Quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường thpt trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang
Bảng 2.1.	Thống kê số lượng mẫu khảo sát………………………	45
Bảng 2.2.	Nhận thức của CBQL&GV về vai trò môn Địa lí…….	46
Bảng 2.3.	Khảo sát CBQL&GV về thực hiện mục tiêu môn Địa lí..	48
Bảng 2.4.	Đánh giá thực hiện kế hoạch, nội dung chương trình dạy học môn Địa lí…………………………………………..	52
Bảng 2.5.	Thực trạng hình thức, phương pháp dạy học môn Địa lí..	54
Bảng 2.6	Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá trong môn Địa lí…..	57
Bảng 2.7.	Khảo sát về quản lí hoạt động dạy của GV Địa lí……..	60
Bảng 2.8.	Khảo sát quản lí hoạt động học tập môn Địa lí của HS.................................................................................	64
Bảng 2.9.	Khảo sát việc quản lí các điều kiện hỗ trợ HĐDH môn Địa lí……………………………………………………..	68
Bảng 3.1.	Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí……………	91

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 151 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập nền kinh tế thế giới hiện nay, thế giới đã có nhiều chuyển biến cực kì quan trọng ảnh hưởng to lớn đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của nhiều nước, nhiều dân tộc và đời sống hàng ngày của con người. Trong những chuyển biến quan trọng đó, nổi bật nhất là sự hình thành một nền kinh tế tri thức và sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ. Những yếu tố đó đã tác động mạnh mẽ đến nền giáo dục và đào tạo, dẫn đến sự cải cách mạnh mẽ trong nền giáo dục toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Hiện nay nước ta đang trong quá trình hội nhập quốc tế, thực hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, để tiến tới nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, thì cần phải có một nguồn nhân lực chất lượng cao để phục vụ nhu cầu phát triển của đất nước. Chính vì thế, nền giáo dục của nước ta cần phải có sự đổi mới mạnh mẽ để bắt kịp với nền giáo dục của khu vực và thế giới. Cũng từ đó sẽ đào tạo ra một nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho công cuộc phát triển của đất nước.

Trong quá trình phát triển đất nước cũng như hội nhập với cộng đồng quốc tế đã đặt ra những yêu cầu mới về phẩm chất và năng lực của người lao động. Ngoài các phẩm chất như lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, quý trọng và hăng say lao động, lòng nhân ái, ý thức trách nhiệm, cần có những phẩm chất và năng lực rất cần thiết trong quá trình đất nước chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ kinh tế nông nghiệp sang kinh tế công nghiệp, dịch vụ và kinh tế tri thức. Để đạt được mục tiêu này, cần phải có một nền giáo dục hiện đại và phát

triển. Chính vì vậy, cần phải đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp và các hình thức tổ chức dạy học.

Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII đã nêu rõ “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học”. Điều 4, Chương I, Luật giáo dục nước CHXHCN Việt Nam quy định “Hoạt động giáo dục phải phát huy tính tích tực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần IX nêu rõ “Để đáp ứng yêu cầu về con người và nguồn lực là nhân tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần chuyển biến cơ bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo… Đổi mới hoạt động dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”.

Trong bối cảnh đó, giáo dục phải được đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình (CT), phương pháp dạy và học ở tất cả các bậc học, trong đó đặc biệt là bậc trung học phổ thông (THPT) để chuẩn bị từ sau năm 2020 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường không chỉ phụ thuộc vào CT giảng dạy (sách giáo khoa, sách tham khảo...), vào các điều kiện vật chất của nhà trường,... mà phụ thuộc rất lớn vào hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên (GV) các môn học của nhà trường.

Trong điều kiện của yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, đổi mới hoạt động giảng dạy đòi hỏi phải đổi mới hoạt động quản lí. Đổi mới quản lí trường học trở thành đòi hỏi cấp bách, trong đó quản lí hoạt động giảng dạy của GV là vấn đề cơ bản, có tác động trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, người lãnh đạo phải có các biện pháp quản lí hoạt động dạy học ở nhà

trường. Công tác quản lí hoạt động dạy học (HĐDH) có ý nghĩa rất quan trọng vì nó là một trong những nội dung cơ bản của quản lí nhà trường.

Trong những năm vừa qua, nhận thức của cán bộ quản lí (CBQL) các trường phổ thông về vai trò của môn Địa lí (ĐL) đã bước đầu được nâng lên, nhưng việc thực hiện mục tiêu môn ĐL chưa được đánh giá cao. Trong công tác quản lí, CBQL các trường đã chủ động nắm vững mục tiêu, kế hoạch và nội dung CT môn ĐL, trên cơ sở đó chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện một cách nghiêm túc. Tuy nhiên, việc quản lí hoạt động dạy của GV, quản lí hoạt động học của học sinh (HS) và quản lí các điều kiện hỗ trợ theo hướng đổi mới thì vẫn còn nhiều vấn đề chưa phù hợp, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới HĐDH môn ĐL nói riêng. Như vậy, trong nhà trường phổ thông, việc quản lí có hiệu quả HĐDH môn ĐL không chỉ góp phần quan trọng vào mục tiêu giáo dục toàn diện của nhà trường, của ngành giáo dục, mà còn phục vụ yêu cầu xây dựng con người Việt Nam mới, đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp phát triển đất nước Việt Nam trong thời kỳ mới.

Từ trước đến nay, hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy môn Địa lí nói riêng phần lớn là hoạt động dạy học theo lối truyền thụ một chiều, áp đặt tạo cho người học cách học bị thụ động, hạn chế việc phát triển các phẩm chất linh hoạt, độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến thức và kỹ năng thu nhận được áp dụng vào thực tiễn. Với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, các phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế, đặc biệt là Internet, học sinh được tiếp thu nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều nguồn học liệu khác nhau giúp cho học sinh hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so với các thế hệ cùng lứa tuổi trước đây, đặc biệt là học sinh trung học phổ thông. Trong học tập, học sinh không thỏa mãn với những vai trò của người tiếp thu thụ động, không chấp nhận những hoạt động dạy học theo kiểu thụ động nói trên. Chính vì thế, đổi

mới hoạt động dạy học môn Địa lí là điều kiện hết sức cần thiết cùng với đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình sách giáo khoa và đổi mới kiểm tra, đánh giá.

Trong những năm qua ở tỉnh Vĩnh Long đã có một số đề tài nghiên cứu đề cập đến đổi mới hoạt động dạy học nói chung và đã đạt được một số kết quả bước đầu, tuy nhiên so với yêu cầu đổi mới, quản lí hoạt động dạy học nói chung và môn Địa lí nói riêng còn những hạn chế, bất cập. Có nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân chính là việc quản lí chỉ đạo đổi mới hoạt động môn Địa lí chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục trung học phổ thông hiện nay, từ đó dẫn đến kết quả thi tốt nghiệp THPT, điểm thi vào các trường cao đẳng, đại học chưa cao.

Tiếp cận từ góc độ quản lí, tác giả nhận thấy hiện nay các cán bộ quản lí mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn mà thiếu đi biện pháp cụ thể vào một môn học cụ thể để tác động và tạo ra sự liên kết giữa người dạy với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình hoạt động dạy học một cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến thực sự về hoạt động dạy học môn Địa lí tại các trường trung học phổ thông tại tỉnh Vĩnh Long.

Từ những lí do trên, đề tài nghiên cứu khoa học được tôi lựa chọn đề tài “Quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Công tác quản lí hoạt động dạy học tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí của Hiệu trưởng tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

4. Giả thuyết khoa học

Thực trạng hoạt động dạy học môn Địa lí tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long đã có những kết quả nhất định, tuy nhiên hoạt động dạy học và việc quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí vẫn còn có những hạn chế so với yêu cầu đặt ra. Nếu xác lập được cơ sở lí luận, khảo sát đánh giá đúng thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long thì sẽ đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động môn Địa lí tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long một cách khoa học, hợp lí góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí, đáp ứng được mục tiêu đào tạo của nhà trường trong giai đoạn hiện nay.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở trường THPT.

5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở trường trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

5.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn môn Địa lí ở trường Trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

6. Phạm vi nghiên cứu

- Trong phạm vi đề tài này chỉ nghiên cứu các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí của Hiệu trưởng, phó Hiệu phụ trách chuyên môn và các tổ trưởng chuyên môn tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

- Khảo sát 05 trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long. Trường THPT Chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, THPT Vĩnh Long, THPT Lưu Văn Liệt, THPT Nguyễn Thông và THCS- THPT Trưng Vương. Đối tượng khảo sát: Đội ngũ CBQL, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên dạy môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

- Thời gian khảo sát thực trạng nghiên cứu: Từ năm học 2015- 2016 đến 2017- 2018

7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu tác giả sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận

Phân tích, tổng hợp các tài liệu và các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động dạy học và quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở trường THPT nhằm xác lập cơ sở lí luận cho vấn đề nghiên cứu.

7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi

Phương pháp này xây dựng và sử dụng một hệ thống câu hỏi để trưng cầu ý kiến của các cán bộ quản lí, giáo viên Địa lí và học sinh các trường THPT

nhằm khảo sát thực trạng và tìm kiếm biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long.

7.2.2. Phương pháp phỏng vấn

Tiến hành trò chuyện, trao đổi, phỏng vấn đối với CBQL, GV, HS của các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long để tìm hiểu thực trạng nhận thức, thực trạng hoạt động dạy học và các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí.

7.3. Phương pháp thống kê toán học

Dùng phương pháp thống kê toán học để xử lí các số liệu của nghiên cứu

đề tài.

8. Cấu trúc luận văn

- Phần Mở đầu: Lí do chọn đề tài; Mục đích nghiên cứu; Khách thể và

đối tượng nghiên cứu; Giả thuyết khoa học; Nhiệm vụ nghiên cứu; Phạm vi nghiên cứu; Phương pháp nghiên cứu; Cấu trúc của luận văn.

- Phần Nội dung: Gồm 3 chương

Chương 1: Cơ sở lí luận của quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường THPT.

Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.

- Kết luận, khuyến nghị

- Tài liệu tham khảo

- Phụ lục

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ