Phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam ngành Hướng dẫn du lịch

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH LÀO CAI TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI

GIÁO TRÌNH

PHONG TỤC TẬP QUÁN VÀ LỄ HỘI VIỆT NAM

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 64 trang tài liệu này.

NGÀNH : HƯỚNG DẪN DU LỊCH TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG HƯỚNG DẪN DU LỊCH

(Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-CĐLC ngày…….tháng….năm ........ của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lào Cai)

Lào Cai - Năm 2020

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

LỜI GIỚI THIỆU

Giáo trình “Phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam” là tài liệu biên soạn để phục vụ cho giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh, sinh viên ngành Hướng dẫn du lịch trường Cao đẳng Lào Cai về kiến thức cơ sở ngành về hai lĩnh vực: Phong tục tập quán, tín ngưỡng và Lễ hội Việt Nam.

Giáo trình được biên soạn theo đề cương môn học ở bậc Cao đẳng đã được Hội đồng khoa học và Đào tạo thông qua. Giáo trình gồm 4 chương nhằm cung cấp các kiến thức cơ bản về phong tục tập quán Việt Nam, tín ngưỡng dân gian Việt Nam trong đời sống tâm linh của người Việt. Đồng thời tìm hiểu các lễ hội tiêu biểu nhằm tăng thêm sự hiểu biết về một nền văn hoá đa dạng đậm đà bản sắc dân tộc, gắn với địa phương Lào Cai.

Chương 1. Phong tục tập quán Việt Nam Chương 2. Tín ngưỡng dân gian Việt Nam Chương 3. Lễ hội Việt Nam

Chương 4. Phong tục lạ và lễ hội đặc sắc Lào Cai

Giáo trình không những là tài liệu phục vụ cho giảng dạy và học tập học phần “Phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam” mà còn là tài liệu tham khảo, bổ trợ cho sinh viên ngành du lịch và những ai quan tâm đến văn hóa truyền thống Việt Nam.

Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của thầy cô và bạn đọc để giáo trình ngày càng hoàn thiện hơn.

Lào Cai, ngày 10 tháng 6 năm 2020 Người biên soạn

GVC, Th.s. Nguyễn Thị Kim Hoa

MỤC LỤC

Chương 1. PHONG TỤC TẬP QUÁN VIỆT NAM 8

1. KHÁI QUÁT VỀ PHONG TỤC TẬP QUÁN 8

1.1. Khái niệm 8

1.2. Đặc điểm 11

2. PHONG TỤC TẬP QUÁN CỔ TRUYỀN 2.1. Tục ăn trầu 11

2.2. Tục cưới hỏi 13

2.3. Tục ma chay 14

2.4. Tục thờ cúng tổ tiên 19

Câu hỏi ôn tập 21

Chương 2. TÍN NGƯỠNG DÂN GIAN VIỆT NAM 23

1. KHÁI QUÁT VỀ TÍN NGƯỠNG 23

1.1. Khái niệm 23

1.2. Đặc điểm 24

2. MỘT SỐ TÍN NGƯỠNG DÂN GIAN VIỆT NAM 24

2.1. Tín ngưỡng phồn thực 25

2.2. Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên 26

2.3. Tín ngưỡng sùng bái con người 27

2.4. Tín ngưỡng sùng bái Thần linh 29

Câu hỏi ôn tập 30

Chương 3. LỄ HỘI VIỆT NAM 31

1. KHÁI QUÁT VỀ LỄ HỘI 1.1. Khái niệm lễ hội 31

1.2. Mục đích, ý nghĩa của lễ hội 32

1.3. Cấu trúc của Lễ hội 32

2.CÁC LOẠI HÌNH LỄ HỘI 33

2.1. Lễ Tết cổ truyền 33

2.2. Lễ hội lịch sử cách mạng 35

2.3. Lễ hội tín ngưỡng dân gian 39

2.4. Lễ hội đương đại 41

Câu hỏi ôn tập 43

Chương 4. PHONG TỤC LẠ & LỄ HỘI ĐẶC SẮC LÀO CAI 45

1.GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHONG TỤC LẠ TRONG ĐỜI SỐNG CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ LÀO CAI 45

1.1. Khái niệm phong tục lạ 45

1.2. Một số phong tục lạ tiêu biểu 45

2.GIỚI THIỆU MỘT SỐ LỄ HỘI ĐẶC SẮC LÀO CAI 50

2.1. Lễ hội đặc sắc là gì 50

2.2. Giới thiệu một số lễ hội đặc sắc Lào Cai 50

Câu hỏi ôn tập 55

Tài liệu tham khảo 55

GIÁO TRÌNH MÔN HỌC

Tên môn học: Phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam Mã môn học: MH10

Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học:

- Vị trí: Là môn học chuyên môn cơ sở của ngành hướng dẫn du lịch hệ cao đẳng được bố trí giảng dạy đồng thời với các môn cơ sở khác của ngành.

- Tính chất: Là môn học lý thuyết bắt buộc cung cấp những kiến thức cơ sở cho ngành hướng dẫn du lịch.

- Ý nghĩa và vai trò của môn học: Là môn học giúp sinh viên làm giàu vốn tri thức và hiểu biết của bản thân, phục vụ trong đời sống xã hội. Đồng thời cũng giúp sinh viên có vốn kiến thức nền vận dụng vào chuyên ngành du lịch, biết cách khai thác tài nguyên về phong tục tập quán, lễ hội Việt Nam để xây dựng chương trình phục vụ cho nghề nghiệp ngành lữ hành hướng dẫn.

Mục tiêu của môn học:

- Về kiến thức:

+ Trình bày được các khái niệm và đặc điểm về phong tục, tập quán, tín ngưỡng dân gian trong đời sống tâm linh của người Việt Nam;

+ Hiểu về lễ Tết, lễ hội dân gian Việt Nam, văn hóa của cộng đồng dân tộc Việt Nam, có ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc nói chung và Lào Cai nói riêng.

- Về kỹ năng:

+ Phát triển kỹ năng nhận biết, so sánh, phân tích, đánh giá về phong tục, tập quán, tín ngưỡng dân gian Việt Nam;

+ Khai thác và vận dụng linh hoạt kiến thức của phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam vào nghiệp vụ thuyết minh, hướng dẫn du lịch. Kết hợp các lễ hội vào công tác thiết kế xây dựng chương trình du lịch.

- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:

+ Có phẩm chất đạo đức tốt, có trách nhiệm với công việc, có ý thức giữ gìn, bảo vệ các giá trị văn hóa và phong tục tập quán tốt đẹp.

+ Có đạo đức, tác phong làm việc và thái độ phục vụ chuyên nghiệp.

+ Có ý thức và khả năng cập nhật kiến thức mới, tự chủ, sáng tạo trong công việc.

Chương 1. PHONG TỤC TẬP QUÁN VIỆT NAM

Giới thiệu

Chương này nhằm cung cấp một số kiến thức nền tảng như khái niệm, đặc điểm và một số phong tục tập quán cổ truyền trong tâm thức người Việt Nam.

Mục tiêu

- Trình bày được khái niệm, đặc điểm phong tục tập quán Việt Nam. Giới thiệu được một số phong tục tập quán điển hình của người Việt.

- Thuyết trình, giới thiệu và phân tích được bằng nhiều hình thức về phong tục điển hình của người Việt. Bày tỏ được các ý kiến riêng về việc giữ gìn nét đẹp của các phong tục tập quán cổ truyền và những phong tục không còn phù hợp với đời sống hiện nay.

- Nghiêm túc, chuẩn bị bài trước khi đến lớp, tích cực nghe giảng trên lớp. Có ý thức rèn luyện các kỹ năng thuyết trình, thảo luận nhóm. Tự tin, phối hợp khi làm việc độc lập hoặc theo nhóm

Nội dung chính

1. KHÁI QUÁT VỀ PHONG TỤC TẬP QUÁN

1.1. Khái niệm

1.1.1. Phong tục

Là toàn bộ những hoạt động sống của con người đã được hình thành trong quá trình lịch sử và ổn định thành nền nếp, được cộng đồng thừa nhận và tự giác thực hiện, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên tính tương đối thống nhất của cộng đồng.

Phong tục là những nghi thức thuộc về đời sống của con người được hình thành qua nhiều thế hệ và được công nhận như một phần trong nếp sống của cộng đồng. Phong tục được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, không có tính bắt buộc và thay đổi theo từng quần thể, dân tộc cũng như tôn giáo khác nhau.

Ví dụ một số phong tục: phong tục cưới hỏi, phong tục ma chay, đặc biệt là việc xây dựng nhà cửa, xây mộ phần cho người thân,…

1.1.2.Tập quán

Là phương thức ứng xử và hành động đã định hình quen thuộc và đã thành nếp trong lối sống, trong lao động ở một cá nhân, một cộng đồng

Tập quán được hiểu là lối sống của một tập thể, tổ chức hoặc quần thể sinh vật lớn được hình thành như một thói quen trong đời sống, sản xuất, sinh hoạt được công

nhận và coi như một quy ước chung của tất cả mọi cá nhân sống trong tổ chức, quần thế đó.

Ví dụ điển hình: tập quán di trú của các loài chim, tập quán ngủ đông của loài gấu khi mùa đông về. Hoặc ở một số dân tộc có tập quán di canh di cư để tìm vùng đất mới thích hợp hơn cho việc chăn thả gia súc.

Như vậy, phong tục tập quán là toàn bộ thói quen thuộc về đời sống của con người được công nhận bởi một cộng đồng, quần thể và coi đó như một nếp sống truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Tùy theo mỗi địa phương và tín ngưỡng khác nhau, phong tục tập quán ở mỗi quần thể sẽ có những sự khác biệt với nhau.

Phong tục tập quán của người Việt là một nét đẹp văn hóa cần được bảo tồn và phát huy. Đó không chỉ mang ý nghĩa bảo tồn những giá trị truyền thống mà còn là cách để ghi nhớ cội nguồn của dân tộc. Con người Việt Nam vô cùng hãnh diện và tự hào với bạn bè quốc tế bởi những phong tục đặc biệt chỉ người Việt mới có.

1.1.3. Một số phong tục điển hình của người Việt

a. Thờ cúng tổ tiên

Tục thờ cúng tổ tiên của người Việt ra đời từ lâu. Bàn thờ tổ tiên thường đặt trang trọng trên cao hoặc giữa nhà, bao gồm di ảnh người đã mất, bình hoa tươi, đĩa trái cây. Hằng năm, vào ngày tổ tiên mất, người thân sẽ tiến hành cúng, tức chuẩn bị nhiều món ăn đặt lên bàn thờ, thắp nhang.

Người Việt Nam coi việc thờ phụng tổ tiên là một trong những nguyên tắc đạo đức làm người đồng thời là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt, đặc biệt là cuộc sống ở các làng quê. Đó là hình thức thể hiện tấm lòng thành kính thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn tổ tiên ông bà, cha mẹ đã sinh thành và gây dựng nên cuộc sống cho cháu con.

Ảnh: Thờ phụng tổ tiên

b. Đón Tết âm lịch

Người Việt cũng chào mừng Tết dương lịch, song quan trọng nhất vẫn là Tết âm lịch. Tết âm lịch hay Tết Nguyên Đán, còn gọi Tết ta, Tết Cổ truyền,… là dịp lễ quan trọng nhất trong văn hoá của người Việt Nam.

Phong tục tập quán và lễ hội Việt Nam ngành Hướng dẫn du lịch - 1

Gửi bình luận