Tỷ Trọng Chấm Điểm Các Chỉ Tiêu Phi Tài Chính.

các nguy cơ rủi ro; Đánh giá mức độ các nguy cơ đó và đưa ra nhận định mức độ rủi

ro chung của khách hàng; Thẩm định từng khoản vay cụ thể theo quy trình tín dụng.

Bước 1: Xác định các nguy cơ rủi ro của khách hàng

Có rất nhiều nguy cơ rủi ro đối với một doanh nghiệp. Tuy nhiên, một doanh nghiệp thường không phải sẽ gặp tất cả những rủi ro mà chỉ có một số nguy cơ rủi ro chính. Điều quan trọng là phải xác định nguy cơ rủi ro chính đó là gì?

Bảng dưới đây liệt kê tập hợp tất cả các loại rủi ro mà một doanh nghiệp có thể gặp phải và các công cụ phân tích tương ứng để xác định nguy cơ nào là có thực đối với một doanh nghiệp cụ thể. Khi đánh giá mức độ rủi ro, CBTD phải sử dụng hướng dẫn theo Bảng 2.16 sau đây:

Bảng 2.16: Bảng liệt kê rủi ro của doanh nghiệp

STT

Nguy cơ rủi ro (loại rủi ro)	Ví dụ	Công cụ phân tích để phát hiện rủi ro
		- Bộ máy quản lý không kiểm	Phân tích các thông tin định
		soát được kinh doanh gây thất	tính:
		thoát tài sản, lỗ	- Trình độ, kinh nghiệm đội
		- Tổ chức SXKD không hợp lý	ngũ quản lý
		làm tăng chi phí, gây lỗ	- Cơ cấu tổ chức SXKD
1	Rủi ro hoạt động	- Sự gián đoạn trong SX do hỏng hóc về công nghệ, thiếu đầu vào (lao động,	- Năng lực điều hành của DN - Đạo đức của chủ DN - Các yếu tố về cơ sở hạ tầng,
		nguyên vật liệu, điện nước …)	đầu vào
		- Hoạt động bán hàng không
		hiệu quả làm giảm doanh thu
		gây lỗ
		- Vốn vay lớn với lãi suất	Phân tích định lượng các số
		thay đổi làm chi phí lãi vay có	liệu tài chính, trong đó đặc
		thể biến động lớn	biệt chú ý mức độ và sự
		- Nghĩa vụ trả nợ không hợp lý,	biến động theo thời gian của:
2	Rủi ro tài chính	lớn hơn nguồn trả nợ - Rủi ro tỷ giá	- Hệ số đòn bẩy - Các hệ số thanh khoản - Hệ số lợi nhuận
			- Cơ cấu nợ vay
			- Đặc thù kinh doanh(vay
			ngoại tệ nhưng doanh thu chỉ
			là tiền đồng)

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

STT

Nguy cơ

rủi ro

(loại rủi ro)

Ví dụ

Công cụ phân tích để phát

hiện rủi ro

Rủi ro quản

lý

- Dòng tiền không bảo đảm

- Chi phí tăng

Phân tích định lượng số liệu tài chính để đánh giá chất lượng quản lý của DN:

- Dòng tiền

- Các khoản phải thu, phải trả

- Hệ số lợi nhuận

Rủi ro thị trường, ngành

- Mức độ cạnh tranh cao làm doanh nghiệp có thể mất khách hàng

- Ngành mới phát triển, chưa

có vị trí ổn định

- Đặc thù của ngành là có biến động cao

Phân tích định tính và định lượng:

- Tình hình cạnh tranh trong ngành (đối thủ cạnh tranh chính)

- Phân tích bản chất của ngành

- Tốc độ tăng trưởng của DN

(so với các DN khác)

Rủi ro chính

sách

- Sự thay đổi chính sách có hại

cho doanh nghiệp

Phân tích các thông tin:

- Môi trường chính sách tại địa bàn có ảnh hưởng đến DN

- Xu hướng các chính sách có tác động đến DN (như tự do hóa thương mại, các quy định về hải quan…)

(Nguồn: Quy trình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp của NHNN&PTNT VN) Kết thúc bước này CBTD phải trả lời được một số câu hỏi chính:

- Doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả hay không?

- So với kỳ trước, hiệu quả của doanh nghiệp tăng, giảm, hay ổn định?

- Những yếu tố/ nguy cơ nào có thể gây rủi ro cho DN trong thời gian tới?

Bước 2: Đánh giá mức độ rủi ro chung

Nhiệm vụ của bước này là đánh giá mức độ rủi ro (cao hay thấp) tất cả các nguy cơ liệt kê ở Bước 1. Trên cơ sở đó, tổng hợp lại để đi đến nhận định về mức độ rủi ro tổng thể, cần phải kết hợp với kết quả xếp hạng DN.

* Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp: NHNN&PTNT HN sử dụng hệ thống tính điểm tín dụng là một phương pháp lượng hóa mức độ rủi ro tín dụng của khách hàng là doanh nghiệp thông qua quá trình đánh giá khách hàng bằng thang điểm. Các chỉ tiêu đánh giá khác nhau được áp dụng cho các khách hàng khác nhau.

Việc xếp hạng doanh nghiệp được thực hiện qua 4 bước:

- Xác định ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh: gồm 4 ngành

+ Nông, lâm, ngư nghiệp;

+ Thương mại và dịch vụ;

+ Xây dựng;

+ Sản xuất.

- Chấm điểm quy mô: Xác định trên cơ sở cho điểm độc lập 4 tiêu chí

+ Vốn kinh doanh;

+ Lao động;

+ Doanh thu thuần;

+ Giá trị nộp ngân sách.

- Chấm điểm các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.

Bảng 2.17: Hệ thống các chỉ tiêu tài chính.

STT

Chỉ tiêu	Công thức tính.
I	Chỉ tiêu thanh khoản.
1	Khả năng thanh toán hiện hành	= Tài sản ngắn hạn/ Nợ ngắn hạn
2	Khả năng thanh toán nhanh	= ( Tài sản ngắn hạn – Hàng tồn kho )/ Nợ ngắn hạn.
3	Khả năng thanh toán tức thời.	= Tiền và các khoản tương đương tiền/ Nợ ngắn hạn.
II	Chỉ tiêu hoạt động
4	Vòng quay vốn lưu động	=Doanh thu thuần/ Tài sản ngắn hạn bình quân
5	Vòng quay hàng tồn kho	=Gía vốn hàng bán/ Hàng tồn kho bình quân.
6	Vòng quay các khoản phải thu	=Doanh thu thuần/ Các khoản phải thu bình quân
7	Hiệu suất sử dụng tài sản	=Doanh thu thuần/Gía trị còn lại của TSCĐbình quân
III	Chỉ tiêu đòn cân nợ
8	Tổng nợ phải trả/ Tổng tài sản	=Tổng nợ phải trả/ Tổng tài sản x 100%
9	Nợ dài hạn/ Vốn chủ sở hữu	=Nợ dài hạn/ Vốn chủ sở hữu *100%
IV	Chỉ tiêu thu nhập
10	Lợi nhuận gộp/ Doanh thu thuần	=Lợi nhuận gộp từ bán hàng và cung cấp dịch vụ/ Doanh thu thuần x 100%
11	Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh/ Doanh thu thuần	=Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ - Chi phớíbán hàng – Chi phí quản lý Doanh nghiệp x 100%
12	Suất sinh lời của Vốn chủ sở hữu	= Lợi nhuận sau thuế/ Vốn chủ sở hữu bình quân x 100%
13	Suất sinh lời của tài sản	= Lợi nhuận sau thuế/ Tổng tài sản bình quân x 100%
14	Khả năng thanh toán lãi vay	=( Lợi nhuận trước thuế + Chi phí lãi vay )/ Chi phí lãi vay x 100%

(Nguồn: Phòng tín dụng)

Bảng 2.18:Tỷ trọng chấm điểm các chỉ tiêu tài chính.

STT

Chỉ tiờu	Tỷ Trọng
I	Chỉ tiêu thanh khoản.	25%
1	Khả năng thanh toán hiện hành	8%
2	Khả năng thanh toán nhanh	12%
3	Khả năng thanh toán tức thời.	5%
II	Chỉ tiêu hoạt động	25%
4	Vòng quay vốn lưu động	7%
5	Vòng quay hàng tồn kho	7%
6	Vòng quay các khoản phải thu	6%
7	Hiệu suất sử dụng tài sản	5%
III	Chỉ tiêu đòn cân nợ	25%
8	Tổng nợ phải trả/ Tổng tài sản	10%
9	Nợ dài hạn/ Vốn chủ sở hữu	15%
IV	Chỉ tiêu thu nhập	25%
10	Lợi nhuận gộp/ Doanh thu thuần	6%
11	Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh/ Doanh thu thuần	6%
12	Suất sinh lời của Vốn chủ sở hữu	4%
13	Suất sinh lời của tài sản	4%
14	Khả năng thanh toán lãi vay	5%

Chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính.

Thông tin phi tài chính gồm 46 chỉ tiêu, được xắp xếp thành 5 nhóm:

- Khả năng trả nợ từ lưu chuyển tiền tệ.

- Trình độ quản lý và môi trường nội bộ.

- Quan hệ với ngân hàng.

- Các nhân tố bên ngoài.

- Các đặc điểm hoạt động khác.

1) Khả năng trả nợ từ lưu chuyển tiền tệ (3 chỉ tiêu)

 Khả năng trả nợ gốc trung và dài hạn

Đánh giá khả năng trả nợ trung và dài hạn dùng để đầu tư chiều sâu. Ngoài ra, bộ chỉ tiêu này cũng đánh giá khả năng trả nợ gốc trung và dài hạn đối với phần

vốn vay trung dài hạn tài trợ cho tài sản ngắn hạn (áp dụng đối với ngành đóng

tàu, ngành kinh doanh bất động sản)

 Xu hướng lưu chuyển tiền thuần

 Nguồn trả nợ của khách hàng theo đánh giá của cán bộ tín dụng (CBTD)

2) Trình độ quản lý và môi trường nội bộ (9 chỉ tiêu)

 Lý lịch tư pháp của người đứng đầu doanh nghiệp và/hoặc kế toán trưởng

 Kinh nghiệm chuyên môn của người trực tiếp quản lý DN

 Trỡnh độ học vấn của người trực tiếp quản lý doanh nghiệp

 Năng lực điều hành của người trực tiếp quản lý doanh nghiệp theo đánh giá

của CBTD

 Quan hệ của Ban lãnh đạo doanh nghiệp với các cơ quan hữu quan

 Tính năng động và độ nhạy bén của Ban lãnh đạo doanh nghiệp với sự thay đổi của thị trường theo đánh giá của CBTD

 Môi trường kiểm soát nội bộ, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp theo đánh

giá của CBTD

 Môi trường nhân sự nội bộ của doanh nghiệp theo đánh giá của CBTD

 Mục tiêu, kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp trong giai đoạn từ 2 đến 5 năm tới.

3) Quan hệ với ngân hàng (13 chỉ tiêu)

 Lịch sử trả nợ (bao gồm cả nợ gốc và/ hoặc lói) của khách hàng trong 12 tháng qua

 Số lần cơ cấu lại nợ (bao gồm cả nợ gốc và/hoặc lãi) trong 12 tháng qua

 Tỷ trọng nợ gốc cơ cấu lại trên tổng dư nợ (gốc) tại ngày chấm điểm xếp

hạng khách hàng

 Tình hình nợ quá hạn của dư nợ hiện tại

 Lịch sử quan hệ đối với các cam kết ngoại bảng của khách hàng

 Tình hình cung cấp thông tin của khỏch hàng theo yêu cầu của

NHNo&PTNT trong 12 tháng qua

 Tỷ trọng số dư tiền gửi bình quân so với dư nợ bình quân của doanh nghiệp

tại NHNo&PTNT (trong 12 tháng qua)

 Tỷ trọng doanh số chuyển qua tài khoản tiền gửi tại NHNo&PTNT trong tổng doanh thu so với tỷ trọng tài trợ vốn của NHNo&PTNT trong tổng số vốn được tài trợ của doanh nghiệp (trong 12 tháng qua)

 Mức độ sử dụng các dịch vụ của NHNo&PTNT (tiền gửi và các dịch vụ khác)

 Thời gian quan hệ tín dụng với NHNo&PTNT

 Tình trạng nợ quá hạn tại các ngân hàng khác trong 12 tháng qua

 Định hướng quan hệ tín dụng với khách hàng theo quan điểm của CBTD

 Tỷ trọng nợ quá hạn/Tổng dư nợ tại ngày chấm điểm xếp hạng khách hàng

4) Các nhân tố bên ngoài (8 chỉ tiêu)

 Triển vọng của ngành

 Khả năng gia nhập thị trường (cùng ngành/lĩnh vực kinh doanh) của các

doanh nghiệp mới theo đánh giá của CBTD

 Khả năng sản phẩm của doanh nghiệp bị thay thế bởi các“sản phẩm thay thế”

 Tính ổn định của nguồn nguyên liệu/chi phí đầu vào (khối lượng, giá cả)

 Các chính sách của Chính phủ, Nhà nước

 Ảnh hưởng của các chính sách của các nước - thị trường xuất khẩu chính

của doanh nghiệp

Hoặc ảnh hưởng từ chính sách của các thị trường vận tải nước ngoài (áp dụng đối với ngành vận tải hàng không, vận tải đường sắt, đường thuỷ, đường bộ và đường ống)

 Mức độ phụ thuộc của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp vào các điều

kiện tự nhiên

 Lịch sử an toàn bay trong 5 năm gần đây (áp dụng đối với ngành vận tải

hàng không)

5) Các đặc điểm hoạt động khác (13 chỉ tiêu)

 Sự phụ thuộc vào một số ít nhà cung cấp nguồn nguyên liệu đầu vào

 Sự phụ thuộc vào một số ít người tiêu dùng (sản phẩm đầu ra)

 Tốc độ tăng trưởng doanh thu thuần trung bình của doanh nghiệp trong 3 năm gần đây

 ROE bình quân của doanh nghiệp trong 3 năm gần đây so với chỉ tiêu ROE của ngành

 Số năm hoạt động của doanh nghiệp trong ngành (tính từ thời điểm có sản

phẩm ra thị trường)

 Phạm vi hoạt động của doanh nghiệp

 Uy tín của doanh nghiệp với người tiêu dùng

 Mức độ bảo hiểm tài sản

 Ảnh hưởng của sự biến động nhân sự nội bộ đến hoạt động kinh doanh của

doanh nghiệp trong 2 năm gần đây

 Khả năng tiếp cận các nguồn vốn để tài trợ cho hoạt động kinh doanh của

doanh nghiệp

 Tuổi đời trung bình của cỏc nhà mỏy điện của doanh nghiệp (áp dụng đối

với ngành sản xuất, truyền tải và phân phối điện)

 Lợi thế vị trớ kinh doanh (áp dụng đối với ngành dịch vụ lưu trú, dịch vụ vui chơi giải trí)

 Triển vọng phát triển của doanh nghiệp theo đánh giá của CBTD

Bảng 2.19: Tỷ trọng chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính.

STT

Các chỉ tiêu	DNNN	DN có vốn đầu tư nước ngoài	DN khác
1	Khả năng trả nợ từ lưu chuyển tiền tệ	6%	7%	5%
2	Trình độ quản lý và môi trường nội bộ	25%	20%	25%
3	Quan hệ với ngân hàng	40%	40%	37%
4	Các nhân tố bên ngoài	17%	17%	14%
5	Các đặc điểm hoạt động khác	12%	16%	19%
	Tổng số	100%	100%	100%

Điểm của khách hàng = Điểm các chỉ tiêu tài chính x Trọng số phần tài chính

+ Điểm các chỉ tiêu phi tài chính x Trọng số phần phi tài chính.

Bảng 2.20: Trọng số áp dụng cho các chỉ tiêu.

Chỉ tiêu

Báo cáo tài chính của doanh nghiệp
Có kiểm toán	Không kiểm toán
Các chỉ tiêu tài chính	35%	30%
Các chỉ tiêu phi tài chính	65%	70%

- Tổng hợp điểm và phân loại:

Sau khi cộng tổng điểm của doanh nghiệp, việc phân loại khách hàng được căn cứ theo Bảng 2.21 như sau:

Bảng 2.21: Bảng xếp loại khách hàng doanh nghiệp theo điểm số

Loại

Số điểm đạt được
AAA	93-100
AA	85-92
A	77-84
BBB	70-76
BB	62-70
B	55-61
CCC	47-54
CC	39-46
C	32-39
D	<32

(Nguồn: Quy trình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp của NHNN&PTNT HN) Tùy theo kết quả xếp loại và mức độ rủi ro của từng khách hàng doanh nghiệp mà NHNN&PTNT HN áp dụng những chính sách tín dụng và biện

pháp quản trị rủi ro phù hợp theo Bảng 2.22 như sau:

Bảng 2.22: Chính sách tín dụng theo mức độ rủi ro

Hạng

Mức độ rủi ro	Cấp tín dụng	Biện pháp quản lý
	- Tiềm lực mạnh, năng	- Ưu tiên đáp ứng tối đa	- Kiểm tra khách
	lực quản trị tốt, hoạt động	nhu cầu tín dụng với	hàng định kỳ nhằm
AAA (Thượng hạng)	hiệu quả, triển vọng phát triển, thiện chí tốt. - Rủi ro ở mức thấp nhất	mức ưu đãi về lãi suất, phí, thời hạn và biện pháp đảm bảo tiền vay (có thể áp dụng	cập nhật thông tin và tăng cường mối quan hệ với khách hàng.
		tín chấp)
	- Hoạt động hiệu quả,	- Ưu tiên đáp ứng nhu	Kiểm tra khách
	triển vọng tốt, thiện chí tốt	cầu tín dụng với mức ưu	hàng định kỳ nhằm
AA (Rất tốt)	- Rủi ro ở mức thấp	đãi về lãi suất, phí, thời hạn và biện pháp đảm bảo tiền vay (có	cập nhật thông tin và tăng cường mối quan hệ với khách
		thể áp dụng tín chấp)	hàng.
	- Hoạt động hiệu quả, tình	- Ưu tiên đáp ứng nhu	-Kiểm tra khách
A (Tốt)	hình tài chính tương đối tốt, khả năng trả nợ đảm bảo, có thiện chí	cầu tín dụng, đặc biệt là các khoản tín dụng từ trung hạn trở xuống	hàng định kỳ để cập nhật thông tin.
	- Rủi ro ở mức thấp