Bồi Dưỡng Năng Lực Chủ Nhiệm Lớp Cho Giáo Viên Trường Tiểu Học

nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Theo Điều 27, Thông tư 28/2020/TT-BGDĐT ngày 04/9/2020 ban hành Điều lệ trường tiểu học thì, giáo viên chủ nhiệm cần có những nhiệm vụ sau:

1. Giáo viên có những nhiệm vụ sau đây

a) Thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học và kế hoạch giáo dục của nhà trường. Chủ động thực hiện và chịu trách nhiệm về kế hoạch giáo dục; tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ chuyên môn (nội dung, phương pháp giáo dục, kiểm tra đánh giá học sinh) và chất lượng, hiệu quả giáo dục từng học sinh của lớp mình phụ trách, bảo đảm quy định của chương trình giáo dục, phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể của nhà trường.

b) Tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn và nhà trường; thường xuyên cập nhật những chỉ đạo của ngành; chuẩn bị, tổ chức dạy học và đánh giá học sinh theo quy định; thực hiện các hoạt động chuyên môn khác.

c) Xây dựng mối quan hệ thân thiện, dân chủ giữa giáo viên với học sinh, với cha mẹ học sinh và cộng đồng; giúp học sinh chủ động, sáng tạo, tự tin, tự chủ trong học tập và rèn luyện.

d) Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; ứng xử văn hóa, đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; gương mẫu trước học sinh; thương yêu, đối xử công bằng và tôn trọng học sinh; bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của học sinh.

đ) Thực hiện tự đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên; tự học, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực nghề nghiệp; thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng thường xuyên giáo viên theo quy định; trao đổi chia sẻ chuyên môn cùng đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường tiểu họcông qua các đợt sinh hoạt chuyên môn, tập huấn.

e) Ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, học tập và sinh hoạt chuyên môn; sáng tạo, linh hoạt trong việc tự làm đồ dùng dạy học.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 107 trang tài liệu này.

g) Tham gia lựa chọn sách giáo khoa theo quy định; đề nghị nhà trường trang bị các xuất bản phẩm tham khảo, thiết bị dạy học theo quy định, phù hợp để sử dụng trong quá trình dạy học.

h) Tham gia kiểm định chất lượng giáo dục.

i) Tham gia thực hiện giáo dục bắt buộc, phổ cập giáo dục và xóa mù chữ ở địa phương.

k) Phối hợp với Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, gia đình học sinh, cộng đồng và các tổ chức xã hội liên quan để thực hiện nhiệm vụ giáo dục.

l) Quản lý, tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục tại điểm trường khi được hiệu trưởng phân công.

m) Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật và theo sự phân công của hiệu trưởng.

2. Giáo viên làm công tác chủ nhiệm, ngoài các nhiệm vụ quy định tại khoản 1 của Điều này, còn có các nhiệm vụ sau đây:

a) Chủ động nắm bắt thông tin từng học sinh của lớp được phân công làm công tác chủ nhiệm; xây dựng các hoạt động giáo dục của lớp thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh.

b) Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng và được hiệu trưởng phê duyệt.

c) Phối hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh hoặc người giám hộ, giáo viên, tổng phụ trách Đội, các tổ chức xã hội có liên quan để tổ chức các hoạt động giáo dục và hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện của học sinh lớp mình chủ nhiệm; tổng hợp nhận xét, đánh giá học sinh cuối kỳ I và cuối năm học; hướng dẫn học sinh bình bầu và đề nghị khen thưởng; lập danh sách học sinh đề nghị ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi học bạ cho học sinh.

d) Báo cáo thường kì hoặc đột xuất về tình hình của lớp với hiệu trưởng [8].

Trên cơ sở các nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm, thì các nhà trường cần xác định rõ được các năng lực cần có để giáo viên chủ nhiệm có thể thực hiện được các nhiệm vụ được giao.

Năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong hoạt động nghề nghiệp của giáo viên chủ nhiệm. Năng lực chủ nhiệm lớp được hình thành, phát triển trong suốt cuộc đời hoạt động nghể nghiệp củagiáo viên chủ nhiệm, trong đó giai đoạn đào tạo ở trường sư phạm giữ vai trò nền tảng ban đầu và được tiếp nối phát triển trong hoạt động thực tiễn nghề nghiệp của giáo viên chủ nhiệm về sau.

Năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm là một loại năng lực chuyên biệt của người giáo viên chủ nhiệm, được thể hiện thông qua hoạt động công tác chủ nhiệm lớp; do đó, nó cũng là sự kết hợp, vận dụng của kiến thức, kỹ năng, thái độ về đối tượng công tác chủ nhiệm lớp và cả hoạt động công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm.

1.3. Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học

1.3.1. Bồi dưỡng

Từ điển Tiếng Việt cho rằng: “Bồi dưỡng là làm cho tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất” [48].

Theo các tài liệu của UNESCO, bồi dưỡng được hiểu như sau:Bồi dưỡng là quá trình cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng, thái độ để nâng cao năng lực trình độ, phẩm chất của người lao động về một lĩnh vực hoạt động mà ngữời lao động đã có một trình độ nắng lực chuyến môn nhất định qua một hình thức đào tạo nào đó. Bồi dưỡng có ý nghĩa nâng cao trình độ nghiệp vụ, quá trình này diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hay kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng các yêu cầu của lao động nghề nghiệp [3].

Bồi dưỡng là quá trình làm tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất. Hiểu theo nghĩa rộng thì bồi dưỡng là quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình thành nhân cách theo mục đích đã chọn. Hiểu theo nghĩa hẹp, bồi dưỡng có thể coi là quá trình cập nhật kiến thức, kỹ năng còn thiếu hoặc lạc hậu, nhằm mục đích nâng cao hoặc hoàn thiện nắng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể để làm tốt hơn công việc đang tiến hành.

Từ góc độ khác, bồi dưỡng có ý nghĩa nâng cao năng lực nghề nghiệp. Quá trình này diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hoặc kỹ năng về chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng yếu cầu nghề nghiệp. Như vậy bồi dưỡng là quá trình đào tạo nối tiếp, đào tạo liến tục trong khi làm việc nhằm cập nhật kiến thức còn thiếu hay đã lạc hậu, củng cố, mở mang và trang bị một cách có hệ thống những tri thức, kỹ năng, chuyến môn nghiệp vụ sẵn có để có thể thực hiện tốt hơn công việc của mình.

Theo tác giả Nguyễn Thị Kim Dung (2010), Bồi dưỡng là quá trình cập nhật, bổ sung những kiến thức và kỹ năng đã lạc hậu hoặc còn thiếu ở một cấp học, bậc học, thường được xác nhận bằng một chứng chỉ [14].

Theo tác giả Nguyễn văn Hộ (2010): Bồi dưỡng là nâng cao trình độ hiện có về kiến thức, kỹ nắng, kinh nghiệm để làm tốt hơn việc đang làm [28].

Tổng hợp quan điểm của các tác giả chúng tôi cho rằng: Bồi dưỡng là quá trình bổ sung, bồi đắp những thiếu hụt về tri thức, cập nhật kiến thức mới trên cơ sở “nuôi dưỡng” những cái đã có để mở mang, làm cho chúng phát triển thêm, có giá trị làm tăng hệ thống những tri thức, kỹ năng, nghề nghiệp, làm giàu vốn hiểu biết, nâng cao hiệu quả lao động.

Như vậy, mục đích của bồi dưỡng là nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất và năng lực chuyên môn để người lao động có cơ hội củng cố, mở rộng, và nâng cao hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn - nghiệp vụ đã có, từ đó nâng cao chất lượng hiệu quả công việc đang làm.

1.3.2. Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học

Bồi dưỡng giáo viên là thông qua hoạt động đào tạo, bồi dưỡng giúp giáo viên phát triển năng lực giảng dạy, giáo dục, năng lực hoạt động xã hội và các năng lực khác nhằm hoàn thiện và phát triển nhân cách người giáo viên. Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp là cách làm, cách bồi dưỡng, cách giải quyết những vấn đề thuộc phạm vi nội dung công tác chủ nhiệm lớp của các cấp quản lý giáo dục nhằm nâng cao năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học ở trường Tiểu học.

Nội dung bồi dưỡng năng lực giáo viên chủ nhiệm lớp được tiến hành dựa trên chức năng, nhiệm vụ và nội dung, phương pháp công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học. Đồng thời phải xuất phát từ nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên, thông qua khảo sát đánh giá năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên ở trường tiểu học có thể phân tích kết quả đánh giá và xác định nhu cầu, nội dung bồi dưỡng.

Theo chúng tôi: Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên ở các trường Tiểu học là tổng hợp cách thức, biện pháp tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của các chủ thể giáo dục nhằm bổ sung, phát triển, hoàn thiện kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, sư phạm cho giáo viên chủ nhiệm lớp các trường tiểu học nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên chủ nhiệm, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi thực tiễn đối với giáo viên chủ nhiệm lớp và yêu cầu đổi mới công tác giáo dục - đào tạo trong giai đoạn hiện nay.

1.3.3. Nội dung của bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên trường tiểu học

Như vậy, mục đích bồi dưỡng là hoàn thiện kết quả đào tạo cơ bản, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, là việc hướng giáo viên vào việc duy trì, hoàn thiện kết quả thực hiện công việc chuyên môn hiện có, đang diễn ra, hình thành một trình độ tri thức, kỹ năng cao hơn nhằm nâng cao năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu của của giáo dục, thích ứng hơn với sự phát triển của xã hội. Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáoviên các trường Tiểu học nhằm phát triển, hoàn thiện những năng lực chủ nhiệm cho giáo viên, để phù hợp với yêu cầu thực trạng dạy học, chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học.

- Chủ thể giáo dục tiến hành bồi dưỡng là đội ngũ cán bộ quản lý các cấp ở trong và ngoài nhà trường và chính bản thân đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học.

-Nội dung bồi dưỡng: Năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học rất phong phú và đa dạng. Trên cơ sở nhiệm vụ dạy học của nhà trường, chuẩn và tiêu chí của giáo viên chủ nhiệm lớp bậc tiểu học, thực trạng đội ngũ giáo viên của nhà trường

mà xác định nội dung bồi dưỡng cho phù hợp. Tuy nhiên, cần tập trung vào bồi dưỡng các nội dung cơ bản như:

+ Bồi dưỡng năng lực tìm hiểu học sinh lớp chủ nhiệm, xây dựng và phát triển tập thể học sinh. Bồi dưỡng nhằm phát triển các khả năng hỗ trợ, tư vấn như khả năng nắm bắt tâm lí học sinh, khả năng hướng dẫn, khả năng quản lý nhóm làm việc, khả năng giao tiếp ứng xử, khả năng tạo động lực, khả năng giải quyết xung đột, khả năng nắm bắt các đối tượng...

+Bồi dưỡng năng lực xây dựng và phát triển tập thể học sinh

+Bồi dưỡng năng lực lập kế hoạch chủ nhiệm lớp

+Bồi dưỡng năng lực giáo dục toàn diện học sinh lớp chủ nhiệm

+Bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

+Bồi dưỡng năng lực tổ chức sinh hoạt tập thể cho học sinh

+Bồi dưỡng năng lực xây dựng tập thể học sinh

+Bồi dưỡng năng lực phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường để giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm (cha mẹ học sinh, tổng phụ trách đội, các tổ chức xã hội..)

+Bồi dưỡng năng lực đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của học sinh

+Bồi dưỡng năng lực giáo dục học sinh cá biệt

+ Bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học

- Phương pháp, hình thức của bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên tiểu học

+ Phương pháp: Thông qua thuyết trình báo cáo của chuyên gia, thông qua trải nghiệm thực hành tại các giờ giảng dạy ngay tại trường tiểu học theo dự án, tự học, tự nghiên cứu, quan sát,…

+ Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên: Bồi dưỡng tập trung; Bồi dưỡng tại chỗ; Bồi dưỡng bằng tự học; Bồi dưỡng từ xa.

1.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học

1.4.1. Khái niệm quản lý và các chức năng của quản lý

1.4.1.1. Khái niệm quản lý

Có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tác giả Trần Kiểm đưa ra quan điểm:

“Quản lý là một quá trình có định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý là một hệ thống là quá trình tác động đến hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định” [32].

Theo các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” [35]. Quản lý là hoạt động có chủ đích, có định hướng của chủ thể quản lý nhằm tác động lên khách thể quản lý để thực hiện các mục tiêu xác định của công tác quản lý.

Quản lý giáo dục là một bộ phận của quản lý xã hội. Có nhiều định nghĩa dưới các góc độ khác nhau, khái niệm chung nhất của quản lý giáo dục là:

Quản lý giáo dục là qúa trình thực hiện có định hướng và hợp quy luật các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt tới mục tiêu giáo dục đã đề ra.

Theo tác giả Nguyễn Phúc Châu (2010): “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” [10].

Như vậy Quản lý là hoạt động có chủ đích, có định hướng của chủ thể quản lý nhằm tác động lên khách thể quản lý để thực hiện các mục tiêu xác định của công tác quản lý, sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường.

Trên cơ sở phân tích, nghiên cứu các vấn đề lý luận trên, luận văn xác định và sử dụng khái niệm: Quản lý là quá trình tác động (lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra) có định hướng, có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt hiệu quả mong muốn và đạt mục tiêu đề ra.

1.4.1.2. Các chức năng của quản lý

Chức năng quản lý là những hình thái biểu hiện sự tác động có mục đích đến tập thể người. Quản lý có 4 chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo (chỉ

đạo), kiểm tra đánh giá.

- Chức năng lập kế hoạch: Kế hoạch hóa là hoạch định các công việc cần thực hiện một cách chủ động và khoa học. Kế hoạch hóa là chức năng đầu tiên, giúp trù liệu cho việc thực hiện đạt kết quả tốt. Kế hoạch hoá là chức năng quan trọng nhất của việc lãnh đạo, soạn thảo và thông qua những quyết định quản lý quan trọng nhất. Kế hoạch hoá bao gồm việc xây dựng mục tiêu, chương trình hành động, xác định từng bước đi, những điều kiện, phương tiện cần thiết trong một thời gian nhất định của hệ thống quản lý và bị quản lý trong nhà trường.

- Chức năng tổ chức: Chức năng tổ chức của quản lý giáo dục là thiết kế cơ cấu, phương thức và quyền hạn hoạt động của các bộ phận (cơ quan) quản lý giáo dục sao cho phù hợp với mục tiêu của tổ chức. Đây là chức năng phát huy vai trò, nhiệm vụ, sự vận hành và sức mạnh của tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ của quản lý. Có thể nói tổ chức là một công cụ. Nhiệm vụ của nó càng chuyên sâu thì khả năng hoạt động có hiệu quả càng cao. Sản phẩm của một tổ chức chỉ tồn tại bên ngoài nó. Một tổ chức phải có chức năng, nhiệm vụ rõ ràng như quy chế, quy định, nội quy…và coi đây là điều kiện để tổ chức hoạt động có hiệu quả. Tổ chức giáo dục phải có sự bình đẳng trong quan hệ.

- Chức năng điều hành, chỉ đạo: Đây là chức năng thể hiện năng lực của người quản lí. Sau khi hoạch định kế hoạch và sắp xếp tổ chức, người cán bộ quản lý phải điều khiển, chỉ đạo cho hệ thống hoạt động theo đúng kế hoạch nhằm thực hiện mục tiêu đã đề ra. Người điều kiện hệ thống phải là người có tri thức, có kĩ năng ra quyết định và tổ chức thực hiện quyết định. Quyết định là công cụ chính để điều khiển hệ thống. Ra quyết định là quá trình xác định vấn đề và lựa chọn một phương án tối ưu trong số những phương án khác.

- Chức năng kiểm tra: Chức năng kiểm tra là chức năng cố hữu của quản lý. Không có kiểm tra sẽ không có quản lý. Kiểm tra là chức năng xuyên suốt trong quá trình quản lý và là chức năng của mọi cấp quản lý. Kiểm tra là hoạt động nhằm thẩm