Hoạt động của Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn thành phố Hà Nội

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

LÂM THỊ QUỲNH DAO

HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUY N N NH: X HỘI HỌC

M số: 931 03 01

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 212 trang tài liệu này.

N ƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

1. PGS.TS Phạm Minh Anh 2. PGS.TS Phạm Xuân Hảo

H NỘI - 2021

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu được trích dẫn đúng quy định; các kết quả nghiên cứu trong Luận án là hoàn toàn trung thực và chưa được công bố trong bất cứ công trình nào khác.

Tác giả

Lâm Thị Quỳnh Dao

Luận án này là một công trình khoa học, kết quả sau nhiều năm học tập, nghiên cứu, phấn đấu, nỗ lực của bản thân và sự giúp đỡ của các quý thầy cô, các anh, chị, em đồng nghiệp.

Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS Phạm Minh Anh và P S.TS Phạm Xuân Hảo là hai giáo viên hướng dẫn của tôi, những người thầy luôn tận tình dạy bảo, dìu dắt tôi về chuyên môn, học thuật, đồng thời còn như người cha, người anh động viên tôi vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình thực hiện luận án.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban iám đốc, Vụ Đào tạo sau Đại học, Viện Xã hội học và Phát triển – Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã tạo môi trường truyền bá những kiến thức khoa học mới và tốt nhất cho tôi, tạo mọi điều kiện để tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận án.

Tôi xin gửi lời cảm ơn trân trọng tới Quý lãnh đạo, đồng nghiệp của tôi tại cơ quan Hội đồng nhân dân thành phố Hà nội, Hội đồng nhân dân các huyện Mỹ Đức, Đông Anh, Phú Xuyên đã tạo điều kiện cho tôi về thời gian nghiên cứu, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập thông tin, số liệu để phục vụ đề tài nghiên cứu.

Cuối cùng, tôi xin biết ơn những tình cảm thương yêu của những người thân trong gia đình, luôn sát cánh, động viên, chia sẻ, khích lệ tôi, kiến tạo động lực mạnh mẽ để tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm 2021

Nghiên cứu sinh

Lâm Thị Quỳnh Dao

PHẦN MỞ ĐẦU 1

Chương 1

TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 12

1.1. NHỮNG N HI N CỨU VỀ CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠN 12

1.1.1. Nghiên cứu về chính quyền địa phương trên thế giới 12

1.1.2. Nghiên cứu về chính quyền địa phương ở Việt Nam 15

1.2. NHỮN N HI N CỨU VỀ HỘI ĐỒN NHÂN DÂN 23

1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ KẾ THỪA, TẬP TRUN N HI N CỨU CỦA LUẬN ÁN

.............................................................................................................................................29

1.3.1. Nội dung chủ yếu của các nghiên cứu 29

1.3.2. Những vấn đề cần nghiên cứu 30

TIỂU KẾT CHƯƠN 1 32

Chương 2

CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃ THÀNH PHỐ HÀ NỘI 34

2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM TRON N HI N CỨU HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X 34

2.1.1. Khái niệm Hội đồng nhân dân xã 34

2.1.2. Đặc trưng cơ cấu xã hội và đặc trưng hoạt động của Hội đồng nhân dân xã 37

2.1.3. Khái quát về hoạt động của Hội đồng nhân dân xã 40

2.1.4. Các yếu tố tác động đến hoạt động của Hội đồng nhân dân xã 44

2.2. LÝ THUYẾT X HỘI HỌC V SỰ VẬN DỤN TRON N HI N CỨU HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X 48

2.2.1. Lý thuyết hệ thống và sự vận dụng trong nghiên cứu hoạt động của Hội đồng nhân dân xã ở Hà Nội 48

2.2.2. Lý thuyết cấu trúc - chức năng và sự vận dụng trong nghiên cứu hoạt động của Hội đồng nhân dân xã ở Hà Nội 52

2.3. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH, QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢN , PHÁP LUẬT CỦA NH NƯỚC, CHỈ ĐẠO CỦA TH NH PHỐ H NỘI VỀ TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN V HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X 55

2.3.1. Quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tổ chức, hoạt động của Hội đồng nhân dân và Hội đồng nhân dân xã 55

2.3.2. Lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy và kết quả hoạt động của Hội đồng nhân dân xã 59

TIỂU KẾT CHƯƠN 2 62

Chương 3

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN XÃTRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY 64

3.1. SƠ LƯỢC VỀ ĐỊA B N N HI N CỨU 64

3.1.1. Đặc điểm địa bàn khảo sát 64

3.1.2. Tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân xã trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay (nhiệm kỳ 2016 – 2021) 65

3.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG RA QUYẾT ĐỊNH CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X 67

3.2.1. Thực trạng hoạt động ra quyết định về kinh tế, ngân sách 67

3.2.2. Thực trạng hoạt động ra quyết định về văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, về nhân sự 72

3.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘN IÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X Ở H NỘI HIỆN NAY 76

3.3.1. Thực trạng hoạt động giám sát tại kỳ họp 76

3.3.2. Thực trạng hoạt động giám sát giữa hai kỳ họp 81

3.4. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘN LI N HỆ VỚI CỬ TRI CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN X Ở H NỘI HIỆN NAY 86

3.4.1. Thực trạng hoạt động tiếp xúc cử tri 86

3.4.2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân 88

3.4.3. Thực trạng công tác đôn đốc việc giải quyết kiến nghị của cử tri, đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân 91

3.4.4. Thực trạng hoạt động tuyên truyền, vận động cử tri 92

3.5. VIỆC THỰC HIỆN CHỨC NĂN CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X Ở H NỘI HIỆN NAY V NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 95

3.5.1. Việc thực hiện các chức năng của Hội đồng nhân dân xã ở Hà Nội nhiệm kỳ 2016 - 2021 95

3.5.2. Một số vấn đề đặt ra về việc thực hiện các chức năng của Hội đồng nhân dân xã 100

TIỂU KẾT CHƯƠN 3 104

Chương 4

YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN XÃ VÀ GIẢI PHÁP 107

4.1. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘN ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒN NHÂN DÂN X HIỆN NAY 107

4.1.1. Hệ thống chính trị và hoạt động của HĐND xã 107

4.1.2. Cấu trúc xã hội, hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân và hoạt động của HĐND xã 120

4.1.3. Cử tri và hoạt động của HĐND xã 129

4.2. GIẢI PHÁP ĐỂ ĐẢM BẢO HOẠT ĐỘNG CỦA HĐND X ĐÁP ỨNG ĐƯỢC CHỨC NĂN , NHIỆM VỤ 138

4.2.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế hoạt động của hệ thống chính trị xã 138

4.2.2. Bảo đảm cấu trúc xã hội Hội đồng nhân dân xã đáp ứng được chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Luật. 141

4.2.3. Tăng cường bồi dưỡng năng lực hoạt động cho đại biểu HĐND xã để thực hiện tốt vai trò đại diện nhân dân 145

TIỂU KẾT CHƯƠN 4 148

KẾT LUẬN 151

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 155

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CQĐP: Chính quyền địa phương

HTCT: Hệ thống chính trị

HĐND: Hội đồng nhân dân

UBND: Ủy ban nhân dân

MTTQ: Mặt trận tổ quốc

UBMTTQ: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc

TXCT: Tiếp xúc cử tri

KTXH: Kinh tế Xã hội

ĐB: Đại biểu

CB: Cán bộ

CT: Chủ tịch

PCT: Phó Chủ tịch

HN: Hà Nội

Bảng 2.1. Cơ cấu mẫu điều tra đại biểu HĐND và cán bộ công chức UBND, UBMTTQ, các tổ chức, đoàn thể chính trị - xã hội 8

Bảng 2.2. Cơ cấu xã hội mẫu điều tra người dân 9

Bảng 3.1: Cấu trúc xã hội của đại biểu HĐND xã của thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016 - 2021 65

Bảng 3.2: Trình độ học vấn, trình độ lý luận chính trị của đại biểu HĐND xã của thành phố Hà Nội nhiệm kỳ 2016 - 2021 66

Bảng 3.3: Số liệu thống kê ý kiến chất vấn của đại biểu HĐND xã 80

Bảng 3.4: Số cuộc giám sát của Thường trực HĐND, các Ban HĐND xã từ đầu nhiệm kỳ đến tháng 3/2020 82

Bảng 3.5: Đánh giá của đại biểu HĐND và cán bộ UBND xã về hoạt động giám sát việc thực hiện Nghị quyết của HĐND xã 83

Bảng 3.6: Số lượt tiếp công dân 88

Bảng 3.7: Mức độ tham gia tiếp công dân 89

Bảng 3.8: Đánh giá của đại biểu HĐND, cán bộ UBND về hoạt động tuyên truyền, vận động cử tri của HĐND xã… 93

Bảng 4.1: Trình độ học vấn, thâm niên công tác của đại biểu HĐND xã ở Hà Nội nhiệm kỳ 2016-2020 122