các điểm, các trung tâm du lịch phần lớn sử dụng ngoại ngữ bồi để giao tiếp, trò chuyện với du khách phương Tây. Nhưng đáng ngại giữa những cư dân địa phương họ cũng sử dụng những tiếng bồi này để giao tiếp với nhau và chính điều đó đang có tác động tiêu cực đến ngôn ngữ thuần túy của dân tộc Lào.

3.3. Các vấn đề môi trường từ bên ngoài tác động đến du lịch văn hóa‌

3.3.1 Các dịch vụ phi văn hóa đi kèm‌

Song song với việc các khu du lịch văn hóa tại Viên Chăn phát triển, các dịch vụ phi văn hóa ăn theo củng đang hình thành nhanh chóng và là một vấn đề phải lưu ý đến. Tại khu vực cửa khẩu giáp với thành phố Nỏng Khai Thái Lan; khi khách du lịch làm thủ tục làm thủ tục nhập cảnh và xuất cảnh thì họ bị chèo kéo, mời mọc bởi các “cò” chuyên làm đăng ký thủ tục tại đây. Đây là thực trạng đang diễn ra hàng ngày và rất sôi nổi, nó làm mất đi hình ảnh đẹp của ngành du lịch thành phố. Tại các khu du lịch hay vào mùa lễ hội các gánh, xe bán hàng rong khi chưa có sự cho phép của các cơ quan chức năng, ban quản lý khu du lịch, ban tổ chức lễ hội vẩn đang hoạt động trôi nổi công khai dẫn đến thực trạng bán các mặt hàng giả, kém chất lượng nhưng với giá đắt, chặt chém khách du lịch. Đáng ngại hơn là các hàng quán chưa được qua kiểm định về vệ sinh an toàn thực phẩm vẩn bán thực phẩm không an toàn vệ sinh dẫn đến vấn đề ngộ độc, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của khách du lịch củng như chất lượng của khu du lịch. Hiện nay tại Viên Chăn dịch vụ giao thông vân tải phục vụ khách du lịch còn chưa phát triển đa dạng, phương tiện phục vụ du lịch chủ yếu là xe bus ( Dành cho các tour du lịch xa, dài ngày) và các loại xe như xe túc túc, xe lam,... vì vậy tại các điểm du lịch các loại xe đang hoạt động tự do, xe có thể chở cả khách du lịch lẫn hàng hóa, đón trả khách không đúng nơi quy định, không đúng tuyến đăng ký không theo phạm vi khuôn khổ. Một loại hình nữa là do các tổ chức, công ty hoặc cá nhân tự tổ chức mô hình giống như lễ hội nhưng thực chất là để kinh doanh dịch vụ, hoặc vào cao điểm của lễ hội, sự kiện du lịch

tình trạng trông giữ xe trái phép, tranh giành địa điểm, khách gửi xe, trông giữ

phương tiện với giá quá cao gây ra sự khó chịu, phiền hà cho du khách. Tại các khách sạn, trung tâm giải trí xuất hiện hiện tượng cho khách du lịch cá độ, tổ chức

đánh bạc,.. mặc dù chính phủ Lào đã cho xây dựng Caxinô tại khu du lịch ĐenXaVăn

cách thủ đô Viên Chăn khoảng 60 km về hướng Đông Bắc. Ngoài ra tại các điểm du lịch, khách sạn nhà hàng và các khu lưu trú trên toàn thành phố củng có những hoạt động mai dâm trá hình phục vụ khách du lịch dưới các dịch vụ như massage, sàn nhảy,… Chính các điều này đang gây ảnh hưởng đến an ninh xã hội củng như đến ngành du lịch văn hóa.

3.3.2. Phát triển ngành kinh tế gây tác động ảnh hưởng đến môi trường chùa chiền‌

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thế giới, CHDCND Lào củng đã có

những phát triển mạnh mẽ về kinh tế xã hội. Các năm trở lại đây mặc dù chịu tác động chung từ sự suy thoái của nền kinh tế thế giới nhưng tốc độ phát triển kinh tế của Lào vẩn ở mức cao và đạt được nhiều kết quả to lớn. Chính sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế đang là vấn đề gây ảnh hưởng đến khuôn viên của các ngôi chùa trong thủ đô Viên Chăn. Cho đến nay các công trình làm đường đang được tiếp tục

mở rộng khai thác, nhất là các khu phố

trong nội thành thành phố

như

là đường

SayNha Sệt Tha Thị Lạt, đường Chậu Phạ Ngừm và đường Sam Sen Thai là những con đường có nhiều di tích; nhiều các chùa, miếu nhất ở thủ đô Viên Chăn. Năm 2012 có một công trình làm đường trước mặt chùa Si Sa Kệt và Hỏ Phạ Kẹo, nó đã làm ảnh hưởng nhiều đến tường chùa Si Sa Kệt ở phía Bắc bị hư hỏng nặng. Hệ thống thư viện, bộ mái chùa và các hệ thống cột trụ củng bị ảnh hưởng nhưng cho đến nay vẫn chưa được trùng tu lại. Ở phía ngoại ô thành phố Các huyện thị như: thị trấn Khăm Hùng, thị trấn Đồng Độc, thị trấn Tan Mi Xay, thị trấn Phôn Tọng, thị trấn Xạng Khu, thị trấn Xạ Phăng Mớc, thị trấn Hội Hổng, thị trấn Nỏng Tha, thị

trấn Sỉ Vi Lay, thị trấn Sẻng Sạ Vàng là các thị trấn nằm trong vành đai kinh tế

trọng điểm. Để phát triển các khu vực này diện tích và khuôn viên các ngôi chùa tại