Pháp luật Việt Nam về tham vấn cộng đồng trong đánh giá tác động môi trường

cũng phải được tham vấn ý kiến của người dân trước khi gửi cho cơ quan nhà nước để giám sát. Người dân cũng có quyền phản ánh trực tiếp đến cơ quan giám sát về những sai sót của chủ dự án trong quá trình xây dựng dự án. Cuối cùng, toàn bộ nội dung và các tài liệu liên quan nêu trên đều phải được lưu trữ và người dân có quyền tiếp cận miễn phí37.

Kinh nghiệm của Phi-líp-pin và Trung Quốc cho thấy vai trò của cộng đồng trong việc giám sát thực thi các hoạt động trong ĐTM là vô cùng quan trọng. Trong thực tế, tình hình ô nhiễm môi trường xảy ra bất ngờ và khó kiểm soát. Xây dựng cơ chế giám sát của cộng đồng sẽ góp phần ngăn chặn hoặc làm hạn chế các thiệt hại đối với môi trường. Việc giám sát được thực hiện theo các tiêu chuẩn môi trường cụ thể, kết quả thực thi các yêu cầu kèm theo trong quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM. Ngoài ra, cơ chế giám sát chỉ thực sự phát huy được hiệu quả khi những phát hiện trong quá trình giám sát được báo cáo cho cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan này có những biện pháp xử lý kịp thời và phù hợp. Đồng thời, việc tham vấn cộng đồng cần được tiến hành tiếp tục ở các giai đoạn sau thẩm định báo cáo ĐTM, kể cả thẩm vấn định kỳ khi dự án đã đưa vào vận hành và đang hoạt động để cộng đồng có thể góp phần vào việc kiểm soát các hành động thiếu trách nhiệm, lách luật, gây ô nhiễm môi trường của những chủ dự án vì lợi nhuận gây ra, bảo đảm phát triển bền vững.

37 Nguyễn Minh Đức, Hoàn thiện pháp luật về ĐTM, ĐMC của Việt Nam nhìn từ kinh nghiệm luật pháp Trung Quốc, http://www.thiennhien.net/2014/03/21/hoan-thien-phap-luat-ve-dtm-dmc-cua-viet-nam-nhin-tu-kinh-nghiem-luat-phap-trung-quoc/, truy cập 9:43, ngày 05/05/2016

KẾT LUẬN

Có thể nói, cộng đồng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong các chính sách về môi trường nói chung, và đặc biệt là về pháp luật ĐTM nói riêng. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy công tác BVMT chỉ đạt được hiệu quả khi dựa trên nguyên tắc tiếp cận quyền và đảm bảo sự tham gia trong suốt quá trình từ xây dựng, thực thi đến sửa đổi chính sách. Điều này đã thể hiện vai trò quan trọng của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong BVMT, đặc biệt trong việc quản lý các dự án đầu tư có tác động tiêu cực đối với môi trường. Sự tham gia và giám sát của các tổ chức xã hội và cộng đồng không chỉ đóng góp thêm nguồn lực cho Nhà nước để thực hiện công tác BVMT mà còn giúp đạt được sự đồng thuận trong quá trình triển khai dự án đầu tư, hạn chế các tranh chấp và xung đột liên quan đến môi trường. Trong quá trình thực hiện báo cáo ĐTM, sự tham gia của cộng đồng là một yêu cầu cơ bản để đảm bảo thể hiện sự tán thành hoặc không tán thành của cộng đồng dân cư nơi thực hiện dự án đối với việc đặt dự án tại địa phương, cũng như để bổ sung những tác động tiêu cực, các giải pháp BVMT mà báo cáo ĐTM có thể chưa đề cập đến. Thực tế, cộng đồng có liên quan đến các quá trình chuẩn bị của dự án có thể sẽ đóng góp nhiều ý kiến có ích cho dự án.

Trong thời gian qua, công tác TVCĐ trong quá trình lập, thẩm định báo cáo ĐTM đã được thực hiện theo các văn bản pháp lý hiện hành. Việt Nam đã dành nhiều nỗ lực xây dựng hệ thống pháp luật và chính sách để phục vụ công tác BVMT từ thập kỷ 90 của thế kỷ trước. Mặc dù vậy, vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong BVMT còn rất mờ nhạt, một phần nguyên nhân do thiếu những cơ chế chính sách để thúc đẩy sự tham gia một cách hiệu quả. Khóa luận “Pháp luật Việt Nam về tham vấn cộng đồng trong đánh giá tác động môi trường” đã phần nào làm rõ những quy định cụ thể về tham vấn ý kiến cộng đồng, đưa ra những ưu điểm và nhược điểm còn tồn tại, cũng như đề xuất các kiến nghị cho việc đổi mới và hoàn thiện các quy định pháp luật về tham vấn cộng đồng trong đánh giá tác động môi trường.

TÀI LIỆU THAM KHẢO