Mô hình văn phạm liên kết tiếng Việt

Tiểu từ loại	Đặc điểm phân loại	Ví dụ từ	Tên liên kết	Ví dụ liên kết
động từ nội động (Vi) Không dùng ở thể bị động	hoạt động: không đòi hỏi bổ ngữ	thở, ngồi, đứng, nằm, ngủ, thức, (máy) nổ, (còi) rúc, (gió) thổi	ViAp ViEp+ SV- & {RtVi- or RpVi- or RfVi- or RpVi+}	gió thổi mạnh nằm trên (giường) cháu sẽ ngủ, bé ngủ rồi, tôi ngủ
	tâm sinh lý: không đòi hỏi bổ ngữ	khóc, cười, kêu , … . /
động từ ngoại động (Vt)	hành động: đòi hỏi bổ ngữ chỉ đói tượng bị tác động	cắt (cỏ), bổ (củi), xé, chặt, gieo, ươm	SV- & O+- &{VtEp} SV- & O+- &{Vt A-} VmVt-	công nhân xẻ gỗ tôi gieo mạ trên (sân) nó cắt cỏ (rất) nhanh (mạ đã )được gieo
	tạo tác: đòi hỏi thực từ biểu hiện đối tượng được tạo ra.	viết(báo), vẽ, đẽo, gọt, tạc, phát minh, sáng chế	SV- & O+- &{Vt A-} SV- & VmVt-	tôi gọt bút chì tôi gọt bút chì cẩn thận đèn điện được sáng chế
	trao nhận: đòi hỏi 2 bổ ngữ trực tiếp và bổ ngữ gián tiếp	cho, gửi, tặng, biếu, báo, thông báo, nhận	SV- & IO+ & O + SV- & O+ & VtEg+ & EgNt+ SV- &VmVt- & O+	tôi tặng em bé sách tôi tặng sách cho em bé em bé được tặng sách
	cầu khiến: đòi hỏi bổ ngữ trực tiếp và « nội dung sai khiến » gây khiến	sai, bảo, khiến, hướng dẫn, cân nhắc, đề bạt làm(cho, vỡ), khiến (cho), bẻ(gãy)	SV- & IO+ & VtVt SV- & IO+ & VtVt+ SV-&VmVt- &VtVs+ SV- & VtVs+ & O+ SV- & O+ & VtVs+ SV- &{Rt Vt- or RpVt- or RfVt-} & {VmVt- }& {RpVt+}	tôi bảo nó đi học thủ trướng yêu cầu nhân viên tắt đèn anh ấy được đề bạt làm (quản đốc) tôi làm vỡ bát tôi làm bát vỡ bát đã bị vỡ rồi
	tác động: đòi hỏi bỗ ngữ trực tiếp và /hoặc đích của hành động	kéo, đẩy, xô. ép, nghiêng, đặt…	SV- &{Rt Vt or RpVt or RfVt}& O+ &VtEs+&{RpVt+} SV- &VtEs+ & O+ SV-& {O+} &(VtN+ orVtPp+)	tôi đặt quyển sách lên bàn, tôi đang đặt quyển sách lên bàn, tôi đặt quyển sách lên bàn rồi. tôi đạt lên bàn quyển sách tôi ép con ăn, bố mẹ ép anh cưới vợ ép làm việc
	chuyển động	chạy, bò, lăn,… đi (động từ này có cách dùng đặc biệt trong tiếng Việt: đi học, đi bơi, đi chơi. . .)	SV- &{Rt Vt -or RpVt- or RfVt-} & {VtEp+}&{RpVt+} SV-& {Rt Vt -or RpVt- or RfVt-} & VtEm SV-& {Rt Vt -or RpVt- or RfVt-} & CH+ SV- & {Rt Vt or RpVt or RfVt} & O+ SV- &{Rt Vt -or RpVt- or RfVt-} & {VtEp+}&{RpVt+} SV- & {Rt Vt -or RpVt- or RfVt-} & ĐI+	tôi đang trèo lên (núi) , nó về bằng xe máy, tàu đã rời ga, khách đã vào nhà tôi đang đi lên (núi) tôi đi học, tôi đang đi chơi (riêng động từ « đi »)
	hành vi	cướp, giật, ăn cắp …	SV- & (O+) SV- &EmNu	nó cướp tiền doanh nghiệp thanh toán bằng đô la
	tư duy	học, hiểu, nghe, nói … .	SV- &{Rt Vt or RpVt or RfVt} &VmVt-& O+ VtVt SV- &	tôi học ngoại ngữ, tôi đã được học ngoại ngữ tập nói, học đánh (đàn) tôi đã học xong rôi

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 305 trang tài liệu này.

Tiểu từ loại	Đặc điểm phân loại	Ví dụ từ	Tên liên kết	Ví dụ liên kết
động từ trạng thái (Vs)	1.tâm lý tình cảm	tò mò, tin tưởng, nghi ngờ yêu, ghét, buồn, thương, giận dữ yêu thích, ngưỡng mộ, ghê tởm. .	VsN+ VsE+ SV- &{RlVt- or RlVt+}	tin tưởng bạn bè tin tưởng ở tương lai tôi buồn, tôi rất buồn, tôi xấu hổ lắm
	2.tồn tại	còn, có, mất	SV-&{Rt Vt -or RpVt- or RfVt-}& O+	tôi còn hai ngàn đồng, nó đã mất người yêu
	3.biến hóa	hóa (thành), nảy(mầm), phát sinh, thay đổi,	SV- & {VsVs+}& O+	sâu đã hóa thành bướm
	4.tiêu hao	ốm, mệt,tiêu hao, chết, mất	Sv-&{VsN+}
	5.tiếp nhận	ăn, hưởng thụ	O+	hưởng thụ cuộc sống ăn đòn , ăn đạn(rất ít dùng ở dạng Vt)
	6.bắt đầu, tiếp diễn	bắt đầu, tiếp tục, thôi, kết thúc, dừng…	SV-&{Rt Vt -or RpVt- or RfVt-}&VsVt+	thằng bé đã bắt đầu tập đi
	7.ngưng nghỉ	ngưng, dừng, dứt,	SV-& {Rt Vt -or RpVt- or RfVt-}& VsV+	nó đã ngừng tranh cãi
	8.quan hệ	là, làm	DT_LA-	rau cải là…
động từ tình thái (Vm)	1.đánh giá	nên, cần phải,, xem, thấy	SV-& (VmVt+ or VmVi)	bạn nên mua kẹo
	2.ý chí	toan, định, dám, nỡ quyết	SV- & VmVt+	ông quyêt đi buôn
	3.mong muốn	ước, mơ mong, muốn	RsVm- RlVm-	chỉ mong rất mong
	4.phụ thuộc	bị ,được, mắc, đành chịu	VmVt SV+
động từ phụ(Vu)	động từ không có khả năng làm vị ngữ trong câu	ái quốc, du mục, an thai, đình sản giải khát xong	NVu- VmVu- CVu- VVu-	thuốc an thai, dân du mục bị đình bản để giải khát học xong, làm xong
tính từ chỉ tính chất (Ap)	Chỉ tính chất của sự vật, có thể kèm phụ từ chỉ mức độ Chỉ những tính chất sự vật bao hàm giá trị về lượng	tốt, đẹp, xấu, thông minh, nhiệt tình	SA- &ApNu+ ApAr+	nàng đẹp nàng rất đẹp vực sâu hai mươi mét
tính từ quan hệ (Ar)	chỉ sự phụ thuộc hoặc tác động qua lại	chung, riêng, nội, ngoại, tư hữu, riêng tư		của chung, bà nội
	quan hệ so sánh	bằng, hơn, kém, giống, khác… .	ApAr- NAr- ArN+ ArE	đẹp hơn, ba giờ hơn hơn mười người khác vơi, giống như ngày mùa thóc hơn
	tính từ quan hệ được chuyển loại từ danh từ.	xem trong danh từ		quân đội nhân dân
tính từ tượng thanh (Ao)	không độc lập làm vị từ	leng keng, kẽo kẹt, loảng xoảng…	VA	chuông kêu leng keng xô chậu va loảng xoảng
tính từ tượng hình (Ai)	không độc lập làm vị từ	lom khom, còm nhom, lênh khênh, trùng trục, lũn cũn…	VA ApAi	cúi lom khom
đại từ chỉ định (Pd)	đấy, đấy, đó, kia, ấy , này, nay, bây giờ,bấy giờ, thế, vậy…		McN McNt+	cô giáo ấy ngay bây giờ
giới từ phạm vi (Es)	về, trên, dưới, trong, ngoài		NtEm+ &EmVt
giới từ vị trí (Ep)		ở, tại	EpN	ở Hà Nội, ở trường
Giới từ chỉ sở hữu (Eo)		của	EoNt+ EoPp+	của cô giáo của tôi
giới từ chỉ chất liệu (Em)		bằng	Nt5Em-& EmNt6+ NgEm-& EmNt6+ VtEm-& EmNt6+	bàn bằng gỗ quần áo bằng lụa nhà lợp bằng tôn