Quản lý đào tạo của các trường Cao đẳng du lịch đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp khu vực đồng bằng Bắc Bộ

DANH MỤC BẢNG BIỂUBẢNG

Bảng 2.1: Số lượng và cơ cấu ngành nghề ĐT trình độ CĐN đáp ứng nhu cầu DoN

............................................................................................................................. 73

Bảng 2.2 : Ý kiến đánh giá về việc xác định nhu cầu ĐT của các DoN 74

Bảng 2.3: Quy mô tuyển sinh qua các năm của các trường CĐDL 75

Bảng 2.4: Ý kiến đánh giá của CBQL trường và GV về mức độ đáp ứng nhu cầu DoN của mục tiêu ĐT 77

Bảng 2.5: Mức độ đáp ứng nhu cầu DoN của CTĐT 79

Bảng 2.6: Đánh giá của GV, SV về tỷ trọng lý thuyết &thực hành trong CTĐT... 80 Bảng 2.7: Quản lý hoạt động liên kết xây dựng nội dung CTĐT 81

Bảng 2.8 : Ý kiến đánh giá CBQL DoN về mức độ hợp tác giữa trường và DoN . 82 Bảng 2.9: Trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của GV 83

Bảng 2.10: Trình độ ngoại ngữ và tin học của GV 84

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 235 trang tài liệu này.

Bảng 2.11: Đánh giá của CBQL trường và GV về quản lý bồi dưỡng đội ngũ GV

............................................................................................................................. 86

Bảng 2.12: Ý kiến của GV, CBQL trường, SV về khả năng đáp ứng CSVC và PTDH phục vụ ĐT 87

Bảng 2.13 : Ý kiến của GV, CBQL trường, SV về mức độ hiện đại của CSVC và PTDHphục vụ ĐT 89

Bảng 2.14: Mức độ đáp ứng yêu cầu ĐT củaCSVC và PTDH 90

Bảng 2.15 : Khả năng bảo đảm học thực hành của SV 93

Bảng 2.16: Phương pháp dạy học tại các trường 93

Bảng 2.17: Đánh giá CBQL trường, GV về chất lượng quản lý học tập của SV ... 96 Bảng 2.18: Cơ sở để GV đánh giá kết quả học tập của SV 98

Bảng 2.19: Các hình thức GV sử dụng đánh giá kết quả học tập của SV 99

Bảng 2.20: Ý kiến đánh giá của CBQL trường và CBQL DoN về mức độ hợp tác giữa nhà trường và DoN về nội dung thực tập 100

Bảng 2.21: Kết quả điều tra thăm dò quản lý kiểm tra đánh giá 103

Bảng 2.22: Thống kê nhu cầu học tập của SV sau khi tốt nghiệp CĐN 105

Bảng 2.23: Các nguồn thông tin về việc làm 106

Bảng 2.24: Tình trạng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp 107

Bảng 2.25: Mức độ hợp tác giữa CSĐT và DoN về tư vấn và giới thiệu việc làm cho SV tốt nghiệp 108

Bảng 2.26: Bối cảnh và môi trường ảnh hưởng đến mọi hoạt động ĐT 109

Bảng 3.1: Dự báo NCNL ngành du lịch theo khu vực trên cả nước đến năm 2015,

tầm nhìn 2020 119

Bảng 3.2:Nhu cầu nhân lực du lịch khu vực Đồng bằng Bắc bộ 120

Bảng 3.3: Tính cần thiết của các giải pháp 157

Bảng 3.4:Tính khả thi của các giải pháp 158

Bảng 3.5. Kết quả hoạt động của Tổ thông tin về nhu cầu nhân lực và tư vấn việc làm 161

Bảng 3.6. Sự khác biệt của cách thức tổ chức học tập và thực tập của nhóm thử nghiệm và nhóm đối chứng 164

Bảng 3.7: Kết quả thi thực hành tốt nghiệp của nhóm thực nghiệm 165

Bảng 3.8. Kết quả thi thực hành tốt nghiệp của nhóm đối chứng 165

Bảng 3.9: Tình trạng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp 166

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Đặc điểm của nhân lực trong ngành du lịch 23

Sơ đồ 1.2. Mô hình CIPO 27

Sơ đồ 1.3: Vận dụng mô hình CIPO trong QLĐT nghề du lịch 29

Sơ đồ 3.1: Quy trình thu thập thông tin về NCNL để xác định nhu cầu ĐT 125

Sơ đồ 3.2: Quy trình quản lý phát triển CTĐT đáp ứng nhu cầu DoN 129

Sơ đồ 3.3: Quy trình quản lý phát triển đội ngũ GVDN 134

Sơ đồ 3.4: Quy trình quản lý mua sắm phương tiện dạy học 139

Sơ đồ 3.5: Quản lý quá trình dạy học nghề du lịch theo NLTH 144

Sơ đồ 3.6: Quy trình QLĐT liên kết giữa trường và DoN 149

Sơ đồ 3.7: Quy trình quản lý việc tư vấn và giới thiệu việc làm cho SV tốt nghiệp... 153

Sơ đồ 3.8: Mối liên hệ giữa các giải pháp 156

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Đánh giá về kiến thức 69

Biểu đồ 2.2. Đánh giá về trình độ ngoại ngữ 69

Biểu đồ 2.3: Đánh giá về kỹ năng nghiệp vụ 70

Biểu đồ 2.4: Đánh giá kỹ năng mềm 71

Biểu đồ 2.5: Đánh giá về thái độ lao động tại DoN của SV tốt nghiệp 72

Biểu đồ 2.6: Cách thức tuyển sinh học nghề du lịch ở các trường CĐDL 76

Biểu đồ 2.7: Đánh giá mức độ hợp tác liên kết trong xây dựng mục tiêu ĐT 78

Biều đồ 2.8: Cơ sở tiến hành điều chỉnh CTĐT du lịch đáp ứng nhu cầu DoN 78

Biểu đồ 2.9: Đánh giá của CBQL trường và GV về mức độ phù hợp của CTĐT đáp ứng nhu cầu DoN 80

Biểu đồ 2.10: Năng lực dạy học tích hợp giữa lý thuyết và thực hành 85

Biểu đồ 2.11: Ý kiến đánh giá về việc quản lý CSVC và PTDH 91

Biểu đồ 2.12: Ý kiến của CBQL trường về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập 97

Biểu đồ 2.13: Quản lý công tác kiểm tra đánh giá thi tốt nghiệp 104

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ điểm thực hành nghề nghiệp 165

Biểu đồ 3.2: Tình trạng việc làm của SV sau khi tốt nghiệp 166

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Du lịch là một ngành kinh tế có tốc độ phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu, góp phần tăng nguồn thu ngoại tệ cho các quốc gia và giải quyết nhiều công ăn việc làm cho xã hội, thúc đẩy sự phát triển của các ngành có liên quan như xây dựng, thương mại, sản xuất hàng tiêu dùng, bảo hiểm, giao thông vận tải, bưu chính - viễn thông... Theo thống kê của Tổ chức du lịch thế giới (UNWTO) năm 2014, lượng khách du lịch quốc tế trên toàn cầu đạt 922 triệu, du lịch toàn cầu đã đem lại nguồn thu tới 944 tỉ USD, tạo việc làm cho trên 300 triệu người. Vì hiệu quả to lớn đó, nhiều nước trên thế giới đã chọn du lịchlà ngành ưu tiên phát triển số một trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của mình.

Với đặc thù thiên nhiên và vị trí địa lý cũng như văn hóa dân tộc, Nhà nước ta đã khẳng định du lịch là một ngành kinh tế mũi nhọn và thân thiện với môi trường vì vậy Nhà Nước rất quan tâm đến lĩnh vực này ( đã ban hành chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến 2020, tầm nhìn 2030; Quy hoạch phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 dành riêng một mục xác định mục tiêu phát triển nhân lực du lịch…).Theo dự báo nhu cầu nhân lực đến năm 2015 của Tổng cục du lịch, nhu cầu về lực lượng lao động tăng bình quân mỗi năm khoảng 8,5%. Năm 2015, số lao động các loại đang làm việc trực tiếp trong ngành du lịch ước tính là 503.202 người, với tốc độ tăng trưởng 10,2%. Đến năm 2020, ước tính số lượng lao động du lịch trực tiếp là 750.000 người. Như vậy, mỗi năm ngành du lịch cần tới 20.000 - 22.000 lao động được ĐT mới để bổ sung cho TTLĐ du lịch, trong đó chủ yếu là lao động có trình độ kỹ năng cơ bản được ĐTN, trung cấp chuyên nghiệp (chiếm tới 85 - 87%), ĐT ở trình độ cao đẳng cần tới 8 - 10%, còn lại là ĐT ở trình độ đại học và sau đại học.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, để có thể cạnh tranh được trên thị trường khu vực và quốc tế theo hướng phát triển du lịch bền vững thì chất lượng đội ngũ nhân lực của ngành có tính quyết định. Chất lượng nhân lực ngành là yếu tố quyết định sức cạnh tranh trong môi trường hình thành cộng đồng

kinh tế ASEAN vào năm 2015 và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Nhân lực ngành du lịch đã và đang đi trước trong việc di chuyển lao động trong nội khối thông qua thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau MRAs, đó là phương tiện để công nhận những kỹ năng nghề tương đương trong khối ASEAN. Do đó, để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, từng bước đưa nước ta trở thành một trung tâm du lịch có tầm cỡ khu vực thì yêu cầu đặt ra là cần tăng cường ĐT nhân lực du lịch có kỹ năng nghiệp vụ cao, giỏi ngoại ngữ và giao tiếp tốt.

Trong khi đó, theo nhận xét của các chuyên gia trong ngành, mặc dù có nhiều CSĐT du lịch nhưng chất lượng ĐT chưa cao, còn nhiều khiếm khuyết như danh mục ngành nghề còn lạc hậu, còn chậm sửa đổi, bổ sung, chưa tính hết yêu cầu của thị trường nên không đáp ứng thực tiễn, thậm chí, trong thời gian gần đây mặc dù được bổ sung thêm nhiều ngành nghề mới nhưng hoạt động ĐT vẫn lạc hậu so với quốc tế. Ngoài ra, lĩnh vực này còn thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các bên có liên quan trong việc phát triển ĐT nên nhà trường không biết được yêu cầu thực tế của DoN, đồng thời, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa CSĐT với DoN nên cung chưa đáp ứng được cầu.

Có nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân chủ yếu là do các trường chưa đổi mới cách thức QLĐT, vẫn quản lý quá trình ĐT theo kiểu hành chính sự vụ nên dẫn đến sự vận hành còn rời rạc, thiếu đồng bộ trong từng bộ phận và toàn bộ hệ thống QLĐT, gây ra những mâu thuẫn nội tại trong quá trình QLĐT. Quản lý tuyển sinh thiếu thông tin về nhu cầu ĐT của các DoN; Chưa triển khai quản lý thông tin về nhu cầu nhân lực của DoN; Quản lý phát triển CTĐT chưa bám sát chuẩn đầu ra theo yêu cầu thực tế DoN; Quản lý các điều kiện bảo đảm chất lượng xuất phát từ khả năng đáp ứng của nhà trường mà chưa theo nhu cầu đảm bảo chất lượng ĐT; Quản lý quá trình dạy học triển khai theo kiểu truyền thống; Quản lý đầu ra chưa theo chuẩn đầu ra …Các trường cũng đã nhận ra những khiếm khuyết nhưng không dễ dàng tìm được mô hình và các giải pháp QLĐT phù hợp với thực tiễn của trường. Để khắc phục tình trạng nêu trên, cần đổi mới QLĐT để nâng cao chất lượng đáp ứng nhu cầu DoN và nâng cao hiệu quả ĐT của nhà trường.

Đồng bằng Bắc Bộ có nhu cầu lớn và có điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, là nơi hội tụ nhiều đặc trưng của Việt Nam với nhiều tài nguyên đặc sắc về văn hóa, sinh thái, cảnh quan, lịch sử gắn với các giá trị văn minh sông Hồng là nền tảng để phát triển các loại hình du lịch khác. Đặc thù sử dụng nhân lực du lịch ở vùng đồng bằng Bắc Bộ là rất đa dạng như: du lịch MICE (Hội họp, khuyến thưởng, hội nghị, triển lãm); du lịch đô thị; du lịch giáo dục; du lịch sinh thái nông nghiệp nông thôn; du lịch lễ hội, tâm linh; du lịch thể thao; du lịch dưỡng bệnh; du lịch du thuyền; du lịch làm đẹp; … Do đó để đáp ứng nhu cầu DoN, thì các CSĐT cần tổ chức ĐT để có nguồn nhân lực đáp ứng các loại hình mà DoN yêu cầu. Song trong thực tế, chất lượng nhân lực qua ĐT còn rất nhiều hạn chế, mạng lưới các trường Cao đẳng ĐTN du lịch (bao gồm trường cao đẳng và cao đẳng nghề) từng bước đáp ứng NCNL du lịch trong vùng, nhưng chất lượng ĐT còn rất thấp ( còn 57% chưa có chuyên môn nghiệp vụ ), số lượng cũng như cơ cấu ngành nghề và trình độ chưa đáp ứng được nhu cầu của các DoN du lịch. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là QLĐT của các CSĐT còn nhiều yếu kém nên đang ĐT theo khả năng của mình mà chưa ĐT theo nhu cầu của khách hàng, theo quy luật cung - cầu.

Tại Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến QLĐT đáp ứng yêu cầu phát triển nhân lực, tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện và hệ thống đối với QLĐT của các trường CĐDL đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các DoN khu vực đồng bằng Bắc Bộ.

Vì vậy tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý đào tạo của các trường Cao đẳng du lịch đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các doanh nghiệp khu vực đồng bằng Bắc Bộ” làm nội dung nghiên cứu của luận án là cần thiết và có ý nghĩa thiết thực góp phần nâng cao chất lượng ĐT, đổi mới và phát triển nhân lực ngành du lịchnước ta trước yêu cầu mới. Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ là tài liệu cần thiết cả về lý luận và thực tiễn trong việc ĐT đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các DoN ở các trường CĐDL khu vực đồng bằng Bắc Bộ.

2. Mục đích nghiên cứu của luận án

Trên cơ sở nghiên cứu lý luậnvà thực tiễn về ĐT và QLĐT, luận án đề xuất

một số giải pháp đổi mới công tác QLĐT của các trường CĐDL nhằm nâng cao

chất lượng và hiệu quả ĐT đáp ứng nhu cầu DoN vùng đồng bằng Bắc Bộ.

3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

ĐTcủa các trường CĐDL đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các DoN.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

QLĐT của các trường CĐDL đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các DoN.

4. Giả thuyết khoa học

Quản lý ĐT của các trường CĐDL hiện nay đang tồn tại nhiều yếu kém và bất cập: Quản lý đầu vào thiếu tính hệ thống và chưa bám sát vào yêu cầu thực tiễn của DoN; Mục tiêu và nội dung CTĐT chưa đáp ứng đầy đủ được yêu cầu của DoN; Phương thức tổ chức ĐT vẫn triển khai theo kiểu ĐT niên chế, còn cứng nhắc, kém linh hoạt, chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng của TTLĐ. Phương pháp dạy học còn lạc hậu, chậm được cải tiến, bởi vậy chưa phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học; Trình độ GV còn bất cập, nhà trường chưa gắn với DoN, ĐT chưa gắn với sử dụng….Quản lí đầu ra chưa theo chuẩn NLTH; Khả năng thích ứng chưa cao với tác động của bối cảnh do còn xuất hiện sự chậm trễ trong triển khai, do đó, ĐT chưa đáp ứng được nhu cầu nhân lực của các DoN.

Nếu nghiên cứu tìm ra những giải pháp phù hợp, có tính khả thi để giải quyết những bất cập nêu trên thì nhất định sẽ góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả ĐT của các trường, gia tăng năng lực cạnh tranh của các DoN ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ và ĐT sẽ đáp ứng được nhu cầu của các DoN.

5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu

5.1. Nội dung nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về QLĐT;Đánh giá thực trạng về ĐT và QLĐT; Đề xuất một số giải pháp QLĐT của các trường CĐDL để đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các DoN phù hợp với điều kiện và bối cảnh hiện nay.

- Tổ chức khảo sát lấy ý kiến chuyên gia về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp được đề xuất và thử nghiệm một số giải pháp để minh chứng cho giả thuyết khoa học được đề ra.

5.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian:

+ Luận án khảo sát thực trạng tại trường CĐDL Hà Nội và trường CĐNDL&DV Hải Phòng.

+ Tổ chức thử nghiệm một số giải pháp tại trường CĐDL Hà Nội

- Về thời gian:

+ Các số liệu phục vụ đánh giá ĐT nhân lực ngành du lịch cho các trường CĐDL ( sử dụng các số liệu từ năm 2005 đến 2015 ).

+Phần định hướng và các giải pháp ĐT nhân lực cho các trường CĐDL khu

vực đồng bằng Bắc Bộ phục vụ cho giai đoạn đến năm 2015 và 2020.

- Đối tượng khảo sát:

Luận án chỉ khảo sát những đối tượng liên quan trực tiếp: CBQL của DoN,

CBQL trường, GV, SV đang theo học và SV đã tốt nghiệp hệ CĐN.

- Giới hạn nghiên cứu:

Đề tài giới hạn (chỉ tập trung) nghiên cứu QLĐT nghề du lịch đáp ứng nhu cầu DoN trình độ CĐN ở hai trường CĐDL thuộc Bộ VH - TT&DL.

6. Phương pháp luận nghiên cứu

6.1. Phương pháp tiếp cận

- Phương pháp tiếp cận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

Chúng ta đang thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT nước nhà trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. QLĐT cần được thay đổi theo tiếp cận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, có nghĩa là để đổi mới QLĐT cần được nghiên cứu trên sự kế thừa những kinh nghiệm đã có, đồng thời phải đề ra các biện pháp đổi mới để đáp ứng được yêu cầu phát triển của nhà trường và ngành du lịch trong giai đoạn mới và để nhà trường có đủ năng lực cạnh tranh trong tiến trình hội nhập quốc tế.

- Phương pháp tiếp cận hệ thống

Các trường du lịch là một bộ phận của hệ thống ĐT nhân lực, có quan hệ mật thiết với sự phát triển của ngành và của nhà nước, đồng thời cũng có quan hệ với ngành du lịch của các nước khác trong tiến trình hội nhập. Bởi vậy, chất lượng