Đánh Giá Chung Về Phát Triển Du Lịch Quảng Bình Theo Hướng Bền Vững

xe ôtô, các thùng rác xử lý chất thải. Tại Động Thiên đường, công tác xử lý rác thải do Tập đoàn Trường Thịnh là chủ đầu tư đảm nhận, có hệ thống các thùng, điểm xử lý rác thải. Hầu hết các khu, điểm, tuyến du lịch đều đặt các thùng rác thải và có công nhân thu gom, xử lý rác thải hàng ngày. Tại các bải biển, bãi tắm, các địa phương có khu, điểm du lịch đều thành lập các đội thu gom, xử lý rác thải theo hướng xã hội hóa.

Ngoài ra, thông qua thực hiện Tháng thanh niên, ngày thanh niên, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội liên hiệp thanh niên, Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh thường xuyên tổ chức các hoạt động làm vệ sinh môi trường, thu gom rác thải ở các điểm công cộng, khu du lịch...

Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận dân cư và du khách ý thức bảo vệ, giữ gìn môi trường chưa cao, còn tình trạng vất rác bừa bãi, gây mất cảnh quan, vệ sinh môi trường. Đặc biệt do khó khăn về kinh phí hoặc do chưa có quy hoạch và ý kiến của cấp trên nên chưa xây dựng được các khu, điểm vệ sinh đảm bảo cho một lực lượng du khách lớn dọc tuyến đường Hồ Chí Minh, Khu lăng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, gây khó khăn cho du khách đường dài và mất vệ sinh môi trường.

Tại Trung tâm du lịch Phong Nha và một số điểm, khu du lịch vào mùa cao điểm với lưu lượng du khách đông đã tác động tiêu cực đến môi trường du lịch. Đây là vấn đề cần có giải pháp để phân tuyến du khách, hạn chế hủy hoại cảnh quan môi trường du lịch.

3.3. Đánh giá chung về phát triển du lịch Quảng Bình theo hướng bền vững

3.3.1. Những kết quả chủ yếu

- Đã tích cực chủ động xây dựng cơ chế chính sách nhằm khuyến khích phát triển du lịch, sửa đổi và kêu gọi, thẩm định nhiều dự án đầu tư phát triển du lịch.Ban hành các chính sách ưu đãi hỗ trợ đầu tư, chính sách thu hút nhân tài áp dụng tại Quảng Bình, Quy chế quản lý Vườn quốc gia Phong

Nha - Kẻ Bàng, chương trình phát triển du lịch 2005 -2010,giai đoạn 2010 – 2020 và tầm nhìn 2030, các đề án, chương trình liên quan đến công tác quản lý, đầu tư và phát triển du lịch,…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

- Bộ máy các cơ quan quản lý về du lịch được kiện toàn nhằm tăng cường vai trò tham mưu phát triển du lịch và công tác quản lý nhà nước. Công tác đào tạo nguồn nhân lực được chú trọng, đã tranh thủ sự hỗ trợ của Trung ương và các tổ chức quốc tế, các tỉnh bạn và các doanh nghiệp trong và ngoài nước để tập huấn về những kiến thức quản lý nhà nước và kỹ năng, nghiệp vụ tổ chức các hoạt động du lịch, các kiến thức về hội nhập du lịch và hội nhập về kinh tế quốc tế, các kỹ năng, chuyên môn phục vụ du lịch cho người lao động.

- Cơ sở vật chất kỹ thuật và hạ tầng phục vụ du lịch được nhà nước,doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân và cộng động dân cư chú trọng đầu tư,nhất là khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng và các vùng phụ cận như thành phố Đồng Hới, Đá Nhảy(Bố Trạch), Vũng Chùa - Đảo Yến (Quảng Trạch) cùng du lịch phía Nam tỉnh và một số tuyền điểm du lịch quan trọng khác. Nhiều chương trình dự án đầu tư phát triển du lịch đã và đang được triển khai. Một số dự án đưa vào khai thác đạt hiệu quả cao.

- Công tác xã hội hóa du lịch gắn kết giữa cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch đã tạo được sự gắn kết, có mối quan hệ chặt chẽ để phát triển, góp phần nâng cao hiệu quả để hoạt động và tăng nguồn thu du lịch.

- Công tác tuyên truyền, quảng bá và xúc tiến đầu tư phát triển du lịch có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả với nhiều hình thức.

- Từ năm 2000 đến nay du lịch Quảng Bình đã có bước phát triển với tốc độ khá nhanh số lượng khách du lịch tăng bình quân 35%. Năm 2013 đạt

1200.100 lượt khách trong đó có 36.700 lượt khách quốc tế, khách du lịch đến Quảng Bình tăng 15%, trong đó khách quốc tế tăng 23% so với năm 2012.

Cùng với số lượng du khách tăng hàng năm, doanh thu chuyên ngành và doanh thu du lịch cũng tăng nhanh. Trước năm 2000, doanh thu từ du lịch mới vượt ngưỡng 12.000 triệu đồng thì năm 2013 tổng doanh thu du lịch đạt

1.200 triệu đồng ( doanh thu chuyên ngành đạt 594.840 triệu đồng) và nộp ngân sách 99.725,83 triệu đồng. Du lịch đã góp phần tích cực vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo điều kiện phát triển các ngành kinh tế khác của tỉnh.

3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân

3.3.2.1 Những hạn chế chủ yếu

- Công tác xây dựng quy hoạch du lịch còn manh mún và thiếu tầm nhìn chiến lược lâu dài. Việc triển khai thực hiện, quản lý quy hoạch du lịch còn nặng về hành chính.

- Đầu tư phát triển du lịch chưa tạo được sự đột phá. Việc đầu tư kết cấu hạ tầng kỷ thuật, cơ sở vật chất, bảo tồn, tôn tạo và phát huy tài nguyên du lịch còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có của tỉnh và yêu cầu phát triển du lịch. Đầu tư của nhà nước tuy có tăng nhưng còn dàn trải, thiếu tập trung, thiếu những công trình đột phá, công trình mang dấu ấn và phong cách đặc trưng của địa phương. Trong nhiều năm, chủ yếu đầu tư cho xây dựng cơ sở hạ tầng, thiếu quan tâm đầu tư hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch, đào tạo cán bộ, nhân viên và người dân làm du lịch, tạo dựng uy tín, niềm tin cho du khách. Khuynh hướng đầu tư khai thác du lịch theo kiểu tự phát khá phổ biến, khó kiểm soát. Đầu tư kinh doanh du lịch, xây dựng kiến trúc hạ tầng, cơ sở du lịch không tuân thủ quy hoạch, không tuân thủ các thủ tục hành chính và kiến trúc, không gian đô thị, du lịch. Công tác xây dựng, kêu gọi dự án đầu tư và việc huy động các thành phần kinh tế trong tỉnh, ngoài tỉnh và nước ngoài tham gia đầu tư phát triển du lịch còn hạn chế.

Các di tích lịch sử, văn hóa là nguồn tài nguyên quan trọng để phát triển du lịch nhân văn nhưng đầu tư cho công tác trùng tu, tôn tạo và phát huy giá trị còn hết sức ít ỏi và thiếu đồng bộ, nên hiệu quả thấp. Hầu hết các di tích lịch sử, văn hóa chưa được phục hồi, tôn tạo xứng tầm, mới dừng lại ở mức độ kéo dài tuổi thọ thuần túy, chưa theo một dự án quy hoạch tổng thể hoàn chỉnh để phát huy giá trị, tiềm năng trong tham quan du lịch. Những di sản văn hóa phi vật thể trong dân gian chưa được phục hồi, tái tạo và phát huy đầy đủ giá trị của nó. Cảnh quan thiên nhiên của di sản bị xâm hại, có nguy cơ mất dần tính hấp dẫn.

- Du lịch Quảng Bình mang tính thời vụ rất cao, mùa mưa bão và mùa đông rất vắng khách du lịch. Du khách phần lớn chỉ đến một lần. Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, nghèo nàn, rập khuôn, thiếu sáng tạo. Khách du lịch chủ yếu tập trung ở khu vực Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, thành phố Đồng Hới và gần đây là Vũng Chùa – Đảo Yến, khi có khu lăng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Các loại hình kinh doanh du lịch như: vui chơi giải trí, mua sắm, vận chuyển...chưa phong phú, hấp dẫn và tạo cho du khách có hứng thú tiêu khiển, tiêu tiền. Hiệu quả khai thác khách thấp, thời gian du khách lưu lại ngắn và có ít du khách muốn quay trở lại lần hai.

- Thị trường du lịch vẫn còn ở trình độ thấp, chưa gắn chặt với chuyển dịch cơ cầu kinh tế. Sản phẩm du lịch còn quá ít, nghèo nàn và đơn điệu, chủ yếu dựa vào khai thác tự nhiên, chưa tạo ra được các sản phẩm mới, độc đáo, có sức thu hút khách cao. Các doanh nghiệp du lịch và các sản phẩm du lịch chưa có sức cạnh tranh cao, giá cao hơn mức trung bình trong khu vực. Còn diễn ra tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh, thiếu công khai, minh bạch về giá cả và tình trạng “chặt chém” còn diễn ra phổ biến chưa kiểm soát được.

- Số doanh nghiệp hoạt động du lịch còn ít, chủ yếu là quy mô nhỏ, vốn ít, yếu về năng lực và nghiệp vụ kinh doanh. Số lượng khách sạn, khu nghỉ

dưỡng cao cấp, hiện đại còn ít. Số khách sạn, nhà nghỉ được xây dựng mới tuy có tăng nhưng mang tính tự phát, thiếu quy hoạch đồng bộ, chất lượng dịch vụ không cao, chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của du khách. Sự phối hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch chưa gắn kết, thiếu đồng bộ, chặt chẽ, còn tùy tiện.

Số doanh nghiệp kinh doanh du lịch lữ hành còn ít, nguồn vốn hạn chế, phương tiện, cơ sở vật chất còn thiếu, chưa có kinh nghiệm và tính chuyên nghiệp cao, chưa gắn kết với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, lưu trú, ăn uống, vận tải và chưa gắn kết với các doanh nghiệp du lịch ngoài tỉnh, nước ngoài.

- Lao động dịch vụ, du lịch còn bộc lộ nhiều yếu kém, nhất là trình độ nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp, ngoại ngữ và khả năng giao tiếp, ứng xử chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng và ngày càng cao của du khách. Đa số lao động du lịch, dịch vụ làm việc theo mùa vụ hoặc bán thời gian, thiếu đào tạo tay nghề và kỷ năng, do đó thiếu tính chuyên nghiệp, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ, phục vụ và uy tín doanh nghiệp. Lao động trong một số lĩnh vực cần nghiệp vụ như: Hướng dẫn viên, tiếp viên, lữ hành...không được đào tạo chính quy, bài bản và chế độ đãi ngộ chưa thỏa đáng, dẫn đến tính bất ổn và làm cho họ không yên tâm đầu tư phát triển nghề nghiệp.

- Nhiều di tích lịch sử cách mạng, văn hóa, tôn giáo... chưa được đầu tư giữ gìn, tôn tạo, thậm chí bị hoang phế. Tai nạn trong du lịch còn xảy ra. Các tệ nạn xã hội trong hoạt động du lịch vẫn còn tồn tại ở nhiều điểm, khu du lịch.

- Vẫn còn tồn tại tình trạng xả rác bừa bãi của du khách và cộng đồng dân cư tại các điểm du lịch. Các công trình vệ sinh công cộng ở một số khu du lịch, tuyến du lịch trọng điểm chưa được đầu tư xây dựng...

- Công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh doanh du lịch còn bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế. Một số ngành, địa phương trong tỉnh chưa nhận thức đúng về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của ngành du lịch, cũng như về nội

dung, vai trò của phát triển du lịch theo hướng bền vững, do đó chưa có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ và có trách nhiệm cao. Chưa quan tâm đầu tư thỏa đáng, chưa khơi dậy tiềm năng, thế mạnh và huy động xã hội hóa cao các thành phần kinh tế tham gia phát triển du lịch. Bộ máy quản lý nhà nước có sự phối hợp chưa đồng bộ, chặt chẽ và chưa hiệu quả, chưa phân định rõ trách nhiệm của từng ngành, từng bộ phận. Trình độ năng lực và kinh nghiệm quản lý hoạt động dịch vụ, du lịch của môt bộ phận cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu.

Công tác quản lý nhà nước đối với tài nguyên du lịch đang nặng về lợi ích kinh doanh đơn thuần, trước mắt, chưa thực sự quan tâm đầy đủ đến chiến lược lợi ích lâu dài, chưa đánh giá đầy đủ tác động của du lịch đến môi trường và đến các lĩnh vực khác trong đời sống KT-XH và sự tác động trở lại của môi trường đến sự phát triển của du lịch.

Nhìn tổng thể, kinh tế du lịch tăng trưởng chưa cao và chưa ổn định, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh sẳn có của tỉnh. Du lịch Quảng Bình có tiềm năng và lợi thế tĩnh, còn các lợi thế so sánh động: quy hoạch, chính sách, khả năng quản lý, nguồn nhân lực có chất lượng cao chưa được chú trọng và phát huy. Sản phẩm du lịch còn đơn điệu, nghèo nàn. Sự gắn kết giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp làm du lịch, dịch vụ và người dân bản địa chưa chặt chẽ, việc tạo dựng uy tín, thương hiệu du lịch Quảng Bình chưa được quan tâm đúng mức.

Như vậy, sự phát triển của du lịch ở tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua còn thiếu tính bền vững xét theo tất cả các khía cạnh của khái niệm này.

3.3.2.2. Nguyên nhân

- Khách quan

+ Quảng Bình vẫn đang là một tỉnh nghèo, hậu quả chiến tranh để lại nặng nề và dai dẳng, thiên tai khắc nghiệt. Từ đó làm cho khả năng đầu tư cho nền kinh tế trong đó có du lịch đang còn thấp, chưa có tính đột phá lớn.

+ Điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý không thuận lợi, ảnh hưởng không nhỏ đến sự di chuyển, thưởng ngoạn và nghỉ ngơi của du khách. Mặt khác, hậu quả của bão lũ, nắng nóng...đã làm hư hỏng, xuống cấp, gây thiệt hại lớn đến tài nguyên du lịch, cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng du lịch và giảm khả năng thu hút đầu tư vào du lịch, của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

+ Tính mùa vụ du lịch khá cao, do vậy việc điều chỉnh đầu tư và tổ chức hoạt động dịch vụ, du lịch trong một năm gặp nhiều khó khăn. Vào mùa du lịch, cơ sở hạ tầng, nhân lực và các loại hình dịch vụ khác đều thiếu, không đáp ứng nhu cầu. Nhưng khi ra khỏi mùa du lịch thì cơ sở hạ tầng, dịch vụ du lịch dư thừa, lãng phí, không có việc làm cho nguồn nhân lực nhàn rỗi. Vì lẽ đó đầu tư cho du lịch còn cầm chừng do tính hiệu quả của cả chu kỳ năm không cao và ảnh hưởng đến việc kêu gọi, khuyến khích thu hút đầu tư nhất là đầu tư nước ngoài, các địa phương khác trong nước vào phát triển du lịch.

- Chủ quan

- Tổ chức bộ máy và biên chế cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch từ tỉnh đến cơ sở chưa phù hợp, còn thiếu và yếu, chưa theo kịp sự phát triển của du lịch. Việc phối hợp quản lý hoạt động du lịch giữa các cấp, các ngành và chính quyền địa phương thiếu chặt chẽ, đồng bộ và trách nhiệm cao. Tình trạng đầu tư tự phát và kinh doanh trái pháp luật vẫn còn xảy ra và chưa được xử lý nghiêm minh, kịp thời.

- Việc chưa có các quy hoạch chiến lược dài hạn mang tầm vĩ mô đã ảnh hưởng đến việc triển khai công tác quy hoạch cụ thể các khu, tour, tuyến, điểm du lịch củng như phân cấp quản lý quy hoạch và xúc tiến đầu tư phát triển du lịch toàn tỉnh. Việc đầu tư phát triển sản phẩm du lịch đang còn mất cân đối, thiếu sự liên kết, phối hợp, nặng về cơ sở lưu trú, thiếu các dịch vụ vui chơi, giải trí, trung tâm mua sắm và các sản phẩm du lịch đặc trưng. Nhiều dự án đầu tư phát triển du lịch đã được cấp phép nhưng triển khai chậm

hoặc không thi công đúng cam kết, bên cạnh đó các thủ tục hành chính trong đầu tư chậm được cải cách, đổi mới cũng là nguyên nhân làm chậm thời gian triển khai các dự án và làm khó khăn cho kêu gọi, thu hút đầu tư.

Chưa xây dựng được cơ chế, chính sách đầu tư phát triển du lịch một cách hiệu quả. Thiếu tính chỉ đạo trong việc liên kết vùng, miền để phát triển du lịch. Nhận thức của cộng đồng về phát triển du lịch bền vững vẫn còn hạn chế. Trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương đối với phát triển du lịch chưa được phát huy. Vấn đề xã hội hóa du lịch và du lịch cộng đồng chưa được khai thác.

- Nguồn nhân lực du lịch là một thách thức lớn đối với du lịch Quảng Bình. Phần lớn những người làm du lịch có trình độ học vấn ở một số ngành cơ bản nhưng chưa được đào tạo nghiệp vụ chuyên ngành du lịch nên thiếu cán bộ có đủ năng lực quản lý, kinh doanh.

- Công tác tuyên truyền, quảng bá về tiềm năng du lịch, việc giới thiệu các điểm, khu du lịch chưa được quan tâm đúng mức và thực hiện thường xuyên, chưa có những phương sách hấp dẫn và hiệu quả, thiếu trọng tâm và thiếu tính chuyên nghiệp. Đặc biệt là chưa xác định và tạo ra các tours, tuyến, điểm hấp dẫn để thu hút du khách và nhà đầu tư.

- Cơ sở vật chất kỹ thuật và hạ tầng dịch vụ đã được chú trọng đầu tư nhưng vẫn chậm phát triển, thiếu đồng bộ và mất cân đối. Các khu vui chơi giải trí, các trung tâm thương mại phục vụ du lịch chưa được đầu tư xây dựng. Môi trường tự nhiên và môi trường xã hội còn nhiều bất cập, một số nơi đáng báo động. Nhiều dự án du lịch chưa đánh giá tác động môi trường. Đặc biệt là tình trạng phá rừng, khai thác lâm sản trái phép, săn bắt động vật quý hiếm thường xuyên xảy ra.

- Các di tích lịch sử, văn hóa, làng nghề truyền thống, văn hóa phi vật thể... tuy được đầu tư, tôn tạo nhưng còn dàn trải, manh mún, chưa tập trung,