một đêm. Tình trạng này cũng xảy ra với tập khách quốc tế, chỉ có 27,60% trong số họ lưu trú lại Định Hóa 1 đêm, số còn lại 72,40% không có nhu cầu lưu trú. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của du lịch Định Hóa. Khách đến Định Hóa chủ yếu là theo những tour tham quan di tích lịch sử kết hợp thưởng lãm giá trị văn hóa bản địa. Chính vì vậy ngoài những nhu cầu cơ bản ăn, ở đi lại và nhu cầu đặc trưng tham quan tìm hiểu, khách du lịch đến đây còn có một số nhu cầu khác như mua sắm đặc sản, quà lưu niệm hay giải trí vui chơi. Tuy nhiên, du lịch và dịch vụ Định Hóa còn nhiều hạn chế, trong đó có sự nghèo nàn về sản phẩm và dịch vụ du lịch chính vì vậy, các nhu cầu này của du khách hầu như không được đáp ứng một cách thỏa đáng. Điều này, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh du lịch nói chung và hiệu quả kinh doanh du lịch và dịch vụ nói riêng. Đồng thời, đây cũng chính là nguyên nhân trực tiếp làm giảm công suất lưu trú của du khách và thất thoát một nguồn lợi nhuận lớn cho các nhà kinh doanh du lịch cũng như người lao động của các ngành nghề có liên quan.
Tổng số cơ sở lưu trú trên địa bàn toàn huyện Định Hóa hiện là 36 cơ sở với 302 phòng, và số lượng giường là 685 giường. Hệ thống cơ sở lưu trú của huyện phổ biến ở thị trấn và các xã nằm trong khu vực ATK Đinh Hóa. Các cơ sở lưu trú chủ yếu là của tư nhân, điều này chứng tỏ cư dân tham gia vào hoạt động du lịch nhiều xong tiêu chuẩn vẫn chưa cao chủ yếu là nhà trọ, nhà nghỉ, homestay.
Bảng 3.3. Cơ sở lưu trú du lịch trên địa bàn huyện năm 2018
Phân loại cơ sở lưu trú | Số lượng (cơ sở) | Số phòng (phòng) | Số giường (giường) | |
1 | Nhà trọ | 11 | 59 | 59 |
2 | Nhà Nghỉ | 20 | 238 | 476 |
3 | Homestay | 5 | 5 | 150 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Giá Trị Sản Xuất Các Ngành Kinh Tế Huyện Định Hóa Giai Đoạn 2016 -2018 (Theo Giá So Sánh) -
Thực Trạng Phát Triển Kinh Tế Du Lịch Và Dịch Vụ Tại Atk Huyện Định Hóa -
Thực Trạng Số Lượng Khách Du Lịch Đến An Toàn Khu Huyện Định Hóa -
Thu Nhập Của Lao Động Từ Hoạt Động Du Lịch Và Dịch Vụ -
Phát triển kinh tế du lịch và dịch vụ tại An toàn khu huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên - 11 -
Phát triển kinh tế du lịch và dịch vụ tại An toàn khu huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên - 12
Xem toàn bộ 96 trang tài liệu này.
Khách sạn | 0 | 0 | 0 | |
5 | Tổng | 35 | 302 | 685 |
Nguồn: Điều tra của tác giả năm 2019
Đối với cơ sở vật chất phục vụ lưu trú cho du khách ở Định Hóa, có một số nhà nghỉ đã và đang phục vụ du khách như Phương Lan, Nguyên Thảo, Ngọc Ánh, Lí Thị Phượng, Hằng Nga, Thảo Nguyên, Tiến Trình, Vũ Hoa, Huy Hoàng Linh,… Các cơ sở lưu trú này đều nằm gần đường quốc lộ, khách có thể dễ dàng tiếp cận. Nhìn chung các nhà nghỉ có sức chứa nhỏ, chỉ khoảng từ 20 - 30 người/đêm tuy nhiên đều đầy đủ tiện nghi như điện thoại, wifi. Buồng/phòng ở đây được xây dựng khép kín, đảm bảo phục vụ các nhu cầu cơ bản cho du khách.
3.1.6. Chi tiêu của khách du lịch đến ATK huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên
Khách đến ATK huyện Định Hóa thường đi về trong ngày, nếu có ở lại thì thời gian lưu trú của khách thông thường không quá 01 đêm. Chính vì vậy, họ ít có thời gian chi tiêu vào việc lưu trú, ăn uống và vận chuyển. Đồng thời hệ thống dịch vụ bổ sung ở đây còn hạn chế nên ngoài nhu cầu cơ bản như tham quan, tìm hiểu, khám phá thì những nhu cầu đặc trưng như mua sắm, vui chơi, giải trí... của khách du lịch hầu như chưa được đáp ứng.
Lượng khách du lịch nội địa đến ATK huyện Định Hóa chi trả cho các dịch vụ du lịch và tiêu dùng ở mức dưới 500.000đ/khách/ngày chiếm tới 57%. Đối tượng khách này thường lựa chọn những tour tự phát tự thiết kế, tự đi, tự chi trả..., hoặc mua tour trọn gói đi về trong ngày. Lượng khách có khả năng chi trả từ 500.000đ - 800.000đ/khách/ngày chiếm khoảng 29%, thông thường là những khách đi theo đoàn, mua tour trọn gói 2 ngày 1 đêm và họ thích nghỉ tại nhà dân theo hình thức homestay. Còn lại khoảng 14% khách du lịch đến Định Hóa chịu chi trả trên 800.000đ/khách/ngày, chủ yếu
là khách đoàn lưu trú tại các nhà nghỉ, hoặc các đối tượng khách đi dự hội thảo/hội nghị/dự án...
(Đơn vị tính: %)
14%
Dưới 500000đ
57%
29%
Từ 500000-
800000đ
Trên 800000đ
Biểu đồ 3.3: Mức chi tiêu của khách du lịch đến ATK huyện Định Hóa
Đặc điểm của khách du lịch và dịch vụ chính là sự khâm phục, lòng ngưỡng mộ về một căn cứ địa cách mạng giữa lòng núi rừng Việt Bắc. Bên cạnh đó, du khách cũng có xu hướng muốn khám phá nét đẹp văn hóa tộc người trên mảnh đất này. Tuy nhiên, sự phát triển du lịch ở Định Hóa còn chưa đồng bộ, cùng với việc nghèo nàn về sản phẩm du lịch và hạn chế trong công tác xúc tiến khiến cho thị trường khách du lịch và dịch vụ của Định Hóa có nguy cơ bị thu hẹp.
Về cơ sở dịch vụ ăn uống phục vụ khách du lịch tại ATK huyện Định Hóa
Bên cạnh hệ thống nhà nghỉ là các cơ sở phục vụ nhu cầu ẩm thực của khách du lịch như: Bằng Mai, Lường Sao, Hoàng Đạo, Hạnh Trường, Quân Hoàng, Biển Hương, Công Bích, Hương Hiền, Phố Núi, Long Duyên, Hồng Thái, Phương Cương, Hiến Trọc… với thực đơn gồm nhiều món ăn đặc sản núi rừng, đặc sản của các dân tộc của huyện Định Hóa như măng rừng, rau bò khai, lợn rừng quay, thịt nướng,…. Các nguồn nguyên liệu này đều tươi ngon,
đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và được chế biến theo nghệ thuật ẩm thực truyền thống của cộng đồng các dân tộc huyện Định Hóa
Tổng số cơ sở dịch vụ ăn uống trên địa bàn huyện trên 250 cơ sở bao gồm cả quán ăn sáng và ăn đêm, qua khảo sát thực tế chủ yếu là các quán ăn nhỏ có sức chứa dưới 25 chỗ ngồi, chỉ có 29 cơ sở có sức chứa từ 30 đến dưới 200 chỗ ngồi phục vụ khách du lịch. Nhìn chung cơ sở phục vụ ăn uống khá phát triển, với 29 cơ sở có khả năng phục vụ tối thiểu là 1190 chỗ ngồi trong cùng một thời điểm
Bảng 3.4. Hiện trạng cơ sở kinh doanh du lịch và dịch vụ ăn uống trên địa bàn ATK huyện Định Hóa năm 2018
ĐVT: Cơ sở kinh doanh
Phân loại cơ sở phục vụ ăn uống | Số lượng | Số chỗ ngồi | |
1 | Quán ăn | 14 | 350 |
2 | Nhà hàng | 15 | 840 |
Tổng | 29 | 1190 |
Nguồn: Báo cáo phòng Văn hóa huyện Định Hóa năm 2018
Nhìn chung cơ sở phục vụ ăn uống khá phát triển với 29 cơ sở khả năng phục vụ tối thiểu là 1190 chỗ ngồi trong cùng một thời điểm. Về cơ bản, hầu hết nhà hàng trên địa bàn huyện Định Hóa có sức chứa ở mức nhỏ từ 30 - 50 người nhưng vẫn đảm bảo không gian thoáng mát, sạch sẽ, gần gũi với thiên nhiên. Riêng nhà hàng Bằng Mai tại bản Đèo De xã Phú Đình có sức chứa 200 người, gồm 1 nhà sàn bố trí cơ sở vật chất phục vụ ăn uống cả 2 tầng, 1 nhà hiện đại 3 tầng, hệ thống hội trường, phòng hát Karaoke, không gian tổ chức sự kiện ngoài trời khá rộng rãi…
Trên địa bàn huyện, có thể nói các cơ sở phục vụ du lịch và dịch vụ chưa có nhiều và tập trung chủ yếu ở thị trấn Chợ Chu và trong Khu di tích ATK. Cụ thể là Khu di tích lịch sử-sinh thái ATK huyện Định Hóa được đầu từ xây dựng hiện đại, quy hoạch trên diện tích rộng, với cảnh quan đẹp phù hợp với đặc điểm địa hình của vùng đồi núi Định Hóa. Ngoài những hạng mục như Phòng Thông
tin tư liệu ATK, Phòng di tích du lịch và văn hóa phi vật thể, Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà trưng bày ATK… thì Khu di tích còn có Trung tâm dịch vụ du lịch và bảo tồn di tích ATK với hệ thống nhà nghỉ gồm 28 phòng, nhà ăn, hội trường đủ điều kiện tổ chức các hội nghị, gặp mặt, tọa đàm… đáp ứng cho các đoàn khách hành hương về nguồn cách mạng. Đến đây, du khách sẽ được phục vụ tận tình chu đáo, được thưởng thức các món ăn đặc sản núi rừng như: gà đồi, thịt trâu khô xào măng chua, bi chuối rừng, cá bống, uống rượu men lá, trà xanh… tổ chức đêm lửa trại, giao lưu văn nghệ với các làn điệu then, đàn tính, hát sli… do đội văn nghệ dân gian ATK biểu diễn.
3.1.7. Nguồn nhân lực phục vụ khách du lịch tại ATK huyện Định Hóa
3.1.7.1. Nguồn nhân lực tại Ban quản lý khu di tích ATK huyện Định Hóa
Ban quản lý Khu di tích lịch sử sinh thái ATK-Định Hóa, lực lượng lao động ở đây gồm 60 người. Trong đó, đại đa số là người Tày chiếm tỉ lệ 75% và 15 cán bộ/viên chức là dân tộc Kinh chiếm tỉ lệ khoảng 25%.Đây cũng là một đặc thù của BQL Khu di tích lịch sử-sinh thái ATK huyện Định Hóa bởi đơn vị đứng chân trên địa bàn huyện điển hình của Thái Nguyên về việc mật tập quần cư của dân tộc Tày. Điều này càng trở nên có giá trị khi chính những con em của đồng bào Tày - Nùng lại hàng ngày hàng giờ thực hiện công tác giữ gìn, phát huy và quảng bá những giá trị di sản của quê hương Định Hóa.
Bảng 3.5: Trình độ nguồn nhân lực du lịch tại Khu di tích lịch sử - sinh thái ATK huyện Định Hóa
Số lượng (người) | Tỷ lệ (%) | ||
Tổng số lao động thường xuyên | 60 | 100 | |
Trình độ chuyên môn | Đại học | 30 | 50,00 |
Cao đẳng - Trung cấp | 21 | 35,00 | |
Trình độ khác | 9 | 15,00 | |
Nguồn: BQL khu di tích lịch sử, sinh thái ATK huyện Định Hóa
Việc phát triển nguồn nhân lực du lịch là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, nhất là đối với Định Hóa một huyện miền núi của tỉnh Thái Nguyên. Đặc biệt là trong bối cảnh khách du lịch càng ngày càng có trình độ thẩm nhận cao về giá trị của những di sản văn hóa. Trên thực tế, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện của một số bộ phận cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu/nhiệm vụ trong tình hình mới, nhất là về lĩnh vực quản lý và kinh doanh du lịch. Đồng thời, có một thực trạng là sinh viên người Thái Nguyên hoặc các khu vực phụ cận sau khi học xong đại học, cao đẳng du lịch nhưng có rất ít người xin về làm việc tại huyện Định Hóa nói riêng. Lý do cũng bởi cơ quan hành chính không có biên chế, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch hiệu quả chưa cao nên lương trả thấp hơn nhiều so với các đơn vị kinh doanh du lịch ở nơi khác.
3.1.7.2. Nguồn lao động cộng đồng địa phương
Nắm bắt được nhu cầu du lịch và dịch vụ của thị trường đồng thời dựa trên thế mạnh tài nguyên sẵn có, huyện Định Hóa xác định xây dựng và phát triển mô hình du lịch gắn liền với các giá trị văn hóa truyền thống lịch sử, đặc biệt là phát triển du lịch và dịch vụ dựa vào cộng đồng ngay chính tại các bản làng dân tộc. Tuy nhiên, nhân dân các dân tộc huyện Định Hóa chủ yếu làm nông nghiệp nên hoạt động du lịch đối với cộng đồng địa phương nơi đây còn là một khái niệm lạ. Đồng thời, vì chưa nhận thức được lợi ích của du lịch và dịch vụ nên có một bộ phận không nhỏ trong cộng đồng cảm thấy làm du lịch là mạo hiểm. Mặt khác, do phong tục tập quán và thói quen sinh hoạt nên cư dân bản địa khó thích ứng, khó chấp nhận sự có mặt của du khách. Tuy nhiên, nhận được sự hỗ trợ tích cực của chính quyền các cấp, Định Hóa đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm phát triển du lịch và dịch vụ một cách đồng bộ và bền vững. Một trong những phương án đã được thực hiện là tuyên truyền, tập huấn kiến thức nhằm giúp cộng đồng nâng cao nhận thức về du lịch và dịch vụ. Hiện nay ở Định Hóa, nhiều hộ gia đình, nhiều thôn/bản đã chủ động tham gia, chỉnh trang nhà cửa, vệ sinh sân vườn, chuẩn bị những sản phẩm hàng hóa địa phương, những chương trình văn hóa, nghệ thuật đặc sắc phục vụ du khách.
3.1.8. Nguồn vốn đầu tư cho phát triển du lịch và dịch vụ tại ATK huyện Định Hóa
Trong những năm qua được sự quan tâm của các cơ quan Trung ương, các ban ngành của huyện và chính quyền địa phương, du lịch và dịch vụ Định Hóa đã được quan tâm rất nhiều đặc biệt. Do vậy có thể thấy nguồn vốn từ ngân sách huyện đầu tư cho du lịch không hề nhỏ và tăng theo từng năm, từ năm 2016 đến 2018, lượng tài chính này ngày càng tăng và đạt từ triệu đồng 552 triệu đến 727 triệu đồng trong giai đoạn 2016 - 2018.
Bảng 3.6. Vốn đầu tư cho du lịch tại ATK huyện Định Hóa giai đoạn 2016 - 2018
Năm | Vốn đầu tư cho du lịch (Triệu đồng) | Vốn đầu tư cho các hạng mục khác (Triệu đồng) | |
1 | 2016 | 552 | 234 |
2 | 2017 | 638 | 278 |
3 | 2018 | 727 | 291 |
4 | Bình quân giai đoạn 2016 - 2018 (%) | 114,76 | 111,52 |
Nguồn: BQL khu di tích lịch sử, sinh thái ATK huyện Định Hóa
Qua số liệu bảng trên thể hiện chi phí đầu tư mà Định Hóa dành cho du lịch và dịch vụ tăng qua từng năm và luôn cao hơn so với các loại hình du lịch khác: năm 2017 là 638 triệu đồng và đến năm 2018 là 727 triệu đồng. Trên đà thắng lợi của việc kêu gọi các nguồn vốn đầu tư cho Định Hóa từ giai đoạn 2015 trở về trước, năm 2016 nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị lịch sử và thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, tỉnh Thái Nguyên đã huy động nguồn vốn xã hội hóa trên 3 tỷ đồng đầu tư, tôn tạo các điểm di tích lịch sử, cải tạo cảnh quan và xây dựng bổ sung nhiều hạng mục tài nguyên du lịch và dịch vụ của
Định Hóa. Dự kiến, tổng nhu cầu vốn đầu tư thực hiện dự án bảo tồn, tôn tạo,
phát huy giá trị di tích ATK huyện Định Hóa giai đoạn 2012-2020 là gần 600 tỷ đồng, trong đó giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2015 cần 420 tỷ đồng.
Như vậy, có thể thấy, Định Hóa không chỉ chú trọng đến phát triển du lịch theo bề nổi mà còn ý thức được văn hóa là nguồn lực quan trọng để có thể khai thác phục vụ phát triển du lịch và dịch vụ nói riêng và du lịch nói chung.
3.2. Kết quả và hiệu quả kinh tế của hoạt động phát triển du lịch và dịch vụ tại ATK Định Hóa
3.2.1. Doanh thu từ kinh tế du lịch và dịch vụ của ATK huyện Định Hóa
Định Hóa khai thác các giá trị lịch sử - văn hóa để phục vụ khách du lịch, đây là một hướng đi đúng vừa thực hiện được mục tiêu bảo tồn di tích, vừa thực hiện được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương có di tích thông qua phát triển du lịch - dịch vụ. Chính vì vậy, đặc điểm nổi bật nhất của du lịch Định Hóa là sự chiếm ưu thế gần như tuyệt đối của hoạt động du lịch và dịch vụ. Như vậy, có thể coi những số liệu thống kê về du lịch Định Hóa nói chung chính là những số liệu về du lịch và dịch vụ ở địa phương này.
Bảng 3.7: Doanh thu hoạt động du lịch của ATK huyện Định Hóa
Doanh thu từ du lịch của ATK huyện Định Hóa (tỷ đồng) | Tổng doanh thu từ du lịch của toàn tỉnh (tỷ đồng) | Tỉ lệ doanh thu từ du lịch của ATK huyện Định Hóa/Tổng doanh thu du lịch toàn tỉnh (%) | |
2016 | 0,98 | 1155 | 0,08 |
2017 | 1,39 | 1370 | 0,10 |
2018 | 1,55 | 1410 | 0,11 |
Nguồn: Báo cáo của Sở Văn hóa TT và Du lịch tỉnh Thái Nguyên năm 2018